Lögrétta - 09.09.1914, Blaðsíða 3

LÖGRjETÍA
163
undum manna hafi verið bætt við
nýja herinn. — Opinberlega er til-
kynt: Areiðanlegar fregnir hafa feng-
ist um aS 7 þýskir tundurspillar og
tundurbátar hafi náð inn til Kiel illa
til reika og álitið er aS aSrir hafi
sokkiS í nánd viS KielarskurSinn. —
AfstaSan í Frakklandi óbreytt.
Lundúnum morguninn 5. sept. (C.
N.): Blöö frá Amsterdam og Ant-
werpen segja að þýski herinn hafi
beSið ósigur fyrir bandaliSinu hjá
St. Quentin. Þýski generalstabinn
hefur flutt sig frá Bryssel til Mons.
Frá Shanghai er símaS aS Japanar
hafi nú algerlega umkringt Tsingtu.
BlaSafrjettastofan í London segir
að afstaSan á frakkneska striSs-sjón-
arsviSinu hafi engum verulegum
breytingum tekiS. f París er opinber-
lega tilkynt, aS hinar andstæSu her-
sveitir haldi áfram hreyfingum sín-
um, án þess að ÞjóSverjar ráSist á
herstöSvar Frakka.
Lundúnum 6. sept.: Stjórn. utan-
ríkismálanna hefur tilkynt, aS í dag
hafi Bretar, Frakkar og Rússar sam-
iS um milli sín aS gera enga friSar-
samninga nema öll i sameiningu.
Lundúnum kvöldið 6. sept. (C. N.) :
Opinberlega er tilkynt aS es. Remó
frá Wilsonlínunni hafi rekist á tund-
urdufl i Noröursjónum. 245 manns
bjargaS, 26 vantar. Manntjón Breta
til 2. 'sept er áætlaS 15,000 en 19,000
manns hefur veriö bætt viS liðiö.
Bretar hafa ekki átt í neinni stóror-
ustu í síöustu viku.
Lundúnum kvöldiö 7. sept. (C. N.) :
Frá París er sú opinberlega til-
kynning símuS aö almenn orusta hafi
átt sjer staö á línunni gegnum Nan-
teuil le Flandouin, Meaux, Sezanne
Vitry le Francois og alla leiS til
Verdun. Fyrir ákafa sókn hinna
frakknesku hersveita og kröftuga aS-
stoö Breta hafa Þjóöverjar veriS
neyddir til aö hopa. — Tólf deildum
Austurríkishersins viö Lemberg hef-
ur veriö gjöreytt. Hinn annar her
Austurríkismanna, sem starfar í Lub-
bin( ?)-grendinni, líður mjög alvar-
legt tjón, heldur nú uppi vörn og hef-
ur sumstaöar orSið aö hopa.
Lundúnum morguninn 8. sept. (C.
N.) : Opinberlega er tilkynt, aS
bandaherirnir, sem hafa hafið sókn
gegn Þjóðverjum, hafi náð aS stöSva
þá og reka þá aftur til noröausturs.
Lundúnum morguninn 9. sept. (C.
N.): Frá París er opinberlega símaS
að vinstra fylkingararmi sambands-
heranna miöi stööugt áfram en óvin-
irnir hrekist aftur i áttina til árinnar
Marne. Milli Meaux og Sezanne hafa
Frakkar og Bretar tekiö marga fanga.
Meginstyrkur sambandsheranna hef-
ur hvergi hopað en ÞjóSverjar hafa
tapaö velli viö úthverfi Vitry le Fran-
cois. Þjóðverjar, sem ráSist hafa á
Nancy, hafa verið hraktir aftur til
norðurhluta Champenoux- skógarins.
Rússar hafa tekiS Nikolaieff og náS
40 fallbyssum. RiddaraliS þeirra er
komið upp á kamb Karpatafjallanna.
Afturfor.
Jeg las nýlega með mikilli undrun
auglýsingu frá Landsbankastjórn-
inni, um aS seSlar bankans
veröi framvegis ekki inn-
leystir erlendis eins og
h i n g a S t i 1. Ekkert var í auglýs-
ingunni, sem benti á aS þetta væri
bráðabirgöarráSstöfun, stafandi af
stríöinu eða þvíumlíku, heldur lítur
út fyrir að þetta eigi svo að vera
framvegis.
Sú ástæöa er látin uppi, að þaS
þurfi aö halda seðlunum í landinu
vegna viðskiftaþarfarinnar hjer. Eins
og mönnum mun kunnugt, var oröin
þurö á seölum hjer, og fór íslands-
banki fram á leyfi til aS auka seðla-
fúlgu sína. Björn Kristjánsson banka-
stjóri lagðist afar fast á móti þessu í
þinginu, bæSi leynt og ljóst, og taldi
enga þörf á meiri gjaldmiðli í land-
inu en til væri, og var íslandsbanki
synjaS um leyfiS.
AfleiSingar þessarar synjunar eru
nú þegar orönar þær tvær, a S ís-
landsbanki hefur neyðst til aS flytja
inn handa sjer og útbúunum 400 þús.
kr. í útlendum seSlum, og
Landsbankastjórnin varar menn við
því aS fara meö LandsbankaseSla til
útlanda, því að bankinn láti ekki leng-
ur innleysa þá þar.
Frá þjóðhagslegu sjónarmiöi hef-
ui þetta þá þýsingu, aS vjer veröum
aö borga útlendingum vexti af þeitn
útlendu seðlum, sem eru í umferS

hjer, og vjer töpum vöxtum af upp-
hæS, sem svarar þeirri fúlgu Lands-
bankaseöla, sem hingaö til hefur ver-
iS í umferS milli manna erlendis.
Þessi vaxtagreiðsla og vaxtatap, sem
Sennilega nemur um 15 þús. kr. á
ári, er skattur til útlendra banka, sem
aukaþingiS 1914 hefur lagt á þjóðina,
og má vel taka hann með í reikn-
inginn þegar veriö er aö ræöa um
sparsemi þessa þings og aðra vitur-
lega framkomu.
En þetta, að landiö tapar rentum af
seðlaupphæS þeirri, sem hefur verið í
umferS erlendis vegna þess að seðl-
arnir v o r u innleysanlegir þar, þaö
er minst. Verra er hitt, aö þessi nýja
ráöstöfun bankastjórnarinnar hlýtur
aö rýra álit Landsbankans og seöla
hans mjög tilfinnanlega, og getur orö-
iö til þess aS rýra álit íslenskra seSla
yfir höfuS, einnig íslandsbankaseðl-
anna.
Fyrst kemur þaö fram, aS erlend-
ar skipshafnir hjer viS land, og aör-
ir útlendingar, sem iðulega fara út og
utan, fara aS neita aS taka Lands-
fcankaseðlana sem borgun h j e r, af
því aö þeir vita ekki hvort þeir hafa
hentugleika til aS skifta um seSla áS-
ur en þeir leggja frá landi. Enn frem-
ur hætta veitingahús og verslanir ut-
anlands, sem hingaS til hafa tekiS
seðlana oröalaust sem borgun (t. d.
í Kaupmannahöfn), að taka þá. Þeir
útlendingar, sem eru kunnugir hjer,
munú taka íslandsbankaseðla eftir
scm áður, en fjöldinn gerir ekki grein-
armun á seölunum, veit ekkert um,
aö hjer eru tvenskonar seSlar, aðrir
góSir og gildir, en hinir hjer eftir
viðsjárverSir gallagripir.
ÞaS má nú nærri geta, aS erlendir
menn hvorki vita nje geta skiliö
ástæöuna fyrir því aS Lands-
bankaseSlarnir eru ekki innleystir,
menn læra aö eins a 8 v a r a s i g,
taka ekki seSlana, og ímynda sjer aS
ástæSan til þess aö þeir e i g a aö vara
sig á þeim sje sú, sem venjulega er í
slíkum tilfellum, nefnilega a 8 b a n k-
inn, sem seölarnir eru frá,
sje ekki tryggur.
Hjá þeirn útlendingum, sem eru dá-
lítiö kunnugir hjer, verSur þetta þvi
til að vekja tortrygni gagnvart
Landsbankanum, en hjá þeim ókunn-
Ugri vekur þaS vantraust á íslensk-
um peningastofnunum yfirleitt. Menn
voru farnir aö læra þaö í Danmörku,
aö þeim var alveg eins óhætt aö taka
islenskan seöil, þegar landinn bauS
hann sem borgun, eins og norskan
eða sænskan seðil, sem ávalt ganga
þar orSalaust milli manna. HliSstæSi
voru viS hinar NorSurlandaþjóSirn-
ar í þessu efni er nú lokiS, Lands-
bankastjórnin hefur vísaS sínum eig-
in seðlum til sætis á hinn óæöra bekk.
Það mun hafa verið Tryggvi Gunn-
arsson, sem tók upp þá reglu, aö láta
innleysa seölana erlendis, og það var
mjög þörf ráðstöfun. ÞaS er hnign-
unarmerki, aS bankinn sjálfur sje
nú aS gera seSla sína og sig sjálfan
tortryggilegan í augum þeirra útlend-
inga, sem voru búnir aS læra aö
treysta hvorutveggja, meðan gamli
maðurinn sat viS stýriö, og þaS er
vonandi aS bankastjórnin geri sem
fyrst bragarbót, og auglýsi aS seðl-
arnir veröi innleystir affallalaust —
ekki einungis í Kaupmannahöfn eins
og hingaS til, heldur líka í Noregi,
t d. í Bergen og Kristjaníu.
Landsbankavinur.
Frjettir.
(Innlendar.)
Tíðin. SíSastl. hálfan mánuð hafa
veriS sífeldir óþurkar, rigning oft, en
altaf hlýtt veður. Mikiö af heyi ligg-
ur því fyrir skemdum. En í dag virS-
ist vera komin breyting og þurkur
í vændum.
Coopers-baðefni. ÞingiS í sumar
samþykti, að taka skyldi þetta baS-
efni upp í tölu þeirra baSefna, sem
sveitastjórnum veitist leyfi til aö velja
úr og auglýst hafa veriö af stjórn-
inni, en þaö hafði falliS burt af
gleymsku, er auglýsingin var samin.
Er þingsályktunin, sem samþ. var um
þetta, prentuö í Lögr. 12. ág.
Geðveikrahælið á Kleppi. Yfir-
stjórn hælisins auglýsti í apríl í vor,
að þar væru 65 sjúklingar og mesta
neySarúrræSi að hafa þá svo marga,
því hæliS var ætlað 40 sjúklingum.
Um 40 inntökubeiSnir voru þá fyrir-
liggjandi, en yfirstjórnin sagði öld-
ungis ógerning aS taka fleiri sjúk-
linga en gert væri“. En hún baS bæj-
arstjórnir og hreppsnefndir að láta
sjer i tje viö fyrstu hentugleika skrá
yfir geðveikar manneskjur í hverj-
um kaupstaö og hverjum hreppi, er
koma mundu í hæliö, ef hægt væri
aö taka viS þeim, og gerði hún þaS
vegna þess, aö í ráði er aö hæliS
verði stækkaö eftir þörfum. En nú
sem stendur getur þaS ekki bætt viö
sjúklingum.
Bíiferðir austur yfir fjall fer
Sveinn Oddsson nú tvisvar í viku, á
mánudögum og fóstudögum.
Eyrarbakkalæknishjerað er veitt
Gísla Pjeturssyni lækni á Húsavík.
Landsímastöðvar eru nýlega opn-
aöar i Holti undir Eyjafjöllum og í
Vík í Mýrdal.
Paul Hermann prófessor kom hing-
að nýlega úr ferö um Vestfiröi og
hjelt heimleiSis meS „Ceres“ 7. þ. m.
*” Hannes Hafstein tók 1. þ. m. sæti
í stjórn Islands banka.
Dáin er hjer á spítalanum í gær
húsfrú GuSrún GuSmundsdóttir frá
Arnbjargarlæk í Mýrasýslu, kona
Þorsteins DavíSssonar, sem þar
hefur lengi búiö. Hún kom hingaö
suSur síöastl. sunnudag og vafc skorin
upp á spítalanum. Sjúkdómurinn var
sullur í lifrinni. Hún var 74 ára göm-
ul, fædd 7. apríl 1840. Þau Þorsteinn
giftust 1868 og hafa um 40 ár búiS
á Arnbjargarlæk og eignast 8 börn,
en af þeim dóu 4 ung. Þau hættu bú-
skap fyrir 2 árum.
Þórdís Grímsdóttir, húsfreyja á
FljálmsstöSum í Laugardal, kona Páls
Guðmundssonar, er þar býr, andaðist
nýlega úr heilablóSfalli. Hún var
systir Ingvars bónda í Laugardals-
hólum og Jóns á Ketilvöllum, merk
kona og vel látin. Hún lætur eftir sig
9 börn i æsku.
íslandsbanki hefur veitt landstjórn-
inni milj. kr. lán til vörukaupanna
fyrir landsjóös hönd, en þaö fje, sem
nota þarf í Ameríku, verSur borgað
þar út fyrir milligöngu Þjóöbankans
danska.
Gjöf til Lauganesspítala. Jóh. Jó-
hannesson kaupmaöur hefur gefið
Lauganesspítala, eSa sjúklingunum
þar, ágætt orgel til aö stytta sjer
stundir viö. AnnaS orgel er þar í
kirkju spítalans. Fyrir nokkrum ár-
um keypti sjúklingur spítalans org-
elsskrifli, sem þeir uröu aö smiða um
sjálfir aS miklu leyti, en nú var aS
verSa ónýtt. Jóhann heyrði getiS um
þetta, og gaf þá undir eins nýtt. Geta
má þess, að hann hefur áöur gefiö
bæSi VífilsstaSahælinu og Klepps-
spítala orgel.
Leiðrjetting. í grein Skalla-Gríms
í síöasta blaði hefur sú villa oröið í
prentsmiSjunni, þar sem verið er að
sýna tekjuafgang og tekjuhalla í
landsjóðsreikningunum árin 1903—
1913, að „Tekjuhalli“ stendur fyrir
ofan tölurnar þar sem „Afgangur“
átti aS standa, og „Afgangur“ þar
sem „Tekjuhalli“ átti aö standa.
Firi m Horðurland
ueturinn 1914.
Eftir Guðmund Hjaltason.
V. Á Sauðárkrók.
Jeg fór 15. febr. noröur í Skaga-
fjöröinn. Þar var þá kominn feikna
snjór, víöa orSiö ófært aö ríSa. Bæði
ungmennafjelögin, og aðrir hlutaö-
eigendur þar sem jeg talaöi, buöu
mjer jafnan hesta og þaS gæSinga
meöan nokkur tiltök voru aS ríöa. I
Stóravatnsskaröi norðanvert sá jeg
mikinn fjárhóp á beit. Get jeg þess
af því, aö eftir þaö sá jeg hvergi
sauðkind á beit í fullar n vikur, og
sjaldan hross heldur; alt var hulið
jökli í SkagafirSi, nema eitthvað í
BlönduhlíSinni og á stöku staö ann-
arstaSar. Fylgdarmenn mínir báru
nú bagga minn, og var æöi seinfært.
Á SauSárkrók hjelt jeg þrjá
fyrirlestra fyrir ungmennafje-
1 a g i S og tvo fyrir fjelag G u n n-
ars veitingamanns. Altaf
troöfult hús, og þó voru fyrirlestrar
og skemtanir á öSrum stöðuni um
leiö í bænum og fult þar líka. Svona
mikill var áhuginn. Hitti jeg marga
góöa menn á Króknum, og er oröinn
einna kunnugastur kennurunum Jóni
Bjarnarsyni og Brynleyfi.
Eru þeir atkvæðamenn, og Brynleyf-
ur er ræSumaöur góður. Þeir eru
helstu menn ungmennafjelagsins þar.
Fjelag þetta heitir „T i n d a s t ó 11“.
ÞaS heldur tvo fundi á vetrarmánuöi
■III* i
-B
Dýra- I
illivers I
BETKIGJAFIB
I veröa börnum ekki gefnar en bækur þær, sem hjer eru taldar.
£ myndir, kr. 1.50; Hans og Grjeta, 1.50; Öskubuska, 1.50; För Gullivers
m til putalands, 0.75; Ferðir Mynchhausens baróns, 0.75; Sagan af Tuma í
| þumli, 0.75; Þrautir Heraklesar, 0.75. (Iiver þeirra fjögra síðast töldu |
£ meö um 40 myndum.) Hrói höttur, 0.85; Engilbörnin, 0.25. — Bækur ■
Iþessar fást hjá öllum bóksölum á íslandi. SpyrjiS eftir þessum bókum I
og fáið aö sjá þær. 1
Bókaverslun Sigf. Eymundssonar, Rvík. K
Álnavara
landsins stærsta, besta og-
úrval.
Sturla Jónsson.
Slurlð lónsson.
hverjum; vara fundirnir 3—4 tima
í hvert skifti, svo leikir og dans
tvo tima á eftir, hætt kl. 10 og í
seinasta lagi kl. 11. Meðlimir voru
flestir 60, nú 40, stundum um 30.
Inngangsgjald í fjelagiö 1 kr., ár-
gjald 1.50 fyrir stúlkur, 2.00 fyrir
pilta. — BlaS gefur fjelagiS út, sem
„Árgeisli“ heitir, kemur út á hverj-
um fundi. FjelagiS keypti gróSrar-
stöS, tæpa dagsláttu, bætti í hana 300
plöntum. Voru þar um 500 plöntur
í dágóöu ástandi. Líkt háttalag og
í fjelagi þessu er í mörgum U. M. F.
landsins, er jeg þvi svo margoröur
um fjelag þetta. Mörg ungmennafje-
lög eiga í miklu stríöi viS skemtana-
græögi manna; þau vilja hafa skemt-
anirnár í hófi, en fyrir bragðiö missa
þau marga meölimi bæði nýta og lje-
lega.
VI. „Orð ei duga að dáðst að þjer,
dýrðauðugur vetur!“
Svona kvaS S. Breiðfjörö.
Hann sá og elskaði fegurSina ekki
síður en Jónas. Og orð SigurSar um
veturinn eru sönn og fögur. Dettur
mjer það oft í hug á vetrarferöun-
um þegar bjartviðri er. Þegar hey-
birgSir eru nógar og skepnuhöld góS,
þá er oft skemtilegt á vetrum þótt
alt sje jökli huliS, já, aldrei er loft-
iö hreinna og heilnæmara en einmitt
þá. Því þá er hvorki ryk nje bakterí-
ur að neinu ráSi í loftinu. Vetrar-
ferðir í bjartviSri og mátulegum snjó
eru því í rauninni, held jeg, lang heil-
næmustu ferðirnar, þótt oft sjeu þær
öröugar.
Og vetrarfegurðin — stjörnudýrö-
in og norðurljósin, já, snærokurnar
á fjalla og hamra brúnum með öll-
um nýju og nýju, komandi og hverf-
Nýja verslunin
— Hverfisgötu 4D. —
Flestalt (utast og inst) til kvenfatnaSar
og barna og margt fleira.
GÓÐAR VÖRUR,- ÓDÝRAR VÖRUR.
Kjólasaumastofa byrjar 1. sept.
TAPAST HEFUR
jarpur hestur 5 vetra. Mark: fjöður
aftan vinstra, merktur A á vinstri
lend. Skilist aS KallaSarnesi eða til
Ásgríms Eyþórssonar, Reykjavík.
andi tinda, falda og fjaðrabrúska
myndunum, er þaS ekki fagurt ? Ekki
getur mjer annaS fundist, þótt jeg
sje enginn ofurhugi við illviörin.
Og þegar bjart og hvítt er yfir alt,
og hamrabeltin blána í fjarlægðinni,
eöa þegar glampar á svellin ísólskini
eða tunglsljósi.
Og þá eru hrímstjörnurnar.
Ekki man jeg eftir aS jeg hafi sjeS
eins fagrar hrímstjörnur á snjónum
eins og þegar jeg ók á sleSa frá SauS-
árkróki og fram aS ReynistaS 19.
febrúar, þá var 15.—18. stig frostiö
á Celsius.
Þá voru þær bæöi regnbogalitar
og fjólubláar um alla snjóbreiðuna
innan um vanalegan hrímstjörnu-
grúa; fegurstar þótti mjer þær fjólu-
bláu.
Stjörnur á fannhvítum, heiöbjört-
um himni, hvar eru þær í geimnum aS
finna ? En hrimstjörnur jarðar vekja
þessa hugmynd og margar aörar á-
nægjuhugmyndir, — „og ánægjan er
gullvæg,“ segir heilsufræSin.
VII. Finningamaður og annað.
Fyrirlestra tvo hjelt jeg á R e y n i-
s t a S og einn í G1 a u m b æ, einn i