Lögrétta - 11.11.1914, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
ÞORST. GÍSLASON,
Þingholtsstræti 17.
Talsími 178.
AfgreitSslu- og innheimtum.:
ÞÓR. B. ÞORLÁKSSON,
Veitusundi I.
Talsími 359.
Nr. 54.
Reykjavík, 11. nóv. 1914.
IX. árg.
Bækur,
innlendar og erlendar, pappír og alls
konar ritföng kaupa allir í
Bókauerslun Sipfúsar Eymundssonar.
Lárus Fjeldsted,
Y f irr jettarmálafærslumaður.
LÆKJARGATA 2.
Venjulega heima kl. 4—7 síðd.
Oerlarannsoknarstofa
Eísla Onðmundssonar.
LÆKJARGÖTU 14 B
(uppi á lofti)
er venjulega opin 11—3 virka daga.
jóhann loliannesson.
í 23. jólí 10. 4. nóv. 1914.
Jóhann Jóhannesson var fæddur
23. júlí 1870 aö læk í Ölfusi. Faðir
bans var Jóhannes (fæddur 21. júlí
1832 d. 24. júní 1901), er siöar var
steinsmiöur hjer í Reykjavík; var
hann vel gefinn maöur, sonur Jóns
Magnússonar (f. 22. okt. 1791), er
drukknaöi 2. júlí 1854 í NorSurá, og
Halldóru dóttur Jóns bónda á Högna-
stöðtun í Þverárhlíð Gíslasonar og
Þóru Hallsteinsdóttur. Faðir Jóns var
Magnús Þórarinsson (f. um 1732 d.
3. maí 1808) bónda á Saurum og Guð-
laugar Oddsdóttur, Jónssonar. Kona
Odds var Ólöf Bjarnadóttir í Syðsta-
Hvammi,ívarssonar í Múla, Bjarna-
sonar i Múla, Sveinssonar. Kona
Bjarna Sveinssonar var Ólöf Jóns-
dóttir Gunnlaugssonar,ogkona Gunn-
laugs var Halldóra Sveinsdóttir á
Ytri-Völlum í Miðfirði, Jónssonar á
Söndum í Miðfirði, er kallaður var
„rauðbroti“ og fjölmenn ætt er kom-
in af, er nefnist rauðbrotaætt. Kona
Bjarna ívarssonar var Ingibjörg
Jónsdóttir, Jónssonar, Gunnlaugsson-
ar, og móðir Jóns Jónssonar var Vil-
borg Vilhjálmsdóttir sýslumanns í
Strandasýslu, er kallaður var Galdra-
Vilki, Arnfinnssonar.
Móðir Jóhanns Jóhannessonar og
kona Jóhannesar var Guðlaug (f. 4.
okt. 1846) dóttir Hannesar bónda á
Hjalla í Ölfusi, er var bróðir Jórunn-
ar síðari' konu Stefáns landfógeta
Gunnlaugssonar, og Þuríðar Sigurð-
ardóttur bónda á Hjalla Hinriksson-
ar. En Hannes var sonur Guðmund-
ar í Króki í Flóa, Hannessonar,
Magnússonar.
Ungur að aldri fór Jóhann frá for-
eldrum sínum, er voru fátæk, óg var
um hríð á Svarfhóli í Stafholtstung-
um, hjá merkishjónunum Birni
bónda Ásmundarsyni og Þuríði Jóns-
dóttur. Reyndust þau hinum um-
komulitla unglingi vel, og bar hann
hlýjan hug til þeirra, er sást meðal
annars á þvi, að hann fjekk Guðm.
skáld Guðmundsson til að yrkja fag-
urt minningarkvæði eftir Björn
bónda þá er liann andaðist (19x2), í
hárri elli. Hann var og nokkurn tima
í Reykjavík og lærði þar skósmíði,
er hann stundaði fyrst hjer en síðar
um nokkur ár á Sauðárkróki. V'ar
liann þá kvæntur Sigurbjörgu Guðna-
dóttur, er ljest (7. sept.) tæpum tveim
mán. á undan honum. Áttu þau son
einn, er Óskar Gladstone heitii Frá
Sauðárkróki fluttist Jóhann híngað
aftur vorið 1904 og dvaldist hjer síð-
an. Þegar hann kom hingað i svðara
sinni, var hann enn fátæki i , þvi að
Sauðárkrókur var of lítill fyrii hinn
atorkumikla og ráðdeildarsama
mann. En strax eftir komu sina
b.ingað byrjaði hann á húsakaupum
og alskonar kaupskap. Sneri hann
sjer þáogaðbókaútgáfum og gaf f yrst
út þýddar skáldsögur, en siðar gaf
hann út „Kvisti“, kvæðasafn nftir
SiW- Júl. Jóhannesson bróður yinn,
kvæði Kristjáns Jónssonar, formála-
bók Einars próf. Arnórssonar og x.
hefti af „Dómstólum og rjettarfari“
eftir hann, ljóðmæli Jónasar Hall-
grímssonar, „Svanhvít“ og „Ferð um
fornar stöðvar" eftir Matthías Joch-
umsson. Var ytri frágangur þessara
bóka prýðilegur, og sparaði hann
eigi, að útg. væri honum til sóma.
Hann keypti og mikið af íslenskum
bókum, og átti hann um hríð mikið
bókasafn, er hann síðar seldi Rögn-
valdi Pjeturssyni presti og ritstjóra i
Winnipeg. Var hann og „antikvar“
bóksali og hjelt vanalega á hverju
hausti bókauppboð, og gafst þá
mörgum manni færi á að ná í ýmsar
bækur, er ófáanlegar voru ella.
Hús þau, er Jóhann keypti, gerði
hann sjer far um að bæta og prýða
og vildi gera þau sem ný, enda urðu
þau mörg óþekkjanleg eftir að þau
höfðu fengið viðgerð hjá honum.
Bera mörg hús hjer í bænum þess
menjar, að þau hafa verið í hans
eign. Var Jóhann framúrskarandi
reglumaður í öllu, sem hann stund-
aði, og útsjónarmaður.
í Templarafjelaginu hafði Jóhann
lengi verið og var bindindismálið eitt
af þeim málum, sem hann hafði mest-
an áhuga á. Annars var hann yfir-
leitt áhugamaður um almenn mál,
einkum á seinni árum. Fylgdi hann
Heimastjórnarflokknum og Sam-
bandsflokknum jafnan að málum. Að
síðustu mun hann hafa haft nokk-
urn hug á að bjóða sig fram til
þingmensku, og mundi hafa gert það,
ef æfin hefði orðið lengri. Voru það
einkum fjármál landsins, sem hann
vildi láta til sín taka, eins og sýni-
legt er af greinum þeim, sem hann
hefur skrifað í Lögrjettu um banka-
mál. Hann hafði um tíma átt sæti
í bæjarstjórn Reykjavíkur, og ljet
hann sig þar einkum miklu skifta
fátækramál bæjarins.
Sumarið 1913 ferðaðist hann víða
um Ameríku og Evrópu, og kvaðst
hann hafa lært mikið í þeirri ferð.
Hann hafði fasta trú á því, að veita
þyrfti hjer inn útlendu fjármagni til
starfa í landinu, og sú trú hans
styrktist við ferðalög hans erlendis.
Járnbrautarmálinu var hann mjög
fylgjandi. Aftur ferðaðist hann suð-
ur um Evrópu fyrri hluta síðastliðins
sumars. Hann kom glaður og ánægð-
ur heim úr þeirri för. En við andlát
konu sinnar, sem dó á spítala í
Kaupmannahöfn 7. sept., breyttist
hann, og virtist svo sem öll ltfslöng-
un væri frá honum horfin eftir það.
Jóhann var svo einkennilegur mað-
ur á rnargan hátt, að um hann ætti
að verða rækilega skrifað af ein-
hverjum nákunnugum manni, sem
þekt hefði liann lengi og skilið hann.
Dómarnir um hann hjá þeim, sem
fljótleg kynni höfðu af honum, munu
verða nokkuð mismunandi. Hann var
ákafur í lund og stórbrotinn og fylgdi
fast fram hverju því, sem hann tók
fyrir. Hann var, að sögn, oft harð-
drægur i viðskiftum, er hann var að
raka að sjer fje, en svo var hann aft-
ur hins vegar manna örastur til fjár-
útláta og mjög hjálpsamur við fá-
tækt fólk. Eru margar sögur af því
sagðar, eigi síður en hinu. Öll smá-
munasemi var honum fjarlæg.
Með hinni stórmannlegu gjöf til
almennings þarfa, sem nýlega hefur
verið frá sagt hjer í blaðinu, hefur
Jóhann reist sjer og konu sinni ó-
brotgjarnan minnisvarða.
Striðið.
Símskeyti frá Central News í London.
Morguninn 4. nóv.: París: Banda-
menn hafa haft framgang fyrir sunn-
an Dixmuide, haldið velli alstaðar
annarstaðar, en haft framgang í Vo-
gesafjöllum. Breska sjómálaráðaneyt-
ið tekur öðrum þjóðum vara fyrir, að
skoða verði Norðursjóinn sem hern-
aðarsvæði, og að eftir 5. nóv. eigi
öll skip mikið á hættu, sem fara yf-
ir línu, dregna frá Norður-Hebríd-
um til íslands, og að skip, sem
nálgast Norðursjóinn gegnum Erm-
arsund, muni fá sjerstakar fyrirskip-
anir. Sendiherra Tyrkja heldur kyrru
fyrir í Lundúnum. England og Tyrk-
land eiga enn ekki í ófriði.
Kvöldið 4. nóv.: París: Banda-
menn fara að engu óðslega og hafa
unnið á í Argonne. Þjóðverjar hafa
yfirgefið vinstri bakka Yser-fljóts-
ins fyrir neðan Dixmuide. Sendi-
herra Tyrkja er kyr í Lundúnum,
en bresk herskip hafa skotið á Dar-
danellavigin. Skemdir ókunnar.
Bretskt beitiskip skaut á Tyrki frá
Akaba, eyðilagði vígi, landgöngulið
tók borgina. Þýskar beitisnekkjur
sáust fyrir austan Englandsströnd,
og rjeðust á breskan fallbyssubát,
sem sneri aftur til hafnar. Ensk
beitiskip eltu Þjóðverjana án þess að
ná þeim. Þjóðverjar fleygðu tundur-
duflum fyrir borð og eyðilögðu neð-
ansjávarbát; tveimur mönnum af
bátshöfninni varð bjargað.
Opinber fregn frá Berlín segir, að
þýska beitiskipið Yorck hafi rekist á
tundurdufl við innsiglingu í Jahde-
flóann og sokkið. Helming skipshafn-
arinnar varð bjargað. Bretska sjó-
málaráðaneytið segir, að samkvæmt
þýskum skýrslum hafi 5 þýsk beiti-
skip barist viö bretska flotadeild hjá
Valparaiso, að staðhæft sje, að
bretska beitiskipið Monmouth hafi
sokkið og Goodhope laskast mikið.
Bretska sjómálaráðaneytið hefur enn
þá enga tilkynningu fengið. París:
Bandamenn vinna stöðugt lítið eitt
á án fullnaðarúrslita.
6. nóv. París: Fremur sókn en
vörn af hendi Bandamanna. Unnið
víða mikið á, en hvergi hörfað undan.
F.ngland hefur sagt Tyrklandi stríð
á hendur og tekið Cyprus-ey. Bretska
sjómálaráðaneytið hefur enn ekki
fengið staðfestingu á sjóorustunni,
‘ senx sagt var frá, við Chile-strendur.
Tyrknesk herskip hafa skotið á Bat-
um. Rússar eru komnir 25 enskar
mílur inn í Tyrkjalönd og hafa tek-
ið 15 borgir. Tyrkir hörfa undan í
áttina til Erzerum.
7. nóv. Sjómálaráðaneytið stað-
festir fregnina um að beitiskipið
Goodhope hafi sokkið, beitiskipið
Monmouth laskast nxikið; haldið það
hafi hleypt á land eftir sjóorustuna
við Chile. Opinber Tokiofregn:
Tsingtau hefur gefist upp. Fótgöngu-
lið hafði náð aðalborgarhliðinu eft-
ir hræðilega sprengikúlnahríð. Petro-
grad: Unnið þýðingarmikinn sigur á
ný á Austurríkismönnum, tekið aftur
Jaroslav. París: Á Norðurherstöðv-
unum þröngva Bandamenn Þjóðverj-
um aftur á bak, en aðallega vinna
þeir á fyrir sunnan Dixmuide.
9. nóv. París: Bandamenn hafa
rekið af höndum sjer öll áhlaup.
Þjóðverjar hafa enn unnið á á nokkr-
um stöðum, sjerstaklega kringum
Armentieres og Soissons. Petrograd:
Rússar hafa unnið sigur á Þjóðverj-
um við Wirballen og eru komnir inn
í Þýskaland alt að Staluponen. Rúss-
neskt riddaralið hefur eyðilagt járn-
brautina nálægt Ploeschen fyrir norð-
vestan Kalish. Rússar sækja* stöðugt
áfram á leið til Krakau. Þýska beiti-
skipið „Gejer“, sem verið var að
gera við á Honolulu, hefur verið
kyrsett af Bandaríkjastjórn.
10. nóv. París: Þjóðverjar hafa
sótt fram af nýju við Dixmuide og
Ypres, en hafa alstaðar verið hrakt-
ir til baka. Bandamenn vinna á smátt
og srnátt á flestum stöðum, en þokur
gera erfitt fyrir með allar fram-
kvæmdir. Petrograd: Rússar hafa
tekið Goldap. Þjóðverjar hörfa und-
an í áttina til Thorn, Posen. Rússar
hafa unnið sigur á Tyrkjum í Káka-
sus, og rússneskt herlið er á leiðinni
til Erzerum. Ýrnsir niðurlenskir
fregnritar segja, að þýskar hersveit-
ir hafi verið fluttar í skyndingu frá
Belgíu austur eftir.
11. nóv.: Það hefur náðst í þýska
beitiskipið Emden hjá Cocoseyjum,
og barðist beitiskipið Sydney, sem
er úr Ásrtalíuflotanum, þar við það.
Emden var rekin á grunn og brann.
Manntjón varð mikið. Beitiskipið
Koenigsberg hefur fundist í felum
i fljóti í nýlendum Þjóðverja í Aust-
ur-Afríku. Bretska beitiskipið Chat-
ham skaut á það; þýska skipshöfn-
in hefur yfirgefið það, fór á land.
París: Bandamenn hafa unnið á milli
Ypres og Armentieres og stendurþar
yfir áköf orusta. Petrograd: Rússar
vinna stöðugt á. Riddaralið þeirra
á aðeins eftir tuttugu milur til Kraká.
Það virðist svo sem nú sje orðin
meira sókn en vörn af hendi banda-
manna i ófriðnum, bæði að vestan og
austan. Annars hafa nú að síðustu
ekki borist hingað neinar fregnir um
það, hvernig Þjóðverjar segja sjálf-
ir frá. Eftir að þeir unnu Antwerp-
en, hafa þeir gert harðar árásir til
þess að brjótast í gegnum fylking
bandamanna á Norður-Frakklandi, en
það hefur ekki tekist. Þó er ekki
svo að sjá sem herlínan hafi breytst
neitt til muna þar að vestan í þess-
um síðustu orustum.
Aftur á móti segja skeytin, að hún
hafi breytst eigi lítið að austan, þar
sem Rússar eru nú aftur komnir með
her inn yfir landamæri Austur-Prúss-
lands. Þaðan hafa Þjóðverjar flutt
meginstyrk hers síns og suður á
stöðvarnar við Krakau. í rússneska
Póllandi hafa Rússar einnig unnið
á en Þjóðverjar hörfað þar til baka.
Þátt-taka Tyrkja í ófriðnum er enn
óljós og lítið hægt að átta sig á fregn-
um þeim, sem skeytin hafa flutt.
Þýska herskipið „Emden“, sem
skeytafregnirnar segja að nú sje unn-
ið, hafði gert bandamönnum miklar
skráveifur i Austurhöfunum. Um
herskipið „Königsberg“ segir í sím-
skeyti til enska konsúlsins hjer, sem
„Morgunblaðið“ hefur birt, að enska
herskipið „Chatham“ hafi króað.það
iuni i Rufigifljóti á þann hátt, að
sökt var kolaskipum fyrir utan það,
svo að það kemst ekki til hafs.
Póstliúsid.
Á öðrum stað hjer i blaðinu er
grein um Pósthúsið eftir J. Þ. Lögr.
hefur sýnt póstmeistara greinina og
fengið frá horium eftirfarandi svar:
Jeg hef áður svarað samskonar
grein í Morgunblaðinu 6. júlí, og get
vísað til þess, en skal samt að gefnu
tilefni bæta nokkru við.
Áður en jeg skrifaði auglýsing þá,
sem birt var i blöðunum í byrjun þ.
á. og fest er upp bæði í pósthúsinu
og i Bárubúð, um það að bögla-
póstafgreiðslan þar sje opin hvern
virkan dag frá kl. 12 á hádegi til
kl. 2 siðd. og frá kl. 4 til 7 síðd. |
sem herra J. Þ. telst vera 4 timar,
átti jeg tal um þessa ákvörbun við
þáverandi ráðherra, Hannes Hafstein,
og var hann henni samþykkur. Siðan
hef jeg enga bending fengið um það,
að stjórnarráðið vildi fá henni breytt.
Þesar blaðagiæinar hafa ekki get-
að sannfært mig um, að athugasemd
fjárlaganna um pósthúsið í Reykja-
vík gildi einnig um böglapóstaf-
greiðsluna í Bárubúð. Þvi fer svo
fjarri, að þótt afgreiðsla bögla færi
fram i pósthúsinu sjálfu, þá væri eigi
þar með sagt að henni yrði sint all-
an þann tíma, sem póshúsið væri
opið.
Þá kemur fjárspursmálið.
Fje það, sem jeg skýrði stjórnar-
ráðinu frá að nauðsynlegt væri til
póstafgreiðslunnar i Reykjavik 1914
og 1915, var ekki aukið, eiris og hr.
J. Þ. vii'ðist ætla, á alþingi 1913,
heldur fært niður, enda þótt sá tími,
er pósth. skyldi vera opið, væri lengd-
ur á virkum dögurn og tvöfaldaður
á helgum dögum, svo að nú má heita
að hann sje orðinn einsdæmi í ver-
öldinni.
Reynslan hefur því orðið sú,
að kostnaSurinn er kominn fram úr
fjárveitingunni þetta ár, þó að hálf-
ur annar mánuður sje eftir.
Þaö sem liðið er af þessu ári, hafa
póstmenn hjer í Reykjavík unnið ná-
lega 52 stundir að meðaltali á viku.
Allir hafa þeir orðið að hafa meiri
og minni sunnudagavinnu og marg-
ir af þeim ekki fengið neitt sumar-
frí.
Slíkur vinnutími er lengri en jeg
þekki á pósthúsum erlendis. I Dan-
mörku er hann mestur 48 stundir á
viku og þykir langur.
Reykjavík 11. nóv. 1914.
S. B r i e m.
Þess er áður getið í símfregn hjer
í blaðinu, að Karl Rúmenakonungur
andaðist 10. október. Hann var hálf-
áttræður aö aldri, fæddur 20. apríl
1839, næstelsti sonur Karls Antons
Karl konungur.
fursta af Hohenzollern. 1 æsku var
hann í prússneska hernum, en var
20. apríl 1866 valinn fursti af Rúmen-
íu og kom til Búkarest 22. maí sama
ár og tók þar við stjórn. Hann þótti
Ferdínand konungur.
sýna þar mikinn dugnað, bæði í því
að rjetta við fjárhag ríkisins, og líka
í því, að koma þar upp her. 1878 var
hann viðurkendur fullvalda fursti,
og 26. mars 1881 varð Rúmenia kon-
María drotning.
ungsríki og Karl var krýndur í Bú-
karest 22. maí það ár. Drottning hans
er Elísabet prinsessa af Wied, sem
þekt er undir rithöfundarnafninu
Carmen Sylva.
Eftir Karl konung er kominn til
ríkis i Rúmeníu bróðursonur hans,
Ferdínand, er valinn var ríkiserfingi
1889. Drotning hans, María, er ná-
skyld Georg Bretakonungi.