Lögrétta - 02.02.1916, Blaðsíða 1
Nr. 5.
Reykjavík, 2. febrúar 1916,
XI. árg.
Trygging
fyrir a'S fá vandaöar vörur fyrir lítið verS er aS versla viS
V. B. K.
Landsins mestu birgðir af:
Vefnadarvörum Pappír cg ritföngum
Sólaleðri og skósmíðavörum.
Pantanir afgreiddar um alt ísland.
Heildsala. Smásala.
VandaSar vörur. Ódýrar vörur
Verslunin Björn Kristjánsson, Reykjavík.
Ðvergur,
trjesmíðauerksniiðja 09 timburuerslun
(Nygenríng S Coj,
Hafnarfirði. Símnefni: Dvergur. Talsími 5 og 10.
Hefur fyrirliggjandi: Hurðir — Glugga — Lista og yfir höfuS alls konar
timburvörur til húsabygginga og annara smíða. — Húsgögn, ýmis konar, svo
sem: Rúmstæði — Fataskápa — Þvottaborð og önnur borð af ýmsum
stærðum.
Pantanir afgreiddar á alls konar húsgögnum. — Rennismíðar af öllum
tegundum.
Miklar blrgðir af sænsku liiri, sementi 09 papua.
Timburverslunin tekur að sjer byggingu á húsum úr timbri og steinsteypu,
og þar sem vjer höfum fengið betri kaup á timbri í þetta skifti en alment
gerist, væntum vjer að geta boðið viðskiftamönnum vorum hin allra bestu
viðskifti, sem völ er á.
Bækur,
innlendar og erlendar, pappír og alls-
konar ritföng, kaupa allir í
Bökaverslun Slgfúsar [ymundssonar.
Lárus Fjeldsted,
Y f irr jettarmálaf ærslumaður.
LÆKJARGATA 2.
Venjulega heima kl. 4—7 stCd.
Listarnir við bæjarstjórnarkosning-
una 31. f. m. uröu að lokum 5. En
að eins 2 þeirra komu mönnum að,
„Fram“-listinn 2 og „Dagsbrúnar“-
listinn 3. Alls voru greidd 2028 atkv.,
en 36 seðlar voru ógildir, svo að til
greina komu þá 1992 atkv., og
skiftust þau á þessa leið:
A-listinn fjekk 634 atkv.
B-listinn fjekk 163 atkv.
C-listinn fjekk 911 atkv.
D-listinn fjekk 204 atkv.
E-listinn fjekk 80 atkv.
A-listinn var listi „Fram“-fjelagi>
ins, eða Heimastjórnarmanna, og á
honum voru kosnir þeir Jón Þorláks-
son landsverkfræðingur og Thor Jen-
sen framkvæmdastjóri, en auk þeirra
voru á listanum Guðm. Gamalíelsson
bókbindari, Pjetur Halldórsson bók-
sali og Flosi Sigurðsson trjesmiður.
B-listinn var listi SjálfstæSisfje-
lagsins og á honum Geir SigurSsson
skipstj., Brynjólfur Björnsson tann-
læknir og Jakob Möller ritstjóri.
C-listinn var borinn fram af þrem-
ur fjelögum: Verkamannafjelaginu
„Dagsbrún", Hásetafjelaginu og
Verkkvennafjelaginu. Á honum voru:
Jörundur Brynjólfsson barnakennari,
Ágúst Jósefsson prentari og Kristján
V. GuSmundsson verkstjóri, og náSu
þeir allir kosningu.
D-listinn var frá þremur kvenfje-
lögum: Hinu ísl. kvenfjelagi, Thor-
valdsensfjelaginu og Hringnum. Á
honum voru: frk. Inga L. Lárusdótt-
ir, frú Ragnh. Pjetursdóttir, Geir
SigurSsson skipstj., Samúel Ólafsson
söSlasmiSur og Pjetur Halldórsson
bóksali.
E-listinn hafSi ekkert fjelag á bak
viS sig. Á honum voru: Thor Jen-
sen, Pjetur Halldórsson, Geir Sig-
urSsson, GuSm. Gamalíelsson og Flosi
SigurSsson. Mun hann hafa veriS bor-
inn fram aS eins í þvi skyni aS tvístra
atkv. „Fram“-listans.
Nýkosnu fulltrúarnir eru þá:
Jörundur Brynjólfsson,
Ágúst Jósefsson,
Jón Þorláksson,
Kr. V. GuSmundsson,
Thor Jensen,
og eru þeir kosnir í þessari röS.
Bæjarstjórnarkosning hefur ekki
veriS hjer eins vel sótt áður og í
þetta sinn, og þó kaus ekki fullur
helmingur kjósenda, því á kjörskrá
voru um 4200. ÞaS eru samtök verka-
mannaflokkanna, sem einkenna þessa
kosningu. Tvö af fjelögunum, sem
báru C.-listann fram, eru nýlega
stofnuS, VerkkvennafjelagiS og Há-
setafjelagiS, og hafa þau ekki beitt
sjer viS kosningar fyr en nú.
„Fram“-menn hafa einnig fylgt
lista sínum meS heiSri og sóma. ViS
bæjarstjórnarkosningar hefur listi
„Fram“-fjelagsins aldrei fengiS eins
háa atkvæSatölu og nú. ViS kosning-
una 1910, þegar fjelagiS kom aS 3
mönnum af 5, var atkvæSatala lista
þess ekki nema 508. Hefur „Fram“-
listinn fengiS 126 atkv. meira nú en
þá. Einn af fulltrúum C-listans,
Kristján V. GuSmundsson, er og
gamall og góSur HeimastjórnarmaS-
ur, sem eins vel hefSi átt heima á
lista „Fram“-fjelagsins.
Listi SjálfstæSisfjelagsins hefur
aftui a móti fengiS lítiS fylgi nú, og
getur ekki hjá því fariS, aS bæjar-
stjórnarkosningarnar gefi nokkuS
ljósar bendingar um vinsældir gömlu
stjórnmálaflokkanna í bænum, þótt
ekki megi aS öllu leyti á þeim byggja.
Fylgi kvenfjelagalistans var lítiS,
enda ætti þaS aS vera óþarfi fyrir
kvenfólkiS úr þessu, aS vera að halda
fram sjerlista. KvenrjettindafjelagiS
var og ekki meS í þessum samtök-
um nú, en formaSur þess, frú Bríet
BjarnhjeSinsdóttir, var einn af meS-
mælendum „Fram“-listans.
VeSur var vont kosningadaginn,
einkum framan af, stórviSri meS
hríSarbyljum og hagljeljum, og hef-
ur þaS án efa dregiS töluvert úr aS-
sókninni.
r
Eimskipafjelag Islands.
Á síðasta þingi var svo ráS fyrir
gert, aS EimskipafjelagiS tæki aS sjer
strandferðir hjer viS land frá því í
aprílmánuSi þ. á. ,svo framarlega sem
unt væri aS fá skip leigS til þeirra
meS kjörum, sem viS mætti una. Fje-
lagiS hefur nú reynt fyrir sjer um
skipaleigu, veriS aS því síSan i haust,
snúiS sjer til 133 skipaeigenda, flestra
á NorSurlöndum, en ókleift var aS fá
nokkur skip nema meS því afarverSi
sem landstjórnin taldi óaSgengilegt
meS öllu. Er fjelagiS hafSi tjáS land-
stjórninni árangurinn af þessum til-
raunum sínum, fór hún fram á aS
EimskipafjelagiS ljeti skip sín „Gull-
foss“ og „GoSafoss“ haga ferSum
sínum svo, aS bætt yrSi upp strand-
ferSaleysiS. Um þetta hafa nú tekist
samningar meS landstjórninni og fje-
laginu. Fær fjelagiS greiddan auka-
kostnaS og bættan hallan viS breyt-
inguna meS 73,325 króna styrk úr
landsjóSi. Hefur þaS gefiS út nýja
ferSaáætlun, sem gildir frá 26.
janúar. ASalbreytingin frá hinni
fyrri er sú, aS viSkomustöSum hjer
á landi er fjölgaS mikiS og skipin lát-
in sigla þannig aS viSkomustaSirnir
á NorSur- og Austurlandi fá samband
viS Reykjavík í flestum þeim mán-
uðum ársins, sem skip sameinaSa fje-
lagsins sigla ekki milli þessara staða.
Fyrsta ferS GoSafoss til Reykjavík-
ur norSan um land er í mars (til Rvk
12. apríl). Fyrsta ferð Gullfoss til
Austurlands er frá Rvk 2. apríl og
svo þar eftir samkvæmt nýju ferSa-
áætluninni.
Nýtt rit.
Sláturfjelag SuSurlands hefur ný-
skeS gefiS út rit, sem þaS nefnir
„Fjelagsrit", og sendir þaS fjelags-
mönnum ókeypis. Fyrst í ritinu er
kafli meS yfirfyrirsögninni „Hug-
vekja fyrir sveitamenn"; fjallar hann
aSallega um samvinnumál, og er þar
meS mörgum skýrum dráttum sýnt
fram á hversu holl samvinnufjelög
bæSi í verslun og öSru eru og mikiS
menningarskilyrSi, og hversu þau eru
gott meSal til aS skapa heilbrigSan
hugsunarhátt, heilbrigS viSskifti og
auSsæld fyrir framleiSendur. í þess-
um kafla er og hvatning til bænda
aS stySja sláturfjelagiS og annan
góðan fjelagsskap og svo ádrepa til
þeirra, er sýna „fylgisleysi 0g ótrygS
i fjelagsskapnum“. í þessum kafla er
og minst á kaupmenskuna og þau hin
skaSlegu áhrif hennar.
Annar kafli ritsins er um stjórn
og framkvæmdir Sláturfjelagsins.
Þar er ágrip af fundargerSum fje-
lagsstjornarinnar, ýmislegt úr gerSa-
bók framkvæmdarnefndar, starfsem-
isyfirlit 0. fl.
ÞriSji og síSasti kafli ritsins er
sögulegt yfirlit Sláturfjelagsins.
Vonandi er aS rit þetta nái tilgangi
sínum, en hann er aSallega sá, aS
efla og glæSa fjelagsskapinn meSal
bænda hvaS snertir hiS nauSsynlega
og þarfa fjelag: Sláturfjelag SuSur-
lands.
ÞaS sem frumsamiS er í ritinu mun
vera eftir Björn Bjarnarson í Graf-
arholti og alt sem i ritinu er mun
hann hafa fært í stílinn.
30. jan. 1916.
Jón H. Þorbergsson.
Bókafregn.
Egill Þórhallsson: Beskrivelse over
Missionerne i Grönlands söndre
Distrikt. Kbh. 1914.
Bókin er skýrsla, sem þessi merki
landi okkar gaf Missionskollegiinu
1776. Höfundurinn er fæddur aS Borg
i BorgarfirSi 1734. Hann tók stú-
dentspróf og stundaSi síSan nám við
Hafnarháskóla. SíSan fór hann til
Grænlands aS boSa trú og var gerSur
ar aS viceprófasti yfir svokölluSu
SySra umdæmi. Hann dvaldi alls 10
ár á Grænlandi og varö nákunnugur
landi og þjóS. Á dögum Egils þótti
íslendingum þaS sæmdarauki aö af-
baka nöfn sín upp á danskan móS.
Fylgdist hann meS í þessu og kallaSi
sig Egil Thorhallesen. Eftir aS Egill
kom frá Grænlandi, gerSist hann pró-
fastur í Danmörku og ól þar allan
aldur sinn.
Bók Egils er mjög merk sem heim-
ildarrit aS kirkjusögu Grænlands. En
bókin segir ekki aS eins frá trúboS-
inu, erfiSleikum þeim, sem trúboSarn-
ir áttu viS aS stríSa og ráSlegging-
um því viSvíkjandi. Hún fjallar einn-
ig um atvinnulíf Skrælingja, á hvaSa
tíma árs hver veiöi er stunduS o. s.
frv. í bókinni eru einnig mjög góSar
staSalýsingar. Egill leit á hlutina meS
óvenjulega miklum glöggleik. Hann
lýsir Vestri-BygS, sem eru dalir, sem
skerast inn í landiS uppfrá fjöröunum
innar frá kauptúninu Godthaab. En
1 Eystri-BygS, sem er miklu sunnar,
var þá enn ekkert trúboS ;þangaS kom
Egill ekki. í Vestri-BygS sýnist hon-
um enginn gæSakostur: í fjörðunum
er fiskisælt, og sildin gengur í svo
þjettum torfum upp í fjörumál, aS
henni má ausa upp meS höndunum.
ViS firSina eru fuglabjörg, og úti í
eyjunum eru æSarvörp og eggver. í
þeim fjörSum, þar sem skriSjökullinn
gengur fram í sjó, kæpir selurinn á
vorin. I ám og vötnum er fult af
laxi og silungi. Fram af dölunum
eru grónar bungur þar sem refir,
hjerar og hreindýr halda til. í döl-
unum, sem eru langt inn|' í landi,
(firSirnir ca. 20 mílur á lengd), er
heitt á sumrum og snjóljett á vetrum,
því þar snjóar aö eins í norSanátt
(austanvindar þurrir og heitir). Fram
meS ánum eru hágresjaöar engjar og
hlíðarnar eru skóggrónar. Milli bygS-
anna sáust enn vegir forfeöra vorra.
Undir hlíöunum stóöu rústirnar af
bæjum þeirra og fram til fjalla rúst-
ir selja og beitarhúsa. Stór tún rudd
og vallgróin lágu kringum bæjartóft-
irnar, en sumstaSar var þó skógur eöa
lýng komiS inn fyrir vallargarðinn.
ÞaS voru þá enn ekki nema ca. 400
ár síðan íslendingar bygðu þessa dali.
Enn eru þeir óbygöir og biSa nýrra
landnámsmanna úr sveitunum á ís-
landi. Ýms mannvirki bái'U þess vott,
aS frændur okkar hefðu ekki ómenni
verið, og enn stóS Skrælingjunum
ógn af þeim. Egill segir aS sveitirnar
i Vestri-Bygö, sem er á líku breiddar-
stigi og Vesturland, standi ekki á
baki bestu sveitum á íslandi. Má
hann og vel um þaS dæma, sem fædd-
ur var og uppalinn í einhverri bestu
sveit íslands. Um fornleifarnar á
Grænlandi reit Egill annaS rit: „Ku-
dera“, einnig á dönsku.
Dr. Louis Bobé hefur búiS bók-
ina undir prentun, leiðrjett ýmislegt
og bætt viS ýmsum upplýsingum neS-
anmáls. Á hann og Grænlenska fje-
lagiö, sem kostaði útgáfuna, þakkir
skiliS fyrir þetta starf.
Jón Dúason.
Fyrirspurn
til stjórnar hins væntanlega „Bruna-
bótafjelags íslands“.
Hefur stjórnin eöa þingiö hugleitt
þann möguleika, aS t. d. allur Ak-
ureyrarbær brynni? Slikt óhapp er
hugsanlegt, sjerstaklega þegar maður
hefur í huga nýfengnar frjettir af
brununum miklu í Noregi. Hefur
stjórnin hugsaS þaS út í æsar? Hver
yrði þá skaöinn? Húsin öll, sem verSa
skylduvátrygð samkvæmt lögunum,
eru virt á ca. 1J4 miljón króna; vá-
trygg'jendur yrSu beint aS bíSa 250,-
000 kr. tjón, á þeim einum sjötta parti
virSingarinnar, sem ekki má vá-
tryggja; bæjarfjelagiS á auk þess aS
jafna 250,000 kr. niður á bæjarbúa
sem aukaútsvari, þaS er sá einn sjötti
partur, sem bæjarfjelagiö ábyrgist;
þá er eftir 1 miljón króna, landsjóSs-
tryggingin, 8000,000 kr., fer öll for-
görSum, og samt verSa eftir 200,000
kr., sem jafna á niöur á vátryggj-
endur.
Gæti landiS staöist slíka blóðtöku
án verulegs hnekkis ?
Jeg vil ekki minnast á þaS dæmi,
að tveir kaupstaSir brynnu sama ár-
iS (t. d. Akureyri og ísafjöröur) eins
og þó átti sjer staS í Noregi i vetur.
Rvk 1. jan. 1916. S. T h.
Ejðfir os áheit lil Heilsuhælisins.
Undanfarna mánuði hafa mjer
borist þessar gjafir og áheit til
Heilsuhælisins:
a. Gjafir: Frá manni í SkriS-
dal 25 kr.; frá Jóh. Einarss., Bakka-
koti 3 kr., frá E. M.. Einarss. sama
staö 33 kr., frá GuSlinu í Mófells-
staðakoti 5 kr., frá Ögm. kennara Ög-
mundss. í Sandvík og fólki hans 50
kr., frá Þórarni Olgeirss. skipstjóra
25 kr., frá skólabörnum í Eyvindar-
hólum undir Eyjafjöllum 10 kr. —
Samtals 151 kr.
b. Áheit: Frá H. B. í Mjóafiröi
' 50 kr., frá Þ. Á. 10 kr., frá Ónefnd.
á Stokkseyri 5 kr., frá J. Þ. og Þ. Þ.
2 kr., frá H. E. Fossi 10 kr., frá H.
S. s. st. 2 kr., frá ónefnd. 2 kr., frá
ónefnd. í DýrafirSi 50 kr., frá G.
Thorders. 5 kr., frá Har. Árnas. 83 ki.
90 a., f. Margrjeti Halldórsd. Ásakoti
2 kr., frá ónefndri konu 5 kr., frá
Birni í Tvískerjum 5 kr., frá stúlku aS
vestan 10 kr., frá Skagfirðingi 50
kr., frá R. R. 2 kr., frá G.
E. SeySisfirSi 10 kr., frá „Þing“
5 kr., frá J. E. 2 kr. 60 aur.,
frá GuSrúnu Jónsd. HlíS 5 kr., frá 3
hásetum á „General Gordon“, sem
komu frá Kanada 19. jan. T6, 40 kr.
Samtals 372 kr. 50 aur.
Rvík 31. jan. 1916.
G. B j ö r n s o n.
Kennarastelna Nnrðurlanda.
Kennarastefna NorSurlanda, hin
tíunda í röðinni, var haldin í Sokk-
hólmi áriS 1910. Þá var þaS sam-
þykt aS næsta stefna skyldi vera í
Kristjaníu áriS 1915, en sökum ófriS-
arins var þaS afráSiS haustiö 1914
.iS fresta stefnunni.
Nú hefur þó veriö ákveöiö aS hún
skuli verSa í Kristjaníu i öndverSum
ágústmánuöi í sumar og hefur danska
nefndin, sem aS þessu máli stendur,
boöiS öllum dönskum kennurum aS
koma á þennan kennarafund. Þetta
boð nær einnig til íslenskra kennara.
Á fundinum verSa aS eins rædd
kenrlumál og uppeldismál og jafn-
framt verSur þar sýning á kenslu-
áhöldum o. s. frv. Þeir, sem vilja
halda þar fyrirlestra, eSa koma þar
fram meö mál til umræSu, verSa aS
hafa tilkynt þaS fyrir 1. mars næst-
komandi og eiga allir, sem þessu vilja
sinna, aS snúa sjer til Fr. Thomassens
justitsráös, Stormgade 3 í Kaup-
mannahofn.
Norska framkvæmdastjórnin mun
gera þaS sem í hennar valdi stendur
til þess aS ljetta mönnum feröakostn-
aöinn.