Lögrétta - 15.03.1916, Qupperneq 1

Afgreiðslu- og innheimtum.:
ÞÓR. B. ÞORLÁKSSON,
Bankastræti II.
Talsími 359.
Nr. 12.
Reykjavík, 15. mars 1916,
XI. árg.
Þessi mynd er frá Erzerum, höfuSstaS Armeníu, sem Rússar halda nú.
Þeir hafa tvisvar áöur unniS þessa borg, 1829 og 1878. íbúar í Erzerum
eru 40 þús.
Trygging
fyrir aS fá vandaSar vörur fyrir lítiS verS, er aS versla viS
V. B. K.
Landsins mestu birgðir af:
Vefnaðarvörum Fappír cg ritföngum
Sólaledri og skósmíðavörum.
Pantanir afgreiddar um alt ísland.
Heildsala. Smásala.
VandaSar vörur. Ódýrar vörur,
Verslunin Björn Kristjánsson, Reykjavík.
Klæðaverslun
H. Andersen & Sön.
Aðalstr. 16.
Stofnsett 1888. Sími 32.
Þar eru fötin saumu ðflest.
Þar eru fataefnin best.
I....-. J
innlendar og erlendar, pappír og alls-
konar ritföng, kaupa allir í
Bökaverslun Sigfúsar [ymundssonar.
Lárus Fjeldsted,
Y firr jettarmálaf ærslumaður.
LÆKJARGATA 2.
Venjulega heima kl. 4—7 síSd.
Bræðurnir Stephensen.
Til móður þeirra.
Langt er aS þreyja
þú ljós, sem ert min von,
og nú er nóttin lengri,
þvi eg á engan son.
ViS undum svo örugg
í ástúS og ró,
en vanstilt er lukkan
á veraldarsjó.
Alt var í friSi
og alt fór svo vel,
þrátt fyrir aSköst,
en þá kom hún H e 1.
Engin móSir skilur
þig, alvísa stjórn,
ekkert móSurhjarta
þig, Abrahamsfórn.
Fyrst hneig vor J ó n a s,
og þaS var okkur þungt.
er hlýjasta hjartaS
varS helkalt svo ungt.
En lífstein jeg átti,
sem ljetti minn harm,
er þjer, ungi M a g n ú s,
eg þrýsti mjer viS barm.
ViS elskuSum n a f n i S,
og enn meira af því
þú heimtir meiri hluttöku
hjarta mínu i.
Þú hafSir mætt slysi,
svo heilsa þín var veil;
eg hefSi boSiS lifiS,
aS verSa mætti’ hún heil.
Svo brotnaSi báran,
ó, signaSi son,
þá sökk niSr’ í hafiS
vor dýrmætasta von.
AS lífiS hafi tilgang
því trúi jeg vel;
en sárt er aS mæta þjer,
sviplega Hel.
Og þungt er aS skilja þig
skammvinna líí,
svo oft sýnist endir þinn
örvinglaS kíf.
Ellin er dauf þeim,
sem engan á son;
kom því og líknaSu oss,
lifandi von.
Svo tregar þú, móSir,
svo hugsiS þiS, hjón,
sem hæst eigiS metorS,
sem veitir þetta frón.
Og enginn ykkur láir,
við öll erum jöfn,
og eigum vísa lending
í sömu tryggU höfn.
En höfnin hún er G u S
sá, er gaf oss og tók,
og opnar okkur allífsins
eilifu bók.
Og hví viltu hreykja þjer
hafaldan blá;
úr hendi guSs ei fýkur
eitt einasta strá.
í febrúar 1916.
Matth. Jochumsson.
Áhugamál kvenna.
Landspítalamálið.
Eitt af þeim málum, sem margar
konur hafa hugsaS sjer aS taka á
sína pólitísku stefnuskrá, er lands-
spítalamáliS. í vor, þegar nefnd úr
ílestum kvenfjelögum Reykjavíkur
var aS undirbúa 7. júlí kvennafund-
inn stóra, þá kom þessi tillaga fram
frá báSum fjelögunum, sem stóSu
fyrir fundinum, Kvenrjettindafjelagi
Islands og Hinu ísl. kvenfjelagi, án
þess tillögukonurnar vissu neitt hvor
um skoSun annarar á þessu máli.
Samkvæmt þessari tillögu, sem
samþykt var meS miklum meirihluta
nefndanna, var send út áskorun sú,
sem allir þekkja, til kvenna um land
alt, aS standa fyrir fjársöfnun í lands-
spítalasjóS ísl. kvenna, til minningar
um staSfestingu stjórnarskrárinnar
19. júní 1915.
ÞaS má eflaust deila um þaS, hvort
þetta væri heppilegasti minningar-
sjóSurinn. ÞaS fer auSvitaS mikiS eftir
því, hve mikil fjársöfnunin verSur.
Ef hún gengur vel, þá má auSvitaS
verja fjenu þannig, aS þaS myndi
sjerstakt minnismerki þessa mikil-
væga viSburSar gegn um aldirnar,
innan landsspítalaheildarinnar, og
verSi þannig ævarandi minnismerki
um gleSi íslenskra kvenna yfir þess-
um fengnu rjettindum, og þeirra
fyrsta pólitíska samvinna.
Því þótt konur hafi tekiS þessari
hugmynd vel um land alt og út líti
fyrir, aS talsvert fje muni koma sam-
an til þessara samskota, þá er þaS
ekki nóg til aS koma þessu máli í
framkvæmd. Til þess þurfum vjer aS
fá sem flesta kjósendur landsins aS
verSa því meSmælta. Vjer verSum
aS fá landsstjórnina og löggjöfina til
aS beita sjer fyrir máliS. Landsspít-
alinn bæSi á og verSur aS byggjast
og rekast af almannafje. ÞaS verSur
bæSi landsstjórn aS undirbúa og al-
þingi aS samþykkja. Þess eiga kjós-
endur aS krefjast af þingmannaefn-
unurn, og til þess þarf pólitíska sam-
vinnu milli þeirra, sem óska aS koma
þessu máli í framkvæmd, áSur en
mjög langir tímar líSa.
Ef þetta mál er, sem vjer trúum,
áhugamál mjög margra kvenna, þá
verSa þær einnig aS nota öll þau
áhrif, sem þær geta haft, bæSi á kjós-
endurna og þingmannaefnin fyrir
kosningarnar. Þær verSa hvervetna
aS fá því komiS inn á stjórnmála-
fundina, og fá þingmannaefnin til aS
láta í ljósi skoSun sína um þaS, og
til aS vilja stuSla aS góSum undir-
búningi og framgangi þess.—Þetta er
vissasti vegurinn til aS koma málinu
á góSan rekspöl, og fá þaS undirbúið
og athugaS frá öllum hliSum. Þetta
er pólitísk samvinna.
En svo verSur fleira aS athuga i
þessu máli. í áskoruninni stóS, aS
sjóSurinn ætti aS stofnast og stofn-
skrá verða samin fyrir hann 19. júní
næstkomandi. í þennan sjóS leggja
karlar og konur frá öllum hjeruSum
og bæjum landsins. Gera má ráS fyrir,
aS þeim standi ekki á sama, hvernig
þessu fje verSi variS. VerSi þvi var-
iS til byggingar landsspítalans og því
þannig ruglaS saman viS stofnfjeS,
sem landssjóSur á sínum tíma leggur
til spitalans, þá getur þaS aldrei orS-
iS til m i n n i n g a r um 19. júní
1915, því þá hverfur þaS inn í heild-
ina, eins og dropi í hafiS.
Því væri mjög æskilegt aS þeir,
sem áhuga hafa fyrir þessu máli, riti
um þaS í blöSin og beri fram tillög-
ur um hvernig verja skuli samskota-
sjóSnum, þegar landsspítali verður
reistur. Með því móti kemur vilji gef-
endanna best í ljós, og þvi fleiri og
skynsamlegri tillögur sem fást, þess
auSveldara verSur fyrir nefndina aS
ráSa heppilega fram úr því, hvernig
best verði sameinaS almennast gagn
af fjársöfuninni og aS fariS verSi sem
næst almennum vilja gefendanna.
Enn sem komiS er, hefur mjög lít-
iS veriS um þetta mál rætt eSa ritað,
og fáar tillögur komið fram í því efni.
Þó stóS nýlega grein í einu blaSi, sem
'talaSi um, hvernig verja skyldi sam-
skotafjenu, og aS landiS hlyti aS
f1y8'&ja Hndsspítalann og starfrækja
hann. Þar kom og einnig fram tillaga
um aS konurnar tækju aS sjer aS
kosta alveg einhverja deildina meS
samskotafjenu, bæSi byggingarkostn-
aS og útbúnaS. Var þar helst stungiS
upp á því, aS þaS væri fæSingardeild-
in fyrir sængurkonur.
Þá eru ýmsir, sem telja æskilegast
aS samskotasjóðnum sje variS til aS
kaupa „frípláss“ eSa ókeypis veru á
spítalanum handa fátækum sjúkling-
um, eftir því sem samskotafjeS hrekk-
ur til. Sumir óska helst aS þaS yrSi
handa sjúklingum, sem þjást af sjer-
stökum sjúkdómum, eSa handa viss-
um sjúklingum, t. d. börnum, konum
eSa gamalmennum. Margt fleira mætti
til nefna, sem verja mætti þessum
samskotum til innan spítalastofn-
unarinnar, sem staSiS gæti þá sem
sjerstök minningargjöf kvenna, um
ókomnar aldir.
En hvaS sem öSru líSur, þá þurfa
konur fyrst um sinn aS auka sam-
skotin sem mest, ef þær ætla sjer aS
geta látiS nokkuS verulega á þeim
bera sem minnismerki frá 19. júní,
sem ávalt verSi tekiS eftir innan þess-
arar stofnunar, þegar hún verSur
reist. Þær mega til aS halda málinu
vakandi, ef þessi hreyfing á aS gera
sitt tilætlaSa gagn: aS hrinda þessu
máli af staS, svo þaS komist í fram-
kvæmd, og þær verða aS hugsa það
og ræSa sem best, svo ekki verSi
hrapaS aS neinu í þessu efni. ViS þaS
helst áhuginn best vakandi hjá þeim
sjálfum og eykur málinu fylgi og for-
mælendur meðal karlmannanna, sem
aSallega verSa þeir sem ráSa úrslit-
um þess aS lokum.
AS þessu öllu athuguSu, þá eru
margar hliSar á þessu máli, sem vel
og vandlega verSur aS hugsa. Því er
einnig mjög nauSsynlegt aS konur
ræSi í blöSunum hvernig nota skuli
samskotin til landsspítalans, og komi
meS sem flestar góSar og skynsam-
legar tillögur um þaS. ÞaS mundi
ljetta vandanum mjög af forstöSu-
nefndinni, þegar hún síSar skal taka
ákvörSun um þaS og semja stofn-
skrána, svo síSur yrSi rasaS fyrir
ráS fram í þessu máli. Einnig ættu
þar aS koma fram tillögur um hvern-
ig auka mætti sjóSinn framvegis. Því
fyrst konurnar hafa tekiS þetta mál
upp, þá væri æskilegt aS þaS gæti
orSiS þeim til sæmdar og landi og
lýS til gagns og blessunar i fram-
tíSinni.
Bríet BjarnhjeSinsdóttir.
r
Arás Gísla Sveinssonar.
Vjer undirritaSir, sem aS staSaldri
höfum hlustaS á prjedikanir prófess-
ors Haralds Níelssonar, viljum aS
gefnu tilefni láta þess getiS,
a S þaS eru ósannindi, sem á hann
hafa veriS borin, aS hann telji Krist
hafa veriS „aS eins miðil“,
a S slik skoSun á Kristi er þveröf-
ug viS öll hans ummæli um Krist, og
a S hann hefur ávalt talaS um Krist
meS þeirri lotningu, sem kristnum
presti sæmir.
Reykjavík 13. mars 1916.
Ásgeir SigurSsson, H. Hafstein,
Jón Þórarinsson, S. P. Sívertsen,
Ásg. Ásgeirsson, Rich. Torfason,
Jón Helgason, Halldór ÞórSarson,
Vilhj. Briem, Björn Kristjánsson,
Borgþór Jósefsson, E. Hjörleifsson,
Þorleifur Jónsson, Helgi Zoega,
Ólafur Rósenkranz,
Magnús Helgason.
FramanskráS yfirlýsing nægir til
þess aS hnekkja því ósanninda-atriS-
inu í árás hr. Gísla Sveinssonar, sem
jeg fyrir mitt leyti tel alvarlegast.
Hin árásar-atriSin liggja mjer í ljettu
rúmi. En svo gífurlegum ósannind-
um um þaS, hvaSa boSskap jeg hafi
flutt um Krist í prjedikunum mín-
um, fanst mjer ekki mega látiS ó-
mótmælt. Kristur er mjer heilagri
en svo, aS jeg þoli slíkt.
En jeg veit líka, aS yfirlýsing þess-
ara mætu og þjóSkunnu manna gerir
mátt ósannindanna aS engu. Fjöldi
annara manna er fús aS votta hiS
sama. En jeg hef eigi viljaS láta hafa
fyrir aS safna fleiri undirskriftum.
Yfrlýsingin er ekki birt vegna
Reykvíkinga, heldur vegna þeirra les-
enda Lögrjettu, sem eiga heima utan
Reykjavikur. Hjer i bæ vita menn of
vel, hverjum skoSunum jeg held
fram, til þess aS ósannindum yfir-
dómslögmannsins verSi trúaS.
AS öSru leyti mun jeg síSar svara
árás hr. G. Sv. meS þeim hætti, er
jeg tel málstaS þeim, sem jeg berst
fyrir, munu verSa aS mestu liSi. En
vegna annríkis mins kann þaS aS
dragast nokkuS.
Um leiS læt jeg þess getið, aS jeg
vil engan veginn taka fram fyrir
hendurnar á biskupnum, því aS til
hans-var allri greininni beint, og hann
beSinn aS svara öllum þeim spurning-
um, er í henni felast, mönnum „til
huggunar og harmaljettis.“
Ef honum finst athæfi mitt í prje-
dikunarstólnum jafn-ískyggilegt og
hr. G. Sveinssyni og kenningarnar
jafn-ókristilegar, þá þegir hann
naumast. Jeg trúi því og trauSla, aS
hann sje þeirrar skoSunar, aS vísinda-
legar sannanir fyrir framhaldi lífs-
ins eftir dauSann k o 11 v a r p i
kristilegum kenningum. Og ef hann er
þeirrar skoSunar, aS alt guSsþjón-
ustuhald og kirkjusókn sje gersam-
lega einskis vert fyrir líferni manna,
þá tekur hann sjálfsagt höndum sam-
an viS lögmanninn til þess aS afnema
kirkjuna. En jeg efast um slíkt. Því
síSur trúi jeg því, aS h a n n sje
þeirrar skoSunar, aS viS Einar Hjör-
leifsson sjeum visvitandi aS fleka
einfaldar sálir (sbr. dönskuslettuna í
grein lögmannsins). Hann veit of vel,
hvílíkt alvörumál hjer er um aS ræSa,
og getur því ekki veriS samþykkur
svo ósvífinni og óviturlegri aSdrótt-
un.
En vænt þótti mjer um, aS þaS
fjekk þó aS koma í ljós í árásargrein-
inni, hvaS fyrir höf. hennar vakir:
aS hann vill aS menn hafni
ö 11 u m á’t r ú n a S i. Af því má
ráSa, aS þaS er engin vandlæting
vegna lúterskrar kirkju, sem knýr
hann út í þessi skrif sín, heldur ó-
vild hans til trúarbragSanna.
Hr. G. Sv. hefur þau ummæli eftir
biskupi, aS hann hafi eigi treyst sjer
til aS svara síSari hluta greinar hans.
Af brjefi, sem biskupinn sjálfur hef-
ur skrifaS mjer síSan grein G. Sv.
birtist í Lögrjettu, hef jeg nokkra á-
stæSu til aS halda, aS heldur ekki í
því atriSi fari hann meS sem rjettast
mál.
Vonandi kennir lífiS lögmanninum
aS haldbest reynist aS vera sannorSur.
H a r. N í e 1 s s o n.
Brot úr ferðasögu.
Viltu koma meS mjer ofurlitla
stund út i sólskiniS og sumariS —
upp til fjalla, líta á fossins úða,
reika um græna skóga, drekka langa
teiga af heilnæmu og hressandi fjalla-
lofti. ÞaS er hásumarsblíSa, og júlí-
sólin hellir hlýjum geislum yfir alt
og gefur öllu lífi nýjan lífsþrótt.
Hugur minn kemst á flug og þýtur
út í himinblámann, upp til fjallanna,
íossanna, hlíSanna og blómskreyttu
dalanna smáu.
ViS leggjum upp frá Húsatóftum
á SkeiSum; fólkiS hafSi komiS þang-
aS á bílum frá Reykjavík. ÞaS eru 18
útlendingar, kvenfólk og karlmenn,
Danir og Englendingar. Úrvals hestar
höfSu veriS fengnir í ferSina og hver
fjekk sjer nýjan gæSing. Fólkinu þyk-
ir gaman aS koma á bak litlu íslensku