Lögrétta - 22.03.1916, Qupperneq 3

LÖGRJETTA
5i
Með e.s. íslandi höfum vjer fengið aftur miklar birgðir af
Smuruiugfsoliu.
Hún er þegar búin að fá mikla reynslu hjer, og þykir taka fram öllum
öðrum smurningsolíum, sem hjer hafa þekst.
Ásg~. G. Gunnlaug sson & Go.
Austurstræti 1.
SíBaDarsamband Kjalainesslings
hefur aðalfund þ. á. 29. apríl (laugardag), kl. 5. e. h., í húsi Bf. ísl.
við Lækjargötu í Reykjavík. Málefnaskrá er 6 gr. laganna. Fulltrúar sam-
bandsfjelaganna ættu helst að vera útbúnir til að geta gefið skýrslu um,
hvar og hvers konar aðstoðar eða vinnu óskað er af starfsmanni samb.,
í fjel. þeirra, og að greiða árstillag fjelags síns á fundinum.
Þeir, sem gerast vilja starfsmenn sambandsins næsta sumar (utan að-
al-sláttartíma), gefi sig fram við formann fyrir 25. apríl n. k., eða sæki
fundinn.
Grafarholti, 18. mars 1916.
Björu Bjarnarson,
pt. form. Bsb. Knþ.
Oliulitir,
Vatuslitir
o. fl.
komið aftur í
BANKASTRÆTI II.
Þór. B. Þorláksson.
minni um, hvers vegna hann (ritstj.
Kbl.) baðst undan að taka greinina,
hafði jeg upp orðrjetta á-
s t æ ð u n a, eins og biskupinn taldi
hana vera, og ljet jeg þess þá meira
að segja getið, að jeg mundi tilfæra
hana þannig. Jeg efa ekki, að biskup-
inn kannast við þetta (jeg get nefnt
bonum stað og stund), svo að orð
prófessorsins hjer að lútandi failla
dauð og ómerk. Væri því ekki úr
vegi, að hann reyndi að halda heil-
ræðin (um að vera „sannorður")
sjálfur, á ð u r en hann fer að kenna
þau öðrum.
Að lyktum að eins það, að mikils
virtur og háttsettur maður innan
hirkjunnar var mjer, er jeg hafði
ski ifað greinina, alveg samdóma um
það, að úr hófi keyrði „áhangenda-
græðgi“ andatrúarmanna, er lýsti
sjer (að sjálfsögðu vísvitandi) í orð-
um þeirra prjedikaranna H. N. og
H. Jeg gaf sýnishorn af rithætti
þeirra í þessu skyni í grein minni
• og leyfði mjer að nefna það and-
legar einfeldningaveiðar, sem jeg
Ktla mjer að standa við.
f því geta þ e i r ekki talið mikið
”meiöandi“ fyrir sig, nema ef vera
s y'di þa^ ag gefjg er j skyn, að
flnfeldningarnir bíti á krók-
lnn’ ei5a sJe ætlað að gera það.
i5~3.-'i6. G. Sv.
”Það he,ur t>á verið hann
faðir þinn“.
Þegar jeg las ísafold i5. marg
hugasemdir þær, sem skeyttar ’ eru
þar við hógværa grein, er jeg skrif.
aði í það blað, datt mjer i hug saga
Esops „Úlfurinn og lambið.“
Þegar jeg er búinn að lýsa yfir því
í blaðinu, að jeg eigi ekkert í blað-
inu „Landið“ og að jeg hafi aldrei
ritað neina grein í það, nema eina
grein með nafni um járnbrautir, að
blað-fyrirtæki þetta sje eins og hvert
annað hlutafjelag, sem hefur sina
stjórn og ritnefnd, þá er Isafold lát-
in segja meðal annars:
„S k a m m a s t hann (þ. e. jeg)
sín fyrir blaðið ? Þ o r i r hann eigi
að kannast við það?“ ....
Og enn fremur:
„B. Kr. er sjálfsagt nógu einfaldur
til að halda að hann segi satt, að
h a n n hafi eigi skrifað grein, sem
hann 1 æ t u r annan skrifa, en les
sjálfur fyrir.“—„Eigi þorir B. Kr. að
mótmæla því, að h a n n e i g i e i 11-
h v a ð í b 1 a ð i n u.“
Og ennfremur er sagt, að ef jeg hafi
ekki lagt fram fje til blaðsins, þá sje
það verslunin, sem ber mitt nafn 0.
s. frv.
Það er með öðrum orðum ekkert
tillit tekið til yfirlýsinga minna nje
blaðsins „Landið“ um það, að jeg
hafi ekki lagt fram fje til blaðsins,—
sem auðvitað enginn skynbær maður
hefði getað haft neitt að athuga við,
þó svo hefði verið, — eða að jeg hafi
ekki skrifað annað en það, sem frá er
skýrt í yfirlýsingu minni í ísafold.
Blaðið finnur þó með sjálfu sjer, að
það er að segja ósatt, því það segir,
að hafi jeg ekki lagt fram fje til
blaðsins, þá hafi verslunin, sem ber
nafn mitt, gert það. Og í næstu
blöðum má búast við, að því verði
haldiö fram, að hafi verslun þessi
ekki lagt fram fje, þá hafi b r ó ð i r
m i n n gert það, og hafi hann ekki
kigt fram fjeð, þá hafi v i n u r minn
gert það o. s. frv.
Menn rnuna, hvað úlfurinn sagði
við lambið. Hann var ráðinn í að
rifa lambið í sig, en vildi þó hafa ein-
hverja yfirskinsástæðu til þess.
Úlfurinn sagði meðal annars:
„Það er ekki meira en ár síðan þú
óðst upp á mig með skömmum.“
„Æ, góði herra,“ sagði lambið.
„Fyrir ári síðan var jeg enn ófætt.“
„Á,“ sagði úlfurinn. „Það hefur
þá verið hann faðir þinn, en að öðru
leyti kemur það alt i sama stað nið-
ur.“ o. s. frv.
Dæmisaga þessi virðist eiga hjer
vel við.
Yfirskinsástæðuna verð-
u r a ð f i n n a, því að dómurinn er
fyrirfram ákveðinn.
Jeg á að dæmast.
„Ef þú ert ekki sekur, þá er versl-
unin sek, sem ber þitt nafn, og kemur
það alt í sama stað niður.“
Engan eyri hefi jeg lagt til blaðs-
ins, hvorki beint nje fyrir milligöngu
annara, hvað sem Isafold segir um
það, og er það þó ekki af því, að jeg
eigi álíti blað þetta nauðsynlegt. Og
því nauðsynlegra er það, þar sem ísa-
fold er fyrir löngu hætt að gera
skyldu sína, búin að stryka
y f i r alt, sem aflaði blaðinu
verðugs heiðurs og trausts
a » d s m a n n a, á meðan minn ó-
vinur- BJ0rn Jónsson, var
til að skýra frá, hvað
Birni heitnum Jónss
f j a r 1 æ g ð i mig frá
hún nú er orðin, sem
helst kosið að geta f>
ef mjer hefði verið þa
En frá því skýri
e n m æ 1 i r i n n e r
en það er rjett
v ö r 11.
Reykjavík, 20. mars 1916.
Björn Kristjánsson.
Stríðið.
Af þvi hafa engar markverðar
frjettir komið síðustu dagana. Á Ver-
dun er ekki minst. Óljósar fregnir
um, að einhverjar hreyfingar sjeu að
byrja á austurherstöðvunum.
„Möwe“.
í opinberri tilkynningu, sem þýska
flotamálastjórnin gaf út um ferðir
„Möwe“s rjett eftir heimkomuna, seg-
ir að skipið hafi verið úti í marga
mánuði. Foringinn er nefndur kor-
vettukafteinn Dohna-Schlodien greifi.
Skipið hafði meðferðis heim um 200
fanga, þar á meðal 4 enska sjófor-
ingja og 29 liðsmenn og háseta úr
enska hernum, en þar fyrir utan 166
menn af skipum frá bandamönnum,
er það hafði sökt, þar á meðal 103
Indverja. Það hafði og að færa mil-
jón marka í gulli. Á ýmsum stöðum
við strendur óvinaþjóðanna hafði það
lagt tundurdufl, og hafði enska her-
skipið „Edward VII.“ farist á dufli
frá „Möwe“. Þá eru talin upp 15 skip,
sem „Möwe“ hafi tekið, og eru sum
þeirra stór, t. d. „Appam“ nær 8000
tonn, „Clan Mactavish“ nær 6000
tonn o. s. frv. Þrettán af þessum skip-
um voru ensk, eitt franskt og eitt
belgiskt. Flestum var þeim sökt, en
nokkur send sem hertekin skip til
hafna í hlutlausum ríkjum.
Miðríkin, Búlgaría og Tyrkland.
I „Hamb. Fremdenblatt“ frá 20.
febr. er sagt, að sambandið, sem ráð-
gert hefur verið milli miðveldanna,
Búlgariu og Tyrklands, sje nú þegar
fullráðið, en það samband er miklu
víðtækara en hernaðarsambandið og
á að ná til tollmála og annara hags-
munamála. Ferdínand Búlgarakon-
ungur hefur þá verið í heimsókn á
herstöðvum Þjóðverja og síðan í
Wien, Með honum voru Radoslawow
yfirráðherra, Jekow yfirhershöfðingi
o fl. Var þeim tekið i Wien með
miklum fögnuði. Franz Joseph keis-
ari bar mikið lof á Ferdinand konung
í veisluræðu, er hann hjelt við mót-
töku hans heima hjá sjer, og Ferdin-
and svaraði með miklum vinmælum
í garð miðveldanna, en þeir Rado-
slawow og Jekow lýstu í ræðum sin-
um ánægju yfir bæði hagsmuna- og
hermála-sambandinu.
Eins og um hefur verið getið,höfðu
þeir Vilhjálmur keisari og Ferdín-
and konungur áður í vetur, 18. jan.,
hitst í Nish í Serbíu, og þar treyst
trygðaböndin sín á milli. I ræðu sinni
þar mintist Ferdínand konungur þess,
að þeir hittust á fæðingarstað Kon-
stantins mikla keisara og var eins og
hann vildi með því benda til endur-
reisnar hins austrómverska keisara-
dæmis, og síðari hluta ræðu sinnar
flutti hann á latínu, og er niðurlagið
svo hljóðandi: „Ave imperator, Cæsar
et Rex, victor et gloriose, ex Naissu
antiqua omnes orientalis populi te
salutant redemptorem, ferentem op-
ressis prosperitatem atque salutem —
vivas!“ (þ. e. Heill, herforingi, keis-
ari og konungur, þú hinn sigursæli
og dýrlegi; allir Austurlandabúar
heilsa þjer frá hinni fornu Naissus-
borg svo sem frelsara, sem flytur hin-
um undirokuðu farsæld og hamingju
— þú lifir!)
Frjettir.
Duusverslun og sjómenn í Keflavík.
Það hefur verið ekki lítið ósamlyndi
í vetur milli útgerðarmanna vjelbáta
í Keflavík og Duusverslunar. Hafa
gengið ýmsar sögur um þá viðureign,
en nú nýlega er frásögn um hana i
Morgunblaðinu. Hafði það verið til-
kynt af firmanu í janúar í vetur, að
engir íbúar Keflavíkurhrepps gætu
fengið síld keypta úr íshúsi firmans
og að vjelbátar þeir, sem eiga heim-
ili í Keflavík, mættu ekki nota
bryggjur þess, nje gera að afla sínum
á landi firmans, og eigi heldur nota
hús þau, sem þeir höfðu áður leigt
hjá firmanu. Segir greinarhöf. í
Morgunbl. að hjer sje að ræða um
nál. 90 fjölskyldumenn, er kostað hafi
útgerð 10 vjelbáta. Ennfremur seg-
Ír þar, að menn utan Keflavíkur-
hrepps hafi getað fengið keypta
beitusíld hjá firmanu, en með því
skilyrði, að íbúar Keflavíkur fengju
ekkert af henni.
Bryggjuna notuðu sjómenn eftir
sem áður, þrátt fyrir bannið, segir
greinarhöf., og var henni þá lokað.
Sneru þeir sjer þá til sýslumanns, og
ákvað hann, að þeir mættu nota
bryggjuna, þegar það kæmi ekki í
bág við afnot eiganda, og fól hrepp-
stjóra að sjá um, að þeim yrði ekki
meinað það. Var þá tekinn pallur-
inn ofan af henni á kafla, en vjel-
bátamennirnir lögðu þar trje yfir á
ný, og svo hafa þeir „holað sjer niður
á ýmsum stöðum, bæði i leyfi og ó-
leyfi, til þess að gera að afla sínum,“
segir greinarhöf. Telur hann þó, að
þeir hafi frá því í haust, sem leið,
haft munnlegt loforð fyrir húsrúmi,
bryggju og fiskverkunarsvæði, eins
og tíðkast hafði áður, og skyldi gjald-
iö fyrir þetta af hverjum báti vera
300 kr. fyrir útgerðartímann, frá 1.
febr. til septemberloka. En ástæðuna
til neitunarinnar nú telur hann bæði
það, að vjelbátaútgerðarmennirnir
hafi haft einhver samtök um, að koma
sjer sjálfir upp ísgeymsluhúsi, og lika
hitt, að þeir höfðu að undanförnu
selt afla sinn fiskikaupmanni í Hafn-
arfirði, er höf. segir að boðið hafi
6 kr. meira fyrir skpd. en Duusfirm-
að. Segir hann, að það hafi þá bann-
að vjelbátamönnum afnot bryggju
sinnar til burtflutnings á fiskinum og
látið loka henni, enda þótt þeir hafi
þá haft liana leigða. Hafi þá við-
skiftin smátt og smátt farið að kólna,
þangað til þetta varð úr, sem lýst er
hjer á undan.
Söngvar. Nýlega hefur Söngfjel.
„17 júni“ tvívegis haldið samsöng, og
fjekk það troðfult hús að vanda. Ein-
> söngva sungu þeir Einar Indriðason,
Pjetur Halldórsson og Ragnar Hjör-
leifsson. Eitt af þeim lögum, sem fje-
lagið söng nú í fyrsta sinn, var Píla-
grímssöngur úr „Tannháuser“ eftir
Wagner.
Páll íólfsson endurtók orgelleik
sinn í dómkirkjunni, sem áður hefur
verið minst á, síðastl. sunnudag, og
Pjetur Halldórsson söng, og var þar
enn hvert sæti skipað.
Jón Þorláksson landsverkfræðingur
fer til Khafnar með Botníu i dag og
þaðan til Kristjaniu. Fer til að kaupa
efni til brúargerða fyrir landssjóð.
Býst við að verða nál. mánuð í för-
inni.
Andrjes Björnsson. Einn af kunn-
irigjum Andrjesar heitins segist hafa
mætt honum tveimur dögum áður en
hann dó, og hafi hann þá haft yfir
við sig þessa visu nýorta:
I mjer glíma ástarbrími
og ölvavíma.
I mánaskímu’ um miðja grímu
margt jeg ríma.
Ferð um Suðurnes.
Eftir Guðmund Hjaltason.
IX. Vetrargróður kringum Reykjanes.
Af því veturinn hefur verið svo
góður, þá hafa ýmsar plöntur — fyrir
utan vetrargrænu plönturnar — hald-
ið sjer grænar í lengsta lagi.
Kringum vitann í hrauninu og eins
á milli Grindavikur og Reykjaness
og eins á milli Hafna og Reykjaness
sást gróðurinn vel, þvi þá var hláka.
Það er meiri gróður þarna syðra en
margur ætlar. Þar eru t. d. viðast
hvar allgóðir hlauphagar bæði af mel-
blöðku og öðrum puntgrösum.
Og nægð er viða af lyngi; og ekki
að eins sortulyng, heldur einnig beiti-
og krækilyng, var mjög svo fagur-
grænt og ekki farið að verða móleitt
eins og það oft verður, þó sígrænt
eigi að heita.
Þar voru grænar breiður af blóð-
bergi, grænir toppar af skriðnablómi,
feikn af hálfgrænum gullintoppa-
þúfum, grænn steinbrjótur og músar-
eyra, einnig feikn af lambagrasi og
fálkapungi, sem að vonum var föln-
uð að mestu.
Hef jeg mjög sjaldan sjeð svona
mikið grænt um háveturinn hjer á
landi.
X. Lækir í fjöllum.
Reykjanesskaga er oft viðbrugðið
fyrir vatnsleysi. Og víst er það, að
víða á honum næst alls ekki í vatn
svo löngum bæjarleiðum skiftir. En
samt eru þó sumstaðar vötn og lækir
i honum. Skal hjer að eins nefna suð-
urhlutann.
I fjörum, t. d. í Höfnum, eru upp-
sprettur. Og í Norðaustur frá Hrauni
í Grindavík og suður af Keili eru
Ilöskuldsvallafjöllin með mörgum
lækjum sem aldrei þorna, og renna
þeir ofan úr fjöllunum, og eru þeir
eins og hvítar rákir að sjá. Og í öðr-
um fjöllum þar eru líka margir lækir
og nægð af vatni, var mjer sagt. En
fleira er þó af vatnslausu fjöllunum
á skaga þessum.
En síðan 1914 finst mjer jeg sjá
enn þá betur en áður fegurð og yndi á
söndum, hraunum og jöklum. Feg-
urstu löndin löðra nú í blóði og
mannahræjum.
Ef til vill eigum vjer öræfunum og
kuldanum mest að þakka, að landið
er sjeð í friði.
XI. Vatnsleysuströnd.
Um mánaðamótin hjelt jeg fyrir-
lestra á Kálfatjörn. En fátt var þar,
það var sjera Árni og fólk hans og
fáeinir aðkomandi, alls kringum 30;
gerði prestur þó sitt til að safna fólk-
inu. Gott var veðrið, og sveitin líkt
og Grindavík, er torfæralaus þó hún
sje nokkuð stór.
Óvíða held jeg væri eins auðvelt að
hafa fjelagsskap eins og í mörgum
þessum suðursveitum. Það er þar líka
goddtemplarafjelag og fleiri. En ung-
mennafjelög held jeg sje ekki nema
einhverjar leifar á Ströndinni. Á það
erfitt uppdráttar, og er þó ágætt fólk
í því.
Þarna, eins og víðar, utanlands sem
innan, tók jeg eftir því, að þegar fáir
koma á fyrirlestra, þá eru það oft úr-
vals áheyrendur. Einu sinni hjelt jeg
fyrirlestur fyrir fjórum, og þótti mjer
það bara skemtilegt.
Á Vatnsleysu og í Hraunum hjelt
jeg tvo fyrirlestra. Fátt var þar, en
þar er líka ekki um marga að gera.
Á Ströndinni er aftur margt fólk.
Byggingar eru góðar, sýndist mjer,
alstaðar þarna inn með flóanum.
XII. Menningaráhuginn þar sem jeg
þekki til.
Yfir höfuð að tala, þá virðist mjer
alstaðar, hvar sem jeg fer, vera vak-
andi og altjend þá vaknandi menn-
ingaráhugi. En leifar eru enn þá til
af fólki, og það stöku sinnum bæði
heiðarlegu og vel gefnu fólki, sem
ekki metur þessa andlegu og bóklegu
menning mikils.
Það hefur ekki mikla trú á neinum
vakningum eða neinni fræðslu, sem
þá ekki beinlínis gefur einhvern ver-
aldlegan hagnað í hendina. Ekki ein-
ungis ungmennafjelög og fyrirlestrar
þykir því harla Ijett á metunum, held-
ur einnig skáldskapurinn, já, skólarn-
ir og kirkjan sjálf. Það getur virt
talsmann andans og bókanna. En per-
sónuleg vinátta eða hagnaður á þá
víst mikinn þátt í virðingu þeirri.
Svona er þetta víða innan um land
alt, og sama, já, enn verra þessu, hef-
ur mjer verið sagt um landshluta þá,
sem jeg ekki hef komið í.
Við vakninga og fróðleiksmennirn-
ir megum vara okkur á þessum tím-
um. Dregur að skuldadögum menn-
ingarinnar. Að því getur rekið, að
þeim stórfjölgi sem þannig spyrja:
„Gerir nú þessi margbreytta menn-
ing mannkynið nokkuð betra eða
sælla? Skáldin og skólarnir, ræðurnar
og bækurnar, fjelögin og finningarn-
ar, o. s. frv.?“
En þessum spurnigum þarf að
svara að gagni.
FiðrmenHingamerkiO.
Leynilögreglusaga
eftir
A. CONAN DOYLE.
V. KAPÍTULI.
Hrikaleikurinn í Pondicherry Lodge.
Við fórum öll á eftir honum inn í
herbergi frú Bernstones, sem var
vinstramegin við innganginn. Gamla
konan æddi fram og aftur eftir gólf-
inu með flóttalegu augnaráði, og
kvikaði alt af og iðaði með fingurna.
En þegar hún sá ungfrú Morstan,
sýndist hún verða til muna rólegri.
„Guð blessi þetta inndæla, rólega
andlit yðar,“ hrópaði hún og and-
varpaði óskaplega. „Það hefur svo
góð áhrif á mig að sjá það. Ó, hvað
jeg er búin að liða mikið í dag!“
„Húsbóndinn hefur lokað sig inni,
°g gegnir mjer ekki,“ sagði hún, „jeg
er búin að bíða í allan dag eftir að
heyra eitthvað til hans, því að hann
vill oft fá að vera einn. En fyrir svo
sem klukkutíma fór jeg að verða
hrædd um að eitthvað gengi að hon-
um, svo að jeg fór upp og leit inn
um skráargatið. Þjer verðið að fara
upp, herra Thaddeus, og sjá það sjálf-
ur. Jeg hef nú sjeð herra Bartolo-
mew glaðan og hryggan í tíu ár sam-
fleytt, en aldrei neitt líkan því, sem
nú.“