Lögrétta - 29.03.1916, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
55
Myndin, sem hjer er sýnd, er tekin frá vígstöövunum vi8 Tahure og
sýnir gíg eftir tundursprengingar, sem er 38 metrar á dýpt og 16 metrar
á breydd. Þannig er landiö tætt í sundur á stórum svæöum kringum víg-
stöSvarnar. Frá flugvjelunum hafa menn best yfirlit yfir þessa eySilegg-
ingu.
báli, er næturvörSurinn vakti hana, en
hún vakti síSan foreldra sína, er
sváfu í vesturenda hússins. Hár henn-
ar hafSi sviSnaS og hún fengiS bruna-
sár á andlit og hendur. Uppi vaknaSi
L. F. viS hávaSann niSri fyrir. Var
þá komin mikil reykjarsvæla i her-
bergi hans, og forSaSi hann og fólk
hans sjer þegar út bakdyramegin, aS
vestanverSu.
En svo fór, aS brunaliSinu tókst
aS slökkva í húsinu áSur þaS fjelli
og náSi eldurinn engu af húsunum í
kring. HúsiS var járnklætt. Er eystri
hluti þess allur mjög brunninn, en
vesturendinn minna. Allir húsmunir
eru auðvitaS eySilagSir, en ekkert af
þeim náSist út. Var alt vátrygt hja
báSum. BrunaliSiS hefur sýnt þarna
mikinn dugnaS, og hafSi alveg slökt
eldinn kl. 6 um morguninn. En ekki
vita menn, hvar hann hefur komiS
upp.
HúsiS mun hafa veriS eign D.
Thomsen konsúls.
Svar til G. Sv.
Tvær greinar um spíritisma, nýja-
guSfræSi og þjóSkirkjuna hafa ný-
skeS birtst í Lögrjettu eftir hr. Gísla
Sveinsson. Er þar einkum veitst aS
starfsemi próf. Haralds Níelssonar og
kenningum. VirSi mjer góSir menn á
betri veg aS jeg legg orS í belg.
Um þriggja ára skeiS hef jeg veriö
nemandi próf. H. N. og stöSugt sótt
guösþjónustur þær, er hann hefur
haldiS tvö síSustu árin, og er ekki
stður ástæSa fyrir þá, sem notiS hafa
kenslu hans, aS geta hans aS góSu,
en hinna aS leggja honum last, sem
enginn veit til aS hafi haft af starf-
semi hans aS segja.
Spíritisti er jeg ekki, hefi ekki haft
tækifæri til aö kynnast þeim efnum
svo vel aö jeg geti kveðiS upp skil-
yröislausan dóm um þau. Hygg jeg
aS hr. G. Sv. muni spíritismanum litlu
kunnugri, og bregöur manni því brún
er hann telur spiritismann hiklaust
„skaSlegt hindurvitni, sem ókleift sje
aS boöa sem sannleik“. Ókunnugt er
mjer um, á hverju þessi dómur er
bygöur, en full ástæSa er aS halda
aS hann sje ekki bygður á mikilli
þekkingu á spíritismanum, enda
myndi hver sanngjarn maöur, sem
mynda vildi sjer skoöanir á þessum
efnurn eftir sögn annara, fremur taka
tillit til orða próf. H. N.; er þaö sjálf-
sagt, aS trúa betur frásögum þess er
byggir skoðanir sínar á eigin reynslu
cg rannsókn.
Hr. G. Sv. telur klerkum þjóökirkj-
unnar ekki sæmandi aö vera spíri-
tistar. Ókunnugt er mjer uni mæli-
kvaröa hans á þaS, hvaS sje kristn-
um kennimanni leyfilegt og hvaö
ekki, svo ekki get jeg sjeS á hverju
þetta er bygt. — Ekki mun annaS
einkenna spíritista frá öörum mönn-
um en þaS aS þeir teljast hafa náS
sambandi við menn, sem látnir eru,
og telja því framhald lífsins eftir
dauSann sannað. Látum nú það liggja
milli hluta, hvort þetta er rjett, en
lítum á hvort þaS mundi svo ókristi-
legt, ef rjett væri. Kristin kirkja hef-
ui jafnan kent aS mannssálin væri
ódauðleg. Hefur þaS veriS ein aSal-
kenning hennar, og mundu fæstar aðr-
ar kenningar hennar standast, ef svo
reyndist ekki, svo vart gæti jeg trúaS
því aö hún biSi stórhnekki af, ef
færSar væru sönnur á framhald lífs-
ins. En vera má aS sumir telji þaS
ókristilegt aS s a n n a slíka hluti,
segi aS alt eigi aS byggjast á trú.
Vildi jeg biðja þá er svo hugsuSu aS
lesa 15. kapítulann í fyrra Korintu-
brjefinu, einkum versin 12—19; jeg
get ekki skiliö sumt, sem þar er sagt,
ööruvisi en aS Páll postuli hafi taliS
það fullsannað aö lífinu væri ekki lok-
iS viS dauöann, Kristur hafi risið upp
og því hljóti og aSrir að rísa upp.
Yfir þessa skoðun Páls hefur aldrei
fyrnst í kirkjunni. Verður því ekki
sjeS aS neitt, ókristilegt sje við að
sönnur sjeu færSar á trúkenningar.
Væri kirkjunni stórmikil stoS aö vís-
indalegum sönnunum fyrir framhaldi
lífsins; veit jeg ekki aSra vörn betri
gegn þeim er telja það „þroskamerk-
iS mest, að hafna öllum átrúnaði", —
þaö hlýtur G. Sv. að finna.
ÞaS ber hr. G. Sv. próf. H. N, á
brýn, aS hann telji „kraftaverk Nýja-
testamentisins ekkert annað en anda-
fyrirbrigSi". Mjer er ekki ljóst, hvaS
í hugtakinu „andafyrirbrigSi" felst.
Fæ jeg ekki sjeS aS J>að lýsi á nokk-
urn hátt skoöunum þeim á krafta-
verkunum, sem prófessorinn hefur
látiS i ljósi viS okkur nemendur sína.
Lýsir oröatiltækiS litlum kunnugleik
og þekkingu á skoöunum prófessors-
ins, og kemur upp um þann, sem not-
ar þaS.
Engan mun viröist hr. G. Sv.
kunna á J)ví aS vera síritisti og hinu,
aö fylgjast meö athygli meS sálar-
rannsóknum nútímans. Hefur próf.
H. N. fylgst þar manna best meS,
enda prestum jafnskylt að kynna sjer
rannsóknir á sálarlífinu og læknum
aS fylgjast meö rannsóknum á líkama
mannsins.* Þetta mun prófessorinn
hafa skiliö best íslenskra presta, og
veit jeg lærisveina hans honum stór-
þakkláta fyrir.
Ekkert get jeg veriS aS rekja
hverja málsgrein í þessum Gísla-
greinum. En færi ókunnugur maSur
aö mynda sjer skoöanir á ræöum
próf. H. N. eftir frásögn G. Sv'.,
myndi þeim vart í einu nje neinu bera
saman við hiS rjetta, enda hvorki
skýrt frá af kunnugleik, skilningi nje
velvilja til trúarbragSanna. Er þaö og
aö vonurn, því sjaldan mun G. Sv.
hafa hlustaö á próf. H. N.; víkur
hann aS því í síSari greininni aö
ekki hafi hann hlýtt á Fríkirkjuprje-
prjedikanir próf H. N.; hefur hann
Jdó prjedikaS þar annanhvorn sunnu-
dag í samfleytt 2 ár. Er þaS furSan-
kgt aS hr. G. Sv. skuli rita um þau
mál, er hann er jafn-gerókunnugur,
en þá tekur út yfir er hann segir,
aS lengur hafi ekki oröiS þagaS, —
því vart mun kirkjuræknin hafa
knúS hann af stað.
Engin hætta mun íslensku kirkj-
unni stafa af próf. H. N.; geta menn
sofiS rólega fyrir því. Miklu fremur
er þaS gleðiefni að eldur hans og á-
hugi, gáfur og listfengi, skuli vera í
þjónustu kirkjunnar. Enginn skyldi
heldur hræSast aS Kristsmyndin hafi
spilst í huga nokkurs manns af hans
völdum; mun hann þvert á móti hafa
aukiS mörgum trú og opnað betur
augu þeirra fyrir tign þeirri og birtu,
sem af Kristi stafar.
Próf. H. N. er frjálslyndur guS-
fræSingur, nýguSfræSingur eins og
Jreir eru kallaSir; mun þaS eina aSal-
ástæSan til umræðu hr. G. Sv. um
starfsemi hans. ÞaS er trú hr. G. Sv.,
aS ísl. kirkjan sje bundin viS heil-
an hóp af margra alda gömlum játn-
ingarritum, sem enginn getur þó bent
á aS hafi nokkurn tíma veriS tekin
í lög hjer á landi; hitt mun satt, aS
löggild eru þau í dönsku kirkjunni
og vilja sumir telja það ærna ástæSu
fyrir, aS þau gildi einnig í ísl. kirkj-
unni. En ef dæma má eftir stjórnmála-
afskiftum hr. G. Sv., þá getur hann
ekki fylt flokk þeirra manna; dönsk
lög gilda ekki á fslandi. Samt virö-
ist hr. G. Sv. halda Jrví fram, aS
prestum þjóökirkjunnar sje ekki ein-
ungis óleyfilegt aS kenna nokkuö
þaS, er fer í bág viö þessi rit, heldur
og alt J)aö, er ekki er fyrirskipað í
})eim. Þá mættu prestar ekki leita og
ekkert finna, og þó aS þeir svo aS
segja dyttu um sannleik, sem ekki
væri minst á i játningaritunum, þá
mættu þeir ekki hiröa hann. Þeir yrSu
að lúta hinu litlausa heilræSi kyr-
stööunnar, að segja aldrei annaS í
stólnum en JraS, sem áSur hefur ver-
ið margsagt þar.
Jafnan er JraS viSkvæöiS hjá hr. G.
Sv. hvort okkur h a f i verið kent
þetta eða hitt. Mundi ekki fult eins
kristilega hugsaS fyrir hönd hinnar
íslensku þjóökirkju, að láta liggja
milli hluta hvort kenningin sje görnul
eSa ný, og spyrja heldur um hitt,
hvort hún sje rjett eSa röng?
Kenningarfrelsi fylgir auSvitaS
nokkur skoðanamunur. en þaS hræð-
ist enginn sem veit mun á kenningum
og trúarlífi. Kenningarnar eru vart
rneira en skugginn af trúarlífinu. Að-
alatriSiS fyrir kirkjuna og JjjóSfje-
lagiS er, aö þaS sje lifandi. En liætt
mun hr. G. Sv. lögmanni við að hugsa
minst um þessa hliðina á kirkjumál-
unum og mest um hina, er aö lög-
fræSinni liggur. Mundi Lúther ekki
hafa haft eitthvaö þessu skylt í huga,
er hann sagði: „Die Juristen sind
böse Christen“ (LögfræSingar eru
ljelega kristnir). VerSur hr. G. Sv.
að viöurkenna Jrau orS sem góSa
lútersku, og lætur sjer vonandi „sann-
leikann“ í þeim aS kenningu verða.
Ásgeir Ásgeirsson.
* Sbr. formálann að bók Kirsopp
Lake, próíessors í Leyden: The ear-
lier Epistles of St. Paul.
Anton Bjarnasen,
kaúpmaöur í Vestmannaeyjum, er ný-
látinn. Hann andaðist 22. þ. m., rösk-
lega fimtugur aö aldri.
Banamein hans var heilablóSfall,
haföi hann fengiS aSkenningu af J)ví
í fyrra vor, og náði sjer aldrei eftir
J)aS.
Anton fæddist í Vestmannaeyjum
7 desember 1863 og var faðir hans
Pjetur Bjarnason, forstjóri Brydes-
verslunar, er ljetst hálffertugur áriS
1870. Hafa þeir frændur fleiri orSiS
skammlífir. En kona Pjeturs, og móS-
ir Antons, er frú Jóhanna, f. Ras-
mussen, og var faðir hennar skip-
stjóri; er frú Jóhanna enn á lífi og
nú vel áttræö. Börn þeirra hjóna,
Pjeturs og Jóhönnu, eru, auk Antons,
frú Júlíana, kona Jóns Árnasonar
kaupmanns, Nikolai kaupmaöur og
FriSrik trjesmiSur, öll í Reykjavík,
Jóhann, er áSur var forstjóri Brydes-
verslunar bæSi í Vík og í Vestmanna-
eyjum, en fluttist til Ameríku fyrir
nokkrum árum, og Karl (dáinn).
Anton sál. ólst upp í heimahúsum
J)ar til hann var átta ára, en þá var
honum komiS til sjera Gísla Thorar-
ensen á Eyrarbakka og dvaldist hann
þar í 4 ár; mun hann hafa átt aö
læra þar undir skóla, en er sjera Gisli
dó, fórst J)etta fyrir, og hvarf Anton
þá aftur til Eyjanna, og settist aS hjá
móður sinni, er nú var gift öSru sinni,
Thomsen verslunarstjóra þar; tók
hann þá að gefa sig viS verslun þaS-
an í frá. Var hann lengstum í þjón-
ustu Brydes, og stýrSi verslunum
hans um langt skeiS bæði í Vík og
Vestmannaeyjum, og fórst J)aS prýð-
isvel, enda átti hann jafnan miklum
vinsældum aS fagna. En nú fyrir
nokkrum árum tók hann sjálfur aS
reka verslun þar í Eyjunum.
Anton var kvæntur SigríSi, dóttur
sjera Guðmundar Johnsens, prests aS
Arnarbæli; varS þeim tveggja sona
auðiS, er báðir lifa, Axel og Óskar.
Anton sál. var hár rnaSur vexti og
þrekinn aS sama skapi, kominn á sig
manna best, fríður sýnum og svip-
góður og aS öllu hinn gervilegasti;
var hann og hið mesta afarmenni að
burSum. Á uppvaxtarárum hans voru
glírnur algeng skemtun meðal sjó-
róöramanna í Eyjum um landlegu-
daga; sótti Anton sál. leika J)essa
kappsamlega, og þótti garpur mikill
viS glímurnar, fór J)ó vel meö afl sitt.
Anton sál. var drengur hinn besti,
glaðlyndur og skemtilegur i viSræSu,
prúðmenni utan heimilis og innan,
góðgjarn og hjálpfús viS J)á, er til
hans leituðu, en annars ekki íhlutun-
arsamur, manna áreiðanlegastur í viS-
skiftum.
Er hinn mesti skaði og liarmur í
fráfalli Antons sál., og munu Eyjar-
skeggjar og aðrir J)eir, er kyntust
honum, lengi muna hann; er og jan-
an valdfylt skarðiö, er slíkir drengir
hníga. B.
Frjettir.
Andrjes Björnsson. Jón Þórðarson
Fljótshlíöarskáld hefur sent Lögr.
vísur, sem hann hefur kveðið eftir
Andrjes, og þar í þessar:
f þínum hóp er höggviS skarS,
hrinja tár um kinnar.
Æ, hve dapur endir varS
æfisögu þinnar!
MeSan lífsbraut falla frá
fremstu J)jóSar vinir,
mjer er grátleg gremja’ að sjá:
götuna fylla hinir.
En J)egar jeg hoppa’ í himininn,
hvaS mun dýrsta gaman?
ViS skulum eiga, Andrjes minn,
eina kvöldstund saman.
Aflabrögð. BæSi botnvörpungar
þeir, sem inn hingaS hafa komiö und-
anfarna daga, og eins skúturnar, hafa
haft mikinn afla.
Slys. Morgunbl. flytur þá fregn, að
23. J). m. hafi hvolft báti viö Land-
eyjasand, sem var aS koma úr fiski-
róSri. Mennirnir, sem á voru, komust
allir í land, en tveir af J)eim meidd-
ust mikiö og dó annar litlu síöar,
Sigurgeir Einarsson bóndi í HlíS,
kvæntur maður og tveggja barna
faSir.
Guðmundur Magnússon prófessor
fór til Khafnar ásamt frú sinni með
„íslandi“ síðastl. föstudag og ætlar
aö láta gera þar á sjer skurðlækning
viS gallsteinaveikinni. Hann var mik-
iö sjúkur, er hann fór.
Dómur fjell í fyrradag í yfirrjetti
í máli SigurSar Hjörleifssonar gegn
,,ísafold“ út af samningsrofi, er hon-
um var sagt upp ritstjórnarstarfi við
blaSiS 1913, og voru honum dæmdar
J)ar 1650 kr. skaðabætur, en undir-
rjettur hafSi dæmt honurn 2800 kr.
Kvöldskemtun er kvenrjettindafje-
laSgi aS útbúa, sem halda á innan
skamms, og hefur þaS oft áöur þótt
heppiö í vali meS skemtanir sínar
og J>ær verið vel sóttar.
Áskell, Björn og Landið. Einn af
vinum Lögrjettu, sem nefnir sig Ás-
kel, ritar henni fjörugt og skemtilegt
hrjef, út af grein B. Kr. bankastjóra
í síöasta blaSi, og spyr J)ar m. a.,
hvort B. Kr.. rnuni nú vera „orSinn
Landrækur lika“, þ. e. hvort hann fái
nú hvorki rúm í ísafold nje Land-
inu. Þeirri spurningu getur Lögrjetta
ekki svarað og hefur hún ekkert-
grenslast eftir því. En líti Áskell
gegnum eldri árganga Lögr., getur
hann sjeS, aS B. Kr. hefur oft áður
fengiö þar rúm fyrir grein og grein,
enda J)ótt honum hafi þá staöiS fsaf.
og fleiri blöð opin, svo aS af grein
hans nú í Lögrjettu verður ekkert
ráSiS um þaS, hvort hann eigi inn-
hlaup í „LandiS“ eöa ekki, ef hann
vildi. Deiluna um J)aS, hvort B. Kr.
sem enn þá hafa ekki tekið hjá mjer
II., III. og IV. bindi af ferðabók
Þorvalds Thoroddsens, geri það sem
fyrst.
Arinbj. Sveinbjarnarson.
eigi fje í landinu eöa ekki, lætur Lög-
rjetta sig engu skifta, því jafnvel þótt
svo væri, þá er ekkert af J)vi frá
henni tekiS, en hitt skiljanlegt, aS
þvi blaðinu, sem hann hefur áður
styrkt meS fje, verSi tiSræddara um
J)etta en Lögrjettu.
Hafís. Hrafl af honum hefur sjest
úti í fsafjarðardjúpi nú eftir stórviðr-
ið, en ekki mikiö. Úr Norðurlandi er
sagt, að þar hafi verið svo mikiS
brim í noröanveðrinu, aö ís geti ekki
veriö nærri landi.
Landssíminn er nú kominn saman
alla leiS, en samband til SeySisfjarS-
ar fyrst í morgun frá því á laugar-
dag.
Frú Kristjana Hafstein varS fyrir
því slysi síSastl. sunnudagskvöld, aS
hún datt á götu og fótbrotnaöi.
Laugarnesspítali. í hann á nú aö
fara að setja miSstöSvarhitun; hefur
veriS samiS um þaS viö Ólaf Hjalte-
sted og er hann nú erlendis til J)ess
að kaupa hitunartækin.
Skipasmíðastöð í Reykjavík. ÞaS
er nú sagt, aS Sweitzers björgunar-
fjelagiS, sem haft hefur hjer skip á
undanförnum árum, vilji koma hjer
upp viSgerðarstöS fyrir botnvörp-
unga, eöa jafnvel skipasmíSastöö, og
er í oröi aS það fjelag kaupi Slipp-
irm, eða fari í eitthvert samband við
fjelagið, sem nú rekur hann. Verk-
fræðingur frá Sweizersfjelaginu er
hjer i þessum erindageröum.
Maður druknar. Mrg.bl. flytur þá
fregn frá Vestmannaeyjum, aS 4
menn þaðan hafi verið aö flytja fje
á báti út í Alsey, en báturinn hafi
fylst af sjó, er hann var aS leggja
J)ar aS, og einn maðurinn, GuSm.
Þórarinsson, 65 ára gamall bóndi,
falliö útbyröis og druknaö.
Dómur er fallinn í yfirrjetti í máli
milli Sig. Hjörleifssonar læknis og
Árna Jóhannssonar bankaritara út af
af þeim hluta ritstjóralauna S. H. viS
ísafold 1912—13, sem Á. J. hafSi átt
aS borga. Var Á. J. sýknaður af kröf-
um S. H. fyrir undirrjetti, en yfir-
rjettur dæmdi hann til aS borga.
Þegnskylduvinnan. Þessi vísa hef-
ur veriö send Lögrjettu:
Stjórnsemi og stundvísi
stökkva í margan glópinn,
J)egar hún kemur þrammandi
þégnskyldan — meS sópinn.
Bergþór Jónsson.
Matvörur á Englandi.
Englendingar eru farnir aS taka
dönsku þjóSina sjer til fyrirmyndar i
því aS spara munaðarvörur og jafn-
framt aS auka svo að um muni fram-
leiSslu fæSutegunda í landinu sjálfu.
Heimsstyrjöldin hefur kent iðnaSar-
þjóðinni að meta meira landbúnaðinn
en hún hefur áður gert. — BlöS og
timarit reyna aS berja það inn í fólk-
ið, að England þurfi aS verða sem
allra minst komiö upp á innflutning
matvæla frá öSrum löndum.
Nýútkomin bók eftir C h r i s t o-
íer T u r n o r, um matvæli Eng-
lendinga, tekur duglega i Jænnan
streng, og kveSur Bretland hiS mikla
geta framleitt allar þær landbúnaSar-
afurSir, er enska þjóSin þurfi.
Turnor vill aS Englendingar rækti
bæSi hey og korn, í J)ví efni sjeu
mörg lönd álfunnar langt á undan
Englendingum. í Danmörku sjeu að
eins 12 pct. af landinu graslendi, á
Bretlandi 58^2 pct., á Þýskalandi 23
pct. — í Danmörku sjeu 21 svin og
19 kýr á hverjum 100 ekrum; á Bret-
landi 8 svin og 9 kýr, á Þýskalandi
33 svin og 14 kýr á hverjum 100
ekrum. í bók sinni lýsir Turnor land-
búnaöinum í Danmörku og hús-
mannabúskapnum þar. Hvetur hann
Englendinga til aS taka sjer þaS til
fyrirmyndar.
Danir selja Englendingum land-
búnaðarafurðir fyrir hjer um bil 500
miljónir króna árlega.
x.