Lögrétta - 24.05.1916, Page 1
Ritstjóri:
ÞORST. GÍSLASON.
Þingholtsstræti 17.
Talsími 178.
LOGRJETTA
Afgreiðslu- og innheimtum.:
ÞÓR. B. ÞORLÁKSSON,
Bankastræti 11.
Talsími 359.
Nr. 25.
t
Skúli Thoroddsen,
alþingismaður.
Hann andaSist á heimili sinu hjer
í bænum síöastl. sunnudag, 21. þ. m.,
nálægt miöjúm degi. Haföi veriö
sjúkur aö undanförnu eitthvaö mán-
aöartíma, stundum þungt haldinn, en
var talinn á batavegi nokkrum dögum
áöur en dauöann bar aö. Banamein-
ið var heilablóöfall.
Skúli var fæddur 6. janúar 1859 1
Haga á Barðaströnd og bjuggu þá
foreldrar hans þar, Jón skáld Thor-
oddsen, sýslumaöur Barðstrendinga,
og kona hans Kristín Þorvaldsdóttir
Sívertsens umboösmanns í Hrappsey.
Var Skúli næstyngstur af fjórum
sonum Jóns Thoroddsens, en aldurs-
munur þeirra lítill. Hann varö stúdent
1879 lögfræöisprófi viö
Khafnarháskóla 19. jan. 1884 meö
besta vitnisburði. Eftir það var hann
stutta stúnd málaflutningsmaöur í
Reykjavík, en var settur sýslumaður
í ísafjarðarsýsju 25. ág. 1884 og fjekk
veitingu fyrir embættinu rúmu ári
síðar, 6. nóv. 1885. Var hann sýslu-
maöur ísfirðinga nær 11 ár, en var
leystur frá embætti 31. maí 1895, aö
loknum málaferlum þeim, sem lands-
stjórnin haföi átt í viö hann á undan-
förnum árum og mikið var um talað
á þeim tímum. Hafði Skúli unnið mál-
iö fyrir hæstarjetti. Var honum boö-
in önnur sýsla, en hann neitaði þeim
skiftum, og var þá leystur frá em-
bættinu með eftirlaunum. Dvaldi svo
á ísafirði nokkur ár áfram, og fjekst
við kaupfjelagsskap og verslun, en
keypti síðan Bessastaði og fluttist
þangað voriö 1901. Á Bessastöðum
bjó hann til 1908, en settist þá að hjer
í Reykjavík.
Þegar Skúli var orðinn sýslumaður
á ísafirði, hófust brátt afskifti hans
af almennum málum. Gekst hann fyr-
ir því með fleirum, að Isfirðingar
fengu sjer prentsmiðju og stofnuðu
blaðið „Þjóöviljann", er Skúli ritaði
í og rjeð mestu um frá upphafi. Varö
hann síöar eigandi prentSmiöjunnar,
og ritstjóri blaösins frá 1891; en
prentsmiðjuna flutti hann með sjer,
fyrst aö Bessastöðum og síöan til
Reykjavíkur, og gaf „Þjóöviljann" út
til sjðustú áramóta, og einnig ýmsar
bækur ööru hvoru.
Frá 1891 hefur Skúli átt sæti á al-
þingi. Var hann fyrst kosinn þing-
maöur af Eyfirðingum, 1890, en var
fulltrúi þeirra aö eins á einu þingi;
bauð sig svo fram í ísafjarðarsýslu
og varð þingmaður hennar 1893, og
þaö hefur hann verið jafnan síöan,
frá 1903 þingmaður Noröur-ísfirö-
inEia- Jafnan hefur Skúli staöiö fram-
arlega í flokki á alþingi. Hann hafði
þingmenskuhæfileika góða, og af
löngu stai fi var hann orðinn þing-
málum þaulkunnugur. En skiftar eru
skoöanirnar um framkomu hans í aö-
almálunum,einkum gerðir hans í sam-
bandslaganefndinni 1908. Tóku aðrir
sjer þær til afnota og fóru ef til vill
með á annan veg en hann hefði óskað,
enda fór margt í flokki hans úr þessu,
eins og kunnugt er, öfugt viö vilja
hans óg fyrirætlanir , og mun hann
hafa tekið sjer það nærri. Hann var
framari af ákafur fylgismaður Bene-
dikts heitins Svéinssonar í endurskoö-
unarbaráttunni, en eftir 1897 fylgdi
hann valtýsku stefnunni, frá 1904
Þjóöræöisflokknum svo nefnda og
siðan Sjálfstæðisflokknum, þangaö
til á alþírigi 1915. Þá sagði Tiarin sig
úr honum og var eftir það útari
flokka. Á einu þingi að riiinsta kosti
var Skúli forseti sameinaðs þings, ög
í fjárlaganefnd hafði hann lengi átt'
fast sæti. Annars ljet hann mörg mál
til sín taka, sem of langt yrði hjer
upp aö telja. En sjerstáklega má nefna
kvenrjettindamálin, því í þeim var
hann frummælandi ýmsra umbóta
bæði á alþingi og í blaði sínu.
Meðan Skúli var sýsluriiaður á ísa-
firði, hafði hann mjög forustu fyrir
Vestfirðingum í hjeraðsmálum og
kom þar á ýmsum umbótum, í sam-
göngumálum, verslunarmálum 0. fl.
og var hann alla tíð vinsæll þar vestra
eftir það. Verslun rak hann á ísafirði
lengi eftir aö hann fluttist suður, en
mun hafa selt hana á síðastl. ári. Á
Bessastöðum bygði hann mikið, eða
gerði við þær byggingar, sem þar eru,
á fyrri árum sínum þar.
Á síðari árum naut Skúli sín eng-
an veginn til fulls vegna heilsúleysis.
Hann kom litið eða ekki á manna-
mót, utan þingfundanna þau árin, sem
alþingi var háð, en Sat að jafnaði
heima. Hann var einrænn maöur i
skapi og kappsfullur, en hversdags-
gæfur og fáskjftinn. Aldurinn færðist
snemma yfir hann. En þaö var eins
og liann yngdist i hvert sinn, er al-
þingi kom saman.
Skúli var kvæntur Theodóru Guð-
mundsdóttur prófasts Einarssonar á
Breiðabólstað á Skógaströnd, merkis-
konu. Lifir hún mann sinn ásamt 12
börnum þeirra, en eitt höfðu þau mist.
Börriin • eru: Unnur, gift Halldóri
lækni Stefánssyni á Flateyri, Guö-
mundur læknir á Húsavík, Skúli cand.
jur., Þorvaldur, nú í Ameríku, Krist-
ín hjúkrunarkona í Danmörkú, Kat-
rin stud. med., Jón, Ragnhildur, Bolli,
Sigurður, Sverrir og María, og eru
þau yngstu enn á ungum aldri.
Skúli hefur komiö nijög við mál
landsins um undanfarið 30 ára skeið,
og hvernig sem dómarnir falla, þá
er það víst, að jnikilhæfum manni og
einkennilegum eigum við á bak að
sjá við fráfall hans.
Reykjavík, 24. maí 1916,
Klæðaverslun
H. Andersen & Sön.
Aðalstr. 16.
Stofnsett 1888. Sími 32.
Þar eru fötin saumuð flest.
Þar eru fataefnin best.
I ~---------J
Bækur,
innlendar og erlendar, pappír og alls-
konar ritföng, kaupa allir í
Bokaverslun Slgfúsar fyndssonar.
Lárus Fjeldsted,
Y f irr jettarmálaf ærslumaður.
LÆKJARGATA 2.
Venjulega heima kl. 4—7 síöd.
Túnamælingarnar.
Nokkrar bendingar.
Þá er svo komiö, að með lögum er
ákveðið, að full vitneskja skuli vera
fengin árið 1920 um það, hve mikill
hluti lands vors sje ræktaður.
Um nauðsyn þessa hirði jeg ekki
aö ræða hjer, hún er svo augljós; fer
hjer að eins nokkrum orðum um fá-
ein atriði viðvíkjandi framkvæmd
verks þessa.
Svo er til ætlast, að jafnframt því
sem flatarmál túnanna er reiknað, sjeu
gerðir tveir ummáls uppdrættir af
túnunum. Annan uppdráttinn fær
stjórnarráðið, en hinn jarðeigandi. Á-
ætlað er, að verkið kosti 52,000 kr.
Árangrinum af öllu því erfiði og
fje, er þetta kostar, mætti skifta í
tvent. Að fá vitneskju um, hve stórt
ræktaða landið er nú, og fá ábyggi-
legan grundvöll fyrir síðari mælirig-
ar — svo hægt verði t. d. á 20 ára
fresti að fá ábyggilega vitneskju um
stærð hins ræktaða lands, án þess að
mæla annað en aukana frá síðustU
mælingu. Virðist mjer sem þeim, sem
úm mál þetta hafa talað, hafi verið
þetta ljóst, en síður hvað til þess þarf
að verkið verði'nægilega ábyggilegt.
Við allar landmælingar gildir sú
meginregla, að til þess að mæling-
arnar sjeu teknar góðar og gildar,
verði í þeim að felast trygging á ein-
hvern hátt fyrir því, að þær sjeu ékki
stórgallaðar. — Við keðjumælingar t.
d. þarf að mæla svofeldar aukalínur,
að sjeð verði, að mælingin sje í raun
og veru rjett, eins og kunnugt er.
Þar eð mælingunum á að vera lokið
eftir ein fjögur ár, og jafnvel gert
ráð fyrir, aö menn þeir, sem verkið
hafa með höndum, liafi mælingarn-
ar í hjáverkum sínum, við hliðina á
venjulegum jarðabótamælingum, og
því vafstri, sem þeim fylgir, þá er
það augljóst, að næsta margir verða
þeir er fást við þessar mælingar. Leið-
ii þaö af sjálfu sjer, að full þörf er á,
að trygging fáist á einhvern hátt fyr-
ir því, að þær verði rjettar mæling-
arnar, sem eiga að kosta 52,000 kr.
— Næsta örðugt yrði þaö viðfangs,
að setja yfirumsjón með mæling-
unum; láta menn ferðast um til þess
að líta eftir, hvernig mælingarnar
vderu framkvæmdar.
En fyrst er á það að lita, hvernig á
að mæla túnin, hvaða mælinga-aðferð
á að nota? Kenslan í landmælingum
við búnaðarskólana hefur náð yfir
bæði borðmælingar og keðjumæling-
ar. Þó mun keöjumælingum hafa ver-
iö meiri sómi sýndur, og telja má það
víst, að flestir þeir, sem í skólunum
hafa verið, geti int þær af hendi svo
í lagi fari. Öðru máli er að gegna með
borðmælingar. Til þess að geta mælt
með borði, svo í lagi sje, og reiknað
flatarmál hins mælda lands, þarf mun
meiri æfingu, og tel jeg vafa á, að
búfræðingar alment geti valdið þeirri
XI. árg.
Tilkynniug’
Nýjar vörubirgðir er nú komar til
V. B. K.
af flestum nú fáanlegum
— Vefnaðarvörum —■
í fjölbreyttu úrvali.
Yegna tímanlegra innkaupa getur verslunin boðið viðskifta-
mönnum sínum þau bcstu kaup, sem völ verður á í ár.
Ennfremur hefur verslunin:
Fappír cg ritföng’,
Sólaleður og’ skósmídavörur.
Vandaðar vörur. Qdýrar vörur.
Verslunin Björn Kristjánsson, Reykjavík.
aðferð. — Að mæla túnin með stiku
að eins, verður eigi talið annað en
verkleysa, sem ekki er takandi í mál.
Þó örðugt sje mjög víða að koma
keðjumælingunni við, vegna halla og
mishæða, þá verður ekki annað sjeð,
en að það verði aðalaðferðin sökum
þess að almenna kunnáttu vantar i
öðrum aðferðum,
Get jeg ekki stilt mig um að minn-
ast hjer á eitt atriði viövíkjandi land-
mælingum, sem jeg hef oft heyrt
menn bollaleggja um í mestu alvöru,
þó öllum, sem bera nokkurt skyn á
landmælingar, þyki slíkar rökræður
næsta hjákátlegar: Á að mæla lárjett-
an flöt landsms, eða yfirborösflötinn,
þ. e. mæla eftir brekkum og mis-
hæðum, láta mælinguna fylgja yfir-
borðinu, eða mæla lárjett hversu mik-
iö sem yfirborðið hallast? — Lögin
mæla svo fyrir, að gera skuli upp-
drætti af ummáli túnanna. Þar eð
mælingin á að vera svo fullkomin,
að eftir henni sje hægt að gera um-
málsdrátt, þ. e. draga upp mynd af
flatarmáli túnanna, þá liggur það í
hlutarins eðli að ekki er hægt að
draga upp mynd á lárjettan flöt, ef
mælt er eftir mishæðum, Fjölyrði ekki
frekar um þetta.
Lítum þá frekar á ákv. laganna um
ummálsuppdráttinn. Svo er til ætlast
að hann sje til þess, að bæta megi við
mælingu túnanna er Jiau stækka, án
þess að mæla það, sem mæít liefur
verið áður, svo og að fá tryggingu
fyrir þvi, aö túnin sjeu i raun og veru
mæld. En ekki er minst einu orði á,
að mælingamenn eigi að leggja fram
mælingabækur þær, er innihalda mæl-
ingarnar á landinu. Þegar Búnaðar-
fjelag íslands ljet gera tilraunamæl-
ingarnar haustið 1914, var ekki held-
ur minst á, að láta mælingabækur
fylgja mælingunum. Má vera, aö slíkt
ákvæöi þyki frekar eiga heima í
reglugerð þeirri, er semja skal um
nánari tilhögun mælinganna. En við-
vaningum mun þykja það næsta ó-
nauðsynlegt, að láta þær bækur
fylgja, ef að eins uppdrátturinn er
gerður. Það var líka almenn venja
fyrir einum 60—70 árum, að gera
uppdrættina eftir mælingabókunum
1 og hirða ekki um þær siðan. — En
síðustu 50 árin hefur það verið algild
regla við landmælingar, að taka mæl-
ingabækurnar sem aðalheimildir fyr-
ir mælingunum, en telja uppdrættina
aukaatriði. Ætti þaö að vera öllum
auðskilið. Mælingarnar standa skýr-
úm stöfum i bókunum, og eftir þeim
tölum, sem þar standa, er aðallega
reiknuð stærð landsins. Hve nákvæm-
lega og snyrtilega uppdrættir lands-
ins eru gerðir, er aukaatriði, þegar
mælt er aðallega til þess aö fá vit-
neskju um stærð landsins. Á meðan
bækurnar eru til, má draga mæling-
arnar upp eins nákvæmlega og eins
oft og vera vill.
Sú krafa er gerð til allra þeirra er
við landmælingar fást, að þeir skili
mælingabókum þannig úr garði gerð-
um, að hver og einn, sem landmæl-
ingar kann, geti með þeim einum gert
uppdrátt af landinu, án þess að hann
hafi landið fyrir sjer. Til hægðarauka
fyrir liann er þó gert ráð fyrir aö
handriss af landinu fylgi bóki^ini,
er sýni á hvern hátt mælingalínurn-
ar eru lagðar um landið.
Allmjög er það óskyld vinna, að
mæla lánd jog gera uppdrætti eða
reikna flatarmál þess. Álít jeg það
muni hjer hagkvæmast, að öðrum
verði falið að gera uppdrættina og
reikna flatarmálið, en þeim er mæla.
Að mælingarnar (þ. e. mælingabækur
með handrissum) yrðu sendar lands-
stjórninni að haustinu til, og sjeð yrði
um að dregin væru upp túnin og stærð
þeirra reiknuð að vetrinum. Þær áf
mælingunum, sem ekki þættu hæfar
til að gera uppdrætti eftir, ýrðu svo
áf sjálfu sjer dæmdar ógildar og mæl-
ingamaður yrði að mæla þaú tún
næsta sumar kauplaust.
Á þennan hátt fæst trygging fyrir.
því, að verkið yrði almennilega af
hendi leyst, yrði í raun og veru á-
byggilegt, trygging gegn því, að stór-
villur væru í mælingunum; sje mæl-
ingin á annað borð fullkomin, þá geta
villur ekki farið fram hjá þeim, sem
dregur upp; og þá hljóta mælinga-
menn að gera sjer far um að inna
verkið vel af hendi. Á ummálsreikn-
ingunum einum er algerlega ómögu-
legt að sjá, hvort mælingunum hefur
verið hroðað af, að eins einhver mynd
verið á þær sett; en bækurnar bera
með sjer fremur öllu ööru, hvé ná-
kvæmlega verkið hefur verið af hendi
leyst, þar standa gallar og hroð-
virlfni berskjölduð fyrir allra augúrn.
Auðsætt er aö miklum mun verður
það kostnaðarminna að vanir menn í
Reykjavík geri uppdrætti túnanna og
reikni flatarmál þeirra. Hægt verður
þá að nota fullkomnari verkfæri,
er trauðlega verða notuö af mæl-
ingamönnum víðsvegar úti um
land. Við útreikning flatarmálsins
yrði notaður reikningskvarði (Regne-
stok) og flatarmælir (Planimeter) er
ljetti vinnuna að mun, jafnframt því
sem reikningurinn yrði rjettari. —
Augljóst er og, að ummálsteikning-
arnar einar yröu næsta ónógar þeim,
er eiga að mæla túnaukana seinna
meir. Setjum okkur í spör manns, sem
stendur með 20 ára gamlan uppdrátt
af túni og á að mæla aukana. Hann
getur átt örðugt með að sjá, hvar lin-
urnar á pappírnum eiga heima á land-
inu, ef ekki eru tilfærðir ákveönir
staðir á uppdrættinum, sem eiga
heima á ákveðnum stööum á landinu.
Þar kæmi handrissið í góðar þarfir.
Á því er hægt að sýna, hvernig á-
kveöin lina í túninu liggur á milli
tveggja ákveöinna staöa. Til þessa
mætti velja bæjarhorn eða bæjar-
bustir, jarðfasta steina, fjárhús-
horn 0. s. frv. Geti mælingamaður-
inn ákveðið hvar mælingalína lá i
túninu, þá er fyrst hægöarleikur að
mæla aukana.