Lögrétta - 02.08.1916, Side 1

Ritstjóri:
ÞORST. GÍSLASON.
Þingholtsstræti 17.
Talsími 178.
Heykjavík, 2. ágúst 1916,
Myndin sýnir enskt fótgöngulið á vesturherstöðvunum, á leiS gegnum
yfirgefið þorp, fram í orustulínuna, til þess aö leysa þá af hólmi, sem
þar eru.
Nr. 36.
Klæðaverslun
H. Andersen & Sön.
Aðalstr. 16.
Stofnsett 1888. Sími 32.
Þar eru fötin sauniuð flest.
Þar eru fataefnin best.
L — -J
Bækur,
innlendar og erlendar, pappír og alls-
konar ritföng, kaupa allir í
Bókaverslun Sigliísar Eymundssonar.
Lárus Fjeldsted,
Y f irrjettarmálaf œrslumaCur.
LÆKJARGATA 2.
Venjulega heima kl. 4—7 siðd.
Landskosfiinoarnar.
Þær eiga að fara fram nú á laug-
ardaginn. Kosningarrjettur við þær
kosningar er bundinn við 35 ára ald-
ur hjá þeim kjósendum, sem kosn-
ingarrjett höfðu samkvæmt eldri
stjórnarskránni, frá 1903, en við 40
ára aldur hjá þeim kjósendum, sem
kosningarrjettinn hafa fengiö sam-
kvæmt nýju stjórnarskránni, frá 19.
júní 1915, bæði konum og körlum.
Kosningaraðferðin.
KosningaraSferðin hefur áöur verið
sýnd hjer í blaðinu. Menn setja kross
(rjettan kross eða skákross) framan
við bókstaf þess lista, sem þeir vilja
kjósa, t. d. þannig:
x A-listi
Hannes Hafstein
o. s. frv.
Kosningarrjetturinn.
Vilji kjósandi breyta nafnaröSinni
á lista sínum, skal hann setja töluna 1
fyrir framan þaS nafn, sem hann vill
hafa efst, töluna 2 viS þaS nafn, sem
hann vill hafa 2. í röSinni o. s. frv.
Ekki þarf hann þó aS tölumerkja
nema þaS nafniS, sem hann vill færa
úr staS, t. d. vilji hann aS eins gera
þær breytingar aS setja i 1., 2. eSa
3 sæti eitthvert nafn, sem neSar er
á listanum, þá setur hann viS þaS nafn
töluna 1, 2 eSa 3 og þarf ekki aS
skrifa fleiri tölur. AS öSru leyti ræS-
ur þá sú röS, sem fyrir er á listanum.
Leggur svo kjósandi seðilinn saman
i þau brot, sem hann var i, og stingur
honum niSur í atkvæSakassann. Nota
skal blýant, sem liggur á borSi því í
kjörklefanum, sem kjósendum er ætl-
aS aS skrifa viS.
KjörseSillinn verSur ógildur, ef
bert verSur viS talningu atkvæSa, aS
kjósandi hafi:
1. sett kross viS fleiri en einn lista-
bókstaf, eSa tölumerkt nöfn á fleiri
listum en einum. 2. Bætt nafni eSa
nöfnum viS á lista. 3. SkrifaS nafn sitt
á seSilinn. 4. Sett á hann strik eSa
rispu eSa önnur slík einkenni, er ætla
má aS gert sje til þess aS gera seSil-
inn þekkjanlegan. 5. NotaS annan seS-
il en kjörstjórnin hefur afhent honum.
Hafi kjósandi í ógáti merkt seSil
rangt, má hann skila þeim seSli til
kjörstjórnar og fá hjá henni nýjan
seSil.
Listarnir.
Langflest meSmæli bæSi karla og
kvenna fylgja Heimastjórnarlistan-
um. Allar fregnir hvaSanæva af land-
inu fara í þá átt, aS fylgi hans sje
langmest. ÞaS ætti líka svo aS vera,
og þyrfti svo aS vera. Allir finna, hví-
líkt festuleysi, los og ólag hefur ver-
iS á alþingi og störfum þess nú aS
undanförnu, og tala um, aS nauSsyn-
legt sje, aS ráSa bót á þessu. En þaS
verSur ekki gert meS því, aS efna til
nýrra smáflokkamyndana í þinginu,
ekki gert meS þvi, aS koma þar á
laggirnar tveimur bændaflokkum, í
staS eins áSur, og því síSur meS því,
aS koma inn í þingiS 2 eSa 3 verk-
mönnum, sem eiga aS starfa þar í
flokki út af fyrir sig, ókunnugir og
óvanir öllum þingstörfum. Bót á því,
sem aS er fundiS, fæst ekki meS því,
aS reisa í þinginu rótlausa smáflokka,
einn eftir annan, sem hjaSna niSur
aftur óSar en varir, án þess aS nokk-
ur spor sjáist eftir þá. Hún fæst
miklu fremur meS því, aS efla sem
mest þann stjórnmálaflokkinn, sem
nýtastur hefur reynst í landinu aS
undanförnu, Heimastjórnarflokkinn,
eSa rjettara sagt eina stjórnmála-
flokkinn, sem> aS undanförnu hefur
reynst hjer aS nokkru nýtur og látiS
hefur eftir sig veruleg framfaraspor.
Hann á sterkar og fastar taugar x
þjóSinni um land alt, og er, eins og
áSur hefur veriS sýnt fram á hjer i
blaSinu, nú sem stendur eini grund-
völlurinn, sem sjáanlegur er hjer til
þess aS reisa á framtakssaman fram-
tíSar-st jórnmálaf lokk.
Því ættu ekki þeir kjósendur, sem
annars sjá þetta og skilja, sem hjer
hefur veriS sagt, aS dreifa atkvæS-
um sínum á aSra lista, þótt einhverj-
ar smávægilegar ástæSur kynnu aS
vera fyrir því, aS þeir vildu styrkja
mann á öSrum lista, er þeir teldu tæpt
staddan, en hins vegar óskaSlegan —
gangandi út frá því, aS Heimastjórn-
arlistinn fái samt nægilegt fylgi. Á
þann hátt geta þeir kastaS atkvæSí
sínu á glæ. ÞaS getur lent á lista, sem
engum kemur aS, og hefur þá aS engu
haldi komiS. En hitt er vist, aS á
Heimastjórnarlistanum kemur þaS
meS í reikninginn, verSur ekki ónýtt.
Listarnir eru 6, eins og mennirnir,
sem kjósa á, og þaS er vist, aS list-
arnir koma ekki allir mönnum aS.
Einn, tveir, og jafnvel þrír eSa fjór-
ir af þeim geta orSiS svo fylgislitlir,
aS þeir komi ekki aS manni.
MeS vissu vita menn ekkert ákveS-
iS um fylgi listanna. En sögurnar,
sem af því ganga, fara í þá átt, aS
Langsummenn sjeu mjög fylgislitlir.
Margir, sem eiga aS vera kunnugir
um víS svæSi í landinu, fullyrSa*
aS þeir muni ekki geta komiS nein-
um aS. Aftur mælir heilbrigS skyn-
semi móti því, aS Þversum-menn geti
haft nxikið fylgi, ]>ar sem greining
þeirra frá Langsum-mönnum er ein-
göngu á því gerð, aS Þversum-menn
voru andvigir lögleiSing stjórnar-
skrárinnar og nýja flaggsins, en hitt
vitanlegt, aS almenn ánægja er yfir
því, aS þau mál skuli vera til lykta
leidd; og þar af leiSandi er líka fyrir-
varastagliS, meS allri sinni fádæma
vitleysu, nú steindautt mál, sem allir
eru orSnir leiSir á fyrir löngu og eng-
inn vill heyra nxinst á framar. Hvarfl
og hvim Þversum-manna nú, ymist
yfir í alþýSuskjall, gamlar sambands-
lagadeilur, sem þeir áSur hafa afneit-
aS, eSa þá yfir í kvenfrelsismáliS, nú
á síSkastiS, sýnir, aS þeir hafa hvergi
fastan blett undir fótum, en stikla,
eins og á jökum, á grundvelli, sem er
aS gliSna sundur undir iljum þeirra.
Einna hjákátlegast af öllu þeirra tali
er þó þaS, er þeir í síSustu tölubl,
„Landsins“ eru aS eigna sjer, og sjer
einum, heiSurinn af því, aS hafa veitt
konum kosningarrjettindi — þótt eina
stefnumark þeirra á þingi og í blöS-
um nú lengi aS undanförnu hafi ver-
iS þaS, aS koma í veg fyrir staSfest-
ing þeirrar stjórnarskrár, sem veitti
konum kosningarrjettindin. Þegar
stjórnarskráin fór út úr þinginu 1913,
greiddu 6 þingmenn atkv. móti henni,
alt höfSingjar úr þeirra liSi. Þegar
samþykt var í þinginu frumvarpiS um
rjettindi kvenna til skóla og embætta,
voru einnig öll atkv., sem móti því
voru greidd, úr þeirra liSi. — Alt
þetta vita án efa flestir eSa allir
kvenkjósendur, svo aS skynsamlegra
hefSi veriS af Þversum-mönnum aS
sniSa biSilsbuxur sínar úr einhverju
öSru efni en framkomu sinni í kven-
rjettindamálunum á undanförnum ár-
um.
Um fylgi þingbændalistans hafa
fregnirnar alt af haft sömu söguna
aS segja, þá, aS hann gæti engum
manni náS. Þjórsárbrúarlistinn hafSi
um tima miklu meira fylgi, en þaS
er sagt hafa fariS mjög þverrandi
eftir því sem á hefur liSiS, aS minsta
kosti víSa um land. Gestur á Hæli
hefur spilt fyrir þeim lista meS ó-
heppilegri framkomu sinni og „SuS-
urland" meS óviturlegum meSmælum.
Um fylgi verkmannalistans er ekki
gott aS segja. Sumir kunnugir halda,
aS hann muni engan fá, en aSrir aS
hann nái einum manni.
A-listinn er eini listinn, sem á þaS
SkiliS, aS fá verulegt og alment fylgi,
bæSi karla og kvenna.
SitjiS því ekki heima á laugardag-
inn, kjósendur góSir, en komiS til
kosninganna og kjósið A-listann.
Nokkur orð
um nýju guðfræðina og ummyndunar-
ræðu Haralds prófessors Níelssonar.
Ekki tel jeg ólíklegt aS einhverjir
prestar vorir verSi til þess aS gagn-
rýna ummyndunarræSu prófessors
Haralds Níelssonar, sem fyrir
skömmu birtist í ísafold, og þó hinum
mælska og lærSa prófessor virSist nú
— ef til vill — litilfjörlegt þó at-
hugasemdir viS þessa ritsmíS hans
komi frá afskektum og einangruSum
sveitaprestum, sem smáir eru í aug-
um hinna hálærSu prófessora, þá má
hann vita þaS, sá góSi maSur, aS þeir
eru ekki allir sammála honum eSa
skoSanabræSrum hans í hinni svoköll-
uSu nýju guSfræSi, og grunur minn
er þaS, aS hin íslenska alþýSa skrifi
ekki undir alt þaS, sem prófessorinn
og skoSanabræSur hans halda fram
í þessu efni. Nýja guSfræSin hefur
nú veriS prjedikuS frá æSri stöSum
um nokkurt tímabil, og æSstu prestar
þessa lands hafaveriS aSveita straum-
um hennar út um akurlendi hinnar
XI. árg.
Tilkynning'
Nýjar vörubirgðir er nú komnar til
V. B. K.
af flestum nú fáanlegum
Vefnadarvörum —
í fjölbreyttu úrvali.
Vegna tímanlegra innkaupa getur verslunin boðið viðskifta-
mönnum sínum þau bestu kaup, sem völ verður á í ár.
Ennfremur hefur verslunin:
Pappír cg ritföng,
Sólaleður og skósmíðavörur.
Vandaðar vCrur. Odvrar vörur.
Verslunin Björn Kristjánsson, Reykjavík.
margeftirspurSu eru nú komnar í verslun
Halldórs Sig'urðssonar.
Vjelarnar eru mjög góSar, og því líklegt aS þær seljist fljótt; þess
vegna er vissara fyrir þá, sem þurfa aS fá sjer saumavjel, aS draga þaS
ekki, því óvíst er aS þær komi aftr þetta ár. Og annarstaSar í bænum
fást þær ekki sem stendur.
evangelisku lútersku þjóSkirkju þessa ,
lands, bæSi til presta og leikmanna.
Allir guSfræSikennarar háskólans eru
talsmenn og flutningsmenn hinnar
nýju kenningar; viS fætur þeirra sitja
guSfræSinemendurnir, mennirnir, sem
eiga aS flytja þjóSinni hina hollu
strauma hinnar evangelisku lútersku
kenningar, og svo, þegar þeir eru
orSnir fullnuma í kenningunni, eru
þeir sendir út um landiS til þess aS
prjedika fyrir söfnuSunum. Og engin
furSa er þaS, þó lærisveinarnir drekki
í sig anda kennaranna; þaS er eSli-
legt og sjálfgefiS, aS lærisveinninn
aShyllist kenningu lærimeistarans.
Samkvæmt stjórnarskrá landsins er
hin evangeliska lúterska kirkja þjóS-
kirkja íslands. Yfirvöldin eiga aS
vernda hana, kenningar h e n n a r
eiga aS boSast þjóSinni og kennarar
guSfræSinemendanna eiga aS kenna
lærisveinum sínum lærdóma og kenn-
ir.gar þessarar kirkjudeildar, og þeir
svo aftur þjóSinni. Samkvæmt stjórn-
arskrá landsins eiga söfnuSir þess
heimtingu á, aS þeim sje kendur
hreinn og ómengaSur evangeliskur
lúterskur lærdómur. Og þjóSin á
heimtingu á, aS allir þessir starfs-
menn hennar gjöri skyldu sína; hún
á heimtingu á því, aS guSfræSikenn-
arar hennar kenni lærisveinum sínum
hreina lúterska kenningu samkvæmt
guSs orSi í ritningunni; hún á heimt-
ingu á aS prestar hennar flytji söfn-
uSum landsins þessa kenningu; hún á
heimtingu á aS landstjórnin og kirkju-
stjórnin sjái um aS þetta sje gjört og
aS hún verndi hina íslensku lútersku
þjóSkirkju. En jeg vil nú spyrja: Gera
nú þessir starfsmenn hinnar íslensku
þjóðkirkju og yfirvöldin skyldu sína?
ESa hafa þeir brugSist skyldu sinni
og því heiti, er þeir unnu er þeir
gengu i þjónustu kirkjunnar eSa hjetu
því aS gæta laga landsins? Til þess
aS svara þessum spurningum þarf
fyrst aS athuga hvernig guSfræSi-
kennarar vorir gegna stöSu sinni, og
hvaS þaS er, sem þeir kenna læri-
sveinum sínum og um leiS allri þjóS-
inni. Jeg veit aS þeir allir standa vel
og sómasamlega í stöSu sinni aS því
er snertir aS rækja starf sitt daglega,
og efalaust brýna þeir gott siSferSi
fyrir lærisveinum sínum, og ganga í
því efni á undan þeim meS góSu eftir-
dæmi, því þeir eru allir vandaSir, góS-
Nýja
Bókbandsvinnustofan
tekur aS sjer alla vinnu, sem aS bók-
bandi lýtur og reynir aS fullnægja
kröfum viðskiftavina sinna. Bókavin-
ir, lestrarfjelög og aSrir ættu því aS
koma þangaS. — Útvegar allar bækur
er fáanlegar eru.
Þingholtsstræti 6 (Gutenberg).
Brynj. Magnússon.
ir og siSprúSir menn. En þaS er kenn-
ingin, sem þeir kenna þeim, kenning
liinnar svokölluSu nýju guSfræSi,
sem nú kallar hæst og lætur hæst
heyra til sín frá kennarastólunum í
Reykjavík, og verSur þá fyrst fyrir,
aS aSgæta og skoSa, hvort kenning
hinnar nýju guSfræSi er samkvæm
hinni evangelisku lútersku kenningu,
en hún byggist svo sem kunnugt er
á orSum ritningarinnar og játningar-
ritum kirkju vorrar. Öll sú kenning,
sem ekki getur samrýmst orSum ritn-
ingarinnar og játningarritunum er ó-
evangelisk, og getur ekki samrýmst
þjóSkirkjutrú vorri, og verSur því aS
álítast villukenning. En hvernig er nú
kenning hinnar nýju guSfræSi? Er
hún evangelisk lútersk, eSa er hún þaS
ekki? Ef hún er evangelisk lútersk,
þá er hún samkvæm anda og kenn-
ingu hinnar evangelisku lútersku
kirkju, og þá er ekkert um hana aS
segja, þá er hún samkvæm þjóS-
kirkjutrú vorri,og formælendur henn-
ar og flytjendur gera þá ekki annaS
en skyldu sína, en ef hún er óevan-
gelisk lútersk kenning, þá er þaS laga-
brot aS prjedika þessa kenningu í
landi þar sem til er þjóSkirkja, lög-
skipuS og lögvernduS, og sem kennir
alt aSrar kenningar en þær, sem þessi
nýja kenning flytur. Svo er aS at-
huga, hvort kenning nýju guSfræS-
innar er samkvæm evangeliskri lút-
erskri kenningu, hvort hún samrýmist
ritningunni og játningarritum kirkj-
unnar. NýguSfræSingar eru í insta
og dýpsta eSli sínu „unitarar". Þeir
vilja taka alt þaS burt úr biblíunni,
sem dularfult er og leyndardómsfult
fyrir ófullkomnum skilningi vorum.
Holdtekju Krists, getnaS hans og
fæSingu, eins og ritningin hefur hing-