Lögrétta - 16.08.1916, Blaðsíða 4

142
LÖGRJETTA
14
n
tí
s
o
>■
n
n
n
fl
H
n
n
A
o
Ph
H
fl
>
2c
—.60
c/í O
!“t±>
S00
® ra
•• z
C«
O
H
<n
o
ts
fr
W
>
>
u
H
H
KRONE LAOERðL
er best.
Lýðskóli
minn veröur hjer eftir i húsi mínu Laugavegi 2 (áður BergstaSastræti 3).
Byrjar 1. vetrardag, endar 21. Mars. Enginn skyldur að vera allan tim-
ann. Námsgreinar flestar sömu og á öðrum framhaldsskólum; um þær geta
nemendur valiiS. Áhersla einkum lögð á tungumálin, að tala þau og rita.
Próf þarf ekki að taka, en námsvottorð látin ])eim nemendum i tje, sem
óska. Kenslugjald að eins 25 kr. fyrir allan timann og minna yfir
skemmri tíma. Nemendum veitt móttaka hvenær sem er, ef rúm leyfir.
Best að senda umsókn sem fyrst.
Ásm. Gtastsson,
Laugavegi 2, Reykjavík.
Lýðskólinn
i Bergstaðastræti 3, Reykjavík, byrjar fyrsta vetrardag 0g stendur í 6
mánuði. Námsgreinar: íslenska, danska, enska, saga, landafræði, náttúru-
fræði, reikningur, söngur, handavinna og líkamsæfingar. Nemendur geta
sjálfir valið um áðurtaldar námsgreinar. Ekkert próf er heimtað, en próf-
vottorð fá þeir, er þess óska. Kenslugjald að eins 25 krónur fyrir allan
tímann, minna fyrir skemmri tima. Málin kend með tal- og ritæfingum, —
Nemendur fá inntöku hvenær sem er meðan rúm leyfir, en vissast er að
senda umsóknir sem fyrst til undirritaðs forstöðumanns skólans,
ísleifs Jónssonar,
Bergstaðastræti 3, Reykjavík.
Ásg. G. Gunnlaugsson & Co.
Austurstræti 1, Reykjavík,
s e 1 j a:
Vefnaðarvörur. — Smávörur.
Karlmanna og unglinga ytri- og innrifatnaði.
Regnkápur. — Sjóföt. — Ferðaföt.
Prjónavörur.
Netagarn. — Línur. — öngla. — Manilla.
Smurningsolíu.
Vandaðar vörur. Sanngjarnt verð.
Pöntunum utan af landi svarað um hæl.
Skarphjeðinn Símonarson frá Litla-
dal í Blönduhlið og niðurlag greinar-
innar um alþýðuvísur frá fyrra blaði.
í júníblaðinu eru myndir af Þor-
valdi Thoroddsen prófessor, er sýna
hann um þrítugt, fertugt og sextugt,
ennfremur mynd af frú hans og dótt-
ur þeirra og mynd frá ferðalagi Þ.
Th. Grein fylgir eftir B. Sæmunds-
son kennara. Kvæði eru þar eftir
Þorstein Gíslason, Pál Jónsson (á
Akureyri), Hallgr. Jónsson, Axel
Thorsteinsson og Jón Þórðarson;
grein eftir Jón Thor., „Harpa“, end-
urminningar frá æskudögunum í
Stórholti.
I júlíblaðinu er mynd af Sigfúsi
Blöndal bókaverði í Khöfn; myndir
af enska skáldinu W. Shakespeare
og grein um hann í sambandi við 300
ára afmæli hans síðastliðið vor;
mynd af Ásgrími heitnum Magnús-
syni lýðskólastjóra. Kvæði eftir Gest
og Matth. Jochumsson. Grein um
„Hyde Park“ í Lundúnum eftir Snæ-
björn Jónsson.
Þessi sönglög fylgja blöðunum:
Lag við kvæðið Vorhvöt eftir Pál
Jónsson og lag við kvæðið Björn í
búri eftir Guðm. Magnússon, bæði
eftir Jón Laxdal; lag við kvæði Jón-
asar Hallgrímssonar: „Þið þekkið
fold“, eftir Holger Wiehe, og lag við
vísur H. Hafsteins: „Blessuð sólin
elskar alt“, eftir Steindór Þorgríms-
son.
Eftirmæli.
Þriðjudaginn 4. júlí s.l. andaðist á
Landakotsspítala Jón Hallsson hrepp-
stjóri á Smiðjuhóli í Álftaneshreppi á
Mýrum, eftir um þriggja vikna legu
þar síðast. Hann hafði innvortis-
sjúkdóm, sem hann bar með stakri
þolinmæði í mörg ár, og var áður bú-
inn að leita sjer hjálpar við á sama
spítala. — Jón Hallsson var fæddur
á Vogalæk í sömu sveit 30. apríl 1849.
Þaðan fluttist hann með foreldrum
sínum, Halli Jónssyni, sem um mörg
ár var hreppstjóri og oddviti í Álfta-
neshreppi, og konu hans, Ragnheiði
Guðnadóttur, að Leirulæk, næsta bæ
við Smiðjuhól; ólst Jón heitinn þar
upp þar til hann giftist árið 1878 eft-
irlifandi ekkju sinni', Ólöfu Pjeturs-
dóttur Þórðarsonar, sem lengi bjó á
Smiðjuhóli, 28 ár, og Sigríðar Jóns-
dóttur frá Krossanesi i sömu sveit.
Þá sama ár byrjaði' Jón heitinn bú-
skap á Kothól í sama hreppi og bjó
þar 5 ár, en fluttist svo að Leirulæk
og bjó þar önnur 5 ár, og síðast að
Smiðjuhóli, þar sem hann bjó í 28
ár, eða til dauðadags. Þau hjón eign-
uðust 8 börn, dóu 3 í æsku, en 5 dæt-
ur eru hjá móður sinni, allar upp
komnar. Hann var hreppstjóri mestan
hluta búskapar síns, í 35 ár, og odd-
viti í 25 ár; gegndi hann þeim starfa
frábærlega vel, enda var hann mæta-
vel gefinn og mentaður, hafði, sem
sagt, flest mál sveitar og sóknar með
að gera til dauðadags, enda sýndi
það sig ljósast, að hreppsbúar kunnu
að meta þetta, á því, hve innilega
hlutdeild þeir tóku í fráfalli hans, þar
sem öll hjón hreppsins, ásamt fleir-
um af mörgum heimilum, voru við-
stödd bæði húskveðju á Smiðjuhóli
og jarðarförina á Álftanesi. Var þar
einnig margt fólk utan hrepps, svo
þeir, sem viðstaddir voru, minnast
ekki að hafa sjeð jafn fjölmenna jarð-
arför við sveitakirkju. — Jón Halls-
son var meðalmaður á stærð, stakur
greindarmaður, sískemtinn og glað-
lyndur, heimili hans var og er sjer-
stakt góðgerðaheimili, þrátt fyrir það,
þótt efni væru ekki alt af mikil, enda
voru þau hjón mjög samvalin í því
sem öðru; til dæmis má nefna, að Sig-
urbjörn Ástvaldur Gíslason cand.
theol., sem ferðast hefur um mest-
alt ísland, segir að hann muni ekki
eftir nema einu heimili, þar sem sjer
hafi verið tekið ókunnugum með ann-
ari eins alúð og á Smiðjuhóli. — Við
fráfall Jóns missa hreppsbúar einn
sinn elsta og ráðbesta bónda í flest-
um tilfellum og er hans sárt saknað,
ekki einungis af ástmönnum hans,
heldur öllum, sem kynni höfðu af
honum. Hann var stakur trúmaður,
sem marka má af því, að hann hjelt
alt af uppi húslestrum á heimili sínu,
eins og var góður og gamall vani á
hans uppeldisárum; vildi ekki heyra
nefnda neina breytingu eða aðrar nýj-
ar trúarleiðir en þær, sem hann var
uppalinn við. S. P.
FjórmenflinDamerkiD.
Leynilögreglusaga
eftir
A. CONANDOYLE.
XII. KAPÍTULI.
Jonathan Small segir einkennilega
sögu.
Frh.
„Jeg var þó nokkuð upp með mjer
af þessum völdum, sem mjer voru
fengin í hendur, nýsveininum og hon-
um heldur slökum. I tvær nætur hafði
jeg nú vörð með mönnunum mínum.
Þeir voru stórir og villimannslegir í
útliti, Mahomet Singh og Abdullah
Khau hjetu þeir, báðir gamlir her-
menn, og höfðu barist á móti okkar
liði við Chilian Wallah. Þeir töluðu
ensku vel, en litið gat jeg haft upp úr
þeim. Þeir sátu þögulir eins og graf-
ir alla nóttina. Jeg fyrir mitt leyti
stóð venjulega fyrir utan hliðið og
horfði á hið breiða, krókótta fljót og
ljóshafið í borginni. En drunurnar í
herbumdum, vopnabrak og köll og
háreysti uppreisnarmannanna var nóg
til að minna okkur alla nóttina á hætt-
una, sem okkur stóð af nágrönnunum
hinu megin fljótsins. Annanhvorn
klukkutíma gekk næturvörður um og
gætti að hvort alt væri í lagi við
hvert einasta hlið.
„Þriðju nóttina, sem jeg hjelt vörð,
var ákaflega dimt og drungalegt veð-
ui og hellirigning. Það var þreytandi
verk að standa tíma eftir tíma í hlið-
inu í slíku veðri. Jeg reyndi hvað eft-
ir annað að fá mennina mína til að
tala, en það tókst ekki. Þegar klukk-
an var tvö um nóttina, gekk vörður-
inn um, og lífgaði snöggvast upp ein-
veruna. Þegar jeg sá að fjelagar mín-
ir voru ófáanlegir til að ræða nokk-
urn hlut, tók jeg upp reykjarpípu
mína og lagði snöggvast frá mjer
byssuna til að kveikja mjer í. Á sama
augnabliki rjeðust þeir báðir á mig.
Annar þreif byssuna og miðaði henni
á ennið á mjer, en hinn setti stóran
hníf á hálsinn á mjer og sór það og
sárt við lagði, að hann skyldi i mig
ganga, ef jeg hrærði mig hið minsta.
„Mín fyrsta hugsun var sú, að fje-
lagar mínir væru í bandalagi við upp-
reisnarmennina og þetta væri byrjun
á árás. Ef þetta hlið kæmist á vald
uppreistarmannanna hlaut virkið að
falla og konur og börn að sæta sömu,
grimdarmeðferð eins og í Cawnpore.
Það getur nú verið, herrar mínir, að
þið haldið að jeg sje að færa söguna
mjer í vil, en það get jeg svarið
ykkur, að þó að jeg fyndi hnífinn
snerta hálsinn á mjer, var það mín
fyrsta ætlun, að reka upp ógurlegt
org til þess að reyna að gera mið-
stöðinni aðvart, þó að það kostaði
mig lífið. Það var eins og þeir læsu
hugsanir mínar, því að um leið og
jeg ætlaði að gera þetta, hvíslaði sá,
sem var nær mjer: ,Gerðu ekki há-
vaða. Virkinu er engin hætta búin.
Það eru engir uppreistarhundar
hjerna megin fljótsins/ Það var
sannfæringarhreimur í röddinni, og
jeg sá, að ef jeg hreyfði mig, var jeg
dauðans matur, það gat jeg lesið úr
brúnu augunum á honum. Jeg beið
því átekta fyrst um sinn.
„.Hlustið á mig, Sahib/ sagði sá
þeirra, sem var stærri og grimmlegri,
og sem kallaður var Abdullah Khan.
,Annaðhvort verðið þjer nú að veita
okkur lið, eða við verðum að sjá um
að þjer talið ekki fleiri orð x þessu lífi.
Málefnið er svo mikils virði, að nú
verður að starfa. Annaðhvort verð-
ið þjer að sverja okkur við kross
hinna kristnu, að vera einlægur með
okkur, eða þá að við komum líkam-
anum af yður fyrir í einhverri gryfj-
unni og förum sjálfir til uppreistar-
mannanna bræðra vorra. Meðalvegur
er enginn til. Hvað viljið þjer svo
velja, líf eða dauða? Við getum ekki
gefið yður nema þrjár mínútur til
umhugsunar, því að tíminn liður og
alt verður að vera búið áður en vörð-
urinn gengur um.‘
„,Um hvað á jeg þá að hugsa?‘
sagði jeg. ,Þið hafið ekki sagt mjer
eitt orð um það, hvað jeg á að gera.
En það segi jeg ykkur strax, að sje
það eitthvað, sem stofnar virkinu í
hættu, þá vil jeg engan hlut eiga í
því. Þá getið þið rekið hnífinn í mig
og verið hreyknir af.‘
„,Það gerir virkinu ekkert til,‘
sagði hann. ,Við ætlum að eins að
biðja yður að gera það sama, sem
allir landsmenn yðar gera hjer í land-
inu að aðalatvinnuvegi sínum. Við
ætlum að biðja yður að verða auðug-
an. Ef þjer viljið vera með okkur í
nótt, þá skulum við sverja það við
nakinn hnífinn, og með hinum þre-
falda eiði, sem enginn Sikh nokkurn
tíma hefur brotið, að þjer skuluð fá
yðar hluta af fjársjóðnum. Fjórða-
part skuluð þjer fá. Meira getum við
ekki lagt yður að svo komnu.1
„,En hvað er þá þessi fjársjóður?*
spurði jeg. ,Jeg er eins fús á að verða
ríkur eins og hver ykkar, ef þið viljið
segja mjer hvernig jeg get orðið það.‘
„,Þjer viljið þá sverja það,‘ sagði'
hann, ,við bein föður yðar og heiður
móður yðar og við krossinn, sem
þið trúið á, að hafast ekkert að og
segja ekkert orð okkur til skaða í
þessu máli, hvorki nú nje síðar meir?‘
„,Það sver jeg,‘ sagði jeg, ,svo
framarlega sem virkið ekki kemst í
neina hættu.1
„,Þá skulum við fjelagar sverja
það, að þjer skuluð fá fjórðapart
fjársjóðsins, en honum á að skifta
jafnt milli okkar fjögurra.'
„,Við erum ekki nema þrír.‘
„,Dost Akbar verður að fá einn
hluta. Við getum sagt yður upp alla
söguna meðan við erum að bíða eftir
honum. Þú skalt standa við hliðið,
Mahomet Singh, og gefa gætur að
honum, hvort þeir koma. Málið horf-
it' svo við, Sahib, og jeg segi yður það
alt, af þvi að við vitum að eiðurinn
er bindandi fyrir yður og að þið hald-
ið orð ykkar. Ef þjer hefðuð verið
einn af Hindúunum, sem eru síljúg-
andi, og þó að þjer hefðuð svarið við
alla guði, sem búa í þeirra svika-
musterum, þá skyldi blóð yðar hafa
litað hnífinn og fljótið skolað náinn.
En Sikhinn þekkir Englendinginn og
Englendingurinn þekkir Sikhinn.
Hlustið því á sögu okkar/
„,Það er rajah (þjóðhöfðingi)
norður í landi, sem er vellauðugur
maður, þó að land hans sje lítið. Mik-
ið erfði hann eftir föður sinn, en þó
hefur hann safnað enn þá meiru sjálf-
ur, þvi að hann er smásmugulegur
maður og nirfill. Þegar óeirðirnar
byrjuðu, vildi hann vera beggja vin-
ur, ljónsins og tígrisdýrsins, Sepoyj-
anna eða uppreistarmannanna, og
Englendinga. En svo þóttist hann
brátt sjá, að dagar hvitu mannanna
væru taldir, þvi að úr öllum áttum
heyrðist ekkert annað en ósigur þeirra
og dráp. En af þvi að hann er hygg-
inn maður, þá lagði hann svo ráðin á,
að hvernig sem færi, þá skyldi’ hann
að minsta kosti vera viss um að hafa
helming fjárins. Alt, sem hann átti
af gulli og silfri, hafði' hann kyrt
heima hjá sjer í leynihvelfingum hall-
ar sinnar; en alla dýrmætustu gim-
steina og fágætustu perlur i eigu sinni
ljet hann í járnkistu, og sendi með
hana trúan þjón, er átti, með sam-
fylgd kaupmanns nokkurs, að koma
kistunni fyrir í Agra, þangað til frið-
ur væri' kominn á í ríkinu. Ef nú
uppreistarmennirnir sigruðu, þá hafði
hann gull sitt og silfur hjá sjer, en
yrði uppreistin bæld, þá ætti hann
gimsteinana. Þegar hann hafði kom-
ið ár sinni þannig fyrir borð, gekk
hann í lið með Sepoyjunum, því að
honum sýndist þeim veita betur. En
úr því að hann fór þannig að, þá
tilheyrir auðvitað fjeð hinum, sem
ekki hafa reynst svikulir.
,Þessi kaupmaður, sem jeg nefndi,
Achmet er nafn hans, er nú í Agra-
borg, og er að leitast við að komast
inn í virkið. Samfylgdarmaður hans
er Dost Akbar, fjelagi minn, og hann
þekkir leyndardóminn allan. Dost Ak-
bar hefur lofað þvi að koma honum
i nótt inn i virkið um hliðardyr, og
hefur valið þessar dyr, sem við eigum
að gæta. Hingað kemur hann nú á
hverri stundu, og við fjelagarnir bíð-
um hans. Staðurinn er svo afskektur
að enginn hefur hugmynd um neitt.
Heimurinn skal aldrei framar fá að
vita, hvað orðið hefur af Achmet
kaupmanni, en fjársjóðinum mikla
skiftum við bróðurlega milli okkar.
Hvað segið þjer um þetta, Sahib?‘
„í Worcestershire sýnist mannslíf-
ið vera dýrmætt og mikilsvert; en það
horfir ofurlítið öðruvísi við, þegar
blóð og manndráp eru alt í kring, og
dauðinn sýnist bíða við hvert fótmál.
Hvort Achmet kaupmaður lifði eða
dæi lá mjer i ljettu rúmi; en þegar
jeg heyrði fjársjóðinn nefndan drógst
hugur minn að honum, 0g jeg fór að
hugsa um hvað gera mætti fyrir þá
peninga heima, og hvað fólkið mitt
mundi segja, þegar jeg, sem þar var
skoðaður afhrak veraldar, kæmi
heim aftur með vasana fulla af
skýrum gullpeningum. Jeg var því
ekki lengi að afráða hvað velja
skyldi. En Abdullah Khan, sem hjelt
að jeg væri efablandinn, lagði þvi
fastar að mjer.
„,Hugsið út í það, Sahib/ sagði
hann, ,að ef foringinn nær þessum
manni á sitt vald, þá lætur hann strax
hengja hann eða skjóta, en pening-
ana hirðir stjórnin, og þá njótum við
ekki eyrisvirðis af þeim. Úr því að
við nú tökum á móti honum, hvers
vegna ættum við þá ekki að taka alt
mál hans að okkur? Sama er gim-
steinunum, hvort þeir eru hjá okkur
eða stjórninni. Þeir eru nógir til þess
að gera okkur alla vellauðuga. Eng-
inn getur komist að þessu, því að
hjer erum vrð fjarri öllum mönnum.
Hvernig gæti betra færi boðist? Seg-
ið okkur því strax, Sahib, hvort þjer
eruð með okkur eða við eigum að
skoða yður sem óvin/
„Jeg er með ykkur með lífi og sál/
sagði jeg.
„,Þá er alt gott/ sagíxi liann og
fjekk mjer aftur byssuna. ,Þjer sjáiö
að við treystum yður, því að orð yð-
ar eru áreiðanleg eins og orð okkar.
Nú höfum við ekkert annað að gera
en bíða eftir fjelaga mínum og kaup-
manninum/
„,Veit þá fjelagi þinn, hvað til
stendur?' spurði jeg.
„,Hann er sá sem alt hefur búið
út. Hann benti okkur á þetta tæki-
færi. Nú skulum við fara út að hlið-
inu og halda vörð með Mahómet
Singh/
Prentsmiðjan Rún.