Lögrétta - 20.09.1916, Page 1

Ritstjóri:
ÞORST. GÍSLASON.
Þingholtsstræti 17.
Talsími 178.
LOGRJETTA
AfgreiSslu- og innheimtum.:
ÞÓR. B. ÞORLÁKSSON,
Bankastræti 11.
Talsími 359.
Nr. 44.
Reykjavik, 20. september 1916,
XI. árg.
Klæðaverslun
H. Andersen & Sön.
Aðalstr. 16.
Stofnsett 1888. Sími 32.
Þar eru fötin saumuð fiest.
Þareru fataefnin best.
innlendar og erlendar, pappír og alls-
konar ritföng, kaupa allir í
Lárus Fjeldsted,
Yfirrjettarmálafærslumaður.
LÆKJARGATA 3.
Venjulega heima kl. 4—7 síðd.
Nýja
Bókbandsvinnustofan
tekur að sjer alla vinnu, sem að bók-
bandi lýtur og reynir að fullnægja
kröfum viSskiftavina sinna. Bókavin-
ir, lestrarfjelög og aðrir ættu því að
koma þangaö. — Útvegar allar bækur
er fáanlegar eru.
Þingholtsstræti 6 (Gutenberg).
Brynj. Magnússon.
Landskosningarnar.
Landskosningarnar hafa leitt það í
ljós, að Heimastjórnarflokkurinn er
nú langsamlega sterkasti og fylgis-
rikasti stjórnmálaflokkurinn i land-
inu. Engum kom það á óvart aS þetta
mundi koma fram við landskosning-
arnar. BæSi Heimastjórnarmenn og
aðrir bjuggust við þvi, töldu það víst.
Yfir höfuð fóru menn nærri um það
fyrirfram, hvernig atkvæbin mundu
falla á landslistana. Þeir þrír listarn-
ir, sem fulltrúana fengu, voru taldir
sjálfsagðir að fá þá. Að eins voru
skoðanirnar litillega mismunandi um
það, hvernig hlutfallð mundi verða
milli þeirra. Aftur á móti var það
íyrirfram talið víst, að verkmanna-
listinn og þingbændalistinn kæmu
engum að. Um langsummanna-list-
ann voru menn helst í vafa. Sumir
ætluðu honum 1 fulltrúa, aðrir eng-
an. Mönnum var ekki vel ljóst um
fjölmenni klofninga gamla Sjálfstæð-
isflokksins.
Nú er það komið fram við atkvæða-
talninguna, að þversmn-menn hafa
fengið meira en þeir bjuggust við, en
langsum-menn minna. Þversum-menn
bjuggust við einum fulltrúa, en fengu
tvo. En svo jöfn var atkvæðatala
þversum-listans og Þjórsárbrúar-
listans, að það má telja hendingu eina,
að þversum-listinn varð til þess að
ná tvemur, en ekki Þjórsárbrúar-list-
inn. Langsum-menn gerðu sjer vonir
um einn fulltrúa, en þær voru alt af
daufar. Þó er atkvæðatala þess lista
töluvert lægri en nokkur af aðstand-
endum hans ætlaði fyrirfram að verða
mundi.
En það er alls ekki hið upphaflega
deiluefni flokksbrotanna um stjórn-
arskrá og fána, sem veldur atkvæða-
muninum á listum þeirra. Það deilu-
efni er nú alveg úr sögunni, nema
hvað einhver gremjuslæðingur er eft-
ir í hugum sumra þversum-manna-
forkólfanna, svo sem Sigurðar Egg-
erz sýslumanns, út af þeirri meðferð,
sem hann varð fyrir innan flokksins.
Þó var sú meðferð ekki nema rjett-
mæt og sjálfsögð, eftir alla þá vit-
leysu, sem hann hafi ratað út í. En
mönnum fanst nú samt, að hann vera
hart leikinn í flokknum, af því að
allur flokkurinn hafði um eitt skeið
gert sig samsekan honum, og því er
samhugur sá, sem Sig Eggerz hefur,
grundvallaður a vorkunnsemi og engu
Hjer sjest yfir höfnina í Pireus, hafnarbæ Aþenuborgar, sem er 7 kíló-
metra þaðan. Bandamenn hjeldu nýlega enskum og frönskum herflota
þangað inn á höfnina og lögðust herskip þeirra þar fast að herskipum
Grikkja. Varð þetta til þess, að Grikkjastjórn sá sjer ekki annað fært
en að láta að kröfum bandamanna.
öðru. Hún endist meðan verið er að
setja á hann sárabæturnar, en þær eru
kosningin á landslistanum. Að því
loknu er úti um það mál. Það mun
sannast, að honum er ekki til neins
að mælast til frekari bóta hjá flokkn-
um en þeirra, sem hann nú hefur
fengið.
Þannig er varið þeim atkvæðum,
sem þversum-listinn hefur fengið
vegna hins upphaflega deilumáls, sem
klauf Sjálfstæðisflokkinn. En svo er
það annað, sem á síðustu stundu hef-
ur ýtt atkvæðum yfir til hans, en burt
frá langsum-listanum, og það eru
ensku samningarnir. Enginn efi er á
þvi, að ýmsir hafa látið óánægju sína
út af þeim koma fram á þann hátt,
að gefa þeim listanum atkvæði, sem
stjórninni var andstæðastur.
Því fer fjarri, að „þjóðin“ hafi með
landskosningunum verið að skera úr
ágreiningnum milli klofninga Sjálf-
stæðisflokksins, eins og málgagn
þversum-manna segir. Og því siður
er það rjett, að telja „þjóðina" hafa
skorið úr honum þeim í vil. Það er
að eins örlítið brot kjósenda, sem
hefur látið sig þann ágreining nokkru
skifta við kosningarnar, og þær sýna
það skýlaust, að sá málstaður, sem
forkólfar þversum-manna hafa reynt
að fylkja liði utan um, hefur ekki
fylgi.
Ef blaðið hefði sagt, að Sjálfstæð-
isflokkurinn hefði með atkvæða-
greiðslunni skorið úr þeim ágreiningi,
sem upp hafði komið innan flokksins,
og gert það þversum-mönnum í vil,
þá hefði það þó verið nær lagi. En
það er ekki heldur hægt að segja, að
svo sje, eins og áður er sýnt.
Sjeu landskosningarnar skoðaðar
sem þjóðardómur um hiú eldri á-
greiningsmál, þ. e. staðfesting stjórn-
arskrár og fána, þá ætti að telja
atkvæði þversum-listans öðrumegin,
þ. e. móti málunum, en atkvæði allra
hinna listanna hinumegin, þ. e. með
þeim málum, og er þá síður en svo
að útkoman verði þannig, að þvers-
um-mönnum farist að hælast um yfir
henni.
Heimastjórnarmenn hjer sunnan-
lands bjuggust við þremur fulltrúum
á sinn lista og fengu þá. Norðanlands
bjuggust Heimastjórnarmenn við
tveimur á Þjórsárbrúar-listann, en ef-
uðust um, að Heimastjórnarlistinn
fengi nema tvo. Höfðu Heimastjórn-
aibændur norðanlands mjög kosið
Þjórsárbrúar-listann, til þess að
tryggja kosningu Sigurðar í Ysta-
felli, sem er bæði gamall og nýr
Heimastjórnarmaður, enda var og
mikið um það talað siðastl. vetur,
meðan verið var að semja landslist-
ana, að setja hann ofarlega á lista
Heimastjórnarmanna, þótt hitt yrði
að lokum ofan á.
Sum blöðin hjer eru að tala um
breytingarnar, sem orðið hafa við
kosningarnar á hinni upphaflegu röð-
un nafna á Heimastjórnarlistanum,
eins og hjer sje um einhver undarleg
fyrirbrigði að ræða. En slíkt hjal nær
engri átt. Hitt ætti að virðast miklu
undarlegra, að kjósendur skili frá sjer
lista með óbreyttri nafnaröð. Lögin
ætlast til þess, að kjósendur raði sjálf-
ir á listana — og þvi skyldu þeir þá
ekki gera það?
Breytingar á nafnaröðun listanna
voru meiri og minni á þeim öllum,
einna minstar þó á lista þversum-
manna. Á þremur listunum, sem enga
fulltrúa fengu, voru breytingarnar
ekki taldar nje athugaðar nákvæm-
lega. Á Þjórsárbrúar-listanum var
mikið um ýmsar breytingar og rugl-
uðu þær röðinni um eitt sæti. Á
Heimastjórnarlistanum rugluðu þær
röðinni um tvö sæti. En það bar mest
á breytingunum þar af þeirri ástæðu,
aðsá listinn fjekk langhæsta atkvæða-
tölu, en þar af leiðandi urðu einnig
breyttu atkvæðin þar miklu fleiri en
annarstaðar. Ef kjósandi óskar að
einn maður á listanum öðrum fremur
nái kosningu, þá er það ekki nema
sjálfsagt, að hann færi hann svo langt
upp sem auðið er, setji við hann merk-
ið 1. Það er sú aðferð, sem lögin
ætlast til að kjósendur hafi við kosn-
ingarnar, og því að eins hefur verið
gert ráð fyrir henni í lögunum, að
ekki hefur þótt ólíklegt nje óskyn-
samlegt, að kjósendur beittu henni.
En eitt blaðið hjerna, verkmannamál-
gagnið „Dagsbrún", er svo gáfað, að
það telur það „flokks-svik“,að breyta
nafnaröð á lista. í slikri og þvílíkri
heimsku kemur fram gremja blaðs-
ins yfir úrslitum kosninganna, og er
slíkt hjal langt fyrir neðan það, að
vera svara vert. Ef verkmannalistinn
hefði komist svo hátt, að þurft hefði
að athuga atkvæðagreiðslurnar á
honum, þá hefði ritstjóri „Dagsbrún-
ar“ fengið að sjá, að í hinum fámenna
kjósendahópi verkmannalistans var
ekki lítið um „flokkssvikin“ af þessu
tægi, og er langt frá því, að Lögr.
lái verkmannakjósendunum þau
„svik“.
En komið er nú fram það, sem
Lögr. oft áður sagði „Dagsbrún" fyr-
ir kosningarnar, að sigurvænlegra
hefði það verið fyrir verkamenn að
eiga fulltrúa á Heimastjórnarlistan-
um og fylgja honum, en hitt, að setja
sjálfir upp lista út af fyrir sig.
Um þingbændaflokkinn er það að
segja, að landskosningarnar hafa
staðfest þann dóm yfir honum, sem
oft hefur komið fram áður hjer í
blaðinu.
Landskosninga-úrslitin ættu að
vera livöt til þess fyrir Heima-
stjórnarflokkinn að halda fast sam-
an um sína menn við kjördæmakosn-
ingarnar, sem nú fara í hönd. Ekki er
það þó svo að skilja, að Lögr. telji
hina gömlu flokkaskiftingu eiga rjett
á sjer lengur, eins og sjá má á þvi,
sem sagt er hjer að framan, heldur
er það hitt, sem margtekið er fram
áður hjer í blaðinu, að hún telur
Heimastjórnarflokkinn núeina grund-
völlinn, sem hægt sje að reisa á fram-
tíðarstjórnmálaflokk í landinu, og að
eina vonin til leiðrjettingar á því ó-
lagi, ringulreið og smáflokkakrit, sem
verið hefur á alþingi á síðari árum,
sJe sú, að Heimastjórnarflokkurinn
verði í algerðum meirihluta nú við
Jeg hef áformað að hætta sjávarútveg við Eyjafjörð og hef því eftir-
greindar eignir til sölu:
1. Tvö geymsluhús á Oddeyrartanga með hafskipabryggju, sem er 55x56
feral. að stærð og lóð 5810 feral. að stærð.
2. Tvö fiskiskip — annað með 30 hesta Heinvjel, tveggja ára í haust.
3. Allskonar veiðarfæri svo sem herpinót, kastnætur, stauranót, síldar-
nót, ásamt ýmsu fleira sem til skipaútgerðar heyrir.
Oddeyri 10. ágúst 1916.
Chr. Havsteen.
V. B. K.
Vandaðar vörur. Ódýrar vörur.
Ljereft, bl. og óbl. — Tvisttau. — Lakaljereft. — Rekkjuvoðir,
Kjólatau. — Cheviot. — Alldæði. — Cachemire.
Flauel, Silki, Ull og Bómull.
Gardínutau. — Fatatau. — Prjónavörur allskonar.
Regnkápur. — Gólfteppi.
Pappír og ritföng.
Sólaleður og skósmíðavörur.
Verslunin Björn Kristjánsson, Reykjavík.
kosningarnar. Um annan flokk í land-
nu, er tekið geti það hlutverk að sjer,
að leiðrjetta þetta, er alls ekki að
tala nú.
Þörfin á vinnuvísindum.
Alþýðufræðsluerindi flutt á búnaðar-
námskeiði á Hvanneyri, febrúar 1916.
Lífið er starf. Allir verða eitthvað
að hafa fyrir stafni. Þeir sem ekki
þurfa að starfa til að lifa, þeir neyð-
ast þó til að finna sjer eitthvað að
dunda við, til að deyja ekki úr leið-
indum. Þeir hæfileikar sem mönnun-
um eru gefnir leita sjer viðfangsefn-
is. Og leiðindi eiga rót sína i þvi að
menn njóta sin ekki. Þau spretta
langoftast af meira eða minna óljósri
meðvitund um það, að pund vort á-
vaxtast illa. Hverjum manni leiðist
að vinna það verk, sem hann finnur
að hann kann ekki og ekki nær til-
gangi sínum. Grikkir hafa vel skilið
hvílík þraut það er að vinna árang-
urslaust. Það sýna sögur þeirra um
hegningar í undirheimum. Danaos-
dætur urðu um aldir alda að ausa
vatni i botnlaust ílát úr götóttri ausu.
Og Sisyfos velti alt af sama steininum
upp sömu brekkuna, en alt af valt
hann niður aftur. Og ef vjer litum
nær oss, þá hefur varla Sæmundur
fróði í annan tíma þótst ná sjer bet-
ur niður á Kölska en þegar hann
ljet hann bera vatn í hripum.
Vinnan er hagnýting þess stofn-
fjár sem hver maður fær í heiman-
mund frá náttúrunni. Það er eina
stofnfjeð, sem aldrei verður frá
manni tekið meðan maður er heill
heilsu, hve margsinnis sem rnenn
verða annars gjaldþrota. Þetta stofn-
fje er hæfileikar manns, andlegir og
líkamlegir. Sálar- og líkamsorkan er
pundið, sem oss er ætlað að ávaxta í
viðskiftum hvor við annan og við
náttúruna.
Nú skyldu menn ætla, að fyrsta á-
hugamál mannanna væri það, að hag-
nýta krafta sjálfra sín sem best, hag-
nýta þá þannig, að þeir afköstuðu sem
mestu og bestu verki, en um leið
styrktust og temdust, svo að notkun
þeirra yrði til æ meira yndis og á-
nægju fyrir verkamanninn sjálfan. Jeg
þekti í æsku mann, sem ekki bar neitt
skyn á tölur eða reikning. Hann ætl-
aði einu sinni að kaupa sjer yfir-
frakka á Vopnafirði. Frakkinn átti að
kosta 40 kr. Það þótti honum of dýrt
og vildi raga hann niður i 5okr.Menn
hlæja ósjálfrátt að slíku. En jeg hef
aldrei heyrt menn hlæja að því, þótt
maður vildi heldur vinna verk á 5
tímum, sem hann gæti hæglega lokið
á 4, ef hann legði niður fyrir sjer, hve
mörg og hvernig löguð handtök
þyrfti til þess. Og þó er það dæmi al-
veg eins lagað og liitt. Náttúran hef-
ur sitt verðlag á hlutunum. Öll gæði
kosta einhverja áreynslu. Jafnvel loft-
iö, sem vjer öndum að oss. Og það
má draga andann mismunandi hagan-
lega. í viðskiftum vorum við náttúr-
una getum vjer oft unnið sama verk-
ið með mjög mismunandi áreynslu,
eftir þvi hve hagkvæmlega vjer beit-
um kröftunum. Minsta áreynslan sem
hrekkur til, ef rjett er að öllu farið,
er verðið sem verkið í raun og veru
kostar. En ef vjer viljum borga meiri
áreynslu fyrir það, þá fáum vjer það
líka. Vjer erum þá eins og eyðslu-
seggurinn, sem eys fje á báðar hend-
ur og hirðir ekki hvað hlutirnir kosta
i raun og veru. Því segja Orðskvið-
irnir, 18,9: „Sá sem er tómlátur í
verki sinu er skilgetinn bróðir eyðslu-
seggsins."
Því meira sem maður hugsar um
það, þvi undarlegra virðist það, hve
lítil stund hefur verið lögð á það að
finna bestu aðferð við hvert verk og
gera hana að almenningseign. Gætum
að hvernig ástandið er. Vinnulagið á
hverjum tíma sem er, er ýmist arfur
frá eldri kynslóðum eða uppfunding
einstakra samtíðarmanna. Menn sjá
fyrir sjer verklag þeirra sem þeir eru
með. Þeir vinna verkið svona, annað-
hvort af þvi að þeir hafa sjeð það
unnið þannig, eða að þeir hafa af til-
viljun eða fyrir umhugsun og við-
leitni sjálfra sín dottið niður á þaö
vinnqlag, sem þeir hafa. Lífið er alt