Lögrétta - 07.10.1916, Side 1

Ritstjóri:
ÞORST. 6ÍSLASON.
Þingholtsstræti 17.
Talsími 178.
AfgreitSslu- og innhaimtuas.:
ÞÓR. B. ÞORLÁKSSOM,
Bankastrati 11.
Talsími 359.
Reykjavík, 7. október 1916,
XI. krg.
\
V. B. K
Vandaðar vörur.
Odý
rar vorur.
Ljereft, bl. og óbl. — Tvisttau. — Lakaljereft. — Rekkjuvoðir,
Kjólatau. — Cheviot. — Alklæði. — Cachemire,
Flauel, Silki, Ull og Bómull.
Gardínutau. — Fatatau. — Prjónavörur allskonar.
Regnkápur. — Gólfteppi.
Pappír og ritföng.
Sólaledur og skósmíðavörur.
Verslunin Björn Kristjánsson, Reykjavík.
Sv. Jónsson & Co.
Kirkjustræti 8 B. Reykjavík
hafa venjulega fyrirliggjandi miklar birgðir af fallegu og endingargóðu
veggfóðri, margskonar pappír og pappa — á þil, loft og gólf — og gips-
uðum loftlistum og loftrósum.
Símnefni: Sveinco. Talsími 420.
Stðrt bókauppboð
hefst næstkomandi mánudag, 9. þ. m., kl. 4 síðd.
í Goodtemplarahúsinu á öllum eftirlátnum bókum
Jóns sál. Óiafssonar rithöíundar og
sjer-a heitins Jónssonar frá Skútustöðum.
Þar verða á boðstólum margar sjaldgæfar og ágætar
bækur. Ennfremur verða seld ýmiskonar búsáhöld
og amerískur eikarbókaskápur.
Nr.
Klæðaverslun
H. Andersen & Sön.
Aðalstr. 16.
Stofnsett 1888. Sími 32.
Þar eru fötin saumuð flest.
Þar eru fataefnin best.
L -J
Bækur,
innlendar og erlendar, pappír og alls-
konar ritfðng, kaupa allir i
Bokaverslun Sigfúsar tynndssenar.
Lárus Fjeldsted,
Y f irr jettarmálaf srslumaðux.
LÆKJARGATA a.
Venjulega heima kl. 4—7 síöd.
Þingmannaefni
Reykvíkinga.
Frá andstæðingum Heimastjórn-
armanna hjer í bænum eru það
ein mótmæli, sem kveða við gegn
þingmannaefnum þeirra, hin sömu
gegn báðum: að þessir menn hafi
svo mikið að gera, að þeir megi
af þeirri ástæðu ekki gefa sig við
þingmensku.
En menn, sem svo mæla, hugsa
og tala um þingmenskustarfið eins
og væri það eitthvert ómerkilegt
liðljetlingastarf, sem helst eigi að
ætla slæpingum og mönnum, sem
þurfa þess með til þess að hafa á
einhvern hátt ofan af fyrir sjer.
En heimastjórnarflokkurinn lítur,
sem betur fer, alls ekki þannig á
málið.
Hann lítur svo á, að þingstörfin
sjeu og eigi að vera þau störf
þjóðfjelagsins, sem mest beri að
vanda til, og fyrir þeim eigi því
öll önnur störf að þoka. það
megi alls ekki á það líta, hvort
þingmannsefnið hafi mikið eða
lítið að gera, því að þingmensku-
starfið sje svo mikilvægt starf, að
í það verði að velja bestu kraft-
ana, sem völ er á, án tillits til
alls annars. Og Lögr. heldur þvi
hiklaust fram, að þjóð og landi
sje það heppilegra og affarasælla,
að þingið sje skipað eftir þeim
reglum, heldur en hinum, að velja
þangað þá eina menn, sem ekki
hafa annað að gera, en að húka
á þingstólunum, án tillits til þess,
hvort þeir sjeu færir um að vinna
nokkurt verk, sem þinginu er ætl-
að að leysa af hendi.
Hjer er um að ræða þriggja mán-
aða starf í mesta lagi annað hvort
ár. Petta starf grípur að meira
eða minna leyti inn í alla aðra
starfsemi í landinu um tveggja
ára tíma að minsta kosti. Þing-
starfinu er því þannig varið, að
öll önnur störf eiga að þoka fyrir
því. í það á að velja hæfustu
mennina, án tillits til allra annara
starfa. Alþingi á að vera sam-
koma þeirra manna frá öllum
sviðum þjóðfjelagsins, sem mesta
og besta þekkingu og reynslu hafa,
hver á sínu svæði. Að þingið
hefur oft í raun og veru ekki
verið þetta, það er að kenna kjós-
endunum, sem annaðhvorl vantar
vit eða vilja til þess að fara skyn-
samlega með atkvæði sín og oft
láta leiðast afvega af ýmiskonar
heimskulegu hjali, svo sem eins
og því, sem nú kveður við I sum-
um blöðunum hjerna, að það eigi
að ráða þingmannavali bæjar-
manna, hvort þeir, sem völ er á,
hafi mikið eða lítið að gera.
Um þingmannaefnin 6, sem nú
er hjer um að velja, er það lílca
að segja í þessu sambandi, að
ekkert af þeim er slæpingur, sem
gustuk sje að kjósa af því að
hann hafi ekki annað að gera en
hanga í þingsætinu, svo að lestr-
arnir um þetta eiga hjer ekki við
að þessu sinni. Annar verkmanna-
frambjóðandinn er forstöðumaður
langstærsta prentverks bæjarins og
er engu síður tímabundinn við
skyldustörf sín en bæjarfógeti og
borgarstjóri. En eigendur prent-
verksins, sem langflestir eru verka-
menn við stofnunina, hefta ekki
framboð hans
Það ættu ekki að vera mótmæli,
heldur þvert á móti meðmæli með
hverjum manni til þingsetu, að
hann sje hlaðinn ýmis konar störf-
um, því þetta er einkenni dugn-
aðarmannanna og hæfileikamann-
anna á starfsviði þjóðfjelagsins,
þeirra manna, sem þingið einmitt
þarfnast. Öll starfsemi í þjónustu
hins opinbera og öll forgöngu-
starfsemi í atvinnumálum lands-
ins miðar að því, að gera menn
hæfari en ella til þingsetu. En
hitt eru aftur á móti ljeleg með-
mæli til þingsetunnar, að menn-
irnir, sem fram er otað, hafi fá
eða engin störf með höndum, lít-
inn og þröngan verkahring, eða
þá að þeir gangi iðjulausir. Þing-
mennirnir eiga að koma inn í
þingið með þekkingu, hver frá
sínum verkahring, svo að starf-
semi þeirra milli þinga fellur sam-
an við þingstarfið, — er undirbún-
ingur þess.
Að eiga gamlan og reyndan
þingmann, sem nýtur afburða-
trausts hjá öllum samþingismönn-
um sínum og hlaðið er á trúnað-
arstörfum úr öllum áttum, — það
ætti hvert kjördæmi að telja sjer
hinn mesta sóma. En slíkan mann
á Reykjavíkurkjördæmi nú, þar
sem er Jón Magnússon bæjarfógeti.
Því er hreyft móti kosningu hans,
að hann megi ekki vera að því,
að sitja á þingi. Þessari mótbáru
er þegar svarað fyllilega hjer á
undan. Lögreglustjórastarfið er að
sjálfsögðu merkilegt og áríðandi
starf, en samt á það hiklaust að
þoka fyrir þingmenskustarfinu þann
stutta tíma annaðhvort ár, sem þau
reka sig hvort á annað. Það er
vandræðalaust að fá menn til að
gegna lögreglustjórastarfinu og bæj-
arfógetastörfunum yfir höfuð á full-
nægjandi hátt þennan stutta tíma,
ekki síst þegar maðurinn, sem
ábyrgðina ber á þeim, er altaf við
hendina sjálfur til eftirlits. — En
maður með jafn grundvallaðri
þekkingu og Jón Magnússon bæj-
arfógeti hefur á þingstörfum og
stjórnmálum, er ekki auðfenginn
kjördæminu. Hann á því að vera
áfram þingmaður Reykvíkinga.
Kjósendur bæjarins brygðust fyrst
og fremst alþingi, ef þeir sviftu
það jafn-nýtum þingmanni og sendu
því í hans stað einhvern liðljetting.
Einnig verða kjósendurnir að hugsa
um það í þingmenskuvalinu, að
halda upp sóma kjördæmisins.
Reykjavík er helsta og Qölmenn-
asta kjördæmi landsins og verður
því að vera vandlátt að virðingu
sinni. Það má ekki misbjóða henni
með því, að senda menn á þing,
sem gera mætti ráð fyrir að ekk-
ert yrði úr, þegar þangað kæmi,
heldur ættu þingsæti höfuðstaðar-
ins að vera skipuð mönnum, sem
hafa álit og áhrif í þinginu, að
ininsta kosti meðan Reykjavík er
svo afskift í þingmannatölunni,
sem nú er.
Gegn hinu þingmannsefni Heima-
stjórnarmanna, K. Zimsen borgar-
stjóra, hefur komið fram sama mót-
báran, að hann hafi ekki tíma til
að sitja á alþingi, og bæjarmenn
megi ekki kjósa hanu þangað stöðu
hans vegna. Tímaleysis-mótbárunni
er svarað hjer á undan, en þvi
má bæta við það, sem þar er sagt,
að enginn maður er stöðu sinnar
vegna jafn vel fallinn til þess, að
mæta á þingi fyrir hönd Reykvík-
inga, eins og einmitt borgarstjóri
þeirra. Rökin til þessa ættu að
liggja öllum í augum uppi: Hann
er allra manna kunnugastur mál-
efnum bæjarins, þörfum hans og
allri afstöðu til hins almenna lög-
gjafarvalds. Enginn er því eins vel
fallinn til þess að gæla hagsmuna
bæjarins á alþingi og einmitt sjálf-
ur borgarstjórinn. Og því betur
sem hann hefur reynst í borgar-
stjórastöðunni, þess sjálfsagðari er
hann líka til þess að taka að sjer
þingmensku fyrir bæinn.
Um núverandi borgarstjóra er
það að segja, að hann hefur reynst
ágætlega í stöðu sinni, og er eng-
inn ágreiningur meðal bæjarbúa
um það mál. Hann hefur endur-
bætt stjóm bæjarmálefnanna svo
að furðu gegnir, hve mikið honum
hefur orðið ágengt á ekki lengri
tíma, og hefur yfir höfuð unnið
að hagsmunum bæjarins af mikl- |
um áhuga, hyggindum og dugn-
aði. Og hvað ætti fremur en þetta
að mæla ineð manni til þing-
mensku í augum Reykjavíkurbúa?
Þar að auki er hann maður með
víðtækri menlun og þekkingu, og
vel máli farinn, yfirleitt að öllu
hinn líklegasti til þess, að verða
áhrifamikill þingmaður.
Gegn þeirri mótbáru, að ekki
megi taka hann frá starfinu þann
stutta tíma, sem alþing á setu, má
enn taka þetta fram: Hann hefur
við hlið sjer í horgarstjórastarfinu
fastan mann, sem rækir verk sitt
með inestu alúð og dugnaði. Þing-
tíminn er líka sá tími ársins, er
minst er um störf hjá borgarstjóra.
Má sjá það á því, að einmitt
þennan tíma nú í ár hefur borgar-
stjóri tekið sjer frí til hvíldar og
dvalið uppi í sveit. Sú mótbára
gegn vali borgarstjóra, að hann
geti ekki sint þingmenskunni jafn-
framt starfi sínu, hefur því ekki
við rök að styðjast. En þótt svo
væri, að hann gæti eklci sint báð-
um störfunum undir eins, þá er
sú mótbára gegn kosningu hans
lítils virði. Borgarstjórastarfið ætti
þá að þoka fyrir þingmenskustarf-
inu þann tíma, sem þörf er á þvi,
eins og áður segir. — Hvernig í
ósköpunum »Dagsbrún« hugsar
sjer, að það geti mótmælt þing-
mensku borgarstjóra, að hann sje
formaður Iðnaðarmannafjelagsins
og starfandi maður í K. F. U. M.,
eða meðeigandi í verslun Helga
Magnússonar, — það fær Lögr.
ekki skilið.
»Dagsbrún« hampar því einnig,
að alþýðumenn eigi fremur að
sitja á þingi en embættismenn. En
sje borgarstjórinn embættismaður,
þá er Jörundur Brynjólfsson, ann-
að þingmannsefni hennar, það engu
síður. Báðir eru starfsmenn bæj-
arins og launaðir af honurn. Og
sje Þorvarður prentsmiðjustjóri tal-
inn til alþýðumanna, þá er ekki
auðvelt að sjá, hvar »Dagsbrún«
vill draga línuna milli alþýðuflokks-
ins og þeirra, sem hún skipar í
hinn llokkinn. Þorvarður er einn
af vinnuveitendum bæjarins og
mun töluvert launahærri maður
en fjöldinn af embættismönnum
landsins. Ekki svo að skilja, að
Lögr. sje þar fyrir að lá verka-
mönnum, að þeir hafa valið sjer
hann fyrir fulltrúaefni. En ummæli
»Dagsbrúnar«, sem að þessu lúta,
eiga ekki sem best við af þeirri
ástæðu, að hvorugt af þingmanna-
efnum hennar hjer í bænum nú
er úr verkmannastjettinni. Eigi
endilega að draga einhverja línu
milli þeirra, sem kallast eiga al-
þýðumenn, og hinna, sem ekki
eiga að kallast það, þá hljóta bæði
þingmannaefni »Dagsbrúnar« að
lenda utan alþýðuflokksins, eða
sama megin og þingmannaefni
Heimastjórnarm. Hvorugt þeirra
er valið úr þeim hópum verka-
mannaQelagsskaparins, sem fjöl-
mennastir eru, en það eru dag-
launamenn og sjómenn. Þeir Jör-
undur Brynjólfsson og Þorv. Þor-
varðsson eru ekkert kunnugri hög-
um og kjörum daglaunamanna og
háseta en þeir Jón Magnússon og
K. Zimsen, nema síður sje. Borg-
arstjóri og bæjarfógeti eru að lík-
indum miklu kunnugri þessu en
hinir. Og starfsvið þeirra og stöð-
ur eru því engan veginn til fyrir-
stöðu, að þeir geti verið talsmenn
daglaunamanna og háseta á al-
þingi. Því fer fjarri. Starfsvið
þeirra eru þeim miklu fremur hvöt
til þess.
Um þingmannaefni langsum-
manna hjer í bænum skal Lögr.
ekki fjölyrða. Hún hyggur, eins og
hún hefir áður tekið fram, fylgi
þeirra lítið og engar líkur til þess,
að þau nái kosningu. En banda-
lagið, sem forsprakkar verkmanna
hafa nú gert hjer í bænum við
þversum-menn, gerir ef til vill
fylgi þingmannaefna verkmanna-
flokksins sterkara en það ella hefði
verið. En jafnframt hafa þá verk-
mannakjósendurnir þess að gæta,
að fulltrúaefnin, sem þeir bjóða
fram, eru ekki lengur verkmanna-
falltrúar, heldur liðsmenn í flokki
þversum-manna.
Nýja
Bókbandsvinnustofan
tekur aS sjer alla vinnu, sem aö bók-
bandi lýtur og reynir aö fullnægja
kröfum viðskiftavina sinna. Bókavin-
ir, lestrarfjelög og aörir ættu því aö
koma þangaö. — Útvegar allar bsekur
er fáanlegar eru.
Þingholtsstræti 6 (Gutenberg).
Brynj. Magnússon.
Nokkrar húseignir
á góöum stööum í bænum fást keypt-
ar nú þegar. Mjög góÖir borgunar-
skilmálar. Væntanlegir kaupendur
snúi sjer til SVEINS JÓNSSONAR.
Til viðtals í veggfóöursverslun Sv.
Jónssonar & Co., Kirkjustræti 8, kl.
3—6 síðdegis.
Eignir Hollendinga í Asíu.
í Djumbi á Sumatra, sem er á
stærð við Holland, er sagt að upp-
reisn sje meðal innfæddra manna
gegn Hollendingum. Hreyfingin er
eignuð fjelagi, sem er mjög útbreitt
um eignir Hollendinga í Asíu og
heitir Sarekat Islam. Síðastl. vorvar
mikið talað um tilraunir írá Japans-
mönnum til þess að ná Asíulöndum
Hollendinga, og sagt, að japanskir
útsendarar væru þar í dulargervi um
allar borgir og bygðir til þess að
undirbúa fráhvarf frá Hollendingum
og samband við Japani. Þeir höfðu
ráðið sig í vinnu meðal íbúanna til
þess að útbreiða skoðanir þær, sem
þeir áttu að vinna fylgi. Annars eru
síðustu blaðafregnir af þessum óeirð-
um óljósar.