Lögrétta - 14.10.1916, Blaðsíða 4

LÖGRJETTA
Myndin sýnir austurríkska hermenn, sem eru að hlaSa stórskotavjel, eina af hinum allra stærstu (30,5 cm.).
Þessar vjelar, sem hjer eru sýndar, eru frá hinni nafnkunnu Skodaverksmiöju í Austurríki 0g hafa reynst mjög
vel nú í ófriðnum. Með þeim skutu Þjóðverjar niður vígin við Antwerpen. Árið á undan ófriðnum hafði verið
talað um samvinnu milli þessarar verksmiðju og enskrar vopnasmiðju, en samningar um það fórust fyrir.
vegurinn, En sjerstökum erfiðleikum
er það bundið að rita slíka bók á ís-
lensku, vegna þess að tungu vorri
hefur enn svo lítið verið beitt við
þessi fræði. Að vísu eru þegar til
fjölmörg orð í málinu, sem taka má
upp og hafa til að tákna hugtök þau,
er sálarfræðin fjallar um, en til þess
að nota þau i vísindalegu máli, verð-
ur að skorða merkingu þeirra og af-
stöðu hvers til annars fastar en al-
þýðleg málvenja hefur gert. Og auk
þess er óhjákvæmilegt að mynda
fjölda nýrra orða eða taka upp
fátíð orð og vinda lítið eitt við
merkingu þeirra, og er þetta alt mik-
ill vandi og kostar elju og smekkvísi.
Þegar jeg nú lít á þessa íslensku
sálarfræði í heild sinni, finst mjer að
höfundur hafi sóma af verkinu og
gert bókmentum vorum gagn með
því. Hann hefur dregið saman mik-
ið efni frá öllum sviðum almennr-
ar sálarfræði og aðstoðar-vísindum
hennar. Hann hefur valið úr og vins-
að, komið efninu í samfelt kerfi og
fengið því ljósan og myndarlegan
búning. Hann hefur gert sjer mikið
far um að skýra þróun sálarlífsins
sem best, og virðist mjer bókin í því
efni bera af mörgum erlendum
kenslubókum í almennri sálarfræði.
f sumum atriðum fer höf. að nokkru
sinna ferða, t. d. um samband sálar
og líkama, sem löngum hefur verið
deiluefni í heimspekinni og sálarfræð-
in þó grætt minna á en skyldi, enn
sem komið er. Býst jeg við að ekki
verði fremur eining um skoðun höf.
á þessu en sumar þær eldri og dett-
ur mjer í hug Þrándur í Götu: „Því
er svá háttat, sem þú veizt, segir
I rándr, at Kristr átti tólf lærisveina,
ok kunni sína kreddu hverr þeirra;
nú hefi ek mína kreddu, en þú þá
er þú hefir numit, ok eru margar
kreddur, ok er slíkt, segir hann, eigi
a eina lund rjett.“ —
Um málið á bókinni er það að
segja, að mjer finst höf. hafa tekist
þar prýði^vel. Ef menn líta á orða-
safnið aftan við bókina, þá munu þeir
sjá hvílíkur fjöldi þar er af nýyrð-
um. Auðvitað hefur höf. ekki búið
þau öll til sjálfur. Við sum þeirra
hefur hann sett nöfn þeirra manna
sem mynduðu þau, en það er dálítið
villandi, vegna þess, að ekki er sett
fangamark við öll nýyrði sem hver
um sig á í bókinni, og mun það koma
i ljós þegar bækur síðustu áratuga
verða orðteknar. Rjettast hefði verið
að sleppa allri ættfærslu, því varla er
heimtandi að höf. vissi uppruna allra
þeirra nýyrða sem hann hefur tekið
upp. En aðalatriðið er að höf. hefur
tekið upp góð orð hvaðan sem þau
komu og bætt við fjölda góðra ný-
yrða frá sjálfum sjer. Og jeg fyrir
mitt leyti hafði ekki minsta ánægju
af því, að sjá hve auðug íslenskan er
nú orðin af góðum sálfræðisorðum.
Jeg get varfa sagt að jeg hnyti um
nokkurt nýyrði, þó sum kunni að
standa til bóta. Sannfærður er jeg
vm það, að höf. á marga kosti fram-
setningar sinnar og máls því að þakka
að honum hefur hlotnat að vera
kennari í þessum fræðum við há-
skólann. Kennari hefur það aðstöðu-
hagræði, að geta prófað hugsanir sín-
ar og framsetningu á nemendum sín- (
um, og hver samviskusamur kenn-
ari lærir af nemendum sínum litlu
síður en þeir af honum. Er það ein
meðal margra ástæðna sem gerir það
æskilegt, að þeir sem starfa að vís-
indum kenni við háskóla.
Jeg hef ekki að þessu sinni tíma
til að skrifa ítarlega um þessa bók
nje fara út í þau atriði er jeg hefði
eitthvað að athuga við eða kynni að
vera höf. ósammála um. En jeg hef
fundið hvöt til að skrifa þessar línur
nú þegar til þess að þakka fyrir bók-
ina og benda þeim sem langar til að
kynnast almennri sálarfræði á, að
þarna er komin bók á íslensku, sem
þeim getur orðið að miklu gagni og
ánægju. Hygg jeg að sá sje ekki með-
algreindur maður, sem ekki getur
haft hennar einhver not. Bókin er að
vísu dýr, eftir því sem bækur gerast
hjer, en þeir sem hafa áhuga á and-
legum gæðum verða að gjalda hinna,
sem engan hafa, svo í þessu sem öðru.
Vona jeg að þeir sem kaupa bókina
þykist engu að siður gera góð kaup.
Reykjavík 7. okt. 1916.
Guðm. Finnbogason.
Klukkudfl.
í dag las jeg þá fregn í Morgun-
blaðinu, að á laugardaginn hafi vjel-
báturinn „Baldur“ strandað við Garð-
skaga og brotnað mjög. Garðskaga-
rifið eða flúðin liggur í N.V. fr;á
Skaganum og nær fram 1 sjómílu;
miðið er: Keilir um vitann, en sjáist
Keilir ekki, þá á Útskálakirkja að
vera lítið eitt fyrir norðan vitann og
í þeirri línu er rifið og stefna þess.
Það ber ekki oft við, að skip reki
sig á þarna, en komið hefur það fyrir
cg þegar þess er gætt, hversu mörg
skip og fleytur eru á ferð um þetta
svæði, þá virðist svo, sem öllu sje
óhætt eins og er.
Væru staðhættir eins í öðrum lönd-
um og hjer við Garðskaga, mundu
þó vera gerðar einhverjar ráðstafanir
til þess að sjófarendum væri bent á
hvar flúðin endar; hvar hún byrjar
vita menn. Sjómenn vita einnig að
hún liggur i norður og vestur og er
ein sjómíla á lengd, en að mæla slíkt
í snatri er oft örðugt, þess vegna er
ekki hugsað um annað en að vera
nógu djúpt af henni og það kostar
oft minna.
1 Faxaflóa getur komið þoka; það
sýndi sig dagana 16.-18. ágúst í sum-
ar. Leiðin kringum Garðskaga er fjöl-
farin og er nokkurs konar þjóðbraut.
Þar eð slys hafa nú komið fyrir á
þessum stað og búast má við að það
geti hent oftar, einkum þar eð bát-
um fjölgar óðum, sem tunda veiðar
á þessu svæði, þá virðist svo, að hjer
þurfi eitthvað til þess að leiðbeina og
benda mönnum á hvar óhætt sje að
fara fyrir flúðina, og yrði hið auð-
veldasta og ódýrasta, að þar væri lagt
klukkudufl, líkt og við rifið á Akur-
ey. Til slíkrar klukku heyrist langar
lciðir þegar veður er stilt, og í dimm-
viðri og þoku væri hljómur hennar
góð bending sjófarendum,
Jeg hef heyrt til klukkunnar á Ak-
ureyjarrifi á bryggjunni í Viðey, og
er sú fjarlægð um ein dönsk míla. Til
sömu klukku hef jeg heyrt, er jeg
kom upp úr Fossvogi á leið frá Hafn-
arfirði, en það var um nótt í blæja
logni. Hljómurinn heyrist þvi langt,
og er hvervetna hin besta bending.
Eflaust munu flestir halda, að fyrir
utan Garðskagaflúð geti ekkert dufl
legið til lengdar vegna foráttu, en svo
getur það verið í laginu og festar
það öruggar, að slíkt þurfi ekki að
óttast. Umferð í kringum Garðskaga
er nú orðin það mikil, að þar ætti að
gera leiðina hina öruggustu. Menn
sigla ekki upp á Skagaflúðina að
gamni sínu, heldur af því, að þeir
ætla að fara hina skemstu leið, álíta
sig vera nógu langt undan landi til
að komast fyrir hana, en áætlunin er
röng,því þeir hafa ekkert við að styðj-
ast nema sjónhendingu eina og hún
er venjulega ónákvæmt mál, þess
vegnavirðist þörf á að eitthvert merki
sje sett þar, sem sá hættulegi staður
hefur endamörk sín.
Vitum fjölgar óðum hjer á landi
og er það eitt hið mesta framfara-
stig, en til þessa hefur lítið verið
hugsað um að merkja leiðir með dufl-
um, en það mun einnig koma á sín-
um tíma.
Næsta óskiljanlegt er það, að enn
skuli eigi komið klukkudufl við
Helluboðana fram af Siglunesi við
Siglufjörð. Það er ýmislegt, sem mæl-
ir með, að því væri lagt þar hið bráð-
asta. Siglingar inn og út fjörðinn
munu hinar mestu hjer við land;
þokur eru tíðar og þá er lóðið, sem
dýpið er stikað með, oft hið eina, sem
farið verður eftir, og dýpi fyrir fram-
an Siglufjarðarmynni er svipað og
sumstaðar á Skagafirði, og frá Haga-
nesi að Dalatá er ekki að reiða sig á
kompásinn, svo sjómennirnir, sem um
þetta svæði fara í þoku, verða viltir.
Vanalega er stefnan sett rjett frá
fiskimiðum á fjörðinn, en skelli þoka
á áður en inn er komið, þá getur verið
hættulegt að halda áfram, en það get-
ur orðið dýrt að liggja lengi í þoku
með góðan afla innanborðs, auk þess,
sem kolum er eytt.
Að staðurinn sje hættulegur sýna
skipströnd þau, er þar hafa orðið.
Klukkudufl á þessum áðurnefda
stað mundi koma að hinum mestu
notum.
Ef vildi mætti taka það upp á
haustin og leggja því á vorin, og
dýpið, sem það lægi á, væri um
11—12 metrar, y2 sjómílu í VNV af
Siglunesi.Hljómur klukkunnar mundi
heyrast greinilega yfir um fjörðinn
að Lambanesinu. Á stað eins og Siglu-
fiði ætti slíkt leiðarmerki sist að
vanta.
Væri því lagt á áðurnefndum stað,
benti það um leið á hvar grynst má
fara fyrir Helluboðana, þegar storm-
ur er og sjór úfinn.
Reykjavik 10. okt. 1916.
Svbj. Egilson.
Eg'g’ert Claessen
yfirrjettarmálaflutningsmaður.
Pósthússtræti 17. Venjulega heima
kl. 10—11 og 4—5. Talsími 16.
(4
H
14
B
ö
(4
n
H
fí
H
H
H
(4
o
h
H
n
t■ vVi " X : -gL
■ , ■ * ... .
v ,
■
>
2c
—,00
O
r-
® m
•• 22
t*
o
8
3
m
o
3
R>
M
E
u
H
KBOSE LAGEBÖL
er best
(Fiskstrigi) og*
Vllarballar
fyrir kaupmenn, kaupfjelög og útgerðarmenn.
Leitið yður upplýsinga um verðið, áður «n þjer festið kaup anníirstaðar,
hjá
T. Bj arnason.
Simi 513. Box 157. Simu.Tbjarnasoii
Ásg. G. Gunnlaugsson & Co.
Austurstræti 1, Rcykjavík,
selja:
Vefnaðarvörur. — Smávörur.
Karlmanna og unglinga ytri- og innrifatnaði.
Regnkápur. — Sjóföt. — Ferðaföt.
Prjónavörur.
Netagarn. — Línur. — öngla. — Manilla.
Smurningsolíu.
Vandaðar vörur. Sanngjarnt verð.
Pöntunum utan af landi svarað um hæl.
Fantið
Coopers sanðfjár-baOlyf
i tæka tið
G. GÍSliASON & HAY, s.ykjavik.
Söðlasmíða-
og aktýja-vinnustofa
Grettisgötu 44 A.
Tekið á móti pöntunum á reiðtýgj-
um og aktýgjum og fl. tilheyramji.
Aðgerðir fljótt og vel af hendi leystar.
EGGERT KRISTJÁNSSON.
Schannongi
Monument-Atelier,
••
0. Farimagsg. 42.
Köbenhavn.
= Katalog gratis. =====
Prentsmiðjan Rún.