Lögrétta - 08.11.1916, Blaðsíða 3

LOGRJÉTTA
193
merkis um, aS þýskur kafbátur heföi
hitt skipið. Skildi svo meS þeim og
„Rán“ hjelt heimleiöis. — Skipstjóri
virtist þessi kaffbátur vera á stærð
viS „Rán“.
Farmurinn úr „Rán“ hefur veriS
veriS seldur á uppboSi hjer í bænurn.
Kirkjuhljómleik hjeldu þeir bræS-
urnir Eggert og Þórarinn GuSmunds-
synir í Dómkirkjunni síSastl. sunnu-
dag og tókst vel aS vanda.
Landsíminn bilaSi fyrir síSastl.
helgi á tveim stöSum, í nánd viS
GrímsstaSi og milli EgilsstaSa og
SeySisfjarSar. Var því sambandslaust
í tvo daga milli SeySisfj. og Rvíkur.
Leopold prins af Bayern er veiSimaSur rnikill, og er sagt aS mesta
skemtun hans á hvíldarstundunum frá herstjórnarráSstöfunum sje aS fara
á dýraveiöar. Hjer á myndinni er hann sýndur hjá viltum vísundi, sem
hann hefur lagt aS velli austur í Póllandi.
Þegnskylduvinnan. í HafnarfirSi
sögSu 697 nei viS henni, en 70 já.
100 seSlar voru auSir eSa ógildir.
á íslandi í fornöld, eftir prófessor
Þorvald Thoroddsen, Um þjóöfund-
inn 1851, eftir Klemens Jónsson,
Brjef Gísla Hjálmarssonar læknis,
meS inngangi eftir Pál E. Ólason
bókavörS, Um landsrjettindin, eftir
Eggert Briem frá ViSey, ritgerS um
Skafta lögmann Þóroddsson, eftir
Janus Jónsson, og 4 kvæSi eftir H.
Hafstein.
í landsrjettinda-ritgerS E. Br. seg-
ii m. a. aS þar sem konungur sam-
kvæmt síSustu breytingu á stjórnar-
skránni vinni eiS aS henni, þá leiSi
af því, „aS ágreiningur sá, sem ver-
iS hefur milli vor og Dana út af
stöSulögunum nú í næstliöin 45 ár er
þar meS úr sögunni því að eiSstafur
konungs er hvorttveggja í senn, viS-
urkenning frá hans hálfu fyrir því,
aS ísland hafi fullveldi í sjermálun-
um, og trygging fyrir því, aS þetta og
annaS vald vort verSi virt í fram-
kvæmdinni“.
Af Dýravininum hefur kom-
iö út 16. hefti, og hefur þess áöur
verið getiS aS nokkru. Þaö byrjar á
fallegri sögu eftir Þorstein heitinn
Erlingsson: „Sigurður mállausi“, og
svo eru þar sögur um dýr, eftir ýmsa
höfunda, og greinar eftir Tr. Gunn-
arsson, svo sem ein meS fyrirsögn-
inni „Dýrin hafa vit“ og önnur meS
fyrirsögn: „Svo eru hyggindi sem i
hag koma“, áSur prentuS upp hjer í
blaSinu.
MeS Almanakinu fylgir ým-
iskonar samtíningur og fróSleikur,
eins og venja er til. ÞaS rit er orSiö
vinsælt, og mundu menn alment ekki
kjósa fremur annaö fyrirkomulag á
því en þaS, sem þaS hefur fengiö hjá
Tr. G„ svo aS sá dómur, sem ein-
hver kvaS upp um þetta í blaði hjer
í bænum í haust, er engan veginn
rjettur.
Sögufjelagið.
Frá því hafa komiS þessi rit:
Æfisaga ÞórSar Svein-
bjarnarsonar háyfirdómara,
samin af sjálfum honum, og fylgir
mynd hans, en Kl. Jónsson landrit-
ari hefur sjeS um útgáfuna og ritaS
formála og eftirmála. Er þetta fróS-
legt rit, 115 bls.
Af Æfisögu Jóns pró-
fasts Steingrímssonar hef-
ur komiS 4. hefti og í því aS eins
nafnaregistur, eftir Jóhann Kristjáns-
son ættfræöing, og Formáli, eftir dr.
Jón Þorkelsson, Er æfisaga J. St.
merkisbók fyrirmenningarsögu lands-
ins, en útgáfunni er lokið meS þessu
hefti.
Þá er 1. hefti af Skólameist-
a r a s ö g u m, eftir Jón prófast
Halldórsson, og er sama fyrirkomu-
lag á þeim og Biskupasögum hans.
E-yrjar hann á skólameisturunum í
Skálholti og var latínuskóli settur þar
1553, en fyrsti skólameistarinn hjet
Ólafur, danskur maöur. Bókin byrj-
ar meS þessum oröum: „Aldrei verö-
ur vorum góSa guöi fullþakkaS af
oss íslendingum fyrir þann dásemd-
arvelgerning hans, aS hann bljes í
brjóst þeim góða og guShrædda herra,
Christian þriöja, kongi i Danmörk og
Noregi etc., þaS sá háloflegi herra
lagöi alla alúð og alvöru á aS aftaka
allan pápistaskap, svo hjer á landi sem
í öllum hans kongl. majest. ríkjum og
löndum, en innplanta aftur hreinan og
sannan evangelii lærdóm ....“ 0. s.
frv.
Af B ú a 1 ö g u m hefur komið 2.
hefti, frá 81. til 160 bls.
Af Sagnaþáttum Gísla
KonráSssonar eitt hefti, frá
129. til 192. bls. Er þetta rit fengiS
handa fjelagsmönnum hjá Fjallkonu-
útgáfunni.
Af Alþingisbókum Is-
1 a n d s hefur komiS 2. hefti II. bind-
is og nær yfir árin 1593—1594.
Þá eru Landsyfirrjettar-
dómar og hæstarjettar-
d ó m a r í íslenskum málum 1802—
1873, 1. hefti I. bindis, 114 bls., og
mun þetta verSa stórt rit áöur lýkur.
Kosnmg'arnar.
í Vestur-ísafjarSarsýslu er kosinn
Skúli S. Thoroddsen cand. júr. meS
369 atkv.
Sjera Sigurður Stefánsson í Vigur
fjekk 249.
Skúla mun mega telja í flokki
þversummanna.
Er nú aSeins eftir atkvæðatalning
í BarSastrandarsýslu og NorSur-
Múlasýslu, og er taliö í hinni fyrri á
laugard. kemur, en í liinni á mánu-
dag.
RáSherrann má heita alveg fylgis-
mannalaus í þessu nýkosna þingi og
er líklegast aS hann segi hiS bráS-
asta af sjer, og aS landritari kæmi þá
í hans staö fram til þings.
í þeim kjördæmum tveimur, sem
ótalin eru atkv. í, er enginn. stjórnar-
fylgismaSur í boSi.
Frjttttir.
„Rán“ og þýski kafbáturinn. ÞaS
er nú komin fram skýrsla skipstjór-
ans á „Rán“, hr. Finnb. Finnbogason-
ar, um viðureign hans viö þýska kaf-
bátinn, sem frá er sagt í síðasta blaöi.
Kafbáturinn hitti „Rán“ 70 sjómílur
frá Barra head, í björtu veöri, stinn-
ings vestangolu og töluveröum sjó-
gangi. Kafbáturinn hafSi uppi þýskt
striösflagg og sendi frá sjer fall-
byssuskot, sem fjell í sjóinn rjett aft-
an viS „Rán". Var þá skipiö stööv-
aS 0g bátum skotið á flot. MeSan á
því stóS sendi kafbáturinn frá sjer
hvert skotiö á fætur ööru, en ekki
hitti neitt af þeim skipiS. Var svo
róiö aö kafbátnum, og var skipstjóra
sagt aö koma upp í hann. Hittir skip-
stjóri þar foringja, sem segir honum,
er hann haföi heyrt í hvaða ferö skip-
iö væri, aö ekki geti annað komiö til
mála, en aS sökkva því, en reyna aS
koma skipshöfninni eitthvaS áleiöis til
lands. Skipstjóri býöst þá til aS snúa
viö meS farminn til íslands og lofa
viö drengskap sinn aS gera þaö, ef
skipinu sje ekki sökt. Foringinn seg-
ir drengskaparheit á þessum tímum
ekki mikils virði, en gengur til annars
yfirmanns á kafbátnum og talar viö
hann. Kemur svo aftur og segist ætla
aS taka gilt drengskaparheitiS, ef
jafnframt fylgi skrifleg yfirlýsing
um, aS skipstjóri flytji ekki til Eng-
lendinga eöa bandamanna þeirra eft-
ir þetta neina fæöutegund.hvorki fisk
nje annaö. Skipstjóri gekk aö þessu
og segir þá foringinn, aö þetta sje aS-
vörun til annara ísl. botnvörpuskipa,
sem flytji fisk til Englands, þvi ef
þeir hittist í þeim ferSum eftir þetta,
verði þeim sökt, þvi kafbátarnir
þýsku væru nú búnir aS finna þær
leiðir, sem þeir færu og mundu hafa
gætur á þeim. Um leið og foringinn
skildi viö skipstjóra batt hann borSa
um handlegg hans, sem á stóö: „II.
Underseebots-Halbflottille", og kvaö
hann geta sýnt þetta til sgmiinda-
Fyrirlestur um Indland var nýlega
fluttur hjer af major Madsen, einum
af foringjum HjálpræSishersins, sem
nýkominn er hingaö, en hann hefur
ásamt konu sinni dvaliö 8 ár í Ind-
landi.
Holger Wiehe háskólakennari hef-
ur nýlega ritaö grein um Reykjavík í
danska tímaritiS „Gads Magasin".
Prestskosning í Stykkishólmi er ný-
farin fram og var Ásm. GuSmunds-
son aðstoöarprestur þar kosinn meS
öllum greiddum atkvæöum.
Veðrið. SíSustu dagana hefur verið
hjer frost og norSangaröur.
Ljóðahók H. Hafsteins mun koma
í bókaverslanir í næstu viku.
Mjólkurkaup bæjarstjórnarinnar.
DýrtiSarnefnd bæjarstj órnarinnar hef-
ur gert tilraun til aS útvega bænum
mjólk, bæöi austan úr ölfusi og ofan
úr Kjós. Fjekk hún Samúel Ólafsson
söölasmiö til aö leita hófanna viS
bændur í þessum sveitum. Samúel
hefur nú gefiö skýrslu um þessar til-
raunir sínar og er hún á þá leiS, aS
Ölfusingar treysta sjenalls ekki til aS
selja Reykjavíkurbæ mjólk í vetur, en
Kjósarmenn bjóða 70—140 lítra á dag
fyrir 24 aura lítrann í MiSbúöum viö
Laxvog, en þaöan ætti bærinn aS sjá
um flutning á henni meö mótorbát.
HafSi samúel bæöi talaö viS einstaka
menn í báöum sveitundTn--«g haldiö
meS þeim fundi og fylgdu tvær fund-
argeröir úr ölfusinu og ein úr Kjós-
inni skýrslu hans til dýrtiðarnefnd-
arinnar.
DýrtíSarnefndin lagði mál þetta
fyrir siöasta bæjarstjórnarfund og
taldi tilboö Kjósarmanna algerlega
óaögengilegt bæöi vegna þess hve dýr
mjólkin er og litil. — Þeirrar skoö-
unar var bæjarstjórnin einnig, sem
vonlegt var og þar meS eru mjólkur-
útveganirnar úr sögunni.
Vísir.
Englandsferðir ísl. botnvörpung-
anna. Eftir aS „Rán“ kom heim úr
viSureign sinni viS þýska kafbátinn,
fóru menn aS veröa hjer mjög hrædd-
ir um önnur botnvörpuskip hjeðan,
sem voru á leiö til Englands meö
fisk. Nú er þó komin frjett um, aS
þau sjeu öll komin fram. Elías
Stefánsson útgerSarmaöur fjekk 6. þ.
m. skeyti frá Fleetwood, sem segir
frá aö ,Earl Hereford', ,VíSir‘ og
,Þór‘ sjeu komnir þangaö, og flutn-
ingaskipiö ,Are‘, sem líka var á leiö
hjeSan til Fleetwood, sje væntanlegt
þangaö þá um kvöldið og sjeu komn-
ar frjettir af því. En ,Bragi‘ er kom-
inn fram suður á Spáni, eins og frá
ei sagt á öörum staö í blaðinu.
„Gullfoss“ er nú viS Norðurland
og tekur farm þar til útlanda. Lögr.
er sagt, aö fullnaðarákvörðun um,
hvort skipiö fari meö farminn út,
verði ekki tekin fyr en þaS kemur
til SeySisfjarSar. Matvæli eru ekki
auglýst bannvara hjá ÞjóSverjum og
meöan svo er ekki, þykir ekki ástæöa
til aö láta skipið hætta viö ferSina
vegna kafbátanna.
„Nelly Bruce“ hjet linuveiðarinn
enski, sem sökt var fyrir Austurlandi
og frá var sagt í síöasta blaði. Hann
var 15 sjómilur undan landi, er kaf-
báturinn sökti honum. Skipstjórinn
heitir Bell. Voru skipverjar fluttir til
FáskrúSsfjaröar, og þaðan flutti
„Fálkinn" þá til EskifjarSar. Er sagt
aS þeir muni fara þaöan til Englands
meS enskum botnvörpungi.
Snjór er sagður hafa komiö mikill
síðustu dagana í EyjafirSi og Þing-
eyjarsýslum.
Danski kafbáturinn ,,Dykkerencc.
Eins og áöur hefur veriö frá sagt,
sökk kafbáturinn „Dykkeren", eini
kafbátur Dana, aö sögn, í Eyrarsundi,
skamt fyrir utan Khöfn 9. okt. Hann
var aö koma úr kafi, en rakst í því
á norskt gufuskip, sem „Vesla“ heit-
ir, þaö sama, sem veriö hefur í förum
hjer viö land, og bilaSist báturinn viö
áreksturinn. Skipsmennirnir voru 4 í
skygnisturni bátsins, er slysiö vildi
til, þar á meöal skipstjórinn, Christ-
ensen sjóliSsforingi, og tókst þeim
öllum að ná bjarghringum og fleyta
sjer, er báturinn sökk, nema skip-
stjóranum. Hann druknaSi. „Vesla“
beiS þar sem báturinn sökk og var
þegar símaS til Khanar eftir hjálp,
því 5 menn voru niöri í bátnum, er
hann sökk. Kom björgunarskip fljótt
til og náöi bátnum upp og öllum
mönnunum á lífi. Sökk báturinn ná-
lægt kl. 3 um daginn, en um miS-
nætti hafði björgunarskipið náö hon-
um upp á yfirborö. Var þá fersku
lofti dælt inn í hann og hafSi mönn-
unum, sem þar biðu, þótt þaö góS
hressing; var þar oröiS lítið um loft.
Þar sem báturinn sökk er 8 m. dýpi.
Gærur til Danmerkur. Mrg.bl. segir
aö útflutningsleyfi hafi fengist á 750
smálestum af gærum til Danmerkur
og sje veröiS þar hærra en í Ameríku.
Árnessýslukosningin kærð. 6 menn
þar eystra hafa kært yfir henni og
eru kæruatriðin misfellur þær, sem
áSur hefur veriS sagt frá hjer i blað-
inu. Kærendurnir eru úr báöum flokk-
um. Svo hefur og Jón Jónatansson
kært sjer í lagi.
Kosningin í Eyjafjarðarsýslu. Yfir
henni kvaö vera komin fram kæra,
en ekki veit Lögr. hvaS það er, sem
aö er fundið.
Danskur skipstjóri sakaður um
fjársvik. Skipstjórinn á skólaskipinu
„Viking", eign Sam. gufuskipafjel.,
Buntzen að nafni, er nýlega tekinn
fastur og sakaöur um aö hafa dreg-
iö sjer frá fjelaginu og eytt 20 þús.
kr., sem hann hafði tekiö á móti hjá
umboSsmönnum fjelagsins í Buenos
Aires í sumar, er skipiö var þar.
Mótoruámskeid.
Áhugi manna virSist óöum vaxa, aö
sækja námskeið þau, er hr. Ólafur
Sveinsson vjelfræöingur Fiskifjelags-
ins heldur uppi og sýnir þaö, aö
mönnum fer aS verSa þaö ljóst, aö
hjer er um atvinnu að ræöa, sem út-
heimtir sjerþekkingu.
NámskeiS þessi standa venjulega
yfir 6 vikna tíma, sumum þykir það
nóg, helst til of langt; aSrir eru á
þeirri skoöun, aS þeir geti ekki aflaS
sjer nægilegrar reynslu og þekking-
ar á þessum 6 vikna tíma og viröist
því tíminn of stuttur, sem á aö full-
komna þá til aS taka að sjer vanda-
samt verk.
Þegar á alt er litiö, þá virðist nú
kominn tími til, aö eitthvaö veröi gert
í þá átt aS koma hjer upp skóla fyrir
vjelgæslumenn á mótorbátum. Hjer
er aö ræSa um skip, sem eru 30—40
þús. kr. viröi og vjelin, sem í þeim
er, er of dýr til þess að hún sje af-
hent hverjum, sem vera vill til með-
ferSar. Til þessa hefur verið nóg, aS
mótormaöurinn hafi gengið á nám-
skeiS og stundum nóg, aö hann aö
eins segi frá, aS hann kunni með vjel
aS fara, án þess hann þurfi aö leggja
fram skírteini fyrir að svo sje.
Víöast í heiminum er það algild
regla, aS prófaSir menn nái í best
launaðar stööur. Margir gamlir kynd-
arar eru ef til vill miklu betri vjela-
menn, en vjelstjórarnir sjálfir, en þó
hafa þeir miklu minna kaup en hinir
prófuöu menn, sem geta lagt fram
skírteini, sem sanna þaö, aö þeir hafi
eytt tíma og fje til þess að fullkomna
sig í sinni grein, — og vegna þess
hlýtur kaupiö aö vera hærra.
Hjer er kaup þaö, sem mótorvjel-
gæslumönnum er greitt, orðiS þaS
hátt, aö heimta mætti prófaöa menn,
færa til alls, er aS vjelinni lýtur, fyr-
ir þaö.
Vjelgæslumennirnir eru nú orSnir
þaö margir hjer, aS þaö fer aS veröa
stjett sjer.
Kaupiö ætti aS vera fast ákveðið
svo prófaðir menn ættu þaS aldrei á
hættu, að hver sem vildi gæti bolaS
þeim í burtu meö þvi að bjóöa sig
fyrir minna kaup.
Öll lán hljóta aö ganga greiðara út
á bát, sem hefur duglegan og ábyggi-
legan mann til aö gæta vjelarinnar,
sem nú má heita aS alt sje undir kom-
iS aS sje í lagi og er orðin þaS, sem
allir reiða sig á, eigi aö eins skips-
höfnin og þeirra fólk, heldur eigend-
ur og þeir, sem fje leggja út til þess
aö þessar dýru fleytur veröi keyptar
og ekki síst þeir, sem eiga aS borga
tjón, ef illa fer.
Kæmist skóli hjer á stofn, sem
sendi frá sjer færa og ábyggilega
vjelgæslumenn, þá er spor stigið, sem
yrði útvegnum til þrifa, atvinnan er
oröin þaö víötæk og arðsöm, og flot-
inn of stór og dýr til þess aS ekkert
sje ahafst í þessu máli, og margur
skólinn Sem hjer er stofnaöur er ó-
nauðsynlegri en þessi virðist vera.
S v b. E g i 1 s 0 n. (Ægir).
Gömul og ný
mannfjelagsmein.
Eftir SigurS Þórólfsson.
5. G ó S v e r k i n, sem auömenn
gera meS auöæfum sínum eru siöur
í allra munni, en ávirSingar og gallar
þeirra. Sumt þaS í veröldinni, sem
mesta hefur gallana, hefur jafnframt
mestu kostina. Og „engin rós er án
þyrna“, — Auðurinn hefur mikiS til
síns ágætis, sje hann rjett notaður.
„Auðurinn er afl þeirra hluta, sem
gera þarf.“ Allar, eSa flestar, hinar
miklu verklegu framfarir nútímans
eru auönum aS þakka að mestu leyti.
En hvaS hefur þá skapaö auöinn?
spyrja menn. Þeir svara: mannvitið,
mentun, vísindin, frjáls samkepni í
viöskiftum, atorka og iöja. En ef eng-
inn maður heföi „safnaS í kornhlöð-
ur“, safnað meiru en hann þurfti til
fæðis og klæöis — heldur lifði eins
og villimaSurinn, sem enga áhyggju
ber fyrir morgundeginum, þá hefðu
engin gagnsamleg vísindi nje mentun
orðiS til. MannvitiS, atorkan og iöju-
semin hefði þá lika veriö svipaö og
hjá Eldlendingum, Patagónum 0. s.
L.