Lögrétta - 15.11.1916, Blaðsíða 4

198
LÖGRJETTA
tímaritsins „öldin“ og í útgáfufjelagi
Heimskringlu fyr meir. — Hann hef-
ur ort mjög fögur kvæöi í svo að
segja öll blöð, sem út hafa veriö gef-
in hjer vestra.
Ljóö hans veröa ekki dæmd hjer í
blaðinu fyr en þau koma út, en þess
verðum vjer að geta, að þiðum ís-
lenskum blæ andar frá því sem hann
yrkir, hvar sem þvi veröur komiS viS.
Kristinn fjell frá of snemmá; hon-
um var alt af aS fara fram sem skáldi.
Þaö kvæöið sem hann orti síöast var
altaf best.“
Einnig flytur Lögb. ræöu, sem sjera
Friörik Bergmann flutti viö útför
hans, 29. sept., og fara hjer á eftir
kaflar úr henni:
„Kristinn heitinn Stefánsson, sem
vjer erum aö kveöja, var aö mörgu
ólíkur fjöldanum. Hiö fyrsta, sem
hugur minn nemur staðar viö, þegar
jeg fer að gæta að, hvernig hann
kemur mjer fyrir sjónir, er sú ein-
kunn lundar hans aö horfa fremur
inn á við en út á við. Hann var inn-
sýnn maður umfram fjöldann. Þegar
vjer hugsum um lífið og mennina í
kringum oss, hljótum vjer að kannast
við, að það er að langmestu leyti aö
eins út á við. Hugurinn stefnir út sí
og æ. Alt lífið verður útvortis. Innri
maðutinn kólnar og visnar upp. Það
er bein undantekning, aö nokkur gefi
sjer tíma til að leggja rækt viö hann.
Að horfa inn í fylgsni sálar sinnar,
aö grafa eftir gulli í námum eigin
hugskots síns, — þeir eru býsna fáir,
sem fást við þaö. En einn af þeim
fáu var hinn látni vinur vor. Hugur
hans sneri miklu fremur inn á við en
út á við. Hann hirti miklu betur um
sinn innra mann en allur fjöldinn.
Hann mat það mest, að bjarga óðul-
uin sálar sinnar....
Kristinn Stefánsson var enginn
auglýsingamaöur. Á öllu þesskonar
hafði hann óbeit. Hann kaus sjer
fremur aö veröa alls ekkert þektur
en aö beita nokkrum auglýsinga-
brögðum. Hagyrðingsgáfuna hafði
hann þegið að vöggugjöf. Hljómlist-
in himneska hafði lagið honum í
brjóst einn af strengjum sínum. Og
það sem hann mun hafa langað til
mest af öllu, var að láta. hljóðöldurn-
ar, sem hann bar í sálu sinni, óma í
smáljóðum, þar sem honum hafði tek-
ist að binda hugsanir sínar hæfileg-
um oröum vorrar gullfögru íslensku
tungu. Hann tók ungur að yrkja.
Framan af var fremur dauft yfir ljóð-
um hans. Hann sá þá glöggvast hina
dimmari hlið lífsins og orti um mis-
fellurnar mörgu, sem lífið er háð.
Það lá í loftinu þá, fyrir 20 til 30
árum. En það birti stöðugt yfir ljóð-
um hans, eins og birt hefur yfir skáld-
skap samtíðarinnar. Hennar lífi vildi
hann lifa og lifði. Að því studdi ást-
úðlegt hjónaband, þar sem bjart var
i kring um hann og fult af friði og
ró. Ef Kristinn Stefánsson hefði
fengið að lifa ein tíu ár til, er sist
fyrir að synja, að harín hefði ort
fegurri ljóð en nokkur, sem nú liggja
eftir hann. Því honum var stöðugt að
fara fram.“
i :
Guðbjörg Gestsdóttir.
í öndverðum maímánuði f. á. and-
aðist að heimili sínu á Seyðisfirði
konan Guðbjörg Gestsdóttir. — Blað-
ið „Austri“ mun hafa getið láts þess-
arar konu, án þess þó að minnast æfi
hennar að nokkru leyti.
Guðbjörg var fædd í Laugardal í
Biskupstungum; fluttist þaðan með
móður sinni suður á Álftanes 6 ára
gömul og dvaldi þar með henni fram
á fermingaraldur. Þá fór hún að Gröf
i Mosfellssveit og var þar þangað til
hún giftist Sigmundi Sigurðssyni,
bróður þeirra Sigurjóns og Flosa
snikkara í Reykjavík og þeirra
bræðra. Þau Guðbjörg og Sigmund-
ur byrjuðu búskap í Hvassahrauni í
Vatnsleysustrandarhreppi og bjuggu
þar í 10 ár; fluttu síðan austur á
Seyðisfjörð, settust að á Þórarins-
staðaeyrum og bjuggu þar þangað til
Guðbjörg dó í maímánuði f. á., eins
0g fyr er sagt, eftir langt og þungt
dauðastríð. Þau hjónin eignuðust 2
syni, Eirík og Sigurð. Ólust þeir upp
hjá foreldrum sínum og eru nú full-
tíða menn og mannvænlegir. — Sum-
ir menn eru svo háværir í lífinu að
jafnvel hljómurinn af orðum þeirra
eða verkum berst sveit úr sveit, enda
])ótt mikilmennisins gæti lítið eða alls
eigi meðal sambýlismannanna. En
Guðbjörg var ekki i þeirra tölu, hún
var enginn „hávaðamaður", og eins
Oóða, vel þurra
haustull
kaupa
Car. Gíslason & Hay.
er best.
(Fiskstrigi) og*
Vllarballar
fyrir kaupmenn, kaupfjelög og útgerðarmenn.
Leitið yður upplýsinga um verðið, áður en þjer festið kaup annarstaðar,
hjá
T. Bjarnason.
Sími 513. Box 157. Símn. Tbjarnason.
og svo margar íslenskar ágætiskon-
ur litið landskunn, en þess betur þekt
í nágrenni við sig. Það sem sjerstak-
lcga gerði hana vel þekta og vinsæla
meðal nágrannanna var hjálpsemi
hennar viö þá sem bágt áttu og frá-
bærir hæfileikar til að hjúkra veik-
um. Þar fylgdist að handlagni og
þekking meiri en alment gerist með-
al ólærðra manna. Við ljósmóöurstörf
fjekst hún allmikið hin síðari árin og
hepnaðist afbragös vel. Hve vel met-
in og vinsæl Guðbj. sál. var má meö-
al annars sjá á því, að þegar eftir
dauöa hennar gengust nokkrar kon-
ur fyrir ]>ví aö hefja samskot til minn-
ingar um hana, á þann hátt, að
mynda sjóð, sem á sínum tíma verði
varið til líknarstarfsemi í sveitinni.
— Við jaröarför Guðbj. sál. voru
margir saman komnir, og mátti sjá
þess glögg merki, að henni var fylgt
til grafar með hlýjum hug, söknuði
og virðingu. M.
Gömul og ný
mannfjelagsmein.
Eftir Sigurð Þórólfsson.
4. A u ö v a 1 d i ð. Með auðnum má
gera óendanlega mikið gott, en einn-
ig margt ilt. Með auðnum hafa menn
á öllum öldum gert þetta. Auðurinn
er sem tvíeggjað sverð, eftir því að
hverju hann snýr sjer, til góðs eða
ills. Þegar þaö þyrstir í meiri völd
og meira fje, kemur það fram í ýms-
um myndum, grímubúið. Það brosir
við mönnum og leiðir þá til fylgdar
við sig. Stundum stingur það höfð-
inu út með einstaklega fallegum þjóð-
ræknis- og mannúðarsvip. Það er að
reyna að ná völdum yfir framleiðslu
lindum og fjárhag þjóðanna. En vilji
einhver standa í vegi fyrir því, hittir
hann sjálfan sig fyrir. Því auðvaldið
hefur mörg ráð til þess að velta þeim
steini í götu hans, sem hann hrasar
um. Þaö er „hinn almáttugi dollari",
sem leikur þessháttar leiki í Ameríku.
Það hefur oft svo gengið til, að
ríkir menn og þeir, sem mikiö hafa
þótst eiga undir sjer, hafa traðkað
lögum og rjetti annara. Yfirvöldin
hafa sjeð í gegnum fingur við slíka
menn. En undir eins uppi fótur og
fit yfirmanna og undirgefinna hafi
lítilsigldur maður eða fátækur brotið
eitthvert boðorðið. — Ríkasti bóndinn
í hrepnum kom við sveitarómaga svo
ómjúkt að hann beið af því bana.
Hann sölsaði undir sig eigur fátækr-
ar ekkju og barna hennar með rang-
indum og auðvaldi sínu. Hann átti
sæti í Lögrjettu og dæmdi með öðr-
um fátækasta sveitunga sinn til hegn-
ingar fyrir fremur smávægilegan
stuld. Stórglæpamenn refsa hinum
smáu. — Þetta kemur síður fyrir nú.
En enn þá er það algengt, að meiri
háttarmönnum, svonefndum, er sýnd
meiri vægð, samúö og umburðarlyndi
ef þeir hrasa um forboðna eplið, en
fátækum, umkomulitlum mönnum.
Ekki eru alþýðumenn betri í þessu,
en embættismennirnir. Margir meiri-
háttar miðlungs-alþýðumenn líta með
lítilsvirðingu niður á smælingjana t
sinni stjett. — Þetta er allra þjóða
löstur, og hefur alt af veriö. — Það
eru leifar frá þrælaöldinni.
Hvergi i heiminum ber eins mikið
á auðvaldinu og í Ameríku, einkum í
Bandaríkjunum.Hinn „almáttugi doll-
ari“ ræður þar í mörgu lögum og lof-
um, sjerstaklega í „dollaraborginni"
New-York. Þar er voldug auðmanna
klíka, sem lætur sjer flest koma við,
og stjórnar öllum atvinnumálefnum,
á sína vísu, sjer til hagnaðar. — Þar
er sannnefnd auðmannasamábyrgð.
Nálega allar kosningar þar eru í
hendi hins almáttuga dollara. Þegar
þar var fyrir skömmu kosinn borgar-
stjóri, kostaði sú athöfn 3 milj. kr. —
Auðmennirnir vildu fá einn úr sinni
hjörð. — Stórfeldari hildarleikur var
háður þar þegar Rosvelt komst til
valda í Bandaríkjunum, eftir alda-
mótin. Auðvaldið ljet þá kosningu til
sín taka. Það kostaði 40 milj. kr. á
báðar hliðar kosningastríðið. En
svona er það með allar opinberar
kosningar þar í landi. Úrslit þeirra
eru oftast eingöngu komin undir doll-
urunum, En sannfæring og samviska
ræður litlu. Sá hlýtur hnossið, sem
best getur boðið, eða sem aðrir bjóða
flesta dollarana fyrir. Lýðfrelsið sef-
ur. Það er ljómandi fallegt orð, sem
menn einkum hafa þar til að stássa
með og nota sem agn. Margir eru svo
vitgrannir, að þeir kalla það frelsi,
sem er mesta ófrelsi, og halda oft að
þá sjeu þeir frjálsastir, þegar auö-
valdið er að smeygja fjötrunum á
hendur og fætur þeirra, sál og sam-
visku.
Alþjóöamálaskörungurinnog mann-
vinurinn W. Stead hefur sagt, að ein-
veldi Rússa (eins og það var þá) og
katólsku kirkjunnar til samans, sje
smáræði eitt hjá auðvaldi Ameríku-
manna. Fyrirlitleg sje undirgefni
hinna svokölluðu frjálsu alþýðu-
manna undir samviskulaust dollara-
ofriki, þegar þeir standi frammi fyrir
hinum almáttuga dollara auðmanna
og gróöafjelaga.
Gróðafjelögin í Ameríku, með auð-
mennina að baki sjer, hafa náð valdi
yfir framleiðslulindum landsins. Þau
rnynda stærri sambönd (,,hringi“),
til þess því betur aö geta bægt frá
sjer allra samkepni. Þau skapa oftast
nær verð á flestum nauðsynjavörttm
þjóðarinnar. Þó er það eigi mark allra
gróðafjelaga að ráða verði á vörum
svo að það hækki eða verði ósann-
gjarnt. Þeirra markmið er meiri
framleiðsla og sem allra ódýrust, sjer
og öðrum í hag. Stórgróði að vera í
sambandi við önnur samkynja fjelög
og hafa eina stjórn. Það sparar kostn-
að og milliliði, og öll aðstoð þeirra
verður betri. — Tveir lyfta því Grett-
istaki, sem einn lyftir eigi. —
Sum gróðafjelög eru nú orðin
Eggeit Claessen
yfirrjettarmálaflutningsmaður.
Pósthússtræti 17. Venjulega heima
kl. 10—11 og 4—5. Talsími 16.
mannfjelagsmein og má til dæmis
benda á olíufjelagið alræmda, sem
teygt hefur anga sína alla leið til ís-
lands. Það þýðir eigi aö kvarta undan
þeim þunga skatti, sem fjelag þetta
hefur lagt á alla landsmenn, úr því
þeir hafa eigi mátt til að sprengja af
sjer fjötrana. — I Ameríku er lög-
reglan, þingmenn og dómarar mátt-
laus fyrir auövaldinu. Öllum þessum
háu herrum getur hinn almáttugi doll-
ari stungið svefnþorn svo þeir veröi
aðgerðarlitlir og meinlitlir gegn
gróðafjelögunum. „Alt fæst fyrir gull-
ið“ —- sannfæring og samviska, sje
nógu hátt boðið. Þó eru hjer heiðar-
legar undantekningar, því sannir
sómamenn selja sig aldrei, þótt öll
ríki veraldar og þeirra dýrð væri í
boði.
Filipus Makedóníusjóli skyldi vel
hve mikið vald gullið hefur yfir
mönnunum yfirleitt. Hann leit svo á,
að hver sú borg væri auðunnin, sem
hefði svo við borgarhlið, að komast
mætti inn um þau með gullklyfjaðan
asna. Og honum varð að trú sinni.
Gullið hans hreif betur Aþeninga en
snildarræður Demóþenesar.
til at bestille Lod i det bekendte og
afholdte
statsgaranteret
og' statskontrolleret
som allerede om kort Tid begynder
en ny Serie.
Huer Serie bestaar al 5 Klasser
Kun 511 Humre
Men 215500 Gevinster oo Præmier.
taten hverandet Loð vinder.
Kon Kentante PengeQevinsler uden
— ngoetsomheist fradrait
Stirsie ievinstl.iili Klisse eutl.
Frcs. 100000,00.
15te Klasse eutl. ilelse Parograf
9 t Planen
1000000 Irts.
(En million Francs).
Stersto mollge Qevinstcliance.
Loddenes Fris pr. Klasse:
1, Lod Kr. 5,00, V> Lod Kr. 11,21,
% Lodder Kr. 22,1.
Deltagelse fra Begyndelsen af er at
anbefale, ligeledes maa tilraades paa
Grund af den lange Afstand að ind-
sende Indsatsbelöbene for det hele
Lotteri, eller i det mindste for nogle
Klasser i Forvejen, da Loddene altid
maa være betalt senest Dagen för
hver Træknings Begyndelse. Intet
andet Lotteri har ved et
Lodantal al kon 5001 Komrt saa
monge og betydellge Oevlnsler
og Præmler som
Dansk Holoiiial (Klasse) Lolleri.
Omgaaende Bestilling
er onskelig,
da mit Forraad af Lodder for nye
Spillere kun er ringe.
Rob. Th. Schroder.
Firma grundlagt 1870.
Studiestræde 10. Postbox 25.
KÖBENHAVN, K.
Den officielle Plan vedlægges en-
hver Bestilling.
Schannongi
Monunient-Atelier,
Ö. Farimagsg. 42.
Köbenhavn.
= Katalog gratis. =
Söðlasmíða-
og aktýja-vinnustofa
Grettisgötu 44 A.
Tekið á móti pöntunum á reiðtýgj-
um og aktýgjum og fl. tilheyrandi.
Aðgerðir fljótt 0g vel af hendi leystar.
EGGERT KRISTJÁNSSON.
Prentsmiðjan Rún.