Lögrétta - 22.11.1916, Page 1

Ritstjóri:
ÞORST. GÍSLASON.
Þingholtsstræti 17-
Talsimi 178.
AfgreitSslu- og innheimtum.:
ÞÓR. B. ÞORLÁKSSON,
Bankastrssti II.
Talsimi 359.
Nr. 55.
Reykjavík, 22. nóvember 1916.
XI. árg.
Klæðaverslun
H. Andersen & Sön.
Aðalstr. 16.
Stofnsett 1888. Sími 32.
Þar eru fötin saumuð flest.
Þar eru fataefnin best.
Bækur,
innlendar og erlendar, pappír og alls-
konar ritföng, kaupa allir í
Bokanrslun Sigfúsar Eymundssonar.
Lárus Fjeldsted,
YfirrjettarmálafærslumaCur.
LÆKJARGATA 2.
Venjulega heima kl. 4—7 síSd.
Nýja
Bókbandsvinnustofan
tekur aö sjer alla vinnu, sem aö bók-
bandi lýtur og reynir atS fullnægja
kröfum viöskiftavina sinna. Bókavin-
ir, lestrarfjelög og aörir ættu því aö
koma þangaö. — Útvegar allar bækur
er fáanlegar eru.
Þingholtsstræti 6 (Gutenberg).
Brynj. Magnússon.
Kolatilboðið.
Mjer kemur dálítiö undarlega fyrir
umsögn ráöherra um tilboð á 50,000
smálestum af kolum til landsins frá
Englandi i fyrra, eins og hann skýrir
frá málinu í andsvörum sínum gegn
mjer um samninginn í 49. tbl. Lög-
rjettu. Jeg játa þaö rjett haft eftir,
aö meöal annara mála er bárust i tal
milli mín og hans í okt. s. 1. ár, kom
einmitt þetta mál til umræöu.
f Lögrjettu kemst hann svo aö orði:
„M. Þ. segist hafa fengið tilboö 12.
nóv. f. á. um 50 þús. smálestir af kol-
um frá Bretlandi. Stjórnin gat ekki
hafa virt þetta tilboð að vettugi, eins
og M. Þ. segir, því hún hefur aldrei
heyrt það nje sjeð. Hafi M. Þ. feng-
iö þaö, þá hefur hann gleymt aö segja
stjórninni frá því. M. Þ. talaöi um
það í okt. í fyrra viö ráöherra í Khöfn
að hann heföi skrifað einhverjum
málaflutningsmanni í London viðvíkj-
andi kolum. Síöan hefur ekkert frá
Matthíasi um þessar brjefaskriftir
eða kol heyrst eða sjest fyr en nú, að
hann skrökvar því að stjórnin hafi
ekki þegið þetta boð.:H
Nú kemur hjer jafnhliða til athug-
unar umsögn bæjarfógeta Jóns Magn-
ússonar, sem einmitt ber heim viö hið
framangreinda, aö stjórn og velferð-
arnefnd hafa aldrei sjeð tilboðið, þar
sem hann i ræðu sinni á fundi í fje-
laginu „Fram“, sem birtist í 50. tbl.
Lögrjettu, segir aö hann liafi „aldrei
heyrt getiö um tilboöiö eöa neitt í
þessa átt“, og bætir svo viö : „Jeg hef
spurst fyrir um þaöíviðkomandi deild
stjórnarráösins, hvort nokkurt brjef
um þetta hafi nokkurn tíma komiö
frá Matthíasi, og svarið var nei.
Meira að segja var sagt að ekkert
væri drepið á þetta í skýrslum um
starf hans. Þetta hlýtur að vera ein-
hver endemis vitleysa.“
Hjer er ekki fleirum blöðum aö
fletta. Þaö liggja órækar sannanir
fyrir því aö tilboðið hefur aldrei ver-
ið lagt fram opinberlega. Þetta er
ekki einleikið. Jeg er alveg hissa.
Hvaöa dæmalaus skollaleikur er
* Alt breytta letrið hjá E. A.
4;0oo 000 oqo
4.^60 000 000
MarK
46.9Ö4 000 000
MarK
10.651 OOOOOO
Mark
10.712 000.000
MarK
12.101.000000
Mark
9 060 000000
l Mark
Þýska ríkiö hefur til þessa tekiö 47 milljaröa marka aö láni til ófriðar-
ins, sem yfir stendur. Þetta fje hefur þaö tekiö meö 5 lánum, og er hlut-
falliö milli þeirra sýnt hjer á myndinni. En á miöri myndinni eru lánin
sýnd öll í einu. Til samanburöar er sýnd upphæðin, sem Þjóðverjar fengu
hjá Frökkum í herkostnað eftir stríðiö 1871, en það voru 4 milljarðar
marka.
þetta? Hefur ráðherra aldrei fengiö
tilboöiö, eða hefur hann leyft sjer aö
stinga því undir stól?
En gætum nú betur aö. í öllum
blöðum er umsögn ráöherra á einn
veg, þannig að stjórn og velferðar-
nefnd hafi aldrei fengið tilboöið.
Hann mótmælir hvergi aö hann
(ráðherra) hafi fengið þaö. Notar
hann sjer þarna dálítið loddarabragö,
„spilagaldur", til aö komast út úr
klípunni í svipinn? Grípur hann
hann þarna í hálmstráið til að halda
sjer fljótandi viö kosningarnar eöa
hvaö ?
Leggjum þá öll spilin á boröiö.
Jeg hef hjer fyrir framan mig afrit
af brjefi mínu til stjórnar Fiskifje-
lagsins, sem dagsett er í Khöfn 25.
nóv. 1915, og er svohljóöandi:
„Stjórn Fiskifjelags íslands,
Reykjavík.
Jeg sendi yöur hjer með skýrslu yf-
ir verðlag á fiski og fiskafuröum.
Enn fremur sendi jeg hjer með
afskrift af brjefi er jeg hef sent ráð-
herra, sem er svar viövikjandi fyrir-
spurn — um kaup á kolum — er jeg
geröi til Englands að undirlagi og
eftir beiðni ráðherra, og er það all-
ítarlegt, en á valdi hans hvort þessu
verður sint eða ekki.
Hugmynd ráðherra var, er hann
átti tal við mig, aö landsjóður jafnvel
keypti upp nokkrar birgðir af kolum,
og var það meö þetta fyrir augum,
að hann beiddist þessara upplýsinga.
Hvað hann kann að gera nú,
aö fengnu þessu tilboði, er auðvitað
óráöið, en æskilegt væri að innkaup
væru einhver gerö. Ef ráöherra sinnir
þessu aö einhverju leyti, geri jeg ráö
fyrir aö hann sendi mjer línur þessu
viðvíkjandi, en að öðru leyti ætti þetta
ekki að vera neitt opinbert málefni
fyrst um sinn, og b i ð j e g þ v í
stjórnina að skoða það
s v 0.“--------
Af ööru brjefi mínu hef jeg líka
afskrift, sem dagsett er í Khöfn 26.
nóv. 1915, og er svohljóðandi:
„Yðar hágöfgi.
Jeg leyfi mjer hjer meö aö senda
yður þýöingu á brjefi frá umboðs-
manni mínum á Englandi, hr...........
viðvíkjandi kaupum og útflutnings-
leyfi á kolum þaðan. Jeg get fullviss-
aö yöur um það að þessi maður er í
alla staöi mjög áreiöanlegur, og ef til
þess kemur aö stjórnarráðiö ákveöur
sig meö kaup á kolum fyrir hönd
landsjóös, þá mun hann aö eins vísa
á þann mann til aö sjá um innkaup
og afgreiðslu þeirra, sem væri starf-
anum vaxinn.
Jeg legg hjer með afskrift af mán-
aðarskýrslu yfir markaösverö o. f 1.,
er jeg sendi Fiskifjelaginu.-------—
Viðvíkjandi öörum áhugamálum —
Til
Ráöherra íslands, E. Arnórssonar."
Afskrift af brjefi um tilboö á sölu
og útflutningsleyfi á kolum frá Eng-
landi, sem vitnað er til í báöum þess-
um framangreindu brjefum, og sent
var með og dags. 12. nóv. 1915,er svo-
hljóðandi:
Hr. Matth. Thordarson,
p. t. Kjöbenhavn.
Jeg þakka yður mjög svo vinsam-
lega brjef yðar frá 2. þ. m. og mun
jeg með ánægju gera alt sem jeg get
til að tryggja yður kaup á kolum
hjeðan. Þjer getið líka verið þess
fullviss, að jeg mun reyna að gera
hið ýtrasta til að útvega yður hin
ódýrustu og bestu kol, og efast jeg
ekki um að jeg muni geta útvegað
mun betri kaup en aðrir er versla við
island.
ÚTFLUTNINGSLEYFI. Þar sem
þjer farið fram á að fá útflutnings-
leyfi fyrir alt að 50,000 smálestir, er
ætlast er til að verði flutt smám sam-
an á 6—8 mánuðum, mun jeg telja
það engum vafa undirorpið að leyfi
til útflutnings muni fást, einkum ef
stjórn íslands á í hlut. Þó mun það
verða að álítast nauðsynlegt, að
Stjórnarráðið hið fyrsta sendi
mjer viðurkenningu sam-
stemmandi þeirri, er fylg-
ir hjer með,* þar sem stjórnin
skuldbindur sig til að annast um að
ekkert af kolunum verði látið af hendi
á þann hátt eða til þeirra er ríður í
bága við hin bretsku ákvæði. — Und-
ir eins og jeg hef slíka yfirlýsingu í
höndum undirritaða af stjórninni og
viðurkenda af hinum enska ræðis-
manni í Reykjavík, mun jeg sjá um
að fá leyfið.
KOLIN. Hið næsta sem liggur fyr-
ir er að minnast á kolin. Jeg get eng-
an vegin álitið það æskilegt undir nú-
verandi kringumstæðum að rígbinda
sig við eina námu, því það mundi
hafa í för með sjer mikla örðugleika
að útvega alt að 50,000 smálestir frá
einum seljanda, enda þar að auki fult
eins dýrt, jafnvel mundi líka geta
komið fyrir að tafir mundu koma
fyrir með hleðslu á skipum þeim, er
taka ættu kolin, og gæti slíkt orsak-
að aukinn kostnað og aðra örðug-
leika. — Sjálfsagt er því að hafa
óbundnar hendur til að kaupa kolin
og Jilaða skipin á þeim stöðum, sem
maður hefur vissu fyrir að geti af-
greitt umsvifalaust strax og kraf-
ist er.
Jeg vil þess vegna mæla með því
að keypt sjeu bæði skotsk og
e n s k k 0 1.
1) Dysart Main Steam Coals, eða
með öðrum orðum: Rosslyn Hartley,
Bagonie eða Wemyss Steam Coals.
* Viöurkenning þessi send meö á
ensku til undirskriftar. ■— M. Þ.
Lj óðabók
eftir
Hannes Hafstein.
Verð:
Obundin á góðan pappír....................
Obundin á skrautpappír ...................
Innbundin í gylt shirtingsband............
Innbundin í gylt skinnband................
Innbundín í gylt chagrinband gylt í sniðum í
hulstri og á skrautpappír.................
Fæst hjá bóksölum.
Aðalutsala í Bankastræti 11.
kr. 9.50
10.00
11.00
12.00
- 15.00
Þór. B. Þorláksson.
j
=1
V. B. II.
Vandaðar vörur.
r
Odýrar vörur.
Ljereft, bl. og óbl. — Tvisttau. — Lakaljereft. — Rekkjuvoðir,
Kjólatau. — Cheviot. — Alklæði. — Cachemire,
Flauel, Silki, Ull og Bómull.
Gardínutau. — Fatatau. — Prjónavörur allskonar.
Regnkápur. — Gólfteppi.
Fappír og ritföng.
Sólaleður og skósmíðavörur.
Verslunin Björn Kristjánsson, Reykjavík.
Námuverðið er í dag fyrir þessa teg-
und 14I6 f. 0. b. Burntisland eða Met-
hil. Kol þessi — Rosslyn Hartley eða
Balgonie — má jafnframt nota sem
húskol og eru talin ágæt til hvoru-
tveggja. Fyrir
2) Cowdenbeath og Lochgelly
Schreened Steam Coals, sem eru mik-
ið harðari, er verðið i8|3 f. 0. b. Burn-
tisland eða Methil. Þessar hjer um
ræddu tegundir nota franskir botn-
vörpungar mest við ísland.
í Reykjavík er á botnvörpuskip-
unum, eftir því sem þjer skýrið frá,
að jafnaði notuð hin sterkari tegund
af enskum kolum, svo sem:
3) Prime Tyne Steam Coals, eða
með öðrum orðum: Buddles, Bowers
eða East Hartley, sem kosta 19I3 f.
0. b. Tynen, eða
4) Northumberland D. C. B. Steam
Coals, sem eru Davison, Cowpen eða
Bothal skipskol, sem í dag kosta 19I0
f. 0. b. Blyth.
5) South Yorkshire Hards & Best
Derbyshire eru einnig góð kol, en út-
flutningsleyfi er víst örðugt að fá á
þeim vegna þess að stjórnin notar
þau mikið nú sem stendur.
FLUTNINGUR. Flutningur á kol-
unum til íslands yrði best fram-
kvæmdur á þann hátt, að jeg benti á
ötulan og áreiðanlegan mann — helst
sem þekti talsvert til verslunarvið-
skifta við ísland — og ætti hann að
sjá um að flytja kolin með skipi, er
tekið væri á leigu fyrir lengri eða
skemri tíma, og að öðru leyti sjá um
að öll afgreiðsla fari í reglu sam-
kvæmt áskildum samningum.
Ef stjórnin vildi gera verslunina á
þennan hátt og með fullu trausti til
þess að jeg útvegi þann mann, er hún
tekur gildan og geti reitt sig á sem
áreiðanlegan og hagsýnan í öllu, þá
mundi jeg gera ráð fyrir að hann
vildi hafa 2 pct. í umhoðs- og ómaks-
laun.
BORGUN. Það mun áreiðanlega
vera yður ljóst, að jeg get ekki út-
vegað yður langan borgunarfrest,
einkum þegar taka verður tillit til
þess, að það verður alt að 3 vikna
tími frá hleðsludegi þar til borgun
greiðist hje r á staðnum, við þetta
verður vaxtatjón, sem ekki gerir svo
lítið skarð í þau 2 pct., er umboðs-
maðurinn á að fá, en sem eðlilega
yrði líka að gefa þessa credit á mína
ábyrgð. Jeg mun þó verða fús til að
gefa borgunarfrest í 3 mánuði, — ef
stjórnin krefst þess, —• gegn víxli, er
hún greiddi af forvexti.
Farmgjald greiðist ætíð contant
eftir að afferming er lokið og verð-
ur sú upphæð að sendast með skip-
stjóra, í ávísun, í hvert skifti.
Jeg lít svo á, að heppi-
legt sje a ð gera innkaup á
kolum einmitt nú, og það
sje einmitt heppilega ráð-
ið hjá stjórninni, að gera
slíkar ráðstafanir, því jeg
efast ekki um, að fá út-
flutningsleyfi, ef jeg vind að
því sem fyrst. .Dragist það
nokkuð fram á næsta ár,
vil jeg ekki ábyrgjast af-
leiðingarnar, enda þá líka
sterkar líkur til að n á m u e i g e n d-
ur hafi hækkað kolin að
nokkru.
Jeg þakka yður traust það, er þjer
sýnið mjer, og mun reyna að verða
þess maklegur.
óska hið fyrsta að heyra frá yður
frekar.
Með sjerstakri virðingu
Hjer meö er þá kolatilboöiö lagt
fram opinherlega. Geta menn nú nokk-
uð ráðið gátuna?
Umsögn bæjarfógeta um þaö, aö
jeg drepi hvergi á það í skýrslu
minni, og orðin í brjefi mínu sem
segja: aö ööru leyti ætti þetta ekki