Lögrétta - 23.12.1916, Page 1
Ritstjóri:
ÞORST. GÍSLASON.
Þingholtsstræti 17.
Talsími 178.
AfgreiSslu- og innhcimtum.:
ÞÓR. B. ÞORLÁKSSON.
Bankastrxti II.
Taliimi 339.
Nr. 60.
Reykjavík, 23. desember 1916.
XI. árg.
v. B. K.
Vandaðar vörur. Ódýrar vörur.
Ljereft, bl. og óbl. — Tvisttau. — Lakaljereft. — RekkjuvoSir,
Kjólatau. — Cheviot. — Alklæði. — Cachemire.
Flauel, Silki, TJll og Bómull.
Gardínutau. — Fatatau. — Prjónavörur allskonar.
Regnkápur. — Gólfteppi.
Fappír og ritföng.
Sólaleður og skósmídavörur.
Verslunin Björn Kristjánsson, Reykjavík.
Klæðaverslun
H. Andersen & Sön.
Aðalstr. 16.
Stofnsett 1888. Sími 32.
Þar eru fötin sauniuð flest.
Þar eru fataefnin best.
Bækur,
innlendar og erlendar, pappír og alls-
konar ritföng, kaupa allir í
Bókamluii Siolúsar Eyaiundsssnar.
Lárus Fjeldsted,
Y f irr jettarmálaf ærslumaður.
LÆKJARGATA a.
Venjulega heima kl. 4—7 síCd.
Gíeðileg Jól!
Pótt pitt líf sje kalt eða lánið valt,
finna ljós pii ska/t, se/n að gleður alt:
Hverju kjarta', er kól, veitir lilýlegt skjól
u/n heilög jólin guðs kœleiks sól.
Jak. Thor.
Avarpsorð
G. Björnssonar, er hann tók við for-
setaembætti í Efri deild.
Jeg þakka — jeg þakka hæstvirtri
efri deild alþingis fyrir það traust,
sem hún ber til mín, að fela mjer
þetta vandamikla trúnaðarstarf.
Þess ber vel að gæta, að forseta-
starfið verður nú miklu tilkomumeira
og miklu erfiðara en það hefur
nokkru sinni verið hjer á alþingi.
Hingað til hefur forseti eingöngu
verið fundarstjóri og húsbóndi yfir
aðstoðarmönnum þingsins — og ekki
átt atkvæðisrjett um þingmál. Nú
hefur forseti fullan atkvæSisrjett, en
þó varöar mestu, að nú á hann að
gerast formaður í vinnunefnd, þeirri
nýju höfuðnefnd, sem á að ráða
vinnubrögðum allra annara nefnda.
Samkvæmt nýju þingsköpunum
stendur nú til gagngerð breyting á
öllum vinnubrögðum þingsins —
breyting til batnaðar.
Þeir, sem sátu á siðasta þingi, vita
það vel, að jeg hef unnið manna mest
að þeirri lagarjetting — umbótinni á
þingsköpunum. Og jeg þykist skynja
að það sje þess vegna, að mjer er nú
falið forsetastarfið í þessari hæst-
virtu þingdeild.
Jeg lofa því einu, sem mjer er sjálf-
rátt að efna. Jeg lofa því, að gera
mjer alt far um að stýra umræðum á
þingfundum og atkvæðagreiðslum
skipulega og hlutdrægnislaust. Og
jeg mun kappkosta af fremsta megni
að koma góðu skipulagi á öll þing-
in komi sem best að tilætluðum not-
um. En tilætlunin er sú, að öll þing-
vinnan skuli framvegis ganga miklu
greiðar og fara miklu betur úr hendi
en tíðkast hefur.
Það herðir huga minn, að jeg veit
það fyrir víst, að þjer, hæstvirtu
þingbræður, munið allir styðja mig að
þessu vandasama starfi. Hins vegar
megið þjer vita, að jeg mun af fremsta
me^sTáta mjer ant um að afla ykkur
hvers konar þæginda og vinnuljettis,
að svo miklu leyti sem i mínu forseta-
valdi stendur.
Hamingjan gefi, að þetta nýja
þing beri gæfu til þess að greiða úr
öllum vandamálum fósturjarðar vorr-
ar með enn meiri ráðdeild og fyrir-
hyggju, en þjóðin hefur átt að venj-
ast.
Gætum þess vel að nú er eldur uppi
í heiminum — ófriðarbál, og engu ó-
bætt; alls engu er nú með öllu óhætt.
Munum það, að margskonar hættur
vofa yfir atvinnuvegum þjóðarinnar.
Gleymum þvi ekki, að sjálfstæði
voru út á við — fjöreggi þjóðarinnar.
ar — getur líka orðið hætta búin.
Festum það vel í minni að alþingi
hefur frá upphafi vega — bráðum i
1000 ár — ráðið örlögum íslensku
þjóðarinnar. Oft hefur það, sem bet-
ur fer, orðið þjóðinni til heiðurs og
blessunar, en stundum þveröfugt, því
er ver, til háðungar og bölvunar fyr-
ir land og lýð.
Höfum það umfram alt hugfast —
hvað sem öðru líður — að við erum
mjög fámenn þjóð, að öllu sundrung
út á við verður þess vegna jafnan
versta eitur í okkar þjóðarbeinum.
Utanríkismálin reynast altaf mestu
og erfiðustu vandamál hverrar smá-
þjóðar. Þar er öll sundrung sjálf-
stæðishætta og þjóðlífsháski. Þar má
með sanni segja um okkur:
íslandi riður a að enginn skerist úr
leik.
Heitum því allir, að vinna af fylstu
alúð og samviskusemi að hverju
vandamáli þjóðarinnar. Og tökum svo
til starfa — þeirra ábyrgðarmiklu
tiúnaðarstarfa, sem þjóðin hefur
falið okkur.
S t r a n d.*
m Af höfninni rann á hafið út inn háreisti, sterki knör, er rökkrið á hlíðar hnýtti klút og hraðaði vindur för. Það skip fór geist þó að skygði’ af jeli, þó skíman brygðist og hyrfi land ; ei viknaði hót i vjelarþeli, þótt vetrarnótt spinni hríðarband. Það ólgaði’ á þiljum ys og fát og endalaust vingl og suð, á troðningsæði var ekkert lát, flest orð voru tómur „Guð“. Því öllum var gefin einskyns bending um örlaga sinna fruntaskap. En fljótt varð þó ljóst að fær var lending og furðu lítið um pinklatap.
í fjarðarmynninu fækkar brátt um farþega’ á þiljurás; þeir ógleði finna og iðradrátt og óðum þeir hverfa’ á bás. f kompunum fækkar lampalogum, læknast lclígjan við svefn og nótt. En næturbrimið í norðurvogum nauðar lengur og er ei rótt. í botninn skimaði skipstjórinn, þótt skylfi ’ann sem bliknað lauf, þá reiddi hnefana hugurinn og hrannir af ógnum klauf. Þó djöflaðist brim, svo brystu súðir, þá bilaði’ ei „stjórans" jötundramb, sem leit á þær hörðu heljarflúðir hálfvegis eins og keipótt lamb.
Um stjórnpall skundaði skipstjórinn og skipaði’ í þaula’ 0g grið. í kollinum bar hann konunginn með keiminn af einvaldstíð. Alt látbragðið vottar valdakraftinn, viðmótið stolt og tillit skjót. Við sigluna gaf hann „kokksa“ á kjaftinn, en kysti’ í skugganum ferðasnót. Af sjálfsdáðum leystu seggir bát, því svönnum varð rætt um land. En stjórnandinn kom og gaf því gát; enn glampaði’ á valdsins brand: „Kyrrir!“ mælti’ ann, „og bíðið boða, bein skal mín stjórn, þótt gnoð sje höll. Þæg og fús út í feigð og voða fylgið þið mjer sem hundar öll.“
Á síðustu höfn, er sígldi’ hann frá, þeir settu’ hann í heiðursát. Til sæmdar honum þeim svelgdist á og síst var á hrósi lát. f höfuðístrunnar heiðursræðu er honum tjáð hvað til „sómans“ ber: Hve oft hafi’ hann dregið dularslæðu af djúpleiðum, er hann rakst á sker. Menn æptu við stjórn hans úfið „nei“ og ískrandi skop og smán, svo hvínandi hátt að heyrði ’ann ei hve hrakyrti súðir Rán. Og eins var nú ljóst að enn þá brynni ilska kokksins við húsbóndann, er herti ’ann sig upp og helti sinni hinstu skólpfötu yfir hann.
Um stjórnpall skjögraði skipstjórinn og skipaði’ í hremmiróm; svo skautst hann í einkaskápinn sinn og skolaði’ í rommi góm. Þá tautar einn þjónn hans, tungulangur: „Það tjáir ei svona stefnumið, því þarna er fjall og þarna drangur, sko! — Þetta er auma helvítið.“ Nú skildi hann fyrst hið stríða strand og straumana’ í valdsins ál. Nú skildi hann bæði sker og sand og skammdegisbrimsins mál. Svo einn var hann þarna’ og yfirgefinn, að ölvíman sjálf í felur þaut. — Og ólánsþruman sem hnýttur hnefi hugarins þrek í mola braut.
Á kortið hlammaðist kafteinninn, en kom oná fjarlæg höf. — Þá hnaut inn svöruli hásetinn, sú hefnd þoldi enga töf. En fótaskortur varð fleiri’ en honum, þar fundu allir hið sama grand. Og skipherrann sjálfur skall að vonum, er skipið kysti hans fósturland. Það skefldi’ yfir sál hans skapa-snjó, er skildi’ hann sitt auðnu-strand. í síðasta bátnum barst hann þó með brotum og skrani’ í land. Á saumum var sprottin heimsins hylli og hleypidómarnir brugðu’ á leik. Nú hossuðust skriflin hranna milli, uns hinsta flakið að sandi veik.
* Kvæði þetta ber engan veginn að skoða sem lýsingu á Goðafoss-strand- inu, hvorki í einu eða neinu atriði. — H ö f. Jakob Thorarensen.
Nýj a skipið. Hvöt til allra íslendinga,
Tvo óskasyni átti fósturgrundin, sem efla skyldu’ og bæta þjóðarhag. Við komu þeirra kættist allra lundin sem kominn löngu þráðan frelsisdag. Er knerir fríðir lögðu fyrst að landi þá lyftist brún á hverjum Snælandsnið. — Nú byltist annar brotinn uppí sandi, og brostnar vonir sem hann tengdust við. Að hildarleik menn hamast útí löndum og hætta bæði lífi sínu’ og fje, er fósturjörð þeir verja brugðnum bröndum, svo búinn henni enginn voði sje. En vjer, sem megum lífi’ og limum halda og „lifum hátt“ á þjóðastriðsins neyð, oss ætti’ að vera 1 j e 11 og 1 j ú f t að gjalda vorn litla skerf — og eignast nýja skeið.
Þó tjáir ei að æðrast nje kvíða og örvæntandi hendur leggja’ í skaut. Nei, skaðinn á að stæla’ oss til að stríða og standa fast, sem bjarg, í slíkri þraut. Vjer eigum mátt, ef viljann vantar ekki og vitið, til að hugs’ og skilja rjett. Já, það er 1 j e 11. En hvern sem vantar vilja hann vantar ást á sinni fósturjörð. Vjer þurfum að eins það að sjá og skilja hve þörf og sjálfsögð krafa er til vor gjörð. Á þessu byggist framtið vor og frelsi, og framar síst vjer sliku getum eirt
En bresti framkvæmd, bökum vjer oss hnekki að aftur fái útlendingar helsi
og byrði þá, sem verður ekki ljett. sem áður fyr að hálsi vorum reyrt.
Því áfram, áfram! Upp, með huga djörfum,
og enginn hiki, hvorki stór nje smár!
Því nú er færi gefið íslands örfum
í einu’ að vinna heiðurs til og fjár.
Og hættum ekki fyr en fyrir ströndum
að flýtur ný og traust og vönduð gnoð,
sem flytur björg 0g yl frá öðrum löndum,
það ótvirætt er fóstujarðar boð.
II. S. B.