Lögrétta - 23.01.1918, Síða 4
LÖGRJETTA
Hjer á myndinni eru sýndir tveir
dvergar, og stærð þeirra má sjá af
samanburöi á þeim og manninum,
sem hjá þeim stendur. Þessir dverg-
ar eru rjett skapaðir a'S öllu öðru en
því, hve lítil þau eru. Fyrir nokkru
var talað um aS koma upp bæ skamt
frá Khöfn með tómum dvergum, en
hugmyndin mætti mótstööu, svo aS
ekkert varS úr.
Úr Skaftafellssýslu er skrifaS 3.
jan.: Jeg vildi minnast meS
nokkrum orSum á lendingabætur hjer
í sýslunni. Margt þarf aS undirbúa
til framfara þegar stríSinu lýkur, og
ekki síst þaS,sem lýturaShafnabótum
bg lendingabótum. Á sýslufundi hjer
22. mars síSastl. var samþykt aS fela
oddvita sýslunefndar aS hlutast til
um aS verkfræSingur sá, sem kænn
væntanlega næsta sumar til þess aS
skoSa hafnarstæSi eSa bátalendingar
í Vík, yrSi einnig látinn skoSa lend-
ingarstaSinn viS Dyrhólaey. Væri þá
nauSsynlegt, aS verkfræSingurinn
hefSi hjer svo rúman tíma, aS hann
gæti athugaS sjávardýpiS og botn-
inn á báSum stöSunum. — En sum-
ariS leiS, og hingaS kom enginn sjer-
fræSingur, til aS athuga lendingarn-
ar. Og hvaS kom til? HvaS gerSi
sýslunefndaroddvitinn, og hvaS gerSi
þingmaSur kjördæmisins til þess aS
koma málinu áleiSis? En þetta er
nauSsynjamál, og væri mikils virSi
aS fá góSa lendingu hjer í Mýrdal.
ETafa vel gefist veiSar í þorskanet
hjer úti fyrir, og er óreiknandi, hver
ágóSi gæti af því orSiS, ef t. d. mætti
róa hjeSan á sjó helmingi oftar en
venja er. En þetta mætti gera, ef
þolainleg lending fengist, er rn^enn
gætu leitaS til úr öllumveiSistöSvum í
Mýrdalnum, ef ófært væri aS lenda
annarstaSar, eSa þá haft þar fiski-
ver. En skoSun margra er sú, aS viS
Dyrhólaey sje sjálfsagt aS byrja hjer
á lending'arbótum. Þar þarf aS
sprertgja skarS í 4 faSma háa hamra,
svo aS skipum verSi komiS í uppsát
af Kirkjufjöru eSa sprfengja tána,
éSa nefiS, sem þar stendur fram, eSa
gera öldubrjót skamt vestan viS
Kambinn. Þá yrSi þar bátahöfn. Al-
slaSar er berg undir, svo aS traust
mætti býggja. — Mundi sjerfræSing-
urinn þurfa aS dvelja hjer tveggja
vikna tíma, helst í júní, og meS hon-
um þyrfti aS vera vel kunnugur maS-
ur, sem þekti allar veiSistöSvar í
Mýrdal, og í sýslunni allri. Mætti
fyrst nefna þar til Hjalta Jónsson
skipstjóra, sem hjer er upp alinn, og
lagSi veg í Háadrang viS Dyrhólaey
og hefur róiS og siglt hjer alstaSar;
þá Jónatan bróSur Hjalta, GuSbr.
Þorsteinsson í Loftsölum, Einar
Finnbogason í Þórisholti, Einar
Brandsson í Reyni, Einar Hjaltason
í Kerlingardal, Svein ólafsson í
Hvammi, Eyjólf Jónsson í Fjósum
og ýmsa fleiri. — Er mikiS um þetta
mál rætt hjer, en skoSanir nokkuS
skiftar um þaS, hvar haganlegast sje
aS gera lendingarbót á þessu svæSi
tf
Pistill úr Dölunum. ÞaSan er skrif-
aS 7. jan.: „.... ÞaS fyrsta frjett-
næma, sem mjer dettur í hug, þaS
er nú þetta gamla daglega umtals-
efni okkar svitamannanna — tíSar-
fariS. Okkur verSur ekki svo sjaldan
rætt um þaS núna okkar á miIli,þvíaS
viS þykjumst nú fá í meira lagi aS
kenna á hörSum búsifjum hins ís-
lenska vetrar. SumariS var aS vísu
gott, þurkasamt og grasspretta í
góSu lagi. En kalt var þaS fremur
seinni partinn. Og á rjettum gekk
veturinn í garS. Voru þá víst allir
búnir aS ná inn heyjum sínum og
nutu menn þar rjettafærslunnar;
því í byrjun „færsluvikunnar"
voru allmikil hey úti, en hún var
góS, svo aS alt náSist þá inn, og var
ekki seinna vænna. MeS rjettunum
komu byljir og hin versta ótíS á
allan hátt, sem spilti haustverkum
cg saug merg og mör og hold af
fjenaSi manna. Muna menn ekki, aS
fje hafi lengi skorist eins illa, eins
og nú í haust. Bljes þá ekki byrlega
fyrir bændum, þegar þaS bættist viS
rýrSina á fjenu, aS verS á því var
óvíst, en útlitiS alt í þá áttina, aS
þaS yrSi öldungis óviSunandi. Tóku
þá ýmsir þann kost heldur, aS slátra
í meira lagi til heimila sinna, og
munu þeir sem þaS gerSu, ekki þurfa
aS iSrast þess, eftir því sem útlitiö
er nú meS verslun og samgöngur. —
SíSan á rjettum hefur aldrei tekiö upp
snjó til fulls. Lengst af hefur þó
veriö næg jörö handa skepnum, en
þess hefur eigi notiS sökum ótíSar-
innar. Greip snemma og skarpt til
frostanna og hafa þau alloft ver'iS
þetta um 20 st. C. í desember var
oröiö hagskarpt, en um jólin geröi
hláku og leysti mikiS. Hefur tíSin
veriS svo síSan á jólum, aS annaS
veifiS hafa veriS asahlákur, en á
milli grimdarhörkur. Nú, þessa dag^
ana hefur frostiö komist hæst. I gær
var þaS 24 st. C. — Eins og nærrl
má geta leiöa slik frost af sjer mikil
ísalög. Og þaS eru ísalögin, sem eru
nú okkar mesta mein. Hjálparhell-
an okkar Dalamanna, „Svanurinn“
breiSfirski, hefur ekki komist hjer
inn á firSina síöan í nóvember. Og á
hann því enn þá eftir aS flytja okkur
mikiö af nauSsynjavöru okkartil vetr-
arins, — bæöi matvöru og olíu. Og
þá fara nú skammdegisvökurnar aS
| verSa dimmar og dýröarlitlar, þegar
j ekki er hægt aö láta loga á lampan-
um sínum, nema sem stytst.
Þá er nú líklega nóg komiS um
<1 ótíöina og afleiSingar hennar, og er
; þá líklega næst aS minnast eitthvaS
i á landsins gagn og nauSsynjar. —
; Um pólitíkina er nú reyndar ekki aö
j. tala, því aS þaS eru held jeg allir
orönir eitthvaS ringlaSir og utanveltu
| í henni, nema ef til vill hann Bjarni
I okkar. Hann er alt af iSinn viS kol-
ann, og hann er líka leiötogi leiStog-
anna, eftir því sem mjer hefur skil-
ist á tali hans á fundunum hjerna
hjá okkur. — Ef til vill geta afdril
fánamálsins komiö einhverju skipu-
lagi á fylkingarnar! Jeg hlakka til
aö heyra Bjarna segja frá því, ef
hann kemur aS finna okkur í vor.
Þaö væri ekki lítill heiSur fyrir okk-
ur Dalamenn, ef þaS kæmi þá upp
úr dúrnum, aS alt skipulagiS væri
honum aS þakka.
Um hugrenningar okkar viSvíkj-
andi störfum þingsins í sumar gæti
jeg nú víst ýmislegt sagt. En viS
dæmum nú ef til vill eins og blindir
um lit, meöan viö höfum ekki sjeS
ÞingtíSindin. — ÞaS er ekki nema
eölilegt, aS margir þeir vegir, sem
fara verSur til þess aS varSveita
lands- og þjóöarhaginn nú á þessum
hættulegu tímum, sjeu órannsakan-
legir í augum okkar, sem erum á-
lengdar, — úti á landsbygSinni. Og
okkur kemur þaö þá líka undarlega
fyrir, aS nú, þegar menn eru á glóS-
um um almenningsheillina, og mikils
þykir viS þurfa, til þess aS halda
henni í horfinu, þá eru í fjárlögun-
um fleiri fjárveitingar bundnar viS
nöfn einstakra manna, heldur en
nokkurn tíma áöur. Þar eru alls kon-
ar eftirlaun og styrkir, og jeg veit
ekki hvaö og hvaö. — En þaS hlýtui
þá aS vera svo, aö þessum mönnum
sje ætlaö aö vera á einhvern sjer-
stakan hátt vemdarar almennings-
heillarinnar nú á ófriöartímunum.
ÖSru vísi get jeg ekki skýrt þaS fyrir
mjer. — Viö höfum heyrt hingaS óm-
inn af einhverjum hamförum Reyk-
vikinga gegn stjórninni. Ekki veit
jeg nú, hvort viS Dalamenn erum
nokkrir sjerlegir stjórnarvinir — aö
minst kosti held jeg aö þeir sjeu fáir,
sem þykir vænt um alla, sem í stjórn-
inni sitja, — en jeg held, aS viö sjeum
yfirleitt ekkert mjög vondir út í hana.
En hún hefur heldur ekki hækkaS
sykurinn fyrir okkur og viS vonum
endilega, aS hún geri þaS ekki. MeS-
an hún gerir þaö ekki, erum viS
góöir.
Og nú ætla jeg aS vera svo góöur
viS yöur, herra ritstjóri, aö slá botn
i þennan pistli. Jeg er svo ySar
D a 1 a k a r 1 .
Með báli og brandi.
Eftir Henryk Sienkiewicz.
XXIV. KAFLI.
Skrjetuski reiS á undan meginhern-
um til Lubni. Þegar þangaö kom
hjelt hann tafarlaust til hallarinnar
til þess aö spyrjast fyrir um hvort
þau Helena og Zagloba heföu komiö
þar, en enginn var sá er nokkuö kunni
frá þeim aö segja. Dapur í bragöi
sneri hann til hergagnabúrsins þar
scm hann átti aS gista meSan staSiö
væri viS í borginni. Örvæntingin á-
sótti hann, en hann barSist móti henni
eins og særöur hermaöurí valnum,sem
hrekur brott hræfuglana, er ætla hann
kvikan aö tæta.Hanseina vonoghugg-
un var þaö, aS hinum ráSslinga Zag-
loba tækist aS koma unnustu hans
alla leiö til Tscherigov. Hann mint-
ist nú blinda mannsins og dumba
drengsins, sem hann rakst á, og
höfSu veriö gjörrændir. Þótti honum
ekki ósennilegt, aS Zagloba hefSi haft
þar hönd í bagga, til þess aö afla
þeim Helenu dularklæSa.
Hann hrestis töluvert viö þessa á-
lyktun og hjelt síöan tafarlaust á fund
Mukovietskis hiröprests til þess aS
skrifta fyrir honum og fá fyrirgefn-
ingu synda sinna.Hanntaldiþaö vístaS
bænir sínar um frelsun Helenu mættu
sín meira ef hann áSur hefSi fengiö
fyrirgefningu synda sinna.
Hiröpresturinn tók honum tveim
höndum; leiddi hann jægar íkirkjuog
inn í skrftastólinn. Flann talaSi langt
erindi og hjartnæmt og sýndi honum
fram á aS þaS væri rangt gert aS
láta sína eigin hrygö sitja í fyrirrúmi
fyrir umhugsun um björgun fööur-
landsins. Hann sagSi hönum aS heröa
upp hug sinn og berjast gegn óvin-
um fööurlandsins og trúarinnar en
hata þá eigi og vera jafnan reiöu-
búinn til þess aS fyrirgefa þeim.
„BreytiS þjer þannig,“sagöi prestur
aS lokum, „þá er jeg sannfæröur um
þaö aS drottinn verSur ySur misk-
unnsamur og gefur ySur unnustu yöar
aftur."
Hann blessaöi Skrjetuski og setti
honum þær skriftir aS liggja á hnján-
fyrir framan Kristsmyndina í kirkj-
unni alla þá nótt.
Morguninn eftir í dögun gekk
Skrjetuski út úr kirkjunni; var hann
þá sem annar maöur. Vonin haföi
sigraö.
Þegar hann kom út voru allir önn-
um hlaönir, þvi aö bráölega átti aS
halda af staö. Foringjarnir könnuöu
liöiö svo víst væri aö alt væri í góSu
lagi. Hjeldu hersveitirnar út fyrir
borgina og tóku sjer þar stööu meö-
an liöskönnunin fór fram.
Furstinn var þrábeöinn um aö sitja
kyr í Lubni, ]jví borgin mundi undir
eins verSa lögS í eyöi þegar hann
væri farinn, bæöi af utan aö komandi
f jandmönnum og borgarskrilnum sem
væri hliSholIur uppreisnarmönjnum.
Þessar beiSnir, er sumar voru upp-
gerö ein, breyttu i engu áformi furst-
ans; hann áminti þá sem eftir urSu
um hlýSni og hollustu og skipaSi
sfðan aS halda af staS. Öllum klukk-
um borgarinnar var hringt. Furstynj-
an og hirSmeyjarnar stigu upp í
vagninn. Var hún hin sköruglegasta,
og tókst henni einni af allri kven-
þjóSinni aö dylja sorg sína.
Furstinn steig á bak hesti sínum.
F'ánunum var hallaö fyrir honum og
fallbyssurnar dundu á viggöröunum,
bumbur voru barSar og hornin gullu.
I broddi fylkingar fóru riddarar frá
Fataríu og þar næst stórskotaliöiö.
Nokkru síSar fór furstynjan meS
íöruneyti sínu, og farangurvagnar
furstans, þar á eftir fór meginherinn,
og síöast þar þungvopnaða riddara-
liöiS, húsarar og dragónar.
Nokkru á eftir hernum fóru vagn-
lestir aöalmsmanna þeirra, er ekki
treystust aö verða eftir á þeim slóö-
um, er furstinn var farinn.
Þungur tregi hvíldi yfir öllu liö-
inu og enginn var sá, er ekki varS
dapureygöur, er hann sá borgina
hverfa. Allir vissu viS hvaö þeir
höföu skiIiS, en enginn vissi hvaö
tæki viö úti í blámanum langt í burtu
þangaö sem herinn stefndi. Ætli viö
faum framar aS sjá borgma okkar?
hugsuöu þeir, við hinn dimma hljóm
er ómaöi enn frá klukkum staSar-
ins sem síSasta kveöja.
ÞaS var líka i raun og veru síöasta
kveöjan. Enginn var sá, af þúsund-
um þeim, sem þar fóru, er kom aftur
tiF Lubni.
Furstinn varS mjög hræröur. Hann
keyröi hestinn sporum og reiö upp
á hæö eina, þar sem hann^nn gat
sieS staöinn glitra í sólskininu. Tárin
runnu niSur kinnar honum, en hann
gat fljÖtt bælt niöur tilfinningar sín-
ar, og framar sáust þar engin tár, aS
eins eldleiftur. Riddarar hans riSu í
því bili fram hjá hæöinni. Furstinn
lyfti herstjórastaf sínum, og á sama
augnabliki sigu fánarnir og heilla-
hróp hersins kváSu viö.
Hann brá orustusveröi sínu, hjelt
því nöktu á lofti og hjet því meö
hárri röddu, aS hann skyldi ekki
slíöra þaö fyr, en hefnt væri smánar
þeirrar og svíviröingar, sem fóstur-
jöröin hefði orSið fyrir, og uppreisn-
in væri kæfö í blóSi.
„Svo sannarlega hjálpi mjer drott-
inn, Amen.“ MeS þessum oröum lauk
furstinn máli sínu.
Hann sat enn nokkra stund hreyf-
ingarlaus meö sverSiö á lofti og
horfSi til himins, síSan reiS hann
hægt niöur hæSina, og fór á sinn
fyrri staö í hernum.
Um kveldiS komst herinn til Bas-
un; átti frú Krynitska þorp þaS. Var
hún góS kona og göfug. Tók hún á
móti furstanum i hallarhliöinu, eins
Og hann væri henni af himni send-
ur. HöfSu landsetar hennar og grann-
ar gert uppreisn gegn henni og setst
um höllina, en hún haföi getaö var-
ist þeim meö þjónum sínum, fáein-
um, er voru henni trúir, en varnar-
HSiS var aS þrotum komiS. í höll-
inni voru 19 börn frúarinnar, 5 synir
og 14 dætur. Furstinn ljet þegar
handtaka uppreisnarmennina, og
sendi riddarflokk til þess aS rann-
saka nágrenniS; komu þeir bráSlega
aftur meö fimm Kósakka, er þeir
höfSu handtekiö; voru þaS liSsmenn
Kmielnitskis. Þeir voru i fyrstu treg-
ir til frásagna, en þegar þeim voru
sýnd píslarfærin, urðu þeir minnis-
betri; kváöu þeir Tuhai-Bey helst
vilja hverfa heim aftur til Krím meö
fanga sína, því aS þeir tíndu mjög töl-
unni vegna sjúkdóma og illrar meö-
ferSar, en hann þættist vera búinn
aS fá nóg af samvinnu viö Kmiel-
nitski. Þeim taldist svo til, aö allur
her Kmielnitskis mundi vera um tvö
hundruð þúsundir, en aö eins fjórö-
ungurinn af öllum þeim sæg væru
æfðir hermenn.
Furstinn varö vonbetri viö fregnir
þessar, og var feröinni haldiS áfam
næsta morgun.
Þegar komiS var fram hjá Perejn-
slav tóku viö merkur miklar, og
hugSi herinn gott til svalans og skóg-
arloftsins, en í stað hins heilnæma
skógarilms, var loftiS afar-mollulegt
og eins og þrungiS af svælu. Gerðist
þá mönnum og dýrum mjög ómókt.
Þraut suma af hestum riddarliSsins,
einkum hins þungvopnaöa. Akneytin
uröu hamslaus og þutu út.úr hönd-
um ökumannanna niður að ánum og
tvistruðust í allar áttir.
Á fimta degi var hitinn og drung-
inn oröinn lítt þolandi, og þá nótt var
mikil ókyrð, bæSi á hestum og naut-
um. ÞaS var eins og dýrin hræddust
eitthvaö, sem hermennirnir höföu enn
eigi oröiS varir viS.
„Þau finna nú þegar blóSþefinn,"
sögöu aöalsfjölskyldur þær, er fylgdu
hernum eftir.“
„Kósakkarnir eru víst í námunda!
ÞaS veröur varla langt aS bíSa or-
ustu.“
Konurnar kveinuSu hástöfum og
alt fór í bendu. Allir vildu koma sin-
um vagni sem næst hernum, og ók
því hvor fram á annan og sumir festu
vagnana í skóginum, er þeir vildu
komast til hliöar.
Furstinn ljet koma skipulagi á hjá
lýðnum og sendi síðan flokka frá sjer
til þess aö grenslast eftir, hvort hætta
væri í raun og veru á ferðum.
Skrjetuski var einn þeirra, sem
sendur var, og hafSi hann meS sjer
flokk Vallakíumanna. Morguninn eft-
ir kom hann til baka, og hjelt þegar á
fund furstans.
„Nú, hvað er um aö vera?“ spuröi
furstinn.
„Skógurinn er í björtu báli, náS-
ugi fursti.“
„Flefty veriS kveikt í honum?“
„Jeg hef handtekiS nokkra menn,
sem segja aS Kmielnitski hafi sent
flokk manna, til þess aS læSast á
eftir oss, og kveikja í skóginum, þeg-
ar tækifæri bySist, og vindur væri
hagstæSur."
„Hann ætlar sjer aö steikja oss lif-
andi! KomiS hingaS með fangana!“
Litlu síSar voru þrír villimannlegir
hirSingjar leiddir fram fyrir furst-
ann. Þeir játuðu vöflulaust, aS þeim
hefði veriS boSiö aS kveikja í skóg-
unum. Þeir sögðu einnig aS liS sækti
fram aS baki furstanum. Færi þaS
skemmri leið, fram meS Dnjepr til
Tschernigov.
MeSan á yfirheyrslunni stóS komu
hinir aörir flokkar aftur og sögöu aö
búiö væri aS kveikja í skóginum.
Furstinn ljet enga æðru á sjer heyra
og kvaS hættuna ekki mikla, því aS
eldurinn hlyti aS stöðvast viS stórár
þær, sem runnu um mörkina. Dag-
lega voru fleiri eSa færri brennuvarg-
ar handteknir, og voru þeir umsvifa-
laust hengdir í næsta trje.
Eldurinn breiddist út meir og meir,
og var auðsætt, aS brennuvargarnir
eltu herinn ávalt. Á daginn var alt
hjúpaS brælu og reyk, svo aS menn
gátu varla andaS, en á nóttunni var
jafn bjart; himininn var rauöur og
eldtungurnar teygSust upp á loftiö.
ÞaS var á einni slíkri ógnarnótt, aö
aSalsmaður einn, Sukhodolskiaðnafni,
kom á fund furstans.Hann vargamall
hirSmaður hans, haföi hann fyrir
nokkru síSan setiS á óSali sínu, en
varö nú aS flýja þaöan.
Furstinn spuröi hann tiðinda.
„Jeg hef þvi miöur engin aö segja,
nema ill ein. Þjer eruS víst búinn aS
frjetta um ósigurinn hjá Korsun, og
auSvitaS hafiS þjer líka heyrt, aS
konungur vor er látinn."
„Er konungur vor dáinn?“ hróp-
aSi furstinn og þaut upp af stólnum,
sem hann sat á.
„Hann var dáinn fyrir viku, þegar
Pólverjar biöu ósigurinn viS Kor-
sun.“
„Drottinn hefur þá hlíft honurn við
þeirri miklu sorg. Nú er bágt ástand
hjer í landinu. Vladilás kongur var
hinn eini, sem var fær um aö bæla
niður uppreisn þessa.“
Furstinn sneri sjer síöan aS her-
foringjum sínum, er höföu ]>yrpst í
kringum hann, og mælti:
„Herrar rnínir! Konungur vor er
dáinn! Drottinn gefi honum eilífan
friö og sælu!“
í logandi skóginum, í reyk og
svælu, söng hirðpresturinn sálumessu
hins látna konungs, og alt liöiS komst
mjög við á þessum alvarlega stað og
tíma.
Eg-g-ert Claessen
yfirrjettarmálaflutningsmaður.
Pósthússtræti 17,. Venjulega heima
kl. 10—11 og 4—5. Talsími 16.
Sighv. Blöndahl
cand. jur.
ViStalstími 11—12 og 4—6.
Lækjargötu 6B.
Sími 720. Pósthólf 2.
Steindór Gunnlaugsson
yfirdómsmálflutningsmaður.
Flytur mál, kaupir og selur fast-
eignir o. fl.
Bröttugötu 6. Sími 564.
Heima kl. 4—7.
Nýja
Bókbandsvinnustofan
tekur aö sjer alla vinnu, sem aö bók-
bandi lýtur og reynir aö fullnægja
kröfum viöskiftavina sinna. Bókavin-
ir, lestrarfjelög og aSrir ættu því aö
koma þangaö. — Útvegar allar bækur
er fáanlegar eru.
Brynj. Magnússon.
Þingholtsstræti 6 (Gutenberg).
Fjelagsprentsmiðj an.