Lögrétta - 30.01.1918, Side 2

18 LÖGRJETTA
höfn og kostnað, er jeg haföi af kind-
nm mínum. Þær voru samtals 99,
75 ær, 21 lamb og 3 hrútar. í tekjur
af þeim, aö frádregnum vanhöldum,
haföi jeg samtals 1700 kr., en kostn-
aðurinn varö:
Smalamenska umsauöburð
3vikur, ótímar á dagáo.60 kr. 75.00
Viö rúningu og smala-
tnensku fram aö fráfær
um, 5 dagar á 6.00.... — 30.00
Haústsmölun og rjettir, 12
dagar á 6.00..........— 72.00
Gegning allan gjafatím-
ann, 5 tímar á dag í 160
daga = 800 timar á
0.60 .................— 480.00
Hey, 180 hestar á 4.00 .. — 720.00
Vextir af fjáreigninni,
2000 kr. 6% ..........— 120.00
Baö, kostnaöur 10 aurar á
kind .................— 10.00
Bólusetning kr. 3.00, fyrn-
ing á húsum kr. 50.00.. — 53-°°
Beit 20 aurar á kind. Opin-
ber gjöld kr. 30.00 .. — 50.00
Samtals kr. 1535.60
Hreinn gróði veröur þá 164.40, sem
ekki veitir af til tryggingar gegn ár-
ferðisbrestum. Þess skal getiö, aö
ærnar gengu með dilka. Sem betur
fer sannar þessi reikningur, aö kind-
urnar hafa borgaö mjer vel fyrirhöfn
mína og kostnað, enda er sauöfjár-
ræktin einhver vissasti og arövæn-
legasti atvinnuvegur landsins, ef
nauösynleg gætni er við höfö, en
ekkert mega afurðirnar lækka i veröi
úr því sem nú er, og veröa aö hækka,
ef framleiðsluskostnaður hækkar
meira. Svo er hæpiö aö komast af
meö svona lágar tekjur, þegar alt er
eins dýrt og nú er, nema menn þá
hafi litla fjölskyldu.
Atvinnubæturnar.
Það hefur víst margur búist viö,
aö þegar farið yrði aö veita atvinnu-
bætur, eins og gert var ráð fyrir á
þinginu í sumar, aö þá yröu þær
veittar efnalitlum mönnum, sem
styrkur eöa lán til einhvers konar
framtakssemi, t. cf. til útgerðar á
opnum skipum, til matjurtaræktunar,
til smábýlastofnunar o. fl., o. fl. Meö
öörum orðum, til einhvers þess, er nú
þegar mætti veröa fólkinu aö notum
til framfæris, og jafnframt horföi til
framtíðargagns og þjóöþrifa. Hin
heiðraða atvinnubótanefnd heföi átt
áö fara að eins og fyrirhyggjusamur
útgeröarmaöur eöa bóndi: Sjá um að
fólkið notaöi tímann milli bjargræö-
istímanna til aö búa sig undir næsta
bjargræðistíma. Hún hefði átt að út-
vega ull og annað efni, og nauösyn-
leg verkfæri, til að fá fólkinu i hend-
ur, og láta þaö vinna handa sjer fatn-
að, sjóvetlinga, og skinnklæði til
næstu vertíðar, hnýta og setja í stand
net, smíða róörarbáta og margt fleira.
Svo átti hún að hafa áhöld og nóg
land handa öllum, er vildu stunda
garðyrkju aö vorinu. Leita fyrir sjer
um, hvar væri fáanlegt land til aö
stofna á nýbýli, ryöja úr vegi þeim
hindrunum, sem gætu veriö á því aö
þeir, er æsktu, gætu fengið þar að-
gang; til þessa átti hún að njóta aö-
stoðar landstjórnarinnar. Svo áttl
hún aö veita mönnum lán til aö koma
upp skýli, kaupa verkfæri, og eitt-
hvaö af skepnum, til aö byrja meö.
Sem skilyrði fyrir atvinnubótunum
mátti setja, aö menn ætluðu aö verja
þeim til einhverra þessara fram-
kvæmda, eöa annara sama eðlis. Viö
þessa vinnu gátu allir komist aö,
ungir ag gamlir, konur og karlar,
með góöri verkaskifting, og fatnað-
ur og fæði er þaö, sem þjóöinni ríður
mest á að afla. Þetta,sem nú hefurver-
iö tekiö fyrir, aö fá fólkinu vinnu viö
aö mylja grjót og pjakka klaka, er
því líkast sem Molbúar og Bakka-
bræöur legðu ráð saman. Jeg hef alt
af álitið, að á þessum vandatíma bærl
stjórninni aö eins aö hjálpa þeim, er
vildu hjálpa sjer sjálfir. Þeir menn,
sem enga framtakss«mi vilja sýna
til að bjarga sjer, eru ekki hjálpar
verðir. Þegar menn fá um þaö aö
velja, aö duga eða drepast, velja þeir
ávalt fyrri kosinn. Hinum, sem ekki
var auðið aö sjá fyrir sig á þennan
hátt, áttu sveitar- og bæjarstjórnir'n-
ar að sjá fyrir, og fá til þessa lán,
ef þurftu, hjá landsjóði.
Þaö, sem á ríður, er aö veita dug-
andi og framtakssömum mönnum aö-
stoð þá, er þeir þurfa til að koma
sjer áfram; en þaö er vanalega aö
eins dálítið peningalán, því allavega
er hægt að verja lánsfjenu þannig í ,
Clemenceau
forsætisráðherra Frakka.
landinu, að hver króna komi árlega
meö aöra krónu á bakinu, og þá veröa
einhvern tima ráö til aö borga lánið.
Peningarnir eru nokkurs konar verk-
færi, en þaö verkfæri vantar margan
til aö byrja sjálfstæða atvinnu. Viö
ræktun landsins hindra ábúöarlögin
allra mest aö menn geti hafist handa.
Til þess menn geti fengið aðgang aö
jöröinni. sem liggur ónotuð víðsveg-
ar á landinu, þarf aðstoð löggjafar-
valdsins. Á jeg þar ekki við afrjettar-
og heiðalönd, heldur miklu fremur
ónotuð og hálfnotuö lönl víösvegar
i bygðum landsins. Menn vilja stund-
um álíta það lítilfjörlega stööu, að
vera smábóndi í sveit. Veit jeg ekki
hvaöan íslendingar hafa fengiö þá
þrælslund, ef þeir vilja heldur vera
verkamenn i kaupstöðum, en stunda
sjálfstæöa atvinnu, þótt í smáum stíl
sje. Eitthvað er það ólíkt forfeörum
vorum, og öðru vísi hugsaði róm-
verski hershöföinginn, sem vildi held-
ur vera 1. maður hjá lítilli og sjálf-
stæðri fjallaþjóð uppi í Alpafjöllum
en 2. maður í Rómaborg. Þaö viröist
samsvara betur íslendings-eðlinu, að
menn vildu heldur vera æðsti og mest
metni maðurinn á litlu sveitabýli en
minst metni maðurinn í Reykjavík.
Kartöflur.
Jeg sje af blööunum, að nú er kom-
ið fram kartöfluskipið, sem stjórnin
átti von á frá Danmörku, en hefur
lengi vantað. En kartöflurnar eru að
mestu leyti ónýtar, og lítil von til,
aö skaðabætur fáist greiddar. Stór-
fje er því þarna algerlega eytt til
einskis. Hvaö hefði nú mátt rækta
mikið af kartöflum síðastl.sumar,hjer
innanlands, fyrir þetta fje? Jeg tel
víst, aö ef því hefði verið varið til
kartöfluræktunar innanlands, þá heföi
mátt fá fyrir það mörgum sinnum
þennan skipsfarm af kartöflum, og
alsendis tel jeg óhugsandi, að svo
mikil vanhyggja og óvit heföi getað
stjórnað því fyrirtæki, aö ekki hefði
þó orðið meiri árangur aö. Þaö er í
meira lagi óheppilegur hugsunarhátt-
ur, að skeyta sama sem ekkert um aö
framleiða innanlands matvöru, sem
jafn auðvelt er aö rækta í landinu.
Getur ekki hjá því farið, að sú stefna
hefni sín. Nú í samtals 8 sumur hef
jeg fengist við kartöflurækt. Á þess-
um tíma hefur veriö allilt árferði,
sum árin, og hef jeg ýmist haft áður
yrkta garða, eða nýræktaða. Mest hef
jeg fengið 22 falda uppskeru (1912),
cg minst 8 falda (1914). í fyrra, 1916,
munu hafa verið kartöflur í sem svar-
aði 70 ferföðmum af garðinum; alt
að þvi helmingur einnar máltíðar-
innar annan hvern dag, handa heimili
mínu, 3—6 manns, alt árið um kring,
var úr þessum litla garðbletti. Jeg
tel mjer það eins mikils virði og
gagn af einni kú, sem þó ekki hefði
þurft að fóðra. í sumar var töluvert
betra kartöfluár en í fyrra. Þótt hjá
einstaka mönum frysi niðri í görðun-
um, voru það algerð sjálfskaparvíti.
Eins og verðið er nú hátt á kartöfl-
um, get jeg ekki skilið að fólk, sem
ekki getur stundað sjó, geti haft aðra
betri atvinnu en að rækta kartöflur
að vorinu; það kemur líka mjög vel
úr,því ekki þarf að óttastatvinnuleysi
um sláttinn. Stjórn og atvinnunefnd
þurfa að vinna að því, að þetta verði
framkvæmt, á þann hátt að hjálpa
fólkinu til að gera það sjálft, með
áminningum, leiðbeiningum, fjár-
framlögum, helst lánum, útvegunum
á hentugu landi og áburði (beina-
mjöli, þara, deiglumó, mómylsnu) og
öðru, er með þarf.
Indriði Guðmundsson.
Stríðið.
Síðustu frjettir.
Símfregninar ségja frá sífeldum or-
ustum á vesturvígstöðvunum og ít-
ölsku vígstöðvunum, og í Mrg.bl. er
talað um, að Þjóðverjar hafi fyrir
fáum dögum unnið almikinn sigur hjá
Chambrai, en nánari fregnir um hann
hafa ekki borist. Það hefur, eins og
áður er sagt, verið búist við mikilli
sókn frá þeim að vestanverðu nú um
tima, því fjölda liðs hafa þeir flutt
þangað að austan, og er þá þetta byrj-
un þeirrar sóknr.
Símskeytin hafa nú sagt frá svör-
um miðveldastjórnanna upp á friðar-
skilyrði þau frá bandamönnum, sem
nýlega eru komin frarn, og frá hefuf
verið skýrt hjer í blaðinu. Czernin
greifi, sem talar frá hálfu stjórnar
Austurríkis, sagði, er hann gerði
grein fyrir þeim málum, að þrátt fyr-
ir ýmisleg vandræði í samningunum
við Rússa, mundi hægt að koma á
góðum friði þeim megin án landvinn-
inga og á þeim grundvelli, sem stjórn
Austurrikis hefði hugsað sjer. Ann-
ars hafði hann talað mjög sáttfús-
lega um öll ófriðarmálin, eins og oft-
ar, einnig hinu megin, og það er
talið svo sem ekki skilji nú mjög mik-
ið á milli skoðana þeirra Wilsons
forseta og Czernins greifa í friðar-
málunum, enda hafa friðarkröfurnar
verið háværar í Austurríki nú að
undanförnu, eins og áður er frá sagt.
En greinilegar fregnir hafa ekki náð
hingað af síðustu friðarskilyrðum
Wilsons, og lítur þó svo út af síðustu
frjettum, sem þau sjeu að einhverju
lcyti frábrugðin skilyrðum þeim, sem
fram voru sett af Lloyd George. í
síðustu opinb. tilk. ensku segir, að
þýski rikiskanslarinn hafi svarað
friðarskilmáíum Wilsons forseta í
þýska þinginu 24. jan. og verið því
samþykkur, að ófriðarþjóðirnartækju
upp samningaumleitanir án millh
göngu annara. Sagt það kröfu frá
Þýskalands hálfu, að það fengi fult
frelsi á hafinu, jafnt á ófriðartímum
semfriðartimum,og til þessværinauð-
synlegt, að Bretar ljetu af hendi flota-
stöðvar, svo sem Gibraltar, Malta,
Aden, Hong-kong o. fl. Þýskaland
væri þvi samþykt, að afnumdar væru
allar viðskiftatakmarkanir, og visaði
alveg á bug viðskiftastyrjöld. Tak-
mörkun herbúnaðar mætti ræða nán-
ar. Það vær erfitt að leysa úr nýlendu-
málunúm, en athuga mætti nánar upp-
ástungu Wilsons viðvikjandi nýlend-
um.Það varðaði að eins Rússa ogmið-
veldin, hvort Þjóðverjar yfirgæfu þau
hjeruð, sem þeir hafa tekið frá Rúss-
um. Máli Belgíu væri að ens hægt að
ráða fram úr þegar friðarsamningar
yrðu gerðir, en Þjóðverjar hefðu ald-
rei krafist landvinninga í Belgíu með
valdi. Landvinningar í Norður-
Frakklandi væri mál, sem eingöngu
varðaði Frakkland og Þýskaland, en
það kæmi ekki til mála, að láta El-
sass-Lothringen af hendi. Þjóðverjar
og Austurríkismenn væru einhuga um
það, að láta breyta landamærum ítal-
íu. Þær þjóðir í Austurríki, sem ekki
sjeu austurrikskar, fái að ráða sjer
sjálfar, og ráðstafanir væru gerðar til
þess að skila aftur þeim hjer-
uðum, sem tekin hefðu verið í Rú-
meníu, Serbíu og Montenegro. Mið-
ríkin væru sammála Tyrkjum um það,
að þeir hefðu Dardanellasundið á-
fram, en ekki Slavar. Framtið Pól-
lands yrði ákveðin af miðveldunum
einum. Þjóðverjar væru fúsir til að
ræða um alþjóðabandalag, þegar leyst
hefði verið úr öðrum deilumálum. —
„Það er alment álitið um ræðu þessa,“
segir í ensku fregnunum, „ að her-
menskuvaldinu hafi ekki verið hnekt
og að ríkískanslaranum hafi ekki tek-
ist að komast minstu vitund nær friði
en áður. Czernin mælti í líka átt í
Vínarborg, en tónninn var dálitið
sáttfúsari."
I fregnskeyti til Mrg.bl. frá Khöfn
frá 25. þ. m. er einnig sagt frá þess-
ari ræðu Hertlings ríkiskanslara, og
segir þar, að hann hafi sagt að Þýska-
land yrði að vera óhaggað eins og
Bismarck hafi gengið frá því. Aðal-
atriðin í skilyrðum Wilsons forseta
niuni vera aðgengileg, en um framtíð
Belgíu og Norður-Frakklands sje að
eins hægt að taka ákvörðun á friðar-
fundi. Bandamenn sjeu eigi sammála
um það, hver eigi að verða landa-
mæri Þýskalands, en Þjóðverjar sjeu
eða hákröfumaðurinn, er sýndur
þannig í rússnesku skopblaði, en
Minimalistinn,
eða lágkröfumaðurinn, lítur þar svona
út. Á rússnesku heitir Maximalistinn :
Bolsjevík, en Minimalistinn: Mensje-
vík.
sigurvegarar, og einu sinni enn verði
óvinir þeirra að endurskoða stefnu-
skrá sina, og sjeu Þjóðverjar þá fúsir
til að taka hana til íhugunar. En
þangað til bíði þeir eftir friðarstefnu
forsætisráðherra bandamanna í París.
Símfregnirnar segja,að þýsku blöð-
in sjeu ánægð með ræður þeirra Hert-
lings og Czernins, en frönsku blöðin
mótmæli Hertling, en taki undir
með Czernin. Telja þó ræðu hans vera
gildru fyrir Wilson. Thomas, fyrv.
hergagnaráðherra Frakka, hefur lýst
yfir, að franskir jafnaðamenn vilji
mjög gjarnan semja frið, og einnig
hefur hann fallist á, að friðarboð milli
ófriðarþjóðanna fari fram án milli-
I göngu annara. Að likindum er friðar-
I hreyfingin all-sterk í Frakklandi. Ein
I fregnin segir, að fjöldi af frönskum
| herforingjum sjeu við riftnTr' níál ‘Cáj
illaux, en hann var sakaður um til-
raunir í þá átt, að koma á samningum
við Þjóðverja.
Síðustu fregnir af samningagerð-
inni í Brest Litovsk eru þær, að póst-
samgöngur sjeu komnar á milli Rúss-
lands 0g miðveldanna, símasamband
og járnbrautarsamband, með öðrum
orðum fullkomið viðskiftasamband.
í síðasta tbl. var sagt, að samkomulag
væri orðið um friðargrundvöll í Brest
Litovsk, en þar átti að standa: milli
fulltrúanna frá Ukraine og fulltrúa
miðveldanna. Við Maximalista geng-
ur aftur á móti í þófi, og nú vegna
þess, hvernig skifti hafa farið milli
stjórnarinnar og þingsins hjá þeim.
Þjóðverjar segja, að vegna þessa
verði frestun á friðarsamningunum
um hríð. En frá misklíðinni í rúss-
ueska þinginu er sagt í símfregnun-
um á þann veg, að þingmaður úr
fiokki Maximalista,Sverdlof að nafni,
bar frarn á fyrsta fundi þingsins yfir-
lýsingu um, að Rússland væri lýð-
veldi verkmanna-, bænda- og her-
manna-sambandanna. Allar eignir ein-
stakra manna væru gerðar upptækar,
öllum yrði gert að skyldu að vinna,
yerkamönnum yrðu fengin vopn í
hendur, en vopnin tekin af þeim, sem
efnaðri væru. Öll ríkislán Rússa væru
feld úr gildi o. s. frv. En þingið feldi
með 273 atkv. gegn 140 að ræða þessa
yfirlýsingu, og þá gengu Maximal-
istar af þingi. Meiri hlutinn, sem eft-
ir sat, samþykti svo í mesta flýti að
friðarfulltrúar yrðu sendir til allra
ófriðarjijóðanna, og ef til vill hefur
j>ar eitthvað gerst fleira. En stjórnin
sundraði bráðlega þinginu með vopn-
um, eins og áður segir. Síðasta fregn
af þessu, frá 25. þ. m., segir, að Maxi-
malistar hafi sjálfir skipað löggjafar-
þing í Rússlandi. Ástæðan, sem færð
var fyrir þingrofinu, var sú, að kosið
hefði verið eftir kjörskrám gömlu
stjórnarinnar.
Samkomulag er orðið í Austurríki
út af verkfallinu, sem þar var byrjað.
Það hófst í fyrstu út af matvælaút-
hlutuninni, segir fregn í Mrg.bl., en
svo komust deilurnar inn á önnur
svið stjórnmálanna. í sáttinni hefur
stjórnin gengið að kröfum verkmanna
unt friðarskilmála, úthlutun matvæla,
Þegar Maximalistastjórnin rúss-
neska hafði falið yfirhershöfðingja
sínum að byrja friðarsamninga við
miðveldin, ljet hún flugvjelar svífa
yfir herbúðum Þjóðverja og Austur-
ríkismanna og strá þar niður miðurn
með friðarávörpum. Þetta er sýnt
hjer á myndinni.
kosningarrjett og kaup í hergagna-
verksmiðjum stjórnarinnar. Það er
sagt, að Czekkar í Bæheimi hafi kraf-
ist heimastjórnar, en stjórnin hafineit-
að. f síðustu fregnum er sagt, að
jafnaðarmannaleiðtogar í Þýskalandi,
hklega forkólfar minnihlutaflokks-
ins, sjeu að hvetja j>ar til verkfalls.
í Finnlandi er sagt afarilt ástand
og vaxandi vandræði, sultur og borg-
arastyrjöld. Finnar hafa sent fulltrúa
á friðarfundinn í Brest Litovsk.
Þýsku herskipin „Goeben“ og
„Breslau", sem mikið var um talað i
byrjun ófriðarins og þá hleyptu inn
til Konstantínopel, reyndu nýlega að
komast út um Dardanellasund, en
ensk herskip söktu „Breslau" og „Go-
eben“ strandaði. í viðureigninni mistu
Bretar 2 fallbyssubáta.
Frjettir.
Tíðin. Frá því síðastl. miðvikudag
23. þ. m„ hefur verið gott veður hjer
sunnanlands, en einkum breyttist
veðráttan með þorrakomunni, 25. þ.
m. Fyrstu daga þörrans varð á dag-
inn 4 st. hiti C. og stundum frostlaust
um nætur. Síðan hefur ekki komiö
hjer frost svo að nokkru nerni. f
morgun 3 st. hiti. í Norðurlandi og
á Vestfjörðum hefur veðrið verið
breytilegra, þíðviðri koniið, en nokk-
uö há frost í milli. ísinn hefur losn-
að frá Austurlandinu, og fyrir nokkr-
um dögum var sagt, að skip kæmust
inn til Stykkishólms. Á Dalakjálka
við Mjóafjörð eystra var hjarndýr
skotið meðan ísinn lá þar við.
Skipaferðir. Enskt beitiskip kom
hingað nteð póst 26. þ. m„ og hafði
hann safnast fyrir í Englandi frá
því í ágúst eða sept. í sumar, og var
þetta, að sögn, meiri póstur en nokkru
sinni hefur komið hingað áður í einu
lagi. — „Botnía" og „Lagarfoss"
komu að austan morguninn 27. j). 111.
Með „Botníu" komu Björn Pálsson
lögfræðingur, frá Seyðisfirði, með
f jölskyldu sína, og sest hjer að; L.
Zöllner stórkaupm. og Jak. Jónsson
fiskimatsmaður. — Seglskipið „Sa-
lus“ kom 28. þ. m. með vörur frá
Khöfn og hefur verið á leiðinni frá
þvi í nóvember, en lá lengi um kyrt
í Noregi. — Sama dag kom skip frá
Spán'i „Delos", með salt. —- „Gull-
foss“ fer hjeðan á morgun vestur um
haf, og „Botnía“ áleiðis til Noregs
og Khafnar, í kjötflutningsferð, og
með marga farþega, en tekur ekki
póst. — Franska kolaskipið fór hjeð-
an í síðstl. viku. — „Sterling“ fór frá
Kristjaníu áleiðis til Khafnar 26. ]).
m. — „Borg“ er nú laus úr aðgerð í
Noregi og fer þaðan með timburfarm
til Englands, en kemur síðan hingað.
— „Fálkinn“ er á leið hingað frá
Khöfn.