Lögrétta - 22.05.1918, Blaðsíða 4

86
LÖGRJETTA
er þeir báðir sátu í Kaupmannahöfn,
var þaS föst regla, að Asgeir væri
heima hjá Jóni annanhvorn suntut-
dag.
Einn son eiguaöist Asgeir, er hann
nefndi Ásgeir Guðmund, og virðist
hann snemma hafa ákveðifi að hann
skyldi taka viö'af sjer, og til þess aö
gera hann að duglegum kaupmanni
hafði hann sina einkennilegu aöferfi.
AS eins 12 ára gamlan tók hann fyrst
son sinn meS sjer til útlanda, og ljet
hann horfa á stórsjóana og kendi
honum aS stýra skipinu, enda varð
hann laginn sjómaður, ])ótt kaupmað-
ur væri- í Kaupmannahöfn keypti
hann svo fyrir son sinn stóra kistu
fulla af ýmsum varningi, sem hann
varö sjálfur aS selja, þegar heint
kom. — Jeg minnist aS hafa heyrt
Ásgeir yngri segja setn dæmi þess.
hve fast hann hafi orSiS aS fylgja
karli föSur sínum, aS oft hafi þaS
veriS, þá er þeir feSgar sátu heima
hjá J’óni SigurSssyni, aS á meSan
karlarnir sátu aS sumbli langt fram
á nótt og ræddu íslands gagn og
nauðsynjar, þá hafi hann sofnaS fram
á borSiS meS epliS, sem frú Ingi-
björg hafSi gefiS honum, i hendinni.
Hinn 26. júní 1852 byrjaSi Ásgeir
aS versla í stofu einni í hinu svo
nefnda Ásgeirshúsi á tsafirði. Var þá
engin íslensk verslun á ísafirSi, og
fáar eSa engar á öllu íslandi. —
VersUmin þróaöist afburSavel hjá
honum og varð Ásgeir brátVeinn af
öndvegishöldum hjeraSsins. — Saga
verslunarinnar verSur hjer ekki sögS,
enda er hún almenningi óviSkomandi.
En nafn Ásgeirs Ásgeirssonar er svo
nátengt sogu bæjarins um mannsald-
urs skeiS, að sjálfsagt er fyrir blaS,
sem út kemur á’ísafirSi, aS geta ald-
arafmælis hans.“
Stríðid.
SíÖustu frjettir.
Hin mikla sókn, sem um hefur ver-
rð talað aS yfirvofandi væri frá hálfu
ÞjóSverja, er nú i byrjun. Fregn frá
ig. þ. m. segír frá áköfum stórskota-
orustum, er jafnan ganga á undan,
og er byrjunin bæSi á Somme-víg-
stöSvunum og norSui í Flandern.
Enskar fregnir segja, aS nú sje stÖð-
ugt flutt liS til Frakklands vestan
um haf.
Simfregnir segja frá nýjum sam-
tökum, eSa bandalagi, sem miSveld-
in eru aS koma á sín á milli og sam-
bandsþjóSa sinna, bæSi í fjárhags-
málum og hernaSarntálum. Greini-
legar fregnir hafa ekki komiS utn
nokkur eihstök atriSi þessa banda-
lags. en þaS er ljóst, aS hjer er um
merkilegt mál aS ræSa, þjóSasamtök
i stórUm stíl, og af fregnttnum má
ráSa, aS hugsaS sje til aS gcra þetta
bandalag sem víStækast.
ÞaS er nú ákveSið, aS Pólland skuli
gartga í konungssamband viS Aust-
Urriki-Ungverjaland. Um stjórttar-
fyrirkontulag i Finnlandi er óráðiS
enn. Svinhuvfud hefur veriS valinn
þar ríkisstjóri, en líklega að eins til
bráSabirgSa, meSan veriS er a5 koma
á föstu skipulagi. Mannerheim hers-
höfSingi, sem stjórnaS hefur her
Hvítflykkinga, krefst þess, aS Finn-
land verði konungsríki, og fregn hef-
Ur komiS um, aS borgarar í Finn-
landi krefjist konungsstjórnar og
batidalags viS miSveldin. Bretar hafa
VÍSurkent sjálfstæSi Finnlands.
f frlandi hafa verið óeirðir, sam-
særi, eSa uppreisn, sem töluvert hef-
ur kveðiS aS. Fregnirnar segja, aS
ÞjóSverjar hafi róiS þar undir. f
símskeyti frá 19. þ. m. segir, aS for-
íngi þessarar uppreisnar hafi korniS
ti! írlands á kafbáti, en hann hafi nú
náSst og sitji í fangelsi Alls hafa 500
menn veriS hneptir í varðhald út af
því. Önnur fregn segir, aS meðlimir
Sinn-Fein-flokksins írska í enska
þinginu hafi veriS settir i fangelsi.
Út af þessum írsku deilum hefur enn
komiS til tals í enska þinginu, aS
jafnframt írlandi fengju Skotland og
Wales heimastjórn og þing út af fyr-
ir sig, en þaS fyrirkomtilag hefur á
síðarí árum átt ýmsa formælendur.
Nú segir i opinb. tilk. ensku, aS
verkamannaforinginn Barnes og Aus-
ten Chamberlain hafi lýst yfir fylgi
viS þá stefntl.
Það er sagt, að Bretar hafi lagt.
mikið af tundurduflum við austur-
s'ðu Englands, alt frá Ermarsundi og
norður til Skotlands, og sje þetta
stærsta tundurduflasvæði, sem riokk-
uru sinni hafi verið gert, og eigi aS
takmarká kafbátahernaðinn. Botn-
vörpuvpiðar eru sagðar hættar í
Kattegat vegna tundurdufla, er ÞjóS-
verjar munu eiga. Annars segir fregn
frá 18. þ. m. að enska blaSiS „Daily
News“ ráðist á fastheldni Breta viS
hafnbannið og tali máli hlutlausra
þjóða. Kafbátar þeir, sem Bretar
hafa átt inni i Eystasalti, eru nú
sagSir eySilagðir.
Flugárás hefur vcrið gerð á Lon-
don og Köln.
Frakkar og Þjóðverjar hafa nú
komið sjer saman um fangaskifti í
stórum stíl, skifta á 330 þús. föngum,
bæði borgurum og hermönnum, og til
stendur að ÞjóSverjar og Bretar geri
eins.
Tyrkir kvaS nú vera að sækja fram
í Persiu, og í Palestínu hafa jieir
einnig stöSvað framsókn banda-
mannahersins í bráS og hann hörfaS
nokkuS til baka aftur.
Japan og Kína hafa gert meS sjer
hernaSarbandalag.
Eiðaskólamálið.
Á fundi, sem haldinn var i U. M.
F. Fljótsdæla 4. nóv. 1917, var sam-
þykt svo hljóSandi fundarályktun:
„U. M. F. F. lítur svo á, að eins og
EiSaskólamáliS horfir nú við, hafi
það veri'ð meining hins háa alþingis,
að Eiðaskólinn veröi sú stofnun, er
fullnægt geti almennri skólaþörf
Austfirðinga, og verður því að lýsa
óánægju sinni yfir því, að ekki er
gert ráS fyrir tungumá'um, svo sem
ensku og dönsku, sem föstum náms-
greinum viS skólann, og álítur þaS
ckki nægilegt, aS nemendum sje gef-
inn kostur á aukakenslu í þeim
greinum.
U. M. F. leyfir sjer því að skora
á hið háa stjórnarráð að gangast fyr-
ir því, að kensla i tungumálum verði
tekin upp í reglugerð skólans sent
fastar námsgreinar, og á þau lögð
jafn mikil áhersla og í gagnfræða-
skólunum.
í öðru lagi finnur fjelagið ástæðu
til þess, að þakka hinu háa alþingi
fyrir þaS, hversu ríflega bæði skóla-
stjóra- og kennara-staða eru launað-
ar, og væntir þess fastlega að í þær
stöður veriði valdir háskólagengnir
menn meS góðum meSmælum sem
kennarar, og telur æskilegt aS þeir
jafnframt hefðu kynt sjer lýSháskóla-
fyrirkomulag erlendis.
U. M. F. lítur svo a, dð_framtíö
skólans sje undir því komin, aS sem
best sje vandaS valið á þeim mönn-
um, sem fyrir honum eiga að standa,
og væntir þess fastlega að völ verði
á hæfum mönnum í stöSuna.“
Fundarályktun þessi var samþykt
meS öllum atkvæðum. Auk þess sátu
á fundinum 15 utanfjelagsmenn, sem
með leyfi fundarins gengu sjerstak-
lega til atkvæðagreiðslu og samþyktu
iundarályktunina í einu hljóði.
Sambandsmálið.
f símfregn frá 14. ]). m. segir, aS
Hægrimanriaflokkurinn danski hafi
tjáð sig reiöubúinn til að styðja opin-
bera samninga um sambandsmál ís-
lands og Danmerkur milli Ríkisþings
cg Alþingis. Næsta fregnskeyti, degi
yngra, segir að uppástunga sje kom-
in fram frá sama flokki unt, að
nefnd verði kosin til aS íhuga máliS.
Þar segir einnig, að Zahle-flokkurinn
vilji taka upp samninga um máliS.
og aS Vinstrimanna-flokkurinn (I.
C. Christensen) vilji aS RíkisþingiS
ákveði, í hverju formi samningar sjeu
geröir og hvar þeir fari fram. „Poli-
tiken“ fullyrði, að Ríkisþingið verði
látiS skera úr þessu, en bæti þó við,
að íslendingar hafi stungiS upp á, að
þeir færu franr í Reykjavík. En blað-
ið segir, að stjórnm vílji nú kpmast
aS því, hver sje afstaöa nýju þing-
flokkanna til þessarar uppástúngu.
Jafnaðarmannafl. fylgir stjórnarfl.
í málinu.
Fregnskeytin segja, að Khafnar-
blöðin ræði mjÖg máliS. Eitt af blöö-
unum hafi talaö um, að á mál íslands
verði aS líta meira frá sjónarmiöi
Norðurlanda í heild en Danmerkur
sjerstaklega. ,,Berlinga-tíSindi“ kvað
láta vel yfir undirtektunr ])ingflokk-
anna, og það er búist viö, að fyrsta
verk Ríkisþingsins, er það kemur
sanran 28. þ. m., veröi það, að taka
sambandsmáliS til meðferðar, segir
í símfregnunum.
Frjettir.
Tíðin er einmuna góð um land alt
og bfesta gróðrarveSur. — Nýlega
var sagður hlaðafli á ísafirði.
Skipaferðir. „Frances Hyde“ kom í
gænnorgun frá Ameríku nieð stein-
lím og steinolíu, um 1000 tn. Skip-
stjórinn andaðist í hafi, 5 dögum áS-
ur en skipiö kom hingaS. Hann hjet
Nelsón, norskur aS ætt en Amerísk-
ur borgari.
,,Botnía“ kom frá Khöfn i gærmorg-
un og fer hjeöan aftur á morgun. —
„Sterling" fór 20. þ. m. noröur uip
land í strandferð. — Sænskt seglskip
kom hingaS fyrir nokkrum dögum.
var á leið til Spánar og hafði lent
i hrakningum, svo aS skipsmenn
voru orðnir matarlausir. — Finskt
seglskip er nýl. komiö tilHafnar-
íjarðar með kol til Aug. Flygen-
ring.
Frá Færeyjum. ÞaSan kom hingaö
5 gær með ,,Botníu“ sendinefnd úr
lögþinginu, 5 menn, og þeirra á með-
al Mortensen fyrv. fólksþingsmaöur
og er þaS ætlunarverk nefndarinnar,
að komast að samningum við lands-
stjórnina hjer um vörukaup frá Ame-
ríku. Olíuskortur sverfur rnjög aS í
Færeyjum, og líöur fiskiútgerðin við
það mikið tjón. Vjelbátarnir liggja,
þar aðgerðalausir vegna olíuleysis.
Er þar og skortur á flestum þeim
vörum, sem hingað eru fluttar frá
Ameríku. En aftur á móti benda
Pæreyingar á, aö Islendingar gætu
fengið kol frá Færeyjum. Kolin þar
hafa reynst vel til heimabrenslu, og
einnig í smærri gufuskipum.
Prestskosning í Odda, sem nýlega
er afstaöin, fór svo, aS Erlendur
ÞórSarson kand. frá Svartárkoti
blaut kosningu með 150 atkvæðum.
Tryggvi H. Kvaran fjekk 77, aörir
af umsækjendum miklu færri atkv.
og einn ekkert.
Aldarafmæli átti SiglufjarSarkaup-
tún 20. þ. m., á annan hvítasunnudag.
og voru þá 100 ár liöin frá þvi, er
þar var löggiltur verslunarstaSur. Nú
er Siglufjörður aS fá kaupstaðarrjett-
indi. Sjera Bjarni Þorsteinsson hef-
ur samiS rit, er segir sögu Siglu-
fjaröar og lýsir kaupstaðnum, eins
og nú er hann, og er þaS nýkomiS út.
Húsbruni. Aðfarnótt 16. þ. m
brann ibúðarhúsiS á Laugalandi, hjer
austan við bæinn. Eigandi þess er
Páll Ólafsson frá HjarSarholti, en
bjó þar ekki sjálfur. Hefur hann aS
sjálfsögSu oröiS fyrir töluverðumi
skaða, því brunavirðingin á húsinu
hafði verið gömul. Tnnanstokksmun-
ir leigjandans, er brunnu, höfu verið
óvátrygðir.
Þingfrestunin, sem um var talað
um daginn, verður ekki framkvæmd.
fyrst um sinn að minsta kosti, en
beðiS þangað til einhver vissa fæst
um undirtektir danska þingsins í
sambandsmálinu.
50 ára afmæli á sjera Friörik FriS-
riksson næstk. laugardag, án efa einn
hinn vinsælasti maSur þessa bæjar.
og hefur hatin starfað hjer lengi og
unniö þarft verk og gott.
Misbrúkun véitingarvaldsins. —
Framhaldsgrein um það mál frá J.
Þ„ svar til „Tímans", kemur i næsta
tbl.
Nýju skáldsÖgurnar, „Sambýli“,
eítir Einar ÍJ. Kvaran, og „Bessi
gamli“, eftir Jón Trausta, eru nú
fullprentaðar báðar.
M
Iijáblödin þjódfrægn
cru væntanleg næstu daga með „Borg“. Allar fyrirliggjandi pantanir
verða ]>vi afgreiddar í tæka tíö.
Enn verSur tekið á móti nokkrum nýjum pöntunum á Ljáblöðum og
Ljábrýnum.
Verslun B. H. Bjarnason.
TUkynuúig.
Landsbókasafn íslands er 100 — hundrað — ára þ. 28. dag ágústmán.
næstk. Það hefur unnið sitt verk. Full ástæða fyrir söngvara i ljóðum
og hljóðum að minnast þess minningardags. BiS um kantötu fyrir 31.
dag júlímánaöar.
Biö önnur blöð íslands að taka ])essa auglýsingu mína ókeypis.
Jón Jacobson.
Með báli og brandi.
Eftir Henryk Sienkiewicz.
II. KAFLI.
Helena vaknaði ekki morguninn
eftir fyr en sól var komin hátt á loft.
Hún leit forviða í kringum sig í her-
berginu; hafði hún enga hugmynd
um hvar hún var niöur komin og
hjelt sig dreyma enn þá. Hún skildi
ekkert í skrauti því öllu, er var i
kring um hana. Smámsaman fóru at-
burð'irnir að skýrast fyrir henni; hún
mintist þess nú, er Bar var tekin og
íbúarnir höggnir niSur þúsundum
saman fyrir augum hennar. Hún
mundi og aS Bohun hafði korniS þar
cg látiS flytja hana burtu, og í ör-
væntingu sinni hafSi hún ætlaö að'
ráSa sjer bana, en hnífurlnn, er hún
lagSi sig meö, hlaut að hafa skropp-
iS út af en ekki gengið á hol, því aS
hún haf.ði þar aS eins lítinn seyðings-
verk. Hún mintist þess og, en eins
og í draumi, að hún haföi veriS flutt
i hengirúmi .... en hvar var hún
nú stödd? Var hún örugg og frjáls?
Hún svipaöist enn um i herberginu.
Gluggarnir voru skjágluggar og
litlir, lágt til lofts og skamt milli
veggja; þaS hlaut aS vera bónda-
býli. En hvernig stóð á þessu skrauti
hjer? Purpurarautt og gullsaumaö
silkiklæði var breitt ofan á hana;
gólfið var lagt dýrindis ísaumstepp-
um. Alt var þakiö með gullsaumuðu
silki og flaueli þar inni. Gat það átt
sjer staö, að her Jeremíasar fursta
heföi bjargað henni og flutt hana til
einhverrar fornrar aöalshallar?
Alt í einu barst inn í herbergiS
hörpuhljómur og var sungiö undir.
Helena kiptist viS; hún þekti þar
röddBohuns.Rak hún upp skelfingar-
óp og hneig út af. Rjett á eftir voru
dyratjöldin dregin til hliöar og Bo-
hun, er hafð'i heyrt óp hennar, kon?
inn.
Helena hjelt báöum höndum fyrir
andlit sjer og með ekkaþrunginni
rödd stundi hún í sífellu:
„Jesús María! Jesús María!"
Bohun var fríöur og karlmannleg-
ur og hiö mesta glæsimenni; hann
var nú skrautklæddur mjög og var
búningur hans skreyttur glitrandi
gimsteinum; mörg mundi sú mærin.
er hitnað hefði um hjartaræturnar,
er hún horfði þar á hann. StóS hann
nú þar hikandi og sagði í hálfum
hljóðum:
„Helena! Verið óhræddar; hjer er
ekkert aö óttast."
„Hvar er jeg? SegiS mjer, livar er
jeg?“
„Þjer eruö hjer á öruggum staS
komnar langt frá hörmungum styrj-
aldarinrtar. Jeg hef flutt y'Sur hingaö
svo að yöur yrði ekkert mein urini'S.
Þjer eruS sú eina, sem hafiö komist
lifandi frá Bar.“
„En hvers vegna eruö þjer hjerna?
Hví ofsækið þjer mig stöSugt?“
með bjóðandi röddú:
„Drottinn minn! Álítið þjer aS jeg
ofsæki yöur?“
„Jeg óttast yður.“
„Hvers vegna? Jeg er þræll yöar
og sækist eftir aö veröa yður að liði
Hvi hatiö þjer mig? Jeg kom til Bar
setn vinur yðar, til þess að bjarga
yður, en þjer beittuS samt hnifi ySár
bæði gegn mjer og yður sjálfri.“
Helena varö eldrjóð og sagði:
„Jeg kýs framar dauðann en
skömmina, og því heiti jeg, þótt sálu-
hjálp mín sje í veði um eilífö,'að
heldur ræS jeg sjálfri mjer bana,
en þola nokkra svívirðingu frá yöar
hendi.“
Bohun vissi að hún mundi ekki láta
sitja viö oröin tóm; hann gekk út
að glugganutn og settist þaf á legu-
bekk meS gullsaumsklæöi yfir og
sat þar þegjandi um stund þungt
hugsandi.
„Þjer þurfið ekkert að óttast,“
sagði hann síöari. „Jeg hef drukkiö til
þess aö drekkja sorgum mínurn. En
vín hefur ekki komið inn fyrir varir
mínar síöán við hittumst í Bar. Þeg-
ar jeg er ódrukkinn, eruö þjer rnjer
jafnheilagar og dýrlingamyndir yfir
altari; en jeg girnist ekki annaö en
aö sjá yður og læt mjer þaS nægja.“
„Jeg beiöist þess aö þjer ekki heft-
ið frelsi mitt.“ .
„Þjer eruð alls ekki ófrjálsar nú:
öllum fyrirskipunum ySar skal veröa
hlýtt hjer. En hvert viljiö þjer fara?
Ættingjar yöar eru allir fallnir eöa
íarflótta, furstinn er farinn frá Lubni
og berst nú viSKmielnitski. Bæir allir
eru brendir, landið herjaS og lagar í
blóSi. Hvergi er öruggur athvarfs-
staður fyrirTörturum og öörum þorp-
urum. Það er jeg einn, sem nú bíð
ySur vernd mína og óhultan staS.“
Helena svaraSi ekki undir eins,hún
var aS hugsa um þaö, hvernig högum
þess manns mundi þá háttað, er hún
vildi leita athvarfs hjá. Var hann lífs
eða lið'inn?
„Þjer ætlið að halda mjer hjer sem
íanga?“ mælti hún síSan. „HvaS hef
jeg gert á hluta yöar, er þjer ofsæk-
íð mig eins og refsinornin?“
„Hvað þjer hafiö gert á hluta minn.
þaö veit jeg ekki, en sje jeg yðar
refsinorn, þá eruS þjer mín. Ást mín
til yöar hefur hnept mig í fjötra
Hennar vegna feldi jeg ættingja yðar
og gekk í liS uppreistarmanna. HefS’
þaö aldrei orðið ef jeg einhvern tíma
hefði heyrt yður tala til mín hlýlegt
orð. Þjer, sem eruð mjer eitt og alt
heimtið nú aö jeg láti ySur fara hjeð-
an burtu. Krefjist hvers annars sem
þjer girnist. Tíu þúsundir hermanna
hlýða mjer. Sjálfur furstinn hefur
færra liS. Allar yðar óskir skulr
verðá uppfyltar, ef þjer bíSið hjer
og reyniS aö láta ySur veröa hlýtt til
mín.“
„Svar mitt skuluS þjer fá aS heyra
nú þegar: Þótt jeg meyrni hjer og
morkni sem fangi ýðar, þá skal jeg,
og sver þaS viS sáluhjálp ntína, aldrei
elska ySur nje verða kona yöar.“
„Helena! Þjer gleymiS því, hver
bjargaöi yð'ur í Bar og hvernig væri
nú ástatt fyrir yöur, ef þaS heföi eigi
verið gert.“
„Sá er fjandmaöur niinn en ekki
vinúr, sem bjargar Hfi mínu, eil
sviftir mig frelsi og býr mjer svi-
viröingu.“
FjelagsprentsmiSjan,