Lögrétta - 18.06.1918, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
103
Þorsteinn Erlingsson.
In memoriam.
Þín „rödd var svo fögur, svo hugljúf og hrein“,
en hrítSar og stormaköst þoldirtSu eigi.
Þú lærtSir af söngfugli’ í góöviöri’ á grein
í gróanda vaggandi’ á bláhimins degi.
Hans ljóS áttu huga og hjarta þitt ein.
En hitt voru rómar frá annara vegi.
Hvaö tjáir þann syngjandi sumarsins gest
aö senda’ út í vegruSnings strit fyrir lýSi?
í sumarkyrS ómaSi söngur þinn best
frá sólglugga blómum, meS útsýn aS víSi.
Og sigraS meS hljómum þeim hefur þú mest,
en hvorki meS bylvindsins rómi nje stríSi.
Þú ljetst þjer svo ant um hvern alúöardóm
um ótöinn þinn. Frægöinni vildiröu’ ei týna.
Þú elskaöir samhugans blaS hvert og blóm
og barst þau meS rækt heim í körfuna þína.
Er fent var á gluggann og fjárhirslan tóm,
þjer fanst þau sem glitrandi demarttar skína.
Þú lifir í tónum, sem líSa’ yfir ós
á lognhlýjum kvöldum frá brekkunum grænum;
í geislanna skrauti’, er hin ljettstígu ljós
sjer leika og titra í bárunni á sænum.
Þær sofa viS leiöi þitt, lilja og rós,
en líta’ upp hvern vordag í sólhlýja blænum.
Þ. G.
alt í einu, alla nautn víns. Þar er aö
eins aS tefla um sigur eSa ósigur.
AuövitaS eru til hófsemdarmenn í
nautn víns eins og i öSru. En þaS
kemur ekki málinu viö. Böl vínsins
er ofdrykkjan, og þær þúsundir
manna, sem fyrir henni falla. ÞaS
eru þeir sjúku en ekki þ’eir heil-
brigöu, sem veriö er aö leita lækn-
inga. Baráttan snýst öll um þetta:
HvaS á aö gera til þess aS spórna
móti ofdrykkjunni ? Ef ekkert væri
til nema hófdrykkja eöa fullkomið
bindindi, þá væri templarahreyfingin
ekki til, enda óþörf. AS benda á hóf-
drykkjuna til þess aö sýna, aö templ-
arar sjeu á villigötu, er aS slá út í
aöra sálma, sem ekkert koma málinu
viö. Templarar hafa aldrei barist á
móti hófdrykkju, þaS jeg veit, nema
aö þessu leyti, aS hún er stundum
gerö aö nokkurs konar útvígi of-
órykkjunnar, verSur mörgum mann-
inum nokkurs konar skíöabraut út
1 ógæfu og auSnuleysi ofdrykkjunnar.
Og þá má enn nefna þaS, aS templ-
arar hafa valiS þá leiö, sem sigur-
vænlegust er hverju málefni og feg-
urst: Þeir hafa sjálfir gengiS á undan.
Þeir hafa ekki eingöngu prjedikaö
meö orSum, heldur og meö eftirdæmi.
Þeir hafa ekki sagt: FariS þiS og
gerið þetta, heldur: KomiS þiö meö
okkur og gerið þaö. ÞaS er alt af
svo miklu áhrifameira, þegar sá, sem
prjedikar, getur sagt eins og postul-
inn. VeriS eftirbreytendur mínir.
Templarar hafa sjálfir, af fúsum og
frjálsum vilja, hafnaö því, sem gott
er viS víniS til þess aS geta upprætt
böl þess, og hafa því fullan rjett til
þess, aö heimta þaS af öörum. Þaö
er ekki satt mál, aö meöal templ-
ara sjeu eingöngu menn, sem ekki
þekki og ekki kæri sig neitt um
kosti þess. En þeim hafa þótt þeir of
dýrkeyptir vegna annara. Og er þaö
þá nokkur blettur á þeim, aS þeir
hafa hafnaö þeim af frjálsum vilja?
Templarar eru hugsjónamenn, og
þeir hafa því ekki v.iljaS hlaöa utan
um sig „tillitum", svo aS þeir gætu
hvergi hreyft legg nje liö. Þá heföi
þeim ekki orSiS þaö ágengt, sem raun
ber vitni, bæöi úti i löndum og hjer
meS þjóð vorri. Þeir hafa sniSiS
burtu sumt, sem gott er„ en þeir hafa
líka höggviS undra-langt inn í rætur
meinsins, sem þeir hafa bhrist á móti.
ÞaS er hætt viö aö káklæknarnir væru
komnir skamt á leiS með þetta starf.
Það væri seinlegt, aö ná sundur rót-
um eikurinnar stæltu, ef ekkert af
smágróSrinum mætti skadda. En fyr-
ir þetta hafa þeir aö sjálfsögðu hlot-
iö lítiö lof, þurrar þakkir sumra. En
hvernig á þaS ööruvisi aS ganga, þar
sem eitthvaö er veriö aö starfa, og
eitthvað aS sigra ? ÞaS væri einkenni-
legur sigur, sem allir undantekning-
arlaust væru þakklátir og eingöngu
þakklátir fyrir. Þvi hvaS hefði þá
veriS sigraS?
Hugsjónamanns aSferöin er vissu-
lega sú eina, sem hjer má duga. En
þá vaknar ein spurning, og hún ei
aðalatriði í þessu máli: Er nú hug-
sjón templara góS? Er hún þess viröi
aS leggja þetta í sölurnar fyrir hana?
Sumar hugsjónir geta heillað menn
og hrundiS þeim fram til stórræöa,
en reynst svo illar að lokum eöa fá-
nýtar. Þetta er aögæslu vert. En á
hinn bóginn, ef þaS er víst, aö hug-
sjónin sje góS, þá er skylda að leggja
henni lið, og umbera þau óþægindi,
sem starfið í þágu hennar kann aö
hafa í för meS sjer. Þess vegna er
svo mikil nauösyn aS vera sem viss-
astur í þessu efni. ÞaS veröur aö
gæta þess, aö rífa ekki augaS út og
sniða ekki hægri nöndina af nema
til þess knýi brýn nauösyn, Og því
meira, sem lagt er í sölurnar, því göf-
ugra og hærra verSur markiö aS
vera.
Fyrir mjer er þessari spurningu
svaraS nieö þvl, aö jeg er sannfærSur
um, aS hugsjón templara sje í sam-
ræmi viS anda kristindómsins. Já,
mig furöar, aö þaS skyldi þurfa nýjan
ijelagsskap til þess aS berjast fyrir
þessu málefni í staö þess aö kristin
kirkja hefSi átt aö hafa þaö á stefnu-
skrá sinni. Svo algerlega hlýt jeg aö
telja þaö í anda kristindómsins. Og
þaS er af þvi, aS meS þessu er unniS
aS tveim þeim verkefnum, sem eru
höfuö-verkefni kristinnar kirkju:
Annars vegar aS berjast gegn synd-
inni í heiminum, og hins vegar aS
ljetta böliö, sem á mönnunum hvílir.
Jeg hef aldrei heyrt þá spurningu
rædda, hvort víniö muni auka eða
minka syndina í heiminum, og þó
ætti þaS í kristnum löndum aö ráöa
nokkru um afstöSu manna til þess.
En ef til vill er þessi spurnig svo lít-
iS rædd af því, aS svariS mun alt af
hljóta að verSa á einn veg: VíniS
eykur syndina stórkostlega, bæði
beinlínis og óbeinlínis, en minkar
hana aldrei. ÞaS geturaldrei neinnorS-
iS drukkinn sjer til sálubóta. Án ela
má benda á einhverjar sögur um þaS,
aS vínnautn hafi orSið til þess aS af-
stýra illu verki. En slíkt eru tilvilj-
anir, og siöferSislögmáíiS metur eng-
is tilviljanir, heldur aS eins vitandí og
viljandi athafnir mannanna. ÞaS er
synd aS eyða dýrmætum tíma frá
nauðsynjastörfum í víndrykkju, og
þó skiftir það líklega mannsæfum
samanlagt, sem í þaS fer á degi hverj-
um. ÞaS er synd aS verja fjármun-
um sínum, sem til góSs mætti nota, til
þess eins, aS kaupa sjálfum sjer gleSi
eða óminni, gleði, sem þó oft er tál
eitt fyrir þann, sem nýtur, og kostar
tár annara. ÞaS veröur því meiri
synd, þegar til þess er eytt því, sem
aSeins mundi hrökkva til framfærslu
þeim, sem manni eru faldir til um-
sjár, en svo er það þó oft. ÞaS er
synd aS veikja heilsu sína og af-
komenda sinna í marga liöu, eins og
margsýnt er og sannaö, aö víniö geri,
Og þaö eru margar syndir, sem af
vínnautn leiða óbeinlinis, mörg ill
verk, sem menn fremja undir áhrif-
um víns, og jafnvel glæpir, blettir,
sem öll æfi mannsins fær eigi þvegiS
af. Hve lengi skyldi þannig mega
telja? En alt þetta ætti aö sýna, aS
barátta gegn víninu er og barátta
gegn valdi syndarinnar, þó að þar
sje aS eins veitst aS einum af þeim
mörgu leiSum, sem hún fer um inn
í mannlífiö.
En þó er hitt ekki minna um vert,
hve þessi barátta miSar aö því, aö
ljetta bölinu af herðum fjölda manns.
Hver óspiltur maöur hlýtur aö komast
viö af því aS horfa á það, hve margir
verða aö líöa, og vilja starfa aS því,
aö nokkru af því, sem sýnist vera
augljósast og hörmulegast sjálfskap-
arvíti mætti vera ljett af. Nóg er
samt eftir aS bera, sem vjer enga
leiö sjáum til að ljetta af, þó aö vjer
sköpum ekki sjálfum oss og öðrum
nýjar raunir. Jeg skal nú ekki mála
upp mynd af eymd þeirri, sem víniö
veldur. ÞaS hefur svo oft verið gert
með betri og átakanlegri orSum, en
jeg hef á valdi mínu. Og þó er þaö
átakanlegasta lýsingin, ef þiö hafiö
sjeö nokkuö af því sjálf. Og vel sje
þeim, sem vinna að því að nokkuru
af þvi veröi ljett af herðum mann
anna. ÞaS stRrf er sannarlega af
guöi fætt, guði, hinum miskunnsama
og kærleiksrika fööur.
Enga menn er eins erfitt að skilja
og dæma meö fullri sanngirni eins og
hugsjónamennina. Öllum mönum get-
ur líka skjátlast. Alt, sem mannlegt
er, er líka ófullkomiS, og mistök
hljóta ávalt að koma fyrir. En mikiS
og margt má lika fyrirgefa þeim,
sem vinna af heilum hug aö fagurri
og góöri hugsjón. Margt veröur aS
umbera af þeim, sem eru aS uppræta
stórt böl úr jarðvegi þjóSfjelagsins.
Þó aS þeir traöki eitthvaö niður, sem
heldur heföi átt aS standa, og upp-
ræti eitthvaö, sem oss var kært, þá
veröur ekki viö slíku gert. ÞaS fjell
i þágu annars meira. ÞaS er verö
perlunnar. Vjer hiröum eigi um föt-
in, þegar um lifiS er aS tefla.
voru hugsjónamennirnir, sem hjer sáu
lengst fram og dýpst inn, og mun
þakka sttirf ykkar aö verSleikum.
HaldiS áfram eins og horfir, í drott-
ins nafni. HafiS kærleikan til guðs
og manna að leiöarsteini, og óbornar
kýnslóSir munu blessa starf ykkar.
Amen.
Til
Magnúsar Guðmundssonar
skrifstofust jóra.
Fyrverandi sýslumanns Skagfiröinga.
Jeg tel málið vel komið í höndum
1 ykkar, templarar. Aldrei máske hef-
í ur eins mikið veriS á ykkur deilt og
I starf ykkar, eins og einmitt nú. En
j þaS skal vera ykkur sönnun þess,
! að nú sje nokkuð í húfi. Jeg fyrir mitt
leyti hlýt að treysta betur ykkar for-
| sjá á þessu máli, ykkar, sem borið
hafiö hita og þunga starfsins fyrir
það, og sýnt ykkar kærleika til þess
i verkinu, en forsjá þeirra, sem ekki
veröur sjeS aS hafi nokkru sinni um
þaS hirt. ÞaS má efast um þeirra til-
gang. Sumir kunna aö berjast gegn
því ástandi, sem málið er nú í, af ein-
lægni og góðum hug. En aðrir kunna
lika aö gera það af illum hug, af því
aS þeir vilja máliS feigt. En um ykkar
tilgang er ekki unt aö efast, eftir þaö,
sem á undan er fariS. Og svo er hin
spurningin: Hvorir sjá nú betur, hvaö
málinu er fyrir bestu, þeir sem hing-
aS til hafa sýnt mestan kærleika til
þess og áhuga á þvi, og lagt mest í
sölurnar fyrir þaö, eða hinir, sem
eru nýfarnir aö hugsa um þaö? Jeg
er ekki í neinum vanda aS svara
þeirri spurningu. Kærleikinn er hjer
sem oftar lykillinn að fullum skiln-
ingi og djúpum. Og svo er þess aS
minnast, aS baráttan er eftir alt frem-
ur um aSferð en takmark. Því aS
takmarkinu er ekki náö. ForSist að
láta villa ykkur svo sýn, aö aöflutn-
ingsbann á áfengi sje nokkurt tak-
mark, svo aö nú megi leggja árar í
bát og stíga á land. HaldiS áfram
starfinu. Höfninni er ekki náð enn.
Útrýming áfengisins er takmarkið,
og aðflutningsbannið er aS eins ein
aöferðin til þess aö ná því takmarki,
sú leiöin, sem þiS hafið talið helst
færa. En jeg veit, að engin hætta er
á, aS þið hættiö nú starfinu, þegar
svo nærri höfninni sýnist komiS. ÞiS
störfuöuS, þegar þessi hugsjón hafði
minni byr hjer meSal þjóöar vorrar,
og munið því ekki bregSast nú. Þess
er jeg fullviss.
Drottinn blessi starf ykkar. ÞaS
er vissulega af guSi fætt, og mun
því velli halda. Hann, sem ekki vildi
láta hlífa augunum eöa hægri hÖnd-
inni, ef það várS til þess að auka
manninum synd og böl, hann er vissu-
lega meS ykkur í þessu starfi. ÞjóS
vor mun, þó síðar veröi, sjá, aö þaS
voru hugsjónamenn, sem hjer voru að
starfa aö heillaríku málefni, og það
Ef hefði jeg valdiö á hljómanna máli,
írá hvíslandi blænum að stormanna
slögum,
og óðsnild og visku frá Agli og Njáli,
að offra þjer, vinur, í töfrandi brögum,
þá ljeti jeg hljóma þann hörpunnar
streng,
sem hjartanu’ er vígöur á skilnaöar-
dögum.
En hjá mjer þó búi’ ei sá hugmynda-
vaki,
sem hrífur þá komandi’ um tímanna
lendur
meö geimvíðu, leiftrandi ljóðvængja-
taki
svo ljósbáran flæöir um minningar-
strendur,
þá vildi jeg tjalda því til sem jeg á,
er tengja mig söknuði kveSjunnar-
hendur.
ViS eigum svo fáa til afkasta lengi,
sem orka til sóknar um mótstöSu-
breðann,
en þú hefur öölast þaS álit og gengi,
?.ö eitthvað af krafti þeim hefurðu
ljeSan;
þvi koma þau tiðindin, falla sem flóS
um fjöröinn, aS sjertu nú boSaöur
hjeöan.
ÞaS fær ekki dulist, aö manngildis-
merkin
sig móta á gjörvöllu starfi þíns anda.
Og vonandi liggja mörg lýöþrifa-
verkin
aö leiö þinna sigrandi .framsóknar-
handa.
Jeg finn þaS er lagiS i lófana’ á þjer,
aS lýsa’ yfir ófarna tímanna sanda.
Jeg teigaði áhrif þíns einbeitta vilja,
og undrandi laut jeg aft skilningi
þínum.
Svo veröa þeir kærir, sem vilja’ ekki
dylja
sig vandlega’ og þjett fyrir kunn-
ingjum sínum.
En hreinlyndiö örugga, ósvikið gull,
fer einmitt hjá þjer eftir beinustu
línum.
Jeg veit aS þú öSlaðist yfirvalds-
framann
og orS geta falliö þjer bitur af vörum,
en mjer er þó hugstætt: þaö góð-
vina gaman,
er glæddir þú tíöum meö fyndnustu
y svörum,
og margsinnis framgjörnum huga til
hófs
aö halla, þó dirfskan sje meS þjer í
förum.
Og þjer vildi’ eg ausa af óskanna
lindum
þvi öllu, sem fullkomna hamingju
styftur.
Og framsóknarmáttur á metorfta-
tindum
þinn magnist, er þjóSsældavegina
ryöur.
En aldrei þjer bregSist þín athyglis-
sjón
á öryggisþrepin um framtíSarskriSur.
Kolbeinn ungi.
skipinu og staðnæmdust í hjer um
bil 500 metra fjarlægð. Skaut kaf-
báturinn enn 8 skotum á skipiS, en
hvarf svo. En skipiS flaut eftir sem
áður. Skipsmenn biðu 5 kl.t. í bát-
unum og bjuggust viS að kafbátur-
mn mundi koma aftur, en þaS varö
ekki. Hjeldu þeir þá til skipsins aft-
ur og svo áfram til Fleetwood. Engin
herskip voru þarna í nánd. Líkl. hef-
ur þaS veriö ætlun kafbátsmanna, aö
þeir heföu hitt skipiS og aö þaS
mundi sökkva.
Lík Pjeturs Sigurðssonar skip-
stjóra frá Stykkishólmi, sem hvarf
hjer síðastl. vetur, rak 6. þ. m. hjer
vestantil viS höfnina. Var það jarð-
sett hjer einn af næstu dögum.
Sjötugsafmæli átti 8. þ. m. Ólafur
Amundason kaupmaSur hjer í bæn
um.
Laus sýslan. ForstöSumannssýslan
löggildingarstofu fyrir mælitæki og
vogaráhöld, sem veriö er aS stofna,
er auglýst laus og veitist frá 1. jan.
1919. Árslaun 2500 kr. og aS auki
alt aS 500 kr. til ferSakostnaftar. Um-
sóknarfrestur til 15. júli næstk.
StjórnarráðiS veitir.
Ný ættarnöfn. Jóhann Sörensen
bakari og útgeröarmaöur í Vest-
mannaeyjum, danskur maður, hefur
lögfest sjer ættarnafniS Reyndal. —
Finnbogi Jóhannsson lögregluþjónn
í Hafnarfiröi hefur lögfest sjer ætt-
arnafniö Arndal.
Heimspekispróf í Khöfn hafa þess-
ir ísl. stúdentar nú tekiö: Björn Sig-
björnsson, Kristján Albertsson, Ásg.
Þorsteinsson, Gunnar ViSar og Bene-
dikt Gröndal.
100 ára afmæli Siglufjarðar var
haldift meö mikilli viðhöfn 20. f. m.
Voru þar gestir margir, þar á meöal
um 100 Akureyringar. ASalhátíSar-
ræðuna hjelt sjera Bjarni Þorsteins-
son, en afmæliskvæöi voru sungin
eftir Matth. Jochumsson og Pál J.
Árdal, meS nýjum lögum eftir sjera
Bjarna.
Húseigendur í Rvík hafa myndað
tjelag til þess aö vernda rjettindi sín.
Var stofnfundur haldinn 5: þ. m. og
lög samþykt. Heitir fjelagiS „Fast-
eignafjelag Rvíkur“. í bráöabirgða-
stjórn voru kosnir: Þórður Bjarna-
son kaupm., Gunnar SigurSsson lög-
maður, P. Hjaltested úrsm., Guöm.
Kr. GuSmundsson kauprn., Sig. Hall-
dórsson trjesm., Þorst. Þorsteinsson
skipstj., Þorst. Júl. Sveinsson skipstj.
og Sv. Jónsson trjesmiöur. — Áskor-
un samþykti fundurinn til alþingis
um afnám eða breytingu húsaleigu-
laganna.
Frá Eyrarbakka segir „ÞjóSólfur"
þær frjettir, aö I. A. Lefolii stór-
kaupmaSur hafi gefiö þangaö 10 þús-
kr. í tilefni af 50 ára afmæli verslun-
ar sinnar þar, er var 3. apríl síSastl.
Á af helmingi gjafarinnar aS mynda
sjóS til styrktar ísl. verslunarnem-
endum í Khöfn, og hafa Árnesingar
og Rangæingar þar forgangsrjett.
Hinn helmingurinn á að ganga til
sjúkrahúss í Árnessýslu. Enn fremur
sendi hann Eyrarbakkakirkju vand-
aða turn-stundaklukku.
Frjettir.
„Jón forseti" í hættu. Hann kom úr
Englandsför 5. þ. m. Skipstjóri er
Gísli Þorsteinsson. 26. maí var skip-
iS 27 sjómílur NNV. af Barrahead á
Hebridaeyjum 0g þá á útleið. Var
þá skotið aS því tveimur skotum,
öðru rjett fyrir framan þaö, hinu rjett
fyrir aftan þaö. Komu skötin frá kaf-
báti, er kominn var upp í hjer um
bil 1500 metra íjarlægö frá skipinu.
VeSur var stilt, en töluverö ylgja.
Fóru skipsmenn í bátana, reru frá
„Mikilsverðasta málið í heimi“ er
titill á nýútkomnu riti, sem í eru
tvær ritgerðir um rannsókn dular-
tullra fyrirbrigða, önnur sjerprentuð
ur „ísafold", hin úr „Tímanum".
Framan vift er formáli eftir Harald
prófessor Níelsson. Fyrri hluti rits-
ins er eftir enska sagnaskáldiS Sir
Arthur Conan Doyle, viötal viö hann
um sálarrannsóknirnar og trúar-
brögSin og ritgerð eftir hann um
sama efni, hvorttveggja þýtt úr
ensku blaöi, „The Christian Com-
monwealth“, og er þetta sjerprentaS
úr „ísafold". Síðari ritgerftin heitir
„Sannreyndir andspænis trúarsetn-
ingum. Áskorun til kirkjunnar", og
er eftir Sir Oliver Lodge, þýdd a"f
Haraldi prófessor Níelssyni, sjer-
prentuft úr „Tímanum“. Útgefandi
er Ólafur Bjömsson.
„Með báli og brandi“, eftir H. Sien-
kiewicz. I. bindi af þeirri sögtt er
nú komið í bókaverslanir 0g kostar
kr. 5.00. Síftara bindiö verSur miklu
ódýrara.