Lögrétta - 27.07.1926, Blaðsíða 3

LOGRJETTA
8
sem hann ætlaði að dvelja nokkuð.
Iroke-höfðinginn svaraði, að ef til-
vonandi konungnr þeirra Indíán-
anna ekki vildi láta svo lítið, að
heimsækja sig og sína þjóð, þá
mundi enginn sinna ættmanna
koma til hans í Hamilton. Tvenn
boð fóru á milli og var prinsinn
fastur fyrir í fyrstu, en er hann
sá að Indíánunum var alvara,
ljet hann undan oig heimsótti þá,
enda fjekk hann hinar konungleg-
ustu viðtökur á þeirra vísu og
hafði gaman af.
Sá sem hafði orð fyrir Indi-
ánum, var hinn ungi Oranhy-
atheka og hafði hann flutt boðin,
sem á milli fóru, sem sendiherra
höfðingjans og útlistaði skoðanir
þeirra. Oranhyatheka var prins
sjálfur á Indíána vísu, en frjáls-
mannlegur sem Vesturheimsmenn
eru og kátur vel. Gatst Játvarði
prinsi vel að honum og bauð hon- ;
um með sjer til Englands og til
að kosta nám hans við Oxford-
háskóla. Persónulega var Oron-
hyatheka ekki drambsamur og
þáði boð prinsins með þökkum.
Valdi hann læknisfræði sem náms-
grein og lauk prófi með besta
lofi. Seinna varð hann Hátemplar
allrar Goodtemplarareglunnar;
kosinn á Hoit-þinginu í Edinborg
1891, þegar Wm. W. Tumbull,
sem vai- Skoti, baðst undan endur-
kosningu.
Það var þessi rauðskinni, sem
hafði samið miðlunartillögu þá, er
samþykt var í Louisville og sem
sprengdi Regluna. Joseph Malins
ásamt Georg Gladstone og 16
öðrum sendu skorinort mótmæla-
brjef inn á þingið, en þegar því
var að engu sint, kvöddu þeir og
fóru heim og þar með var Reglan
kiofin í tvent.
Malins tók stjórnina á Englandi
og öðrum löndum utan Vestur-
heims. Var sú grein hennar kend
við hann og kölluð Malinska
Reglan. J. J. Hickmann stýrði
hinni nokkur ár, þangað tii
1881, en samt var sú greinn altaf
kend við hann og köliuð Hick-
manska Reglan. Báðar breiddust
nú iþessar Reglur út um sömu
löndin. Til dæmis voru Hickmansk-
ar stúkur til í Danmörku áður
en Malinska Reglan kom þangað
1880. Annars var það Malins og
hans útsendarar sem áttu heiður-
inn af útbreiðslustarfinu á Norð-
urlönidum og Þýskalandi og sam-
kepnin við hina bæði hjer og í
Vesturheimi, einkum í Canada,
dró ekki úr dug þeirra.
í tíu ár áttust þessar Reglur
þannig við og á þeim tíma tóku
til starfa Stórstúkur af Malins
Reglu á öllum Norðurlöndum og
víðar. Frá Noregi barst Reglan
til íslands með norskum sjómanni,
sem í raun rjettri var skósmiður
og enginn Reglumaður þegar til
lengdar ljet.
Á meðan Reglan var klofin og
hlutarnir keptu um völdin sem
fyr er sagt, dvínaði misklíðar-
efnið smátt og smátt. Hickmann
varð sáttur við negrana og vildi
koma á samvinnu við Malins, enda
gengu margir á milli og heimsókn-
arrjettur var loks lögtekinn milli
stúkna. Því næst var samkomu-
lag um að báðar Reglumar hefðu
Hástúkuþing á sama stað 1886
og var til þess valinn baðstaður
í New York ríkinu 19 kílómetra
frá Hudsonsfljóti, sem heitir
Saratoga-Springs. Malins Reglan
átti nú fjölda stúkna fyrir vest-
an haf og fjölmentu báðir á þing-
in. Eftir að nokkur grundvallar-
atriði höfðu náð samþykki beggja
slógu þær saman reitunum. Það
þótti hátíðlegt og örlagaríkt
augnablik, þegar andstæðingamir
Hickmann og Malins tóku hönd-
um saman og þar með var allri
misklíð frá undanförnum árum
gleymt og negramir höfðu fengið
fult jafnrjetti aftur.
íslenska Stórstúkan hafði full-
trúa á þessu sameiningarþingi.
Sá hjet Mungo Nasmith er kom
fram fyrir vora hönd og, greiddi
atkvæði með sameiningunni. Það
var þáverandi Háritari Wm. W.
Turnbull, sem gekst fyrir því, að
vjer hefðum þarna fulltrúa Islend-
ingar. Nasmith talaði kröftuglega
með málinu og sendi síðan Stór-
templar, sem þá var Jón ólafs-
son, ágæta skýrslu um för sína að
gang málsins á þinginu. Um það
má lesa nánar í ísl. Good-Templar
II. ár, nr. 1—2 og 3—4.
P. J.
----o----
Ferð
um Norðurþingeyjarsýslu 1925.
Frá Hallbjamarstöðum fór jeg
þann 25. júní og fylgdi bóndinn,
Halldór, mjer útl að Máná, af
því að jeg vildi fara í kringum
Tjörnes. Þar er vondur vegur og
grýttur, mestan part af leiðinni.
Fór jeg að Baugastöðum, tafði
þar lítið, og svo fram að svo kall
aðri Auðbjargarstaðabrekku. En
þegar jeg kom á brekkubrúnina,
og sá tþar endann á nýruddum
vegi, varð jeg forviða að sjá
menn leggja þar veg, sem er
hreint og beint lífsháski að fara,
bæði vetur og sumar. Nær hefði
verið, eftir minni meiningu, að
leggja sniðskorna braut upp
brekkuna fyrir ofan bæinn á
Auðbjargarstöðum. Samt skruðl-
aðist jeg þama ofan og svo suð-
ur að bænum; en stutt fyrir utan
bæinn, meðfram brekkunni, sá
jeg nothæfar vatnslindir, einar 2
til 3, og skoðaði jeg þær. Jeg var
þá einn. Á Auðbjargarstöðum
voru margir gestir, því þeir voru
að reka saman fje til rúnings. Þar
býr Gunnar Sigurðsson frá Hóls-
seli á Hólsfjöllum, og var honum
víst áhugamál að koma þar upp
silungsklakhúsi og sleppa seyðun-
um í lónin, sem þar eru rjett
hjá.
Svo fór jeg ofan að Lóni til
hreppstjóranis, Björns Guðmunds-
sonar, og var þar nóttina í góðu
yfirlæti. Um morguninn skoðaði
jeg ströndina meðfram lónunum.
Þar eru átgætar vatnslindir. En
mjer var sagt, að lónin flæddu
upp á bakkana, og rótuðu öllu
þar meðfram, þegar stórviðri
væru á norðan, og rifu og tættu alt
sem laust væri á ströndinni, og
væri því óhugsandi að hafa þar
á floti silungskassa.
Svo fór jeg upp í Víkingavatn
og kom til vinar míns Björns
Þórarinssonar, sem nú liggur alt-
af 1 rúminu, sat hjá nonum
nokkra stund, en allir piltar á
bænum voru í sauðfjárleit til
rúnings. Hjelt jeg svo áfram aust-
ur að vallargarðinum á Grásíðu;
þar vissi jeg af ágætri vatns-
lind til að láta þar í kiakkassa,
og var þar hiti 4 gr. á C. Þar er
líka ágætt að ná hrognum í Bás-
unum, og líka þar stutt frá í
„holunni“ svo kölluðu.
Svo fór jeg nú sem leið liigg-
ur upp sandana og að Litlu-á. Þar
yíir á ferju og í Ámanes. Þar
býr Jóhann með sonum sínum,
mjög myndarlegum. Gunnar son-
ur hans vill endilega fá eitt klak-
hús í sveitina, og ráðlagði jeg
honum að reyna við „holubjarg-
ar“-lindina, og er jeg þó hikandi
við að það lánist, sökum þess að
enginn vatnshalli er frá lindinni.
Svo fór jeg sem leið liggur að
Jökulsárbrúnni og að Austaralandi
— þar býr Páll, sem margir kann
ast við af gestrisni hans; tafði
þar nokkuð, og fór sjvo fram í
Hafursstaði, til bróður míns,
Gunnlaugs, og var þar sem heima,
því þar ólst jeg upp. Þar er sú
mesta breyting á öllu, sem jeg
hefi sjeð á einu heimili, enda er
þar margt fallegt að skoða, því
Helgi, sonur bróður míns, er
besti smiður, og skortir mig orð
til að lýsa því; en líka eru hin
systkinin mikið myndarleg. —
Teodór sonur Gunnlaugs er búinn
nú í tvö ár að klekja út nokkr-
um þúsundum af bleikjuhrognum
frá Mývatni; sótti þau þangað og
hefur lánast vel, enda er hann
mesti hugvitsmaður. Jeg var áð-
ur búinn að skrifa honum og
segja, að hann gæti haft flot-
kassa í miðlindinni, og hafði hann
gjört það; en ómögulegt að byggja
þar klakhús; afstaðan er svo-
leiðis. — Við fórum svo að leita
að vatnslind þar stutt frá, og á-
litum, að þar mætti byggja klak-
hús, ef lindin reyndist trygg.
Svo fór nú Þeódór sonur Gunn
laugs með mjer áleiðis til Kópa-
skers, og komum við að Núpi.
Þar býr Nikulás myndarbúi; töfð-
um við þar nokkuð. Þar er ekkert
hægt að gjöra, því Brunnáin er
ómöguleg vegna sandbleytu og
sandbburðar. Svo hjeldum við á-
fram til vinar míns, Jóns Ingi-
mundarsonar á Brekku í Núpa-
sveit. Þar siagði jeg honum að
vel mætti koma á mikilli silungs-
veiði í Klapparósinn; enda heyrði
jeg, að þar, á þeim ós, væri oft
talsvert af fiskiöndum, sem bend-
ir á, að þarna sjeu smá-síli, -en
slæmt að varðveita þau.
Á Brekku var jeg nóttina, fór
svo um morguninn út að Snarta-
stöðum; þar býr Ingimundur, sá
mikli og góði gestgjafi, eins og
fleiri þar um slóðir. Hann ljet
son sinn, Guðna, fara með mjer
ofan að stórum læk, sem rennur
rjett fyrir neðan bæinn og út í
sjóinn hjá Kópaskeri; enginn foss
er í honum. Jeg sýndi Guðna, að
vel mætti koma þar á veiði, ef
lagaður væri ósinn, þar sem læk-
urinn rennur í sjóinn, þannig, að
frá brúnni væri ruddur farvegur
ofan fyrir, þar til sandurinn kæmi
og búinn til dálítill vatnsáll, til
þess að sjóbirtingurinn eða sil-
ungurinn gæti hiklaust með flóð-
inu gengið þarna upp lækinn, því
lækurinn væri ágætur til að ríða
í. —
Svo fórum við út að tveimur
tjörnum; þær eru litlar, og veit
jeg ekki um dýpt þeirra. Ekkert
rennur úr þeim eða í þær, en svo
var samt að sjá sem þar gæti
þrifist bleikjusilungur, ef þær
eru ekki of grunnar. En þar er
feiknin öll af kríjum, sem. mundu
nota sjer sílin óútreiknanlega mik-
ið. —
Þaðan hjelt jeg út á Skörðin og
að Leirhöfn, skoðaði þar Bæjar-
vatnið, og sýndi jeg Helga bónda
þar talsvert af silungsátu, og leit
svo á, að reynandi væri að flytja
þangað bleikjusilungssíli, ef vatn-
ið botnfrysi ekki. En þeir bræður
höfðu ekki athugað það. — Svo
fór Helgi með mjer út að Brunn-
vatni. Þar sá jeg öllu meiri og
betri silungs-átu, en ekki vissu
þeir um dýpt vatnsins. Svo út að
Hávarðsvatni. Þar eru góð skil-
yrði öll. — Svo út að Grjótnesi
til Björns Sigurðssonar frá Ær-
lækjarseli, og var þar nóttina.
Þar er alt mjög myndarlegt. Um
morguninn fór Guðmundur sonur
bóndans með mjer austur að
Oddsstöðum; þar skoðaði jeg
Steinbogalækinn, sem kemur úr
vatni þar stutt sunnan við bæ-
inn. Það þarf að ryðja farveginn,
svo að sjóbirtingurinn igeti geng-
ið hiklaust upp eftir læknum,
þannig, að vatnið geti fallið með
öðrum' bakkanum, og er það
víst, að orðið gæti mjög mikil
veiði í því vatni. Jeg sýndi þessa
aðferð. Vatnið liggur vel við, og
áta nóg í því. '
Þar næst kom jeg að Siigurðar-
stöðum. Þar býr frú Guðrún
(Bjömsdóttir frá Presthólum, og
hafði jeg komið til hennar fyrri,
og tók hún mjer sem fyrri höfð-
inglega, sem er vani þess fólks;
líka var hún einhuga, að fá rækt-
aðan silunginn. Þar er stórt vatn,
og fór jeg fram á það undireins
með fylgdarmanni mínum, Guð-
mundi frá Grjótnesi, og mældi
hita vatnsins, og var hann 15
gr. á C. Vatnið er ekki djúpt og
því mjög gróðurríkt, enda kom
þar upp við borðstokkinn mikið
stór silungur; rennur lækur úr
vatninu, og er nauðsynlegt að
laga farveg hans nokkuð, svo
silungurinn geti gengið upp og
ofan hann, því stutt er til sjávar
og lítill halli, en þó nógur.
Svo, eftir höfðinglegar veiting-
ar, hjeldum við á stað austur að
Blikalóni. Þar skoðaði jeg læk,
sem rennur úr nokkuð stórri
tjörn, og er þar ágætt vatn, en
lítill halli, og þarf að leiða vatnið
þar ofan eftir, 12 til 15 faðma, í
pípu, til að fá nógan halla, og
straum inn í klakhúsið og út úr
því; 4 gr. hiti á C. var þarna.
Það þarf að vera bæði stórt og
gott klakhús til þess, að þessi
mörgu otg góðu silungsvötn, sem
eru á Sljettunni, gætu fengið það-
an nægju sína.
Á Blikalóni var jeg nóttina og
fór svo beint austur á Raufarhöfn,
og er þar ljóti vegurinn. Þar tók
eitt við hliðina á mjer á ekilsætinu", sagði ökumaðurinn.
— „Jeg tek það“. — „Gerið þjer svo vel að koma upp“.
En ökumanninum varð litið á tötra ferðamannsina, áður
en ekið var af stað, og heimtaði hann þá borgunina.
„Ætlið þjer að fara alla leið til Lagny?“ spurði hann. —
„Já“, svaraði maðurinn. Hann borgaði fyrir akstur til
Lagny. Þá var ekið af stað. Þegar þeir voru komnir út
úr hliðinu, reyndi ökumaðurinn að hefja samræður við
manninn, sem sat hjá honum, en hann svaraði einungis
með einsatkvæðisorðum. Þá tók ökumaðurinn að blístra og
bölva klárunum sínum. Ökumaðurinn hnepti að sjer káp-
unni. Veðrið var kalt, en ferðamaðurinn virtist ekki hirða
neitt um það. Þannig komust iþeir til Chelles um klukkan
sex. Ökumaðurinn nam staðar fyrir framan veitinga-
krána í gömlum húsum hins konunglega ábótadæmis til
þess að lofa hestunum að blása. „Hjer fer jeg úr“, sagði
maðurinn. Hann tók prik sitt og pynkil og hljóp ofan úr
vagninum. Augnabliki síðar var hann horfinn. Hann hafði
ekki farið inn í veitingahúsið, og þegai- vagninn nokkur-
um mínútum síðar lagði aftur af stað til Lagny, mætti
hann honum ekki í aðalgötunni í Chelles. Ökumaðurinn
sneri sjer að farþegunum inni í vagninum. „Þessi maður
er ekki hjeðan úr hjeraðinu", sagði hann, „því að jeg
þekti hann ekki. Hann sýndist ekki eiga grænan eyri, en
þó er hann ekki spar á skildinginn, því að hann borgaði
til Lagny en ekur ekki lengra en til Chelles. Það er orðið
dimt, öllum húsum er lokað, hann fer ekki inn í veitinga-
húsið, og ekkert sjest til hans. Það er alveg eins og hann
hafi sokkið í jörð niður“. Svo var þó ekki; hann hafði
flýtt sjer í myrkrinu gegnum aðalgötuna í Chelles, og
þvínaost hafði hann beygt inn á veginn til Montfermeil;
svo var að sjá, sem hann hefði komið þangað áður og
þekti leiðina. Hann gekk hratt eftir Montfermeilveginum.’
Hann heyrði til einhversi þegar hann kom á mótin, þar
sem þessi vegur og gatan með trjáröðinni frá Gagny til
Lagny mætast. Hann flýtti sjer að fela sig í gryfju og beið
þangað til fótatakið fjarlægðist. Þessi varkárni var annars
alveg ástæðulaus, því að þetta var dimt desemberkvöld,
eins og oss er kunnugt. Á himninum sáust varla tvær
eða þrjár stjörnur. Eftir iþetta varð vegurinn nokkuð á
fótinn. Maðurinn gekk ekki lengra eftir Montfermeilveg-
inum, en beygði til hægri handar, gekk yfir grundimar og
flýtti, sjer inn í skóginn. Þegar þangað var komið, hægði
hann á sjer og tók að athuga trjen vandlega, eins og hann
væri að leita sig fram eftir einhverjum leynivegi, er hann
einn þekti. Eitt augnablik var svo að sjá, sem hann misti
af leiðinni og hann nam ráðþrota staðar. Loksins komst
hann, með iþví að þreifa fyrir sjer, inn í rjóður, þar sem
lá hrúga af hvítum steinum. Hann igekk hratt að þessum
ateinum og athugaði þá gaumgæfilega. Nokkur skref frá
steinhrúgunni var dökt trje með mörgum hnúðum. Hann
gekk þangað og þreifaði á berkinum með hendinni, eins
og hann iþekti þessa hnúða og væri að telja þá. Beint á
móti þessu trje — það var eskiviður — var kastaníutrje;
börkurinn var að því kominn að detta af, sökum einhvers
sjúkdóms, og hafði verið saumað zinkband um það, eins
og sjúkraumbúðir. Hann lyfti sjer á tær og þuklaði á
þessu zinkbandi. Þvínæst stappaði hann með fótunum
nokkra stund milli trjesins og steinanna, eins og til þess
að ganga úr skugga um, að ekki hefði verið grafið þar
nýlega. Þá lagði hann aftur af stað gegnum skóginn.
Þetta var maðurinn, sem hafði hitt Cosettu. Á leið
smni gegnum skóginn í áttina til Montfermeil hafði hann
komið auga á þennan litla skugga, sem andvarpaði, setti
eitthvað, sem hann hjelt á, við og við niður, tók það upp
aftur og hjelt áfram göngunni. Hann hafði gengið alveg
til hennar og sjeð að þetta var ósköp lítil telpa, sem var
að dragast með feiknastóra vatnsfötu. Og þá hafði hann
tekið þegjandi í handarhaldið. ,
♦ •
Eins og vjer höfum getið um, varð Cosetta ekki hrædd
við hann. Maðurinn gaf sig á tal við hana; hann talaði al-
varlega og hægt. „Þessi fata er heldur þung fyrir þig,
barnið mitt“, sagði hann. Cosetta leit upp og sagði: „Já“.
— „Láttu mig fá hana og jeg skal bera hana fyrir þig“.
Cosetta slepti fötunni. Maðurinn gekk við hlið hennar.
„Hún er sannarlega mjög þung“, sagði hann í hálfum
hljóðum. „Hvað ertu gömul, litla stúlka?“ — „Átta ára“.
— „Hefur þú gengið langt með þessa fötu?“ — „Frá
líndinni í skóginum“. — „Hvað er það langt?“ — „Rúm-
lega stundarfjórðungs gangur hjeðan“. Maðurinn þagði
augnablik. Þá svaraði hann nærri því hranalega: „Þú átt
þá enga móður?“ — „Jeg veit það ekki“, svaraði barnið.
Áður en maðurinn fengi tíma til þess að Segja nokkuð,
bætti hún við: „Jeg held ekki. Önnur böm eiga móður,
en jeg á enga. Jeg held að jeg hafi aldrei átt neina“,
sagði hún eftir litla þögn. Maðurinn nam staðar. Hann
setti fötuna niður, laut niður og setti báðar hendumar á
axlir barnsins og reyndi að sjá framan í hana þó að dimt
væri. Magur og vesaldarlegur líkami Cosettu bar óljóst
við daufan himininn. „Hvað heitir þú?“ spurði maðurinn.
— „Cosetta“. — Maðurinn hrökk við eins og rafmagns-
bylgja færi í gegnum hann. Hann leit aftur á hana, slepti
þvínæst höndunum af öxlum hennar, greip fötuna aftur og
lagði af stað. Andartaki síðar spurði hann: „Hvar áttu
heima, litla stúlka?" — „I Moirtfermeil, ef þjer vitið hvar
það er“. — „Er það þangað, sem við erum að fara?“ —
„Já“. Hann þagði aftur dálitla stund, og mælti síðan:
„Hver hefur sent þig út í skóg til þess að sækja vatn um
þetta leyti?“ — „Það gerði madama Thenardier“. Maður-
inn hjelt áfram, og reyndi að láta svo sem ekkert væri
um að vera, en mátti þó heyra einkennilegan skjálfta í
röddinni: „Hver er madama Thenardier ?“ — „Það er hús-
móðir mín“, sagði barnið; „hún hefur veitingahús“. —
,,Veitingahúsi?“ sagði maðurinn. „Jæja, jeg ætla þá að
vera þar í nótt. Fylgdu mjer þangað“. — „Já, við erum á
leiðinni þangað“. Maðurinn gekk nokkuð hratt, en Co-
settu gekk vel að fylgjast með honum. Hún fann ekki leng-
ur til þreytu. Við og við leit hún upp á þennan mann með
óumræðilegri rósemi og trausti. Enginn hafði kent henni
að snúa sjer til forsjónarinnar og biðja, en nú fann hún