Lögrétta - 07.12.1926, Qupperneq 2

I
&0ORJBTTA
Aðalfundur
Fiskifjelags íslands
verður haldinn í kaupþingssalnum í Eimskipafjelagshúsinu, laugardag-
inn 12. febrúar 1927.
DAGSKRÁ samkvsemt 6. gr. fjelagslaganna.
Stjórnin.
ribböldum, sem níðast á Sigurði
saklausum og reka hann á rudda-
legasta hátt frá því starfi, sem
hann einn alLra núhfandi manna
er maður til að vinna! Og Sig-
urður er hinn mesti og brjóstum-
kennanlegasti píslarvottur, sem
um langt skeið hefur verið uppi
1 landinu. Að þessari eða þvílíkri
niðurstöðu hlyti sá að komast,
sem einungis hlustaði á loíræður
Sigurðai’siimanna, eða læsi lastið
um stjómina og ekkert vissi
meira um málavöxtu þessa. Og
jeg hef enda hitt að máh menn,
sem auðfundið var, að svona htu
á silfrið. Og það er alls ekki að
undra, svo kappsamlega, sem
sóttur hefur verið róðurinn af
hálfu stjómarfjenda, bæði leynt
og ljóst. Greinagerð stjómarinn-
ar er það eina sem hún hefur lagt
fram til vamar sjer í þessu^
þjarki. Og svo mun sumum sýn-
ast að hún vegi vel á móti árás-
arskrifum andstæðinganna, þó
ónóg reyndist eðhlega, til að
dreifa moldviðri því hinu mikla,
er blásið hafði verið upp víða
um land, löngu áður en greina-
gerðin birtist. En að mínu áhti
og sjálísagt margra annara, hef-
ur stjómin farið laukrjett að ráði
sínu, með því að svara ekki ádeil-
unum öðm vísi en svona. Hún
hefur vafalaust ýms þaríari verk
að vinna, en að henda á lofti og
senda til baka allar þær hnútur,
sem að henni er kastað, en missa
marksins. Og því er svo varið
stundum að þögnin er það svarið,
sem best á við. — Og það er ekki
fyrir þá sök, að jeg telji stjóm
Búnaðarfjelagsins vamar vant, að
jeg skrifa þetta greinarkom. Og
enn síður býst jeg við að hún
kunni mjer nokkra þökk fyrir
það. Mig langar einungis til að
gera ofurhtla grein fyrir skoðun
minni á ágreiningsatriðunum
sumum, og ef kostur væri, um
leið að hjálpa einhverjum til
betri skilnings, en hann áður
hafði á þessu margumsnúna mál-
komi. Hjer, sem víðar, væri þess
mikil þörf að leiða þá út í ljósið,
sem viltir vaða reik í völundar-
húsi vanþekkingarinnar. Og ekki
síst, ef svo eru húsakynnin þar
sem hjer virðist vera: að veggir
eru úr vitleysu, rjáfur úr rógi og
loftið lævi blandið.
II.
Mjög hefur þeirri kenningu
verið að mönnum haldið, að Bún-
aðarfjelagsstjómin hafi brotið lög
þegar hún sagði Sigurði upp stöð-
unni. Það hefur verið fullyrt með
feitum orðum, að það væri ekki
hún, heldur Búnaðarþingið, sem
skera ætti úr því hvort skift yrði
nú um búnaðarmálastjóra eða
ekki. Búnaðarþingið í vetur á að
skera úr því hvort brot Sigurðar
sje svo stórt, að nægileg brott-
rekstrarsök sje!! Þessu hefur
víða verið haldið fram, bæði í
ræðu og riti. En einna eftirminni-
legast kemur það fram í áskor-
unum þeim á Búnaðarfjelags-
stjómina, sem aðalfundir búnað-
arsambandanna, víðsvegar um
landið, voru látnir samþykkja.
Úr sekt Sigurðar hefur og ver-
ið harla lítið gert. Og það hefur
á marga vegu verið reynt að sýna
fram á, hvað aðgerðir hans í
áburðarmálinu hafi verið ákaf-
lega meinlausar og þýðingar-
litlar. Þær tilraunir hafa nú geng-
ið upp og ofan og þó líklega fæst-
ar ver en að vonum. Ef jeg man
rjett, fer ekki fjarri því, að rök-
in sum, sem fram hafa verið
færð, til fulltingis þeirri kenning,
sjeu bygð á orðaleik og skýja-
glópsku, í meira en meðallagi. Það
er, svo sem kunnugt er, stundum
hægt að fara svo með rangt mál,
að út geti litið eins og rjett væri.
enda algengt að menn bregði slíku
fyrir sig. En hollust er þeim hóf
semin, er þann leik leggja í vana
sinn. —
Hvað er nú hið rjetta í þessu
máli? veit jeg að margir vildu
spyrja, ef von væri um gott
svar. Og þannig hefur þúsund
sinnum verið spurt í sumai’. —
Tilgangur minn með greinarstúf
þessum var nú einmitt sá, að
reyna að svara þeini spurning,
svö vel sem jeg veit og má.
I lögum 'Búnaðarfjelagsins er
það tekið skýrt fram, að það sje
„stjórnin“, sem ráða á búnaðar-
málastjóranum. En ráðanautana
ræður hún og hann í sameiningu.
Búnaðarþingið er ekki að neinu
nefnt til þeirra ráðningastarfa.
Enda væri slíkt varla heppiiegt.
— Frá mínu sjónarmiði hggur
þetta svona fyrir: Stjómin er
húsbóndi fjelagsins og sam-
kvæmt lögum ber formaður henn-
ar ábyrgðina út á við, á öllu sem
gert er í nafni þess! Búnaðar-
málastjórinn er ráðsmaður fje-
lagsins, sem stjómin felur fram-
kvæmd og eftirlit hinna ýmsu
mála og verkefna, sem fjelagið
hefur til meðferðar. Hann ber
ábyrgð ráðsmensku sinnar að-
eins gagnvart stjóminni, svo
lengi sem gerðir hans ekki ganga
í bága við almenn lög landsins.
Hann má ekkert gera í nafni fje-
lagsins, nema í fullu samræmi sje
við vilja meirihluta stjómarinnar.
Og strangt fram tekið, því aðeins
að honum hafi verið falið að
framkvæma verkið svo. Ráða-
naútarnir eru vinnumennimir
Búnaðarfjelagsins, og framkvæma
það eitt, sem þeim er falið.
Stjórnin á að ráða Búnaðar-
málastjóranum, — hún og enginn
annar! — Af þessu leiðir aftur
hitt: að það er hún, sem segir
segir honum upp vistinni, þegar
þess sýnist þörf. Geri búnaðar-
armálastjóri sig sekan um bak-
ferli og ótrúmensku við stjómina
og fjelagið, þá lætur hún hann
eðlilega fara frá starfi sínu og
ræður til þess annan mann, sem
hún trúir betur. Til þess hefur
hún rjett án nokkurrar íhlutunar
annarstaðar frá. En vanræki hún
að fylgja fram þeim rjetti sín-
um, hefur hún í raun og veru
dæmt sjálfa sig sem skeytingar-
lausa og ljelega stjóm.
Núverandi stjóm hafði til þess
fullan rjett að víkja fyrverandi
búnaðarmálastjóra úr sæti. Hún
hafði það samkvæmt ráðningar-
samningi hans. Samkvæmt lögum
Búnaðarfjelagsins. Og samkvæmt
allri heilbrigðri skynsemi. Og
hún hafði ekki aðeins rjett til
þess, heldur einnig 'Skyldu við
búnaðarfjelagið og sjálfa sig. Því
nokkumveginn sannað mál má
það kallast, að Sigurður fór á bak
við stjómina og gekk í bága við
yfirlýstan vilja hennar um
merkileg mál. Það er einmitt
hjema, sem þungamiðja sektar
hans í áburðarmálinu liggur. Það
er ekki aðalatriði þess máls,
hvort bændumir og búnaðurinn
íslenski skaðast eða hagnast á
því, að norski saltpjeturinn eða
kaupumboð hans, var svikið frá
Búnaðarfjelaginu. Aðalatriði
málsins er hitt, sem enginn rjett-
sýnn maður getur gengið blind-
andi fram hjá: Það var búnaðar-
málastjórinn, æðsti trúnaðarmað-
ur Búnaðarf jelagsins, sem lagði
til meginþræðina í þann svikavef.
Það er hið sorglegasta í sök hans.
Það er brot, sem Búnaðarfje-
lagsstjómin mátti ekki fyrirgefa.
Ráðsmaður, sem sýnt hefur af
sjer slíka ótrúmensku, er til svo
margs vís, að það getur enginn
vitað hvaða óhæfu hann fremur
næst. Það er sama hvað góður
hann er og gagnnýtur að öðru
leyti. Forsjáll húsbóndi getur ekki
haft hann lengur, — vegna sóma
síns og vegna hættunnar, sem
hann ætti þá sífelt yfir sér vof-
andi. —
Það hefur sitthvað verið fleipr-
að um það, að Rúnaðarfjel. mætti
ekki við því, að missa Sigurð.
Það ætti á engum manni völ, sem
jafnhæfur væri til þessa starfs
sem hann. Þau ummæli em nú
sennilegast svipaðrar ættar og
önnur mörg um þessi mál: Öfgar
og bull út í bláinn. Sú hlið máls-
ins væri auðvitað vel þess verð,
að tekinn væri til rækilegrar yfir-
vegunar, og þá um leið á það lit-
ið, hve skynsamleg ræktunar-
málastefna Sigurðar, — með öll-
um stóru vjelunum í raun og
veru er — og hve heppileg hjer í
voru strj álbýla smábænda landi!!
Þó skal því nú slept að þessu
sinni. Má vel vera að einhverjum
gefist síðar tóm til að athuga
það alvörumál.
Hitt er vafalaust satt sem sagt
er um dugnað Sigurðar, áhuga
hans og kapp á að komast eitt-
hvað áfram. En nokkuð virðist
þeim hæfileikum hans stundum
stefnt fram hjá marki. Ekki þarf
dugnaður Sigurðar að fara for-
görðum þó hann hverfi frá fyrra
starfi sínu. Nóg eru verkefnin til
handa þeim, sem duglegir eru.
— Gæti jeg vel bent á verk
handa honum í þágu lands og
þjóðar, sem miklu væri honum
sæmilegar og betur valið en bún-
aðarmálastjórastaðan. Hann ætti
að verða sandgræðslustjóri. Þar
er mikið verk og veglegt að vinna.
Og það getur vel átt sjer stað, að
til þess starfs sjeu fáir menn
öllu betur fallnir en einmitt hann.
Og vel er hann þess verður að
gefast kostur á því enn að vinna
að græðslu landsins. Því það ætla
jeg að honum sje hið hjartfólgn-
asta starf, þrátt fyrir mistökin
mörg.
III.
Hvernig endar nú þóf þetta?
Það er ráðgáta sem enginn getur
að svo komnu máli leyst til hlýt-
ar. Og útlitið er alls ekki gott. í
herbúðum Sigurðarsinna virðist
sú hugsun töluvert heimarík að
takast muni mega að lyfta hon-
um aftur í ráðsmannshásætið,
þegar búnaðarþingið kemur sam-
an í vetur. Þeir munu hafa góð-
ar vonir um, að á því þingi verði
þeir menn í meiri hluta, sem
meir meta vináttuna við Sigurð
en heiður Búnaðarfjelagsins. Lík-
lega gera þeir ennfremur ráð fyr-
ir því, að formaður Búnaðarfje-
lagsins verði til þess fús að setja
yfirlýsta sannfæringu sína fyrir
þökk og hylli þessa væntanlega
þingmeirihluta. Og þegar svo
vel er á veginn komið, er auðvelt
að ljúka því sem á vantar: Að
losa sig við þann stjómarmeð-
liminn, sem búnaðarþingið hefur
kosið og setja svo eitthvert þægð-
arskinnið sitt í það rúmið. Þá er
myndaður sá meiri hlutinn, sem
þá vantar! Þá er Sigurður aftur
kominn að.
Svona eða sem næst þessu
munu þeir sumir a. m. k. hugsa
sjer að koma málinu í kring. Og
hver veit nema þeim takist það?
Það virðist hjer töiuverð ástæða
til að vera við einhverju ótrúlegu
búinn. En ótrúlegt er það næsta,
að meiri hluti búnaðarþingsins
láti binda fyrir augu sjer og leiða
sig blindan í halarófu -fram að
fótskör Sigurðar. En ótrúlegast
miklu væri þó það, að sjálfur
form. Búnaðarfjelagsins fylgdi
þeim vesæla flokki. Það væri að
mínu áliti hneixlanleg níðhyggja
í hans garð, ef gert væri ráð
fyrir slíku.
Það besta, sem Búnaðarfjelags-
stjómin gæti nú að mínu viti
gert, til að greiða úr flækjunni,
væri það að veita búnaðarmála-
stjórastöðuna sem fyrst. Þá væri
um leið lagður á málið lokadóm-
urinn. Þá myndu andskotar henn-
ar sjá, að þýðingarlaust væri að
þvaðra meir um það, og þreytast
brátt og þagna.
Gætið þess allir góðir menn og
málsaðilar, að heiður Búnaðarfje-
lagsins liggur við, ef eigi tekst
bráðlega að ráða þrætumálinu til
þolanlegra lykta.
Helgi Hanneeson.
----o-----
Norskur sendiherra? I norsk-
um blöðum er um það talað, að
stofnuð verði norsk sendiherra-
staða í Reykjavík, í stað aðal-
ræðismannsstöðunnar, sem nú er
hjer.
Kosningarnai’ í Danmörku 2.
þ. m. fóm svo, að stjómarflokk-
urinn (Jafnaðarmenn) töpuðu 2
sætum, hafa nú 53, „radikalir",
sem studdu stjómina, töpuðu 4
sætum, hafa nú 16, vinstri menn
unnu 2 sæti, hafa nú 46 og hægri
menn unnu 2 sæti, hafa nú 30.Um
aðra flokka er þess að geta, að
hinn nýi „Rjettarflokkur“ (aðall.
Georgistar) fekk 2 sæti, Sljes-
víkurflokkurinn svonefndi fekk 1
sæti, „sjálfstæðisflokkur“ Come-
liusar Petersen í Suður-Jótlandi
fekk ekkert sæti, og kommunistar
ekkert.. Jafnaðaimannastjómin er
því orðin í minnihluta, en hægri
og vinstri menn hafa saman
meirihluta, 76 sæti.
Fyrirlestra fluttu hjer í bæn-
um s. 1. sunnudag, Guðm. Finn-
bogason landsbókavörður um bölv
og ragn og þjóðnýtingu þess og
frú Margrjet Símonardóttir frá
Brimnesi um konur og menningu
nútímans.
Listsýningar nokkrar hafa ver-
ið opnar hjer undanfarið, hjá
Guðm. Einarssyni og Júlíönu
Sveinsdóttur og svo minningar-
sýning Guðm. Thorsteinsson.
Verður þeirra getið nánar í næsta
blaði.
Heimilisiðnaðarsýningu hefur
Heimilisiðnaðarfjelagið nýlega
opnað og systurnar frá Brimnesi,
sem kent hafa hjer hannyrðir,
hafa einnig opna einkasýningu.
Fjórir húsgagnasmiðir hafa einn-
ig sýnt opinberlega „sveins-
stykki“ sín.
Siðfræði próf. Á. H. Bjama-
son, önnur bókin, er nýkomin út.
Undanfarna daga hefur verið
vonsku veður og farist' bátur með
tveimur mönnum í Isafjarðar-
djúpi.
Um Breiðabólstað á Rangárvöll-
um eru 5 umsækjendur: sjera
Gunnar Árnason frá Skútustöð-
um, sr. Sveinbj. Högnason í Lauf-
ási, sr. Eiríkur Helgason á Sand-
felli, sr. Jónmundur Halldórsson í
Grunnavík og sr. Stanley Melax á
Barði.
Vígsluneitun. Guðfræðikandi-
datinn Þorgeir Jónsson hefur ný-
lega farið fram á það að fá vígslu
til eins safnaðar hins nýja kirkju-
fjelags Vestur-Islendinga. En
biskupinn neitaði vígslunni, þar
sem sjer væri óviðkomandi söfn-
uðir utan hinnar ísl. þjóðkirkju,
sem hann væri settur yfir og þar
að auki væri í þessu tilfelli um að
ræða söfnuð, sem á öðmm grund-
velli stæði en hún. Fjell málið þar
með niður frá kandidatsins hálfu,
sem fer utan vígslulaus. En út af
þe^su hafa orðið allmiklar um-
Fox-Normal
nærfot
ráðleggjast, öll úr sjerlega góðu
og hlýju efni, til þess að vernda
heilsuna. Fást aðeins í Kronprins-
ensgade 2, Köbenhavn K.
C. Jespersen.
efófrL
nvevU
___ máttíð
WRKLEVS
piparmyntu p!5tur
6-J» 11
4 bragðgóð stykki eftir
mat f litlum fallegum pakka
12 aur.
Sendið pakka til allra við
borðiö eftir mat. P. K. er
gott fyrir meltinguna — og
fyrir tennurnar.
Wrigley’s heidur munn-
inum svölum og rökum
og hreinsar andardráttin.
P.K. er gott fyrir taugarnar.
Radío verðlistí.
Gefins og burðargjaldsfrítt
sendum við okkar verðlista, sem
sýnir margar fyrirmyndir af
Radio, og rafmagnstækjum.
Fyrsta ílokks vömr frá þektum
framleiðendum, með heildsölu-
verði beint til kaupendanna.
Cyclekompagniet A|s.
Nörregade 6.
Köbenhavn K.
Nýjar bækur.
Eggert ólafsson eftir meistara
Vilhjálm Þ. Gíslason. Itarleg
frásögn um æfi E. Ó., rit hans
og rannsóknir og jafnframt
nokkur frásögn um suma sam-
tíðarmenn hans, eins og Bjarna
landlækni, Bjöm í Sauðlauks-
dal og sr. Gunnar í Hjarðar-
holti. Ódýr bók eftir stærð, 440
bls., verð 10 kr. Áður er út
komin eftir sama höfund: Is-
lensk endurreisn, Tímamótin í
menningu 18. og 19. aldar, og
segir frá menningarstefnum
samtíma E. Ó.
Vesalingamir, eftir V. Hugo, I.
Fantina, II. Cosetta. Þýðing
eftir Einar H. Kvaran og Ragn-
ar E. Kvaran. Stórfengleg
skáldsaga. Verð: kr. 5.00 og kr.
3.00.
Dægurflugur. Nokkrar gamanvís-
ur, eftir Þorstein Gíslason.
Verð: kr. 3,00, innb. kr. 5,00.
Hugur og tunga, eftir dr. Alex-
ander Jóhanneisson. Fróðleg og
skemtileg bók. Verð: kr. 6,00.
ÍFt úr ógöngunum, eftir Guðmund
Hannesson prófessor. Um núv.
stjómarfyrirkomulag og bætur
á því. Verð: kr. 2,00.
Bókaverslun
ÞORSTEINS GÍSLASONAR
Þingholtsstræti 1.
ræður manna á milli með og
móti biskupi. En Lúðv. Guð-
mundsson stud. theoL hefur flutt
tvo fjölsótta fyrirlestra um málið
til andmæla afstöðu biskupsins.
Safnaðarfundur var nýlega
haldinn hjer í Dómkirkjunni. M.
a. var rætt þar um byggingu
nýrrar kirkju hjer í Austurbæn-
um, sem hefði sæti fyrir um 1200
manns. Var nefnd kosin til þess
að undirbúa málið og helst gert
ráð fyrir því, að reisa kirkjuna á
Skólavörðuholtinu.
Prentam. Acta.