Lögrétta - 12.01.1927, Blaðsíða 1

LOGRJETTA
XXII. ár. lleykjavík, miðvikudaginn 12. janúar 1927. 2. tbl.
Um v?<la varöid, alt land hafði hann einnig áhrif, það, hverja þýðingu færeyskt einkum á bændastjettina og mál og bókmentir hafa fyrir nor- væntu þess margir, að í honum ræna og einkum íslenska menn- Lögrjetta.
Milliríkjamál.
Það, sem mestum ótta og erfið-
leikum þykir nú valda í milliríkja-
málum álfunnar er afstaða Rúss-
lands. Tjitserin, sem annast utan-
anríkismál Rússa, er alloft á ferð
í Vestur-Evrópu, m. a. nú nokkru
fyrir áramótin og þá látið heita
svo, sem hann dvelji við baðstaði
sjer til heilsubótar. En jafnframt
hefur hann þá unnið mikið og
merkilega að utanríkismálum, s.
s. að nánari samvinnu Rússa og
Þjóðverja og Rússa og Tyrkja.
Þessi viðganigur Rússa hefur sleg-
ið nokkrum ótta á Breta, ekki
síst nú upp á síðkastið, þegar
Rússar hafa mjög látið til sín
taka, að því að talið er, til þess
að róa undir óeirðirnar í Kína,
sem ekki síst hafa komið hart
niður á Englendingum. Alt þetta
hefur orðið til þess, að England
leggur sig nú meira í líma en
áður um áhríf á Evrópumál og
það svo, að Chamberlain utanrík-
isráðherra þeirra er nú aftur af
mörgum talinn hinn helsti og
besti kraftur milliríkjamálanna,
maður sem í alvöru reyni að
miðla málum á skynsamlegan og
fríðsamlegan hátt. Síðustu dag-
ana hafa ensk blöð þó ámælt
honum nokkuð fyrir afskifta-
leysi í Kínamálunum.
En stefnan, sem nú virðist
helst uppá teningnum, er sú að
einhverskonar samvinna eða sam-
band komist á milli vestur- og
norðurevrópu ríkjanna, en útilok-
uð verði að miklu leyti áhrif
Rússlands, sem aftur á móti
reynir að beina áhrifum sínum
austur á bóginn, til Asíu.
Samkomulagið milli Vestur-
Evrópuríkjanna er þó enganveg-
inn gott. Þau kíta og gera sjer-
samninga um sína eigin hags-
muni án tillits til hagsmuna ann-
ara ef svo ber undir. Einkum
veldur afstaða Itala erfiðleikum.
Milli þeirra og Frakka er nokkur
kepni um ítök á Balkan. Hafa
ítalir gert vináttusamning við
Rámena og nýlega við Albaníu
og fá þar mikil áhrif. Annars er
það reynsla, að þessir vináttu-
samningar verða ekki ávalt svo
vinsamlegir í framkvæmdinni, að
mikið sje á þeim byggjandi.
Madsen-Mygdal,
hinn nýi forsætisráðherra Dana,
er maður sá, sem einna mest bar
á í kosningahríðinni síðustu. Hann
ljet að vísu mest til sín taka í
kjördæmi sínu í Suður-Jótlandi
og vann vinstri flokkurinn þar
mikið á og hafði fylgi hans þó
hrakað þar undanfarið. En út um
eignuðust vinstrimenn þann for-
ingja, sem þeir þóttust aldrei hafa
eignast að fullu, eftir að I. C.
Christensen hætti að fást við
þingmál. M. M. er einnig höfð-
ínglegur maður ásýndum, fas-
mikill og vel máli farinn og vel
virtur, einnig af andstæðingum
sínum. Hann er uppalinn á nokk-
urum umbrotatímum í dönskum
stjórnmálum, og faðir hans var
alláhrifamikill þingmaður, en
sjálfur tók hann lengi framan af
ekki mikinn þátt í stjórnmáium.
Aðalstörf hans voru búskapur
og búfræðaiðkanir. Hann tók
kennarapróf 1896 (er fæddur
1876), gekk síðan í búnaðarskóla
og varð búnaðarkandidat 1902
og síðan ráðunautur í grasrækt
í Suður-Jótlandi til 1908 að
hann varð forstjóri búnaðarskól-
ans í Dalum, en 1916 varð hann
bústjóri í Sandholt, 1920 keypti
hann jörðina Edelgave og hefur
búið þar síðan. Hann var kosinn
á þing 1920, varð ráðherra í ráða-
neyti Neergaards sama ár, en
sagði af sjer þingmensku í árs-
byrjun 1925 til þess að helga sig
alveg búskapnum, en bauð sig nú
aftur fram. Hann hefur verið
forseti búnaðarráðsins svonefnda,
formaður í De samvirkende
danske Landboforeninger og aðal-
ritstjóri Landbrugets Ordbog.
Bróðir hans nokkru eldri er for-
stjóri í Austur-Asíufjelaginu.
Ekki er ennþá fyllilega kunn hjer
stefna hinnar nýju dönsku stjórn-
ar í einstökum málum.
Ný fsreysk bófc.
Jógvan Dáníalsson (Kví-
víkar-Jógvan) : Yrkingar.
Felagið Varðin. Tórs-
havn 1926.
Alloft — og sjaldnar þó en
skyldi — sjest nýrra erlendra
rita getið í íslenskum blöðum og
tímaritum. Helst er þá getið bóka
á Norðurlandamálum, eða þá
enskra rita og þýskra. En afar-
sjaldan birta blöð vor fregnir um
færeyska bókaútgáfu. Stafar það
síst af því, að miður sje skylt
eða síður vert að minnast fær-
eyskra bóka en annara, heldur af
einhverju leiðu tómlæti um það:
að kynnast högum og hugum
næstu granna vorra og nánustu
frænda.
Mörg rök liggja til þess, að
bókmentir Færeyinga og þjóð-
emisstríð þeirra eru oss íslend-
ingum töluvert nákomin, þótt
býsna fáir vor geri sjer það ljóst.
Hjer er ekki tóm til að rekja
ingu, enda hygst jeg að gera það
greinilega á öðrum stað innan
skamms. Nú vil jeg aðeins rjúfa
þögn þá, er verið hefir um fær-
eyskar bækur í íslenskum blöðum.
Mun jeg að forfallalausu ekki
leyfa slíkri þögn að ríkja fram-
vegis.
Nú í haust kom út bók með
ofangreindum titli, ljóðasafn eft-
ir bónda á níræðisaldri, sannan
Færeying „á 'velli og í lund“, að
útliti og í hugsuun. Er það vönd-
uð útgáfa, prentuð á góðan papp-
ír, í „Skírnis“-broti, með mynd
höfundar. Kostar 4 krónur
(danskar). Er þetta góð bók og
í alla staði vel þess verð, að Is-
lendingar kaupi hana og lesi.
Enda yrkir skáldið og ritar á til-
takanlega hreinu máli og ís-
lenskulegu. Hefi jeg lesið skóla-
börnum mínum kvæði úr bókinni,
og þau skilið orð fyrir orð.
Bókin hefst á „inngangi“. Seg-
ir skáldið þar æfisögu sína í
stuttu máli, skýrt og látlaust. Er
fróðlegt og gaman að lesa lýs-
ingu hans á því, er hann lærði
að lesa, en oft gekk sá lærdómur
ekki allskostar stautlaust á æsku-
tíma hans. — Svo segir í lok inn-
gangsins: „Vildi eg, at hendá
lítla bók, so fátækslig hon enn er,
skuldi verið ein lítil runnur á tí
buli, sum allir góðir Föroyingar
eftir förimuni vilja fjálga um,
bulurin, ér útrann af tí noiröna
rótini“.
Þá koma kvæðin, fyrst þrír
sálmar, siðan kvæði ýmislegs
efnis. Mörg þeirra eru kveðin í
þjóðkvæðastíl, og flest eru þau
gagnsýrð ættjarðarást og um ein-
hver þau efni, er mjög snerta
hag og þjóðemi Færeyinga. Er
þar t. d. kvæði um einokunar-
verslun Dana, um „Föroya mál-
ið“, „Frelsiskvæði“ og „Kvæði til
Föroya dans“. — Viðlagið í
„Frelsiskvæði“ er þetta:
Tit verjið um máliö’, Föroyingar,
so mangir tit eru.
Segir þar meðal annars:
Tíðin rennur sem streymur í á
og brótandi havsins bylgja;
tann, sum nakrar sömdir vil fá,
ja hann má tíðini fylgja.
Mest gaman get jeg hugsað
mjer að íslendingar hafi af
„KópaJkvæði“, þar sem sögð er
íæreyska þjóðsagan af selkon-
unni, sú er Jón Trausti hefir
snúið í leik („Dóttir Faraós“).
Jeg þykist ráða mönnum heilt
með því að hvetja þá að kaupa
og lesa færeyskar bækur. Og jeg
hygg engan geti iðrað þess: að
ná sjer í „Yrkingar" Kvívíkur-
Jógvans.
Aðalsteinn Sigmundsson.
Sú breyting verður nú á Lög-
rjettu, að brotið minkar, en tölu-
blöðum verður fjölgað sem því
nemur. Ástæðan er sú, að útgáfa
„Vesalinganna“ sem nú byrja aft-
ur í blaðinu, verður hagfeldari
með þessu móti. Sagan verður
send kaupendunum sjerstök, svo
að hjer eftir eiga þeir hægra með
að halda henni saman. Hver örk
af sögunni verður sjerstakt tbl.
af Lögrjettu og fylgir 1. örk með
4 tbl. Þessi breyting er gerð í
samræmi við óskir margra kaup-
enda blaðsins.
Lögr. hefur á síðari árum verið
einskonar milliliður milli blaða og
tímarita. Hún hefur minna sint
dægurmálunum en önnur blöð, en
gert sjer meira far um að flytja
vandaðri ritgerðir og almennan
fróðleik. Val á ritum þeim, sem
hún hefur flutt neðanmáls, hefur
hún jafnan mjög vandað. Með út-
gáfu „Vesalinganna“ eftir V.
Hugo var það hugsunin, að byrja
ritsafn, sem smátt og smátt
flytti nokkur af úrvalsritum
heimsbókmentanna í íslenskum
þýðingum. Kaupendur ættu að
geta fengið 24 arkir af slíku rit-
safni á ári, í sama broti og
„Vesalingamir“ eru nú, auk blaðs,
sem út kæmi 3—4 sinnum á mán-
uði og flytti frjettir og fróðleik,
utlendan og innlendan, og einnig
þ j óðm álagr einar.
Framtíðarhesturinn.
Það er alment álitið að hestur-
inn sje vort þarfasta húsdýr.
Hann er í senn vor þjónn og fje-
lagi. Án hans væri ekki hugsan-
legt að ýms hjeruð, sem tiltölu-
lega eru afskekt, væru bygð. Má
í því sambandi nefna Skaftafells-
sýslur og fleiri afskektar sveitir.
Hesturinn er því oft nefndur
þarfasti þjónninn, og það með
rjettu. A öllum tímum hefur
mönnum verið ljós þýðing hests-
ins og viðurkent það, bæði í ræðu
og riti. Skáldin hafa kveðið kvæði
um gæðinga sína og annara, og
munu mörg þeirra seint fyrnast.
Hagyrðingamir hafa kveðið svo
þróttmiklar og kjamyrtar fer-
hendur um hestinn, að þær virð-
ast orðnar almannaeign — og
ferskeytlan á ferðalagi er tungu-
töm. — En þeir syngja ekki um
lullarann nje letingjann, þeir
syngja um fjörgamminn, sem
hleypur jafnt yfir urðir og eggja-
grjót, sem eggsljettan veginn, —
þeir syngja um gæðinginn, sem