Lögrétta - 12.01.1927, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
3
En mjer finst fyrsta og aðal-
orsökin til þess liggja svo í aug-
um uppi, að ekki verði um deilt.
Og orsökin er sú að hesturinn er
svo misjafn að gæðum. Hesta-
markaðurinn verður að einskon-
ar hlutaveltu, þar sem kaupend-
unum er það ljóst, að þeir geta
stundum hrept góð kaup, en jafn-
vel eins oft eða oftar „keypt
köttinn í seknum“. Góðu hestam-
ir fara í lægra verði en þeir eru
verðir, en þeir slæmu í hærra
verði. En það er augljóst, að sölu-
verð liggur neðan við hið raun-
verulega meðalverð sem svarar til
gæða hestanna. Menn vilja altaf
hafa eitthvað fyrir áhættuna og
eftir því meir sem hún er meiri.
Verslunin verður óheilbrigð.
Aðstaðan er nú sem stendur
sú, að vjer getum ekki fengið
meira verð fyrir góðhestinn en
lullarann á útlendum markaði.
Báðir fara í sama verði, sje vöxt-
urinn nokkumveginn sá sami.
Mælikvarðinn sem lagður er á
hestinn er ekki sá rjetti. En ef
vjer eigum að skapa markað fyrir
íslenska hesta, hvort heldur sem
er erlendis eða innanlands, verð-
um vjer að finna þann rjetta
mælikvarða. Og eitt er víst að
ekki mun nægja að nota mál-
bandið eingöngu.
1 þessu sambandi er ekki úr
vegi að gera samanburð á vorum
íslenska hesti og þeim hesti eða
hestakyni sem aðallega keppir við
okkur á danska markaðinum. Jeg
á þarf við norska Fjarðahestinn.
Að vísu keppir rússneski hest-
urinn einnig um þann markað,'
en haxm kemur ekki til greina
við þennan samanburð.
Hver eru svo þau sjereinkenni,
sem norski Fjarðahesturinn hef-
ur? Hesturinn er einskynja:
stærð, bygging, vilji, þol, lundar-
far og jafnvel litur er því sem
næst það sama hjá öllum ein-
staklingum þessa hestakyns. —
af sjer, nú? Nú, þegar alt var
orðið breytt.
En hann getur auðvitað ekki
vitað um það.
Það var ósegjanlega sárt. Jeg
gat engu orði upp komið.
„Þetta áttirðu ekki að gera“.
Það var sem jeg talaði upp úr
svefninum, þegar jeg sagði það.
Elsku Túlla mín! Hjá engum er
friður nema þjer. Þegar jeg sit
með þig í fanginu, þá — get jeg
gleymt. Þá finn jeg ekki til sakn-
aðar. Þá hætti jeg að vona. Þá
óska jeg ekki eftir því, sem ekki
er til.
Brjef hennar.
Hjartans vinur minn! Þessar
nætur, sem líklega eru síðustu
nætumar mínar hér, þar sem þú
gafst mjer lífið, ætla jeg að skrifa
þjer og reyna, að lýsa því öllu
fyrir þjer. Þú ferð daglega í
burtu frá mjer, og þá er jeg of
stórlát til að geta fengið af mjer
að koma til þín. En á nóttunni
meðan þú sefur, kem jeg. að
hvílu þinni og kyssi enni þitt,
sem jeg elska.
Mig hefur lengi grunað, að eitt-
hvað þungbært væri í aðsigi. Og
Þar er um vandaða, einskynja
framleiðslu að ræða. Kaupendur
vita fyrirfram að hverju þeir
ganga. Þeir geta því boðið fast-
ákveðið verð, sem svarar til gæða
hestsins.
Nú býst jeg við að ýmsir muni
halda því fram, að vjer eigum
ekki að keppa eftir markaði er-
lendis fyrir vora hesta og þess-
vegna ekki haga vorri kynbóta-
starfsemi eftir þeim kröfum sem
aðrar þjóðir gera til góðs hests.
— Að órannsökuðu máli er erfitt
að segja nokkuð ákveðið um það,
hvort erlendur markaður fyrir
hesta er oss keppipefli eða ekki.
En þó virðist eðlilegt að ökkur
finnist leitt að tapa þeim markaði
sem vjer höfum erlendis um langt.
áraskeið, án þess að neitt sje
gert til að halda honum, hvað þá
heldur að bæta hann. Þetta mál
er hagsmunamál fjölda bænda.
Um allmörg ár hafa tekjur af
hestaeign verið talsverðar, eink-
um hin síðustu styrjaldarár. En
nú virðist útlitið vera í alla staði
dökkleitt.
Jeg skal taka það fram, að
mjög óheppilegt væri fyrir hesta-
rækt vora, ef vjer færum að
treysta kynbótastarfsemi vorri
eftir þeim kröfum sem gerðar eru
til námahesta í Bretlandi. Ef vjer
gerðum það, myndum vjer eyði-
leggja hestakyn vort á örfáum
árum. Krafa kaupanda er að
hesturinn sje lítil og ódýr. Er það
hvorutveggja andstætt öllum
framförum í hestaræktinni. Vel
er það hugsanlegt, að þessari
eftirspum sje hægt að svara enn
um nokkurt árabil í útigangs-
sveitum landsins. En þessi mark-
aður virðist altaf vera að þrengj-
ast.
En ef vjer athugum danska
markaðinn virðist alt öðru máli
að gegna. Danir óska eftir að fá
hest, sem í engu verulegu er frá-
brugðinn því, sem vjer sjálfir
af ferðum þínum inn í borgina,
finn jeg að jeg hlýt að deyja.
Þú hefir aldrei spurt mig um
það, sem á daga mína hefur drif-
ið og jeg hefi aldrei sagt þjer
það. Jeg v i 1 d i hafa hafa það
svo. Jeg veit ekki hversvegna. En
nú, þegar jeg sit hjema í kyrð-
inni, verður mjer það ljóst, að
það varð að vera þannig til þess
að sæla okkar yrði fuhkomin,
óblandin (jeg dirfist varla að
trúa því, að svo hafi verið).
Jeg vildi vera þjer til yndis og
unaðar, og því vildi jeg ekki að
þú vissir alt það, sem jeg hef
lifað. Hefði jeg sagt þjer það alt,
hefðir þú hugsað of mikið um
það og gert of mikið úr því. Jeg
vildi vera fyrir þig svona, eins
og þú sást mig.
Hjartans vinur! Vertu viss um
það, að jeg, Rebekka, hef ekkert
átt hjer í lífi, nema þig, og það
sem þú gafst mjer.
Þú getur leitað frjetta um mig.
Þú munt geta fengið að vita ótal
margt um mig. Fólkið veit alt.
Þú munt fá að heyra, að jeg
skildi við manninn minn, þjer
mun verða sagt, að það hafi verið
m í n sök, þú munt fá að vita um
kunnugsskap minn við Bárð.
óskum. Kröfumar til hestsins eru
ekki svo mjög frábrugðnar. Dan-
ir nota íslenska hestinn aðallega
til dráttar og sem húshest á smá-
býlum. Auk þess er honum oft
beitt fyrir ljettivagna, einkum
tvíhjólaða. Þá er hann einkum
notaður til skemtiaksturs. Vjer
notum hestinn til áburðar, drátt-
ar og reiðar.
f þessu sambandi er vert að
geta þess að ýmsir hestamenn er-
lendis hafa veitt íslenska hestin-
um sjerstaka athygli, einkum
vegna þess hvað fljótur hann er,
og eins vegna skeiðgangsins.
Einnig halda ýmsir þvi fram, að
íslenski hesturinn geti verið góð-
ur polo-hestur. En polo er reið-
mannknattleikur í Bretlandi.
Reynslan hefur sýnt að íslenski
hesturinn skarar fram úr öðrum
smáhestum hvað flýti snertir og
eins ganglægni og væri áreiðan-
lega hægt að gera hann þektari
erlendis fyrir þá kosti sína, en
hann nú er. Sbr. bókina „Ilestar
og reiðmenn“ og grein mína
„íslenski hesturinn í Bretlandi“ í
Tímanum 1921 o. fl. greinar.
Notkun hestsins getur verið
mjög breytileg eða alhliða, og
liggur þá beint við sú spuming,
hvort hægt muni vera að sam-
ræma það alt í voru íslenska
hestakyni: Að hesturinn geti
verið Ijettihestur, og jafnvel veð-
hlaupari og jafnframt því hæfur
smábýlahestur, ásamt því sem
hann verður framvegis að vera
hæfur til allrar þeirrar notkunar,
sem krefjast verður af honum
innanlands ?
Jeg vil svara þeirri spumingu
játandi og rökstyðja á þann veg,
að sá besti hestur sem vjer eig-
um sje reiðhesturinn og að hann
sje jafnt hæfur til allrar notkun-
ar, einungis sje hann taminn með
ákveðna notkun fyrir augum.
Illaupahesturinn og viljagammur-
inn er ekki síður hæfur til að
ó, þú munt ekkert fá að vita!
Fólkið veit ekkert. Enginn veit
hvað jeg hef lifað, nje hvað jeg
hef liðið. Enginn þekkir þær til-
finningar, sem tvær verur bera
livor til annarar.
Og hafi jeg syndgað og gert
margt ilt, — veit jeg þó, að til
er einn maður, sem jeg hef altaf
verið trú, gagnvart honum hef eg
altaf verið hrein og skírlíf í
hvei-ri minni taug, frá því jeg
vissi að hann var til.
0, hví vissi jeg það ekki fyr.
Ó, hvers vegna ferðu burtu
frá mjer? Jeg þrái þig heitt og
innilega. Hefur þú enga hugmynd
um það, hversu jeg kvelst á dag-
inn þegar þú ert farinn? Hvar
ertu? Hvað ertu að gera?
Skilur þú ekki, hve hræðilegt
það er fyrir mig að vera ein, nú
þegar jeg hef verið hverja stund
hjá þjer allan þenna tíma? Skil-
ur þú ekki, að þá kemur að mjer
beiskur hannurinn, stingur mig
og húðstrýkir mig nakta?
Skilur þú ekki, að líf mitt gjör-
breyttist, þegar jeg hitti þig?
Það, sem á daga mína hefur drif-
ið, sviftir mig öllum friði og
gleði, og þá er það aðeins einn
draga plóginn eða ækið en vorir
algengu lötu og luralegu púls-
hestar. Þegar um smáhesta er að
ræða, verður að leggja aðalá-
hersluna á viljann og skerpuna,
því að það eru eiginleikar sem
sæma hverjum hesti, — en þung-
inn, eða hin svera bygging er
annars eðlis.
Það er oss um megn að mynda
tvö hestakyn, dráttarhest og
reiðhest — eins og jafnvel hald-
ið hefur verið fram að æskilegast
væri, enda verður tæplega hægt
að benda á margt, sem mæli með
því. Jeg segi að það sje oss um
megn — og meina jeg þá fjár-
hagslega sjeð, því að ekkert mun
því til fyrirstöðu, að hægt sje að
mynda fleiri en eitt hestakyn úr
íslenska kynþættinum.
Vjer getum alls ekki hugsað
oss, að stækka svo hestinn, að
hinn aukni þungi hans hafi
nokkra verulega þýðingu við
dráttinn. Þar verður altaf viljinn
og sk ^rpan, sem er aðalatriðið,
þegar um vora smáhesta er að
ræða. Þolgóður verður hesturinn
að v<. ra, en þolið er mjög háð
meðfft’ðinni á honum.
Jeg minnist í þessu sambandi
þess, sem sagt er um hin tvö
aðal-hestakyn í Noregi, Fjarða-
hestinn og Dalahestinn. Þessi
hestakyn eru ólík. Fjarðahestur-
inn er lítill, þjettbygður, skarp-
ur, viljugur. — Dalahesturinn er
stór, þungur, frekar viljagóður.
Sagt er að þeir dragi svipað vel,
en munurinn á drættinum er sá,
að Fjarðahesturinn leggur fram
viljann og skerpuna, en Dala-
hesturinn þungann. Nú er það
mitt álit að það lundarfar sem
lýsir sjer í þeim fymefnda, eigi
betur við skapferli vor Islend-
inga og vjer ættum því að keppa
að nokkuð svipuðu marki. Nl.
Vigfús Helgason.
----o——
maður, sem getur gefið mjer
gleði og frið. Það ert þú.
Ó, hví kemur þú ekki inn til
mín? Þú leggur þig til hvílu í
þínu herbergi, — jeg heyri þegar
þú ert að hátta — og þá fæ jeg
ekki að sjá andlit þitt, sem er
aleiga mín í þesum heimi.
En jeg er þjer ekki reið, því
að þú hefur gefið mjer alt, sem
jeg á, — sjálfa mig hefur þú
gefið mjer, — en jeg get ekki
komið til þín. Mig langar að
klappa þjer, ef þjer líður illa —
og þjer líður víst ekki vel vinur
minn — en jeg get það ekki.
Jeg óttast, að eitthvað alvar-
legt muni koma fyrir. En það
m á ekki koma fyrir. Jeg óttast,
að þú munir spyrja mig. Og jeg
óttast, að þú munir smá mig.
Það m á ekki koma fyrir.
Vinur minn! Mjer finst sem
þú lemjir mig svipum í allan
dag. Jeg er orðin smá og auð-
virðileg; jeg á bágt mrð að skilja
það, að jeg skvldi 'kkurntíma
dirfast, að telja mig tmey þína,
jeg þori ekki ao kom . til þín. Þú
ert svo langt í burai frá mjer,
þú sitm* á þrumuskýi hátt uppi
og lítur niður á mig. Og kæmi