Lögrétta - 12.01.1927, Blaðsíða 4
4
LÖGRJETTA
Norsk verkfræði.
Nýlega er komin út hjá norska
Gyldendal allstór bók, eftir Georg
Brochmann, um ýmsar fram-
kvæmdir norskra verkfræðinga
(Store norske ingeniörarbeider,
182 bís. með mörgum myndum
og uppdráttum). Er lýst þar tíu
merkilegum og margháttuðum
norskum verkfræðistörfum, und-
irbúningi þeirra, vinnunni við
þau og sjálfu því, sem bygt var,
brúm, vegum, fossaaflstöð, stífl-
um, ræsum o. fl. Er ástæða til
þess að benda á þá bók af tveim-
ur ástæðum. Fyrst þeirri, að efn-
ið er í sjálfu sjer merkilegt, en
lítið til þess gert af lesendum,
sem ekki eru sjerfræðingar, að
fylgjast með því og kynna sjer
það. En af því sprettur ýmislegur
misskilningur og allskonar hleypi-
dómar, sem alkunnir eru úr ræð-
um og ritum manna um verkleg
mál hjer. Er þá ýmist of eða van,
stundum virðist mönnum verk-
fræði og „verklegar framkvæmd-
ir“ vera hið eina sáluhjálplega,
en stundum segja menn að þessir
svo sem þeir tiltaka verkfræðing-
ar sjeu að fara með alt norður
og niður á hvínandi hausinn. Önn-
ur ástæðan sem nefnd var er
sú, að fá lönd eru til þess lík-
legri á ýmsan hátt, en Noregur,
að hafa megi til samanburðar við
ísland í þessum efnum, vegna
líkrar aðstöðu, þó ýmislegt beri
á milii.
Til þess eru því fyrirfram
mörg líkindi að sækja megi ýms-
an fróðleik til eftirbreytni eða
aðvörunar í lýsingu þess hvemig
komist hafa í framkvæmd ýms
helstu mannvirki Norðmanna.
Fyrirtæki eins og Namsenbrúin
og Hjuksabrúin, Mábödalsvegur-
inn og sorpræsakerfið í Osló og
ekki síst Mörkfoss-Solbergfoss-
virkjunin, sem öllum er lýst í
jeg til þín og kysti þig, myndir
þú hrinda mjer frá þjer. Og það
má ekki koma fyrir. Nei, það m á
ekki koma fyrir.
Ó, hví kemur þú ekki heim til
mín — þú veitst þó að það ert
þ ú, sem jeg ann af allri sál
minni.
Jeg get ekki hrundið því frá
mjer. Þau standa mjer fyrir hug-
skotssjónum allan daginn, þau
horfa á mig, hryggu augun hans.
Jeg finn, að eitthvað ískyggilegt
vofir yfir, já jeg finn það, það er
að dynja yfir mig. Ó, guð gefi
að jeg gæti sagt þjer það, og
spurt þig, þú, sem veitst alt. En
jeg finn að jeg má ekki gjöra
það.
Þú veitst ekki, hve hræðileg
kyrðin er hjer í húsinu, á dag-
irin. Stundum þykir mjer alt haf-
ið ætla að flæða inn um glugg-
ana. Jeg sit alein og yfirgefin
úti í miðjum geimnum full kvíða
og skelfingar. Alt, sem jeg hef
gert ber fyrir augu mín. Og þá
er mjer sem djúp og draugaleg
rödd spyrji mig: Hví gerðirðu
þ a ð? Hví gerðirðu þ að ekki.
Jeg vissi aldrei, hvað gera
skyldi. Mjer kom aldrei til hugar
að yfirvega það. Jeg gerði það,
bókinni, eru hin merkustu og
fróðlegustu, einnig fyrir ísl. les-
endur. Aðrir kaflar, sem fróðleg-
ir eru í sjálfu sjer, eins og um
jám- og og litavinslu eða turbin-
ur, mundu máske ekki snerta
eins ísl. lesendur, þar sem þeir
mundu hinsvegar sakna frásagna
um fyrirtæki eins og helstu jám-
brautalagningar Norðmanna eða
hafnargerðir, sem Brochmann
heíur slept, af því að það sje
norskum lesendum kunnugt.
Um einstök atriði í bók Broch-
mann’s geta sjerfróðir menn
dæmt og deilt, ef þeir vilja. En í
heild sinni er hún bæði fróðleg
og fjörleg og aðgengileg öllum
þeim, sem ánægju hafa af því, að
kynna sjer slík efni. Mættu þeir
að vísu vel vera fleiri, en nú
virðist vera, svo mikið hefur ver-
ið gert hjer á síðustu árum í
þessum efnum og þó væntanlega
meira framundan. Hafa verk-
fræðingar þá hjer sem víðar
unnið mikið verk, þó sumt orki
tvímælis eins og gengur. Má til
sanns vegar færa það, sem segir
í formála ritsins, sem hjer ræðir
um, að það sje órjettlátt, að
verkfræðingar, sem unnið hafi
mikilsverð andleg verk, eins og
góðar verklegar framkvæmdir
sjeu, þurfi að vera öllum ókunn-
ir meðan á lofti sje haldið öðr-
um, sem t. d. samið hafi mis-
jafnlega góðar bækur. Fer svo
best, að hvorumtveggja sje rjett
gert og vel þeim sem vel vinna.
----o-----
Einkennileg málaferli. Nýlega
gerði Jónas Sveinsson, læknír á
Hvammstanga kviðslitsskurð á
þurfamanni einum þar nyrðra og
jafnframt, eftir samkomulagi við
hann, svonefnda Steinachs-aðgerð
til yngingar á fólki. Er sú aðgerð
hjer ýmsum kunn af umtali og
nokkrum deilum, sem um slík mál
sem næst lá að gera. Loksins,
þegar þ ú komst, varð mjer það
alt í einu ljóst: Þetta áttirðu að
gera! Og þá sá jeg, að unt er að
fara ótal leiðir aðrar en þær, sem
jeg fór.
Það er hræðileg hugsun.
— Ó, mjer er það þungbært,
að eiga að deyja, án þess að þú
látir vel að mjer einu sinni enn,
látir vel að mjer eins og fyrrum.
Hún er óbærileg þessi hugsun,
sem nú er farin að ofsækja mig.
En jeg megna ekki að hrinda
henni frá mjer. Ó, hvað á jeg að
gera? Hví ert þú ekki hjá mjer?
Er jeg þá glötuð? Já, jeg finn
það. Jeg er glötuð. Jeg get aldrei
orðið hrein framar.
— Augu hans voru sem eilíf
sorgin. Augu þ í n eru björt og
skær. Þau eru s t u n d u m þung-
búin. En, þegar þú brosir, eru
þau skær og fögur. Þegar h a n n
brosti, ó, það var ekki bros, það
var grátur, hann brosti í staðinn
fyrir að gráta.
— — Nei, jeg þori ekki að
hugsa meira í kvöld. Höfuð mitt
er þreytt og úrvinda. Nú ætla jeg
inn til þín stundarkom og sofa
við hvílu þína. Þar líður mjer vel.
hafa staðið, en J. S. hefur reynt
hana áður að minsta kosti tvisv-
ar. Varð hún árangurslaus eða lít-
il í annað skiftið, en hitt skiftið
fór svo, að gamall maður, sem
hún var gerð á, gifti sig skömmu
á eftir. Um þennan þurfamann,
sem hjer um ræðir, fór þannig,
að hann virtist allur yngjast upp,
þó kominn væri á áttræðisaldur
og allhrumur fyrir uppskurðinn,
að sögn, og gerðist allumsvifa-
mikill og nokkuð kvensamur.
Þóttust þeir, sem höfðu hann á
vist, þurfa að fá hækkað meðlag
hans af þessum sökum ýmsum,
en hreppsnefndin neitaði að
borga. Hinsvegar áleit hún, að
rjetti maðurinn til þess að bera
aukinn kostnað af auknu lífs-
fjöri mannsins, væri sá, sem gef-
ið hefði honum aftur þetta fjör,
óbeðið af „rjettum hlutaðeigend-
um“, sem sje læknirinn. Hefur
hún því stefnt lækninum til þess
að fá hann dæmdan til þess að
borga með fyrverandi sjúklingi
sínum 800 kr. á ári, þann tíma,
sem áhrif læknislistar hans eigi
ennþá eftir að verka á hann og
halda honum lifandi. Málið er
enn óútkljáð.
Deilurnar í Búnaðarf jelaginu
halda áfram. Nú um nýárið gerði
Sig. Sigurðsson kröfu til þess að
vera settur inn í starf búnaðar-
málastjóra með fógetavaldi.
Bygði hann kröfu sína á því, að
meirihluti stjórnar þeirrar í Bún-
aðarfjelaginu, sem vikið hefði
honum frá (þeir Tr. Þórhallsson
og Magnús á Blikastöðum), hefði
verið ólöglega skipuð af þingi og
atvinnumálaráðherra. Fógetarj ett-
urinn fjelst ekki á röksemdir Sig.
Sig., eða málfærslumanns hans og
úrskurðaði stjómina löglega og
neitaði því að setja S. S. inn í
starfið. Málinu hefir verið áfrýj-
að til hæstarjettar. — t Lögr. hef-
ur áður verið skýrt frá málum
þessum allítarlega frá báðum hlið-
Jeg get ekki afborið þetta leng-
ur. Jeg finn, að jeg verð að koma
til hans. Jeg sje ekkert annað en
dimm, þungbúin augu hans, þau
sje jeg hvarvetna. Þau seiða mig
til sín! Ó, hvað á jeg að gera,
hvað á jeg að gera?
Mjer er svo þungt, að jeg má
varla anda. Hverja nótt dreymir
mig hann, mig dreymir að hann
er að stytta sjer aldur. Og deyj-
andi augunum mænir hann til
m í n.
— — — Ó, guð minn góður,
hvað hef jeg gert! Hvernig mátti
það verða? Eftir alt það fagra!
Jeg man ekki neitt. Jeg ætlaði
bara að fara til að sjá hann.
Hann lagði höfuð sitt í kjöltu
mína og grjet, hann, hraustmenn-
ið, titraði af gráti, hann engdist
af harmi, — og þá tók jeg um
höfuð hans, — svo, — svo —
man jeg ekkert framar — það
var sem eilíft myrkur, — alt
tóm, þung sorg, tómur, beiskur
harmur — því að jeg gat aldrei
framar orðið þín á þann hátt,
sem jeg ætti að vera, og jeg vildi
aldrei framar koma til þín, því
alt er orðið ilt og vont, jeg vildi
bara deyja, bara deyja.
Ó, fyrirgefðu mjer, að jeg
Egg-ert Ólafsson
eftir Vilhjálm Þ. Gíslason, er nýj-
asta fræðibókin. 440 bls. með
myndum og rithandarsýnishom-
um. Verð kr. 10.
um. Síðast í grein Helga Hannes-
sonar. Ilefur Lögr. enn fengið
giæinar um málið frá báðum aðilj-
um, en þykir ekki ástæða til að
birta þær að sinni meðan málið
er fyrir dómstólunum.
Fyrirlestrar. Sig. Sigurðsson er
byrjaður að flytja hjer í bænum
fróðlegan fyrirlestrarflokk um
Grænland, með myndum. Próf. Ág.
H. Bjarnason er byrjaður á fjöl-
sóttum fyrirlestraflokki um trú og
vísindi og vegur á ýmsar síður,
að gamalli guðfræði, guðspeki og
spiritisma.
„Spánska veikin“ svonefnda er
sögð komin upp allvíða í Evrópu,
og þó ekki skæð nema á stöku
stað ennþá að minsta kosti. I
Sviss hefur þó verið bannað
skólahald og samkomur, og hver-
vetna gæta menn allrar varúðar,
en vara jafnframt við of miklum
ótta og æsingi, sem oft vill verða
slíkum faraldarfrjettum samfara.
Hjer á landi hefur heilbrigðis-
stjórnin gert þær ráðstafanir, að
óheimil eru mök við skip, sem
frá útlöndum koma, fyr en liðn-
ir eru 6 dægur frá því skipið
ljet úr erlendri höfn.
J. S. Kjarval málari hefur nú
opna sýningu í Bankastræti 8.
Hann fór í haust til Austfjarða
og þaðan eru margar af þeim
myndum, sem þarna eru sýndar.
Mannahöfuð mörg eru þar, ein-
kennileg og mjög vel gerð, með
því að sjerkenni hvers um sig
koma þar svo ljóst fram. Margar
náttúrumyndir eru þar einnig vel
gerðar. —
-----o----
skyldi koma hingað aftur, hingað
í helgidóminn, að jeg geng hjer
óhreinum fótum mínum, að jeg
lít augum mínum alt það, sem
mjer er heilagt hjer. En hvar á
jeg heima í þessari veröld, ef það
er ekki hjer? Ó, jeg skil ekkert
í því. Þegar jeg kom aftur til
sjálfrar mín, ætlaði jeg að
hlaupa beint til þín og segja þjer
frá öllu, en hvernig ættir þú að
trúa mjer, þú getur aldrei fram-
ar trúað mjer, þú getur aldrei
framar lagt trúnað á neitt, sem
jeg segi, hvernig ættir þú að geta
trúað mjer, en þá get jeg heldur
ekki horft 1 augu þín, ekki horft
í augu þ í n. Og þá vissi jeg, að
jeg hlaut að deyja; jeg vissi líka
að þ ú átt mig einn um alla ei-
lífð — eins og jeg vissi það ekki
fyr! Jeg varð og að fá að kyssa,
enn einu sinni, alla staðina, þar
sem þú hefur setið eða hvílt, og
jeg ætlaði að læðast inn til þín á
náttarþeli, því jeg má ekki fram-
ar horfa í augu þjer — meðan
þú svæfir, þú skyldir ekki sjá
það. Og þá varstu ekki heima, ó,
hvar ertu, hvar ertu?
----o----
Prentsm. Acta.