Lögrétta - 22.01.1927, Qupperneq 1

LOGRJETTA
[I. ár. Reykjavík, laugardaginn 22. janúar 1927. j 4. tl
JD AGUR.
Af hafi tímans kemur mikill knör,
úr 'kafi sortans, traustur, glæstur, fagur;
hann skríður ljett og legst í hverri vör
að lífsins fjörum, — það er bjartur dagur.
Sá prúði dreki flytur ljóssins farm
til folda og þjóða, og sterkur lúðurhljómur
á lífið kallar, einn og" sjerhvern arm
til „útskipunar“. — Knörinn bíður tómur.
Sjá, rýmin gína, og alt þau bera og eitt,
jafnt athöfn smáa og magnið stórra taka
skal þangað færa, og viðtak’ öllu er veitt,
en verður að eins hvergi heimt „til baka“.
Því skiftir nokkru að vanda hlutinn vel,
sem viltu láta í knörinn þann hinn fríða.
Við snekkju dagsins keppir húm og hel,
og hann á kröfu á fegri gjörðum lýða.
Þar ekur einn svo dýrri og fáðri dáð
að drekans borði, fögru meni skilar,
er slit skal þola og mun ei snemma máð',
í minni þjóðar sitthvað áður bilar.
En annar þama smokka svartri smán
í smugu hygst, svo lítið á þvi beri;
en hún mun farmskráð, — ekkert sleppur án
fulls eftirlits á dagsins bjarta kneri.
Og störfum miðar, varan innbyrt er
af ýmsri gerð, og senn er drekinn hlaðinn.
Þú segir til, hver sending skal frá1 þjer,
því sólskin hlautstu, og kvitta þarft í staðinn
með vöku og starfi; fást mun farmrúm enn
í fleyi dagsins handa pinklum þínum;
og lífsins eðli, að allir sannir menn
þar eitthvað leggi af getu-forða sínum.
Svo ljettir knörinn, leysir festar greitt
og leggur út á tíðarhafið breiða,
og framar aldrei flytst með honum neitt,
hans ferð er ein, en snjöllust allra skeiða,
I firðar dökkvann hníga siglur hans
og hverfa sýn, en meðan gætir skímu
mót honum flagga hugir dýrs og manns,
uns húnar efstu síga í unnir grímu.
Jakob Thorarensen.
Framtíðarhesturinn.
------ Nl.
Ef til vill fara menn nú að
geta gert sjer í hugarlund,
hvernig jeg hugsa mjer fram-
tíðarhestinn. Enga heildarlýsingu
ætla jeg að gefa á honum, en
mjer finst jeg sjá hann í hilling-
um eitthvað á þennan veg: Höf-
uð lítið, eyru reist, háls þunnur
reistur, bolur djúpur en þunnur,
hryggur stuttur, lend brött, læri
djúp, fætur rjettir og þurrir,
hófar rjettir og heildarútlit há-
vaxinn hestur, grannvaxinn með
þjetta, stælta vöðva og með sam-
svörun í allri byggingu. Og enn-
þá er ógetið hins veigamesta:
Hestsins innra eðlis. En það velt-
ur mesþ á því í vorri framtíðar-
kynbótastarfsemi, hvort vjer
skiljum rjett, hvers vjer eigum
að krefjast og hverju vjer eig-
um að hafna. Um það geta ekki
orðið skiftar skoðanir. Eðlið verð-
ur að vera fágað.
En hvaða leiðir eru oss færar
að markinu?
Jeg hef tekið það fram áður,
að vor kynbótastarfsemi, eins og
hún er rekin nú, flytur oss skamt
á leið. Erfiðleikarnir felast í því,
að enginn er svo fær hestamað-
ur, að hann geti valið úr bestu
hestana, eftir útliti einu. Þar
verður reynslan að skera úr. Og
á annan hátt getum vjer ekki
losnað við miðlungshestana, sem
nú eru í meiri hluta eða flestir.
En það er hlutverk kynbóta-
mannsins að leyta uppi afburða-
hestana og láta þá byggja upp
stofninn. En á því eru lítil tök
eins og nú er ástatt. Þó virðist
mjer starfsemi Hestamannafje-
lagsins „Fákur“ vera spor í
rjetta átt. En ekki nema lítið
spor, og það af þeirri einföldu
ástæðu, að þeir hestar, sem þar
eru reyndir, koma alls ekki til
greina til viðhalds kyninu, þar
sem graðfoiar eru ekki reyndir
og fátt af hryssum. Jafnframt
því eru þau hlaup, sem iðkuð
eru, of einhliða. Mætti auka þar
við ýmsum hindrunarhlaupum og
fleiri aflraunir fyrir hesta gæti
komið til greina, sjerstaklega ef
hugsað væri um tamningu polo-
hesta. Á þann hátt kæmi eðli
hestsins miklu betur ’í Ijós en
ella, og er enginn vafi á því, ef
unnið væri af skilningi og dugn-
aði, að hestakynið tæki stórstíg-
um breytingum til batnaðar, væri
sjeð um að bestu hestamir væru
notaðir til kynbótanna.
Reykvíkingar og yfirleitt marg-
ir kaupstaðabúar, kaupa árlega
marga reiðhesta, og er því tals-
verður innanlandsmarkaður fyrir
slíka góðhesta. Hefur það eitt
meðal annars stuðlað mikið að
því, að viðhalda hinum gamla og
góða reiðhestakynstofni í land-
inu. En þessir svokölluðu „reið-
hestar“ eru svo misjafnir að
gæðum, að það er mjög undir
hælinn lagt, hvernig hest menn
hreppa.
Vjer þurfum í framtíðinni að
hreinsa til, útrýma því versta, en
hhía að því besta — skapa nýtt
reiðhestakyn í landinu — sann-
kallaða góðhesta.
Og bestu ráðin til að koma
þessu þjóðþrifamáli áleiðis, er að
stofna hestakynbótabú. Þar er
jeg á svipaðri skoðun og Daníel
Daníelsson, sbr. grein hans í
Morgunblaðinu 19. ágúst. Mjer
hefur verið það1 fyrir löngu full-
ljóst, að þá yrði stigið stórt spor
í áttina, svo stórt, að það mark-
aði tímamót í sögu hestaræktar-
innar hjer á landi.
Tæplega get jeg búist við, að
til að byrja með fáist gallalausir
kynbótahestar, en verkefnið er að
skapa þá í framtíðinni. Hesturinn
á að verða við vort hæfi og jafn-
framt hæfi annara þjóða. Þeir
eiga að verða einskonar gullmynt
þjóðarinnar. En hún er, eins og
kunnugt er, gjaldgeng í öllum
löndum.
Sje kynbótabúið vel rekið, get-
ur það skapað hestakynstofn,
sem skarar svo fram úr, að
bændur sjái sjer hag í þvi, að
kaupa þaðan bæði hesta og hryss-
ur til kynbóta. Og ekki væri ó-
hugsandi að nýir markaðir opn-
uðust erlendis. Hestakynið hlyti
að taka stórfeldum breytingum
til batnaðar.
Ekki finst mjer heppilegt, að
blanda neinum ríkisrekstri inn í
þetta mál. Heppilegast tel jeg að
stofnað yrði hlutafjelag, en ríkið
seldi því eða leigði jörð, ef það
ætti nokkra hæfilega. Jeg get
varla trúað því, að slíkt fyrir-
tæki fái ekki nóga fylgjendur
og stuðningsmenn um land alt.
Og er alls ekki óhugsandi, að
vænta mætti stuðnings erlendis
frá, því að marga góða vini á
íslenski hesturinn, j?ar sem hann
er þektur.
Sjerstaklega má byggja á
stuðningi þeirra manna, sem eiga
reiðhesta og hafa skemtun af
þeim. Enda vex þá tryggingin
fyrir því, að hægt sje, að fá
verulega góðan hest eða fák, —
en því nafni vil jeg kalla fram-
tíðarhestinn.
öllum sönnum Íslendingum
ætti að vera það áhugamál að
hestarnir, sem eru svo samtvinn-
aðir einkalífi þeirra, taki sem
skjótustum og mestum framför-
um. Hesturinn hefur verið einn
þátturinn af mörgum, sem hald-
ið hefur uppi menningarlífi þjóð-
arinnar, og hann ekki sá veiga-
minsti. Þann þáttinn verðum
vjer að styrkja eftir megni.
Vigfús Helgason.
----o-----
Dáin er 20. þ. m. frú Helga
Rasmusdóttir á Sörlastöðum í
Seyðisfirði, kona Ingimundar Ei-
ríkssonai- áður bónda þar.
Maður varð úti á Vestdalsheiði
við Seyðsfjörð laust fyrir miðjan
þennan mánuð, Sigurður Hann-
esson trjesmiður af Seyðisfirði.
Sjera Stefán Jónsson á Auð-
kúlu varð 75 ára 18. þ. m.
----o-----
Frá Blikastöðum.
„Ágætustu fyrirmyndarbúin
eru hjá bændunum sem best búa“,
sagði Sigurður heitinn ráðanaut-
ur. Og hann sagði það vafalaust
satt. Aðrir menn hafa haldið á
lofti kröfunni um önnur fyrir-
myndarbú, sem rekin væru fyrir
ríkisfje, ýmist einstök, — í sam-
bandi við skóla, eða hamingjan
veit hvernig. Úr þeim búum og
gagni því, sem þau gætu unnið
bændunum og búnaðinum, hefur
geysimikið verið gert. En ósýnt
er það nú flest ennþá, því miður.
Mjer datt það í hug hjema á
dögunum, þegar að því var fund-
ið við mig, af einum alþektasta
„búnaðarmála“-manni landsins, að
jeg nefndi ekki Blikastaði, í grein
sem jeg skrifaði um alt annað
efni — að það sannarlega hefði
láðst mjer of lengi, að segja svo-
lítið frá búskapnum þar. Því
kunnugur var jeg þar þó, og vissi
fyrir löngu, að þar er einmitt eitt
af þessum „ágætustu fyrirmynd-
arbúum“, sem hann Sigurður
heitinn ráðanautur talaði um.
Um fortíð Blikastaða veit jeg
fátt. Þó held jeg það sje rjett,
að á fyrsta tug 20. aldarinnar
bjuggu þar ekki færri en fjórir
bændur, hver eftir annan. Má
af því marka að ekki varð neinn
mosavaxinn þar á þeim misserum.
Enda var jörðin þá örreitiskot. —
En vorið 1909 fluttist þangað
ungur bóndi og efnalítill, kominn
norðan úr Vesturhópi. Var hann
þar aleinn við voryrkjur framan
af fyrsta vori og þótti víst sum-
um grönnum hans ekki meira en
glæsilega byrjað. En svo gengu