Lögrétta - 26.02.1927, Page 1
mm
LOGRJETTA
XXII. ár.
Reykjavík, laugardaginn 26. febrúar 1626.
12.
Sueintiiðni Sveinljflroson
prófessor og tónskáld.
23. þ. m. andaðist Sveinbj.
Sveinbjömsson tónskáld á heim-
ili sínu í Khöfn. Sat hann við
hljóðfæri sitt og hneig þar ör-
endur niður. Það var kl. nál. 5
um daginn. Hann var á 80. ald-
ursári, fæddur 28. júní 1847.
Sv. Sv. setti ungur lag við það
kvæði, sem nú er fyrir löngu orð-
ið þjóðsöngur íslendinga: „Ó,
guð vors lands“. Þetta mun vera
fyrsta lag hans, sem orð fór af.
Það7 var ort skömmu fyrir þjóð-
hátíðina 1874. Sv. Sv. var þá
búsettur í Edinborg. Sr. Matth.
Jochumsson hitti hann þar um
vorið og var þá á heimleið hing-
að frá Danmörku, hafði þá kvæð-
ið með og bað Sv. Sv. að setja
lag við það. Varð lagið jafnstór-
fenglegt og háfleygt og kvæðið,
svo að íslenska þjóðin eignaðist
þar listaverk, sem kalla má ó-
dauðlegt og var sjálfkjörið til
þess að verða þjóðsöngur hennar
við öll hin hátíðlegustu tækifæri.
Þetta lag skóp tónskáldsfrægð
Sv. Sv.
Hann var af ágætum ættum
kominn, sonur Þórðar Svein-
bjömssonar dómstjóra, hafði
stundað nám hjer heima, varð
stúdent 1866 og útskrifaðist af
prestaskólanum 1868. Síðan fór
hann utan, til Danmerkur og
Þýskalands og lagði þar stund á
söngfræði, en búsetti sig síðan í
Edinborg og dvaldi þar fram á
efri ár.
Hann vann fyrir sjer með
söngkenslu, en samdi jafnframt
fjölda sönglaga, ýmist við ensk
eða íslensk ljóð, og em nú mörg
þeirra alkunn hjer og mikið
sungin. 1907 var hann fenginn
til að setja lög við kvæðaflokk
(eftir Þ. G.), sem sunginn var
við móttöku Friðriks konungs 8.
og danskra þingmanna hjer í
Reykjavík, og var honum þá
boðið heim hingað sem heiðurs-
gesti. Hafði hann þá langa-lengi
ekki komið heim til ættlands
síns. Nokkmm árum síðar flutt-
ist hann ásamt fjölskyldu sinni
vestur til Kanada og dvaldi þar
um hríð, kom svo heim hingað
og dvaldi hjer nokkur missiri, en
fór svo til Kaupmannahafnar og
lifði þar síðustu æfiárin. Fhá
því, er hann fluttist hingað frá
Kanada, hafði hann heiðurslaun
úr landsjóði.
Hjer er ekki rúm til þess að
rita um tónverk Sv. Sv., en þeim
helgaði hann líf sitt og krafta
og hefur með þeim unnið ís-
lenskri söngment mikið verk og
gott, sem lengi munu halda uppi
nafni hans.
Hann var kvæntur skotskri
konu, Eleonoru Kristí, prests-
dóttur, sem lifir mann sinn og
reyndist honum ágæt eiginkona.
Þau eiga tvö böm á lífi, sem bæði
em nú búsett vestan hafs.
Lík Sv. Sv. mun verða flutt
hingað og jarðsett hjer.
---o----
Búnaðarþingið.
Störfum Búnaðarþingsins mið-
ar fremur hægt áfram og eru
fulltrúamir þó önnum kafnir við
nefndastörf allan daginn. Á fund-
unum hefur fátt gerst ennþá og
engin stórmál komið þar fyrir,
sem athygli vekja út í frá. Rædd
hafa verið fjármál fjelagsins
ýms, styrkbeiðnir og erindi,
fluttir fyrirlestrar og gefnar
skýrslur og margt af þessu verið
hið fróðlegasta. Aðalmálið, sem
forvitni fólks hefur beinst að er
þó enn órætt, en það er áburðar-
málið svonefnda. Hefur sjerstök
nefnd það stöðugt til athugunar
og ekki kunnugt hvað hún ætlar
að leggja til málanna. En talað
er um það, að tilraunir sjeu gerð-
ar til þess, að málið verði jafn-
að með sáttum og samkomulagi,
þannig að báðir aðiljar fái nokk-
ura viðurkenningu síns málstað-
ar og jafnframt nokkura áminn-
ingu. Á þá samkvæmt því að
skifta starfi búnaðarmálastjóra
og láta Sig. Sig. halda yfirum-
sjón með verklegum framkvæmd-
um fjelagsins en fela öðrum
skrifstofu- og fjármálastjóm.
Ekki er kunnugt hvað úr þessu
verður.
Af málum þeim, sem rædd hafa
verið á þinginu má nefna skipu-
lag verklegs búnaðamáms. Var
talað um nauðsyn þess, að auka
slíkt nám á skólajörðunum og
að skólabúin yrðu rekin á ríkis-
kostnað. Einnig var um það tal-
að, að reyna að koma ungum
mönnum til verklegs náms, eink-
um í nýtísku jarðrækt, á fyrir-
myndarjörðum eins og Vífisstöð-
um, Blikastöðum, Korpúlfsstöð-
um eða Kleppi, eða til sauðfjár-
ræktamáms í Þingeyjarsýslu.
Var á það bent, að óhæfilegt
ósamræmi væri í því, að bóklegt
nám búnaðarskólanna skyldi
kosta 20—30 þús. kr. árlega,
meðan ekki væri veitt nema 1
þús. kr. til hins verklega. Einnig
hefur verið um það talað, að
koma meiri hreyfingu en verið
hefur á það, að fá vísindalega
rannsökuð ýms úrlausnarefni
landbúnaðarins, s. s. ýmsa ali-
dýrasjúkdóma, gróðurfar, hey-
meðferð o. fl. Var m. a. minst á
það, að æskilegt væri að háskóla-
embætti yrði stofnað fyrir þessi
viðfangsefni og fanst þó sumum,
að slíkt mundi verða að vafasömu
gagni, en kostnaðarsamt. Hefur
verið vikið að ýmsu slíku, um
afstöðu háskólans til atvinnu-
lífsins og að því, hvemig koma
mætti rannsóknum og meðferð
þess inn í skólaskipulagið á ódýr-
an en hagkvæman hátt í bókinni.
íslensk þjóðfræði (1924) eftir
Vilhjálm Þ. Gíslason og greinar
um einstök atriði í svipaða átt
hafa birtst í Lögrjettu alloft og
nú nýlega í Verði. f ráði er að
sett verði milliþinganefnd, sem
taki alla búnaðarlöggjöf landsins
til athugunar.
Um tilrauna- og rannsóknar-
starfsemina í jarðræktarmálum
urðu einnig nokkrar umræður.
Hjelt því þá fram utanþingsmað-
ur, sem málfrelsi hafði, Guð-
mundur Jónsson á Torfalæk, að
flest þessi tilraunastarfsemi væri
kák, mörgum árum á eftir tím-
anum og illa og óáreiðanlega
reiknaður út árangur hennar.
----o---
Leikhúsið.
Ef einhver illvígur ritdómari
settist niður til þess „að taka í
gegn“ Munkana á Möðruvöllum
eftir Davíð frá Fagraskógi
mundi honum sjálfsagt auðvelt
að finna á þeim ýmsa höggstaði.
Hann mundi benda á leikræna
smíðagalla og á söguskekkjur.
En hann mundi einnig benda á
leikritið sem afturkipp eða mót-
mæli gegn því „daðri við ka-
þólskuna“ sem kent hefði í sum-
um öðrum samtímaritum. Hin
sögulega umgerð leiksins um sál-
arlíf tveggja aðalpersónanha,
sem höf. hefur viljað leggja
megináhersluna á, príórinn og
óttar (A. Kvaran og I. Waage),
tbl.
er dökk og nokkuð svakaleg.
Samt mætti sjálfsagt finna flestu
í þeim lýsingum einhvem stað.
Hitt er annað mál hvort það eru
þau atriði úr kaþólskri kristni og
klausturlífi, sem höf. undirstrik-
ar helst, sem mest ástæða væri
til að muna, enda bregður höf.
sjálfur í síðasta þættinum upp
mynd af annari hlið klausturlífs-
ins, bókiðjunni, sem mönnum er
hjer kærast að tengja við
klaustrin.
En hvað svo sem þessu líð-
ur, verður það að teljast eitt af
verkefnum Leikfjelagsins að íta
undir innlendan leikskáldskap.
Verður því þá ekki láð það að
hafa tekið Munkana til sýningar,
enda hefur verið sæmilega set-
inn bekkurinn af höf. hingað til,
þó fremur muni flestir kjósa sjer
kvæði hans en leikritið.
Hitt er annað mál, að Munk-
amir eru á ýmsan hátt þannig
gerðir, að þeir gera bera ýmsa
annmarka leikfjelagsins, án þess
að lofa kostum þess að njóta sín.
Þess vegna varð frumsýning
þeirra ein hin formlausasta sýn-
ing fjelagsins um langt skeið.
Persónumar eru margar, um 25,
en margþættur samleikur og
hópsýningar hafa eðlilega verið
erfiðastar'viðfangs hjá leikflokki,
sem nota verður að miklu leyti
vinvaninga til uppfyllingar með
fáum góðum leikumm. Styrkur
leikfjelagsins hefur hinsvegar
legið í einstaklingsleik og sam-
leik þessara fáu. Þeir hafa skap-
að hjer margar góðar leiksýn-
ingar á undanfömum árum og
er ómaklegt að kveða svo að orði,
eins og gert hefur verið nýlega,
að öll leikment hjer hafi ver-
ið vinvaningslegt kák, þó margt
standi til bóta. En Múnkamir
gefa lítið tilefni til stórbrotins
einstaklingsleiks, en ýms tæki-
færi til ljelegs hópleiks.
---o----
Þinétíðindi.
Á Alþingi hefur verið tíðinda
laust það sem af er, stuttir fund-
ir og litlar umræður og deilur
engar að ráði. En í nefndum er
að sjálfsögðu unnið, en þar em
flest mál enn til athugunar. Gefur
almenningur því oft ekki gaum,
þegar feldir era þungir dómar
um seinlæti og iðjuleysi þingsins,
hversu mikil vinna legst á marga
þingmenn við nefndarstörf, enda
ber meira á öðrum störfum þess
út í frá, s. s. umræðunum. En
um þær er það alkunnugt að þær
eru þarflítil mælgi og málaleng-
ing alt, of oft, sem engan upp-