Lögrétta - 08.03.1927, Blaðsíða 1

LOGRJETTA
XXII. ár.
Reykjavík, þríðjudaginn 8. mars 1926.
13.—14. tbL
f
„San Min Chu I“.
Til þess að kynnast Kínamál-
unum, og þar með einhverj-
um merkustu og vandasömustu
stjómarfars- og þjóðemismálum
heimsins nú sem stendur, er ekki
nóg að þekkja aðeins afstöðu
þeirra útlendinga, sem eru annar
aðili Kínamálanna og þeirra
skoðanir. Menn þurfa líka að vita
hvað Kínverjar sjálfir leggja til
málanna. ' Bestu hugmynd um
það segja fróðir menn, að fá megi
með því að kynnast skoðunum
Sun Yat-sen, hins kínveska
stjómmálaleiðtoga, eins og þær
koma fram í fyrirlestraflokki,
sem hann flutti í Kanton á síð-
asta landsstjómartíma sínum í
Kwangtung. Þessir fyrirlestrar
komu síðar út í bókarformi og
hefur sú bók orðið leiðarvísir
Kantonflokksins, sem nú ber sig-
ursælt merki kínversku þjóð-
ræknisstefnunnar. Bókin heitir á
kínversku „San Min Chu 1“ og
þýðir það hjerumbil: þrenn meg-
inöfl þjóðrækninnar. Bókin mun
ekki vera til í heild á Erópu-
málum, en hjer er farið eftir
enskri frásögn um meginefni
hennar eftir Ivan D. Ross, há-
skólakennara í Wuchang í Kína.
Dr. Sun skiftir efni sínu í þrjá
bálka, eftir þeim þrem megin-
öflum þjóðmálanna, sem hann
ræðir um. Fyrst er um kyn þjóð-
arinnar (race), þá um kraft
þjóðarinnar, lýðræðið og loks um
líf þjóðarinnar, þjóðfjelagsskipu-
lag jafnaðarstefnunnar. Til skiln-
ings á deilumálunum við útlend-
ingana er fyrsti bálkurinn einna
athyglisverðasjtur.
Hin eðlilega skifting mann-
kynsins, segir Dr. Sun er skift-
ingin í kynbálka. Skiftingin í
þjóðir og ríki er hinsvegar óeðli-
legri skifting, oft mynduð með
hernaðarofbeldi, þar sem einn
kynþáttur er kúgaður undir yfir-
ráð annars. Dæmi þessa eru völd
Breta í Hongkong. 1 Kína fellur
þó að langmestu leyti saman kyn-
bálkur, þjóð og ríki. Annarlegir
kynþættir ríkisins eru aðeins um
10 miljónir manna samanlagðir,
af 400 milj. íbúum. Samt sem áð-
or eru Kínverjar sjer ekki fylli-
lega meðvitandi kynbálksskyld-
leikans. Þeir lifa í hugsunarhætti
gamals ættbálkaskiþulags. Eina
leiðin til þess að bjarga Kína frá
eyðileggingu er sú, að kenna
þjóðinni að meta og skilja sjálfa
sig, sem kynbálk. Þannig hafa
Rússar eftir kommúnistabylting-
una hætt að vera hemaðar- og
landvinningaþjóð, en orðið sam-
bandsríki slafnesks kynbálks.
Kínverjar sjálfir hafa einnig
hætt að vera hemaðar og of-
beldisþjóð, þó áður hafi þeir ráð-
ið mjög stóm ríki víða um Asíu
og gætu enn, vegna fólksfjölda
síns, orðið voldugsta hemaðar-
þjóð heimsins. En Kínverjar eru
friðsöm þjóð, sem þar að auki
hefir orðið nokkuð aftur úr vest-
rænum þjóðum í ýmsum verald-
legum efnum á síðustu manns-
öldrum. Veikleika niðurlægingar-
tímans hafa svo vestrænar hem-
aðarþjóðir notað til þess að seil-
ast til valda í Kína, og hagnýta
sjer á kostnað Kínverja, auðæfi
landsins. Þær hafa að miklu leyti
lagt undir sig kínverskan markað
og dregið ógrynni fjár út úf
Iandinu, því innflutningurinn er
miklu verðmeiri en útflutning-
ur, t. d. 500 milj. dollurum meiri
árið 1921. Með erlendri banka-
starfsemi fara einnig árlega út-
úr landinu um 100 milj. og aðrar
100 milj. vegna erlendra siglinga.
Samtals má gera ráð fyrir því að
erlend ríki fjefletti Kínverja um
1 miljarð og 200 miljónir árlega.
Vamarleysi Kínverja gagnvart
þessum erlendu áhrifum stafar
af því mest, að þeir glötuðu sam-
heldnisanda kynbálksins fyrir
hjerumbil þremur öldum, þegar
Mongólakeisaramir af Mingætt-
inni voru yfirunnir og Ching-ætt-
in komst til valda og var hinum
foma anda þó enn um skeið
haldið lifandi í leynifjelögum lág-
stjetta og hermanna. En há-
stjettir og lærðir menn gengu á
hönd hinni nýju stjóm og því
vom engar bækur skrifaðar og
ekkert menningarstarf til þess
unnið, að halda lifandi hinum
gamla þjóðræknisanda. Nú er það
verkefnið, sem himininn hefur
fengið hinum fjölmenna kín-
verska kynbálki, að útrýma kyn-
bálkaójöfnuði veraldarinnar. Vest-
rænu heimsveldin hafa lifað á
þessu misrjetti og heimsstyrjöld-
in var af því sprottin, sprottin
af valdafýkn og ofsa þjóðanna til
nýrra og aukinna yfirráða. Rúss-
neska byltingin er eina vonin út-
úr ógöngum Vesturlanda. Þess-
vegna eiga Kínverjar einnig að
taka sjer skipulag kommúnismans
til fyrirmyndar í þjóðfjelagi sínu,
þó með nokkrum breytingum. Á
þann hátt geta þeir orðið samstæð
og sterk þjóð inn á við, sem fær
er um að leysa af hendi verk-
efni sitt. Annars þurfa Kínverj-
ar ekkert af vestrænum þjóðum
að læra í stjómspeki, eða al-
mennri lífsspeki. Stjómmál eins
og anarkismi og kommúnismi,
sem em nýtísku stefnur í Ev-
rópu hafa verið rökrædd í Kína
íyrir 2000 árum. Nýjustu þýskir
heimspekingar sækja hugsjónir
sínar til kínverskrar fomspéki og
indverskrar. 1 eðlisfræðum einum
hafa vestrænar þjóðir komist
fram úr Kínverjum, en ekki fyr
en á tveimur síðustu öldum.
Fomkínverj^r höfðu sjálfir gert
ýmsar hinar merkustu uppgötv-
anir, t. d. fundið púður, prentlist,
áttavita, gert brýr og mannvirki
o. fl. Kínversk speki er einnig
hin æðsta og hagnýtasta sið-
speki heimsins, sem sje Ta Hsioh
kenningamar. En Kínverjum hef-
ur ekki tekist að framkvæma til
fullnustu siðgæðishugsjónir sín-
ar. En í þjóðinni er mikið og
merkilegt efni. Þjóðin er dugleg,
heiðarleg, orðheldin og friðsöm.
Friðarvilji hennar er ekki ein-
ungis á vömnum, eins og hjá
vestrænum þjóðum. Hann er
henni eðlilega í blóðið borinn. En
þjóðin hefur verið sundurlyndog
ekki skilið sinn vitjunartíma. Nú
á hún að læra að þekkja sjálfa
sig og tilgang sinn í heiminum
og verða að nýju, voldug og frið-
söm menningarþjóð. Hún á að
verða það, með því að yfirgefa
hinn foma ættbálka hugsunar-
hátt, en honum á að vera auð-
vélt að eyða, að því leyti sem
nauðsynlegt er, því ættbálkamir
era fáir — um 400 —- en sam-
einast í allsherjartilfinningunni
fyrir kjmbálkinum. En samkvæmt
þeirri tilfinningu er eðlilegast og
rjettast að mannfólkið skiftist og
miklu rjettara að vinna að slíkri
skiftingu, heldur en að alþjóða-
stefnu þeirri (intemationalisma)
sem vestrænu þjóðimar predika,
þó mest sje hún höfð að yfirskyni
nýrrar ásælni á aðrar þjóðir.
Ennfremur eiga Kínverjar að
fara að dæmi Japana og læra alt
það sem þeim er nauðsynlegt af
vestrænni menningu og þeim má
að haldi koma, einkum í verk-
legum efnum. Með krafti sinnar
fomu menningar og þeim nýju
meðölum sem þeir nema þannig
af Evrópumönnum, eiga þeir að
reka af höndum sjer útlending-
ana og áhrif þeirra í stjórnmál-
um, fjármálum og menningar-
málum. Síðan á kínverski kyn-
bálkurinn að taka þann sess, sem
honum ber með rjettu, sem
hinni fjölmennustu og elstu
menningarþjóð og verða helsta
ríki heimsins.
----o-----
Druknun. Um hádegi á sunnu-
dag fundu drengir lík nýdmkn-
aðrar konu í bótinni hjá Granda-
garðinum. Konan hjet Hólmfríð-
ur Guðmundsdóttir, gift kona.
Um tildrög druknunarinnar er
ókunnugt.
Sandgræðslan.
Eftir að jeg kom heim fór
annar maður til Jótlands til að
kynnast sandgræðslu. Hann vann
með mjer 3 sumur. Lengur hjelst
hann ekki við það verk. Við höfð-
um fyrst 100 kr. á mánuði í
4—5 mánuði og kostuðum okkur
að öllu af því. Dagkaup manna
var þá 3 kr. á dag. Þessi fjelagi
minn fór til Ameríku. Hann
áleit starfið gagnslaust. Sagði
fje aldrei fást svo mikið að að
gagni kæmi. Smákák kafnaði í
skemdunum og árangur sæist al-
drei. Jeg sagðist halda áfram
meðan jeg fengi einn mann til
að vinna með mjer. Þótti smátt
skamtað af þingi og stjóm, en
var vongóður að geta sýnt hvað
gera ætti.
Nú em liðin 20 sumur. Jeg
vona að ósk Hannesar Hafsteins
rætist, að sandgræðslan verði til
gagns fyrir land og lýð. Jeg
vona líka, að velgerðamaður
minn og vinur, sjera Magnús
Helgason, iðrist ekkert eftir að
hafa valið mig til þessa starfa.
Jeg þakka honum að hann skildi
mig rjett, og jeg hefi haft á-
nægju af að vinna þetta verk,
þótt oft hafi kent misskilnings
og þröngsýni þeirra, sem hlut
hafa átt að máli. Jeg hefi alt af
haft bjargfasta sannfæringu um
gagnsemi sandgræðslunnar, hve
mikið sem móti hefur blásið.
n.
Þótt breyttur hugsunarháttur
almennings álíti nú, að hægt sje
að verja landið skemdum og eyð-
ing bygða, þá er þó slæma
örðugleika enn við að stríða. Af-
notarjettur sandgræðslusvæðanna
verður oft að deiluefni, eða hef-
ur orðið. Landeigendum þykir
hart að mega ekki nota landið
meðan á sandgræðslunni stend-
ur. Að eiga að greiða minst J/2
kostnað, sem að græðsluxmi lýt-
ur og hafa svo eklri afnot af
landinu, nema fyrir gjald, þykir
bændum harður kostur. Þeir vilja
fá að slá sandgræðslusvæðin
gjaldfrítt, og vel kæmi þeim að
skjóta þangað inn skepnum, t. d.
ef á liggur af sjerstökum á-
stæðum að vorinu, eða vetrinum,
þegar þörf er góðrar beitar..
Gróður kemur oftast fyr við
sandinn, en annarsstaðar. Þetta
hefur orðið til þess, að fje hef-
ur gerst svo áleitið á girt sand-
svæði, að vandræði er að fá þau
friðuð á sumum stöðum. Efna-
lega hafa sumir bændur lagt
mikið á sig vegna sandgræðsl-
unar. Girðingarkostnaður þeirra
hefur oft verið 500—2500 kr.