Lögrétta - 15.03.1927, Page 3

LÖGRJBTTA
málið til rækilegrar og alvar-
legrar athugunar. Og jeg vona
að þjer sjáið nauðsyn þessa máls
og ennfremur að þjer sjáið sóma
íslensku þjóðarinnar og íslenska
ríkisins í því, að málinu sje
hrundið áleiðis nú þegar, annað-
hvort með þeim hætti, er jeg
hef bent á, í línum þessum, eða
þá með öðrum öruggari og hrað-
stígari ráðum.
Hraunum í des. 1926.
Guðmundur Davíðsson.
Búnaðarþingið.
Búnaðarþinginu er nú slitið.
Fyrir það voru lögð 69 mál og 93
erindi, sem málin snertu, en skrá-
sett þingskjöl voru 367. Afgreidd
voru 54 mál. Erindi voru flutt 8.
Gjöld fjelagsins fyrir næsta fjár-
hagstímabil eru áætluð 237 þús.
kr. fyrra árið og 220 þús. síðara
Þar af eru heimatekjm- fjelags
ins 10—20 þús. kr. á ári. Það sem
á vantar til reksturs fjelags og
fjelagsmála verður að koma frá
ríkissjóði. Helstu mál þingsins
voru þessi: Metúsamel Stefánsson
búnaðarmálastjóri lagði fram er-
indi um verklegt búnaðarnám,
sem fyr er frá sagt nokkuð, og
var fje veitt til námsstyrkingar
á góðbúum. Sömuleiðis var rætt
mál það, er hann hefur einnig
flutt um ungmennavinnu við bú-
störf, og Lögr. hefur einnig sagt
frá. Er ætlunin að sækja um
framlag úr Rockefeller-sjóðnum,
sem slík mál styrkir, og heimilað
var að veita Guðrúnu Bjömsdótt-
ur frá Grafarholti 500 kr. til þess
að byrja slíka starfsemi næsta
sumar í nánd við Reykjavík. Til
húsmæðrafræðslu voru veittar
100 kr. og sett nefnd til að at-
huga það mál. Um notkun drátt-
arvjela var allmikið rætt. Lágu
fyrir 5 umsóknir um aukna notk-
un þeirra. En þingið áleit að
ódýrara mundi að öllum jafnaði
að vinna ísl. jarðveg með hest-
um og sinti engri umsókninni,
en ákvað að gera skyldi nákvæm-
ar tilraunir með þær 2 vjelar,sem
þegar hefðu verið styrktar, til
samanburðar við hestavinnuna.
Um búfjártryggingar hefur all-
mikið verið rætt og átti það mál
að -vera undirbúið fyrir þetta
þing og skýrslum átti að safna
um gripavanhöld, til grundvallar
iðgjaldaákvörðun. Var skrifað í
þeim tilgangi hreppstjórum, lið-
lega 200, en um 37 svöruðu.
Þóttu það ekki næg svör og á að
biðja ríkisstjómina að krefja
hreppstjóra þessara upplýsinga.
Stjóminni var heimilað að veita
einhverjum af dýralæknum
landsins 500 kr. á ári til að rann-
saka helstu búfjársjúkdóma. Far-
ið var fram á, að ríkissjóður legði
enn fram 3000 kr. til vatnarann-
sókna Dr. Reinsch og ætlast til
þess, að Pálmi Hannesson nátt-
úrufræðingur yrði honum til að-
stoðar næsta sumar, og tæki síð-
an sjálfur að sjer rannsóknirnar
og leiðbeiningarstarf um klakmál.
Tekinn var upp nýr liður, 2000
kr. til leiðbeiningar um rafveit-
ur á sveitabæjum. Mun vera til
þess ætlast, að Skarphjeðinn
Gíslason hafi þær leiðbeiningar á
hendi, en hann hefur þegar gert
á sveitabæjum 10—20 rafstöðv-
ar. Nokkrar breytingartill. vom
gerðar við j arðræktarlögin I.,
II. og IV. kafla, einkum 10. gr.
þar sem ósanngjarnt þótti, að
miða styrkinn við það eitt, sem
að túnrækt væri unnið umfram
10 dagsverk á verkfæran mann.
Einnig var farið fram á, að
styrkupphæðin fyrir jarðabætur
yrði fastákveðin í lögunum sjálf-
um. Þá var stjóminni falin end-
urskoðun þess, hvernig lagt væri
í dagsverk, því reynslan ihefði
sýnt, að dagsverkin væru oft alt
of lítil. Tekinn var upp nýr lið-
ur, 1000 kr. veiting til Islands-
deildar í Nordiske Jordbrugsfor-
skeres Forening. En hún var
stofnuð nú um þingtímann með
12 fjelögum og sitja í stjóm
hennar Sig. Sigurðsson, Halldór
Vilhjálmsson og Pálmi Einarsson.
Sambandið nær um öll Norður-
lönd og var stofnað 1918 og held-
ur þing annaðhvert ár. Stjóm-
inni var falin athugun á stofnun
tilraunabús á Suðurlandi. í stjórn
Búnaðarfjel. var kosinn Bjami
Ásgeirsson á Reykjum, í stað
Odds Hermannssonar. Endur-
slcoðendur voru endurkosnir Jón
Guðmundsson frá Gufudal og
Jakob Líndal. I stjórn Bjarg-
ráðasjóðs var kosinn Bjöm í
Grafarholti, en sjóðgæslumaður
Metúsalem búnaðarmálastjóri. —
Áburðarmálinu svonefnda var á
síðustu dögum þingsins ráðið til
lykta á þann hátt, sem Lögrj.
hafði áður sagt frá. Urðu engar
deilur um málið á þinginu, en all-
þungorðar umræður urðu þar
samt næstsíðasta daginn út af
nokkrum ummælum Sig. Sig. Er
það Tr. Þ. sem helst mun hafa
beitt sjer fyrir þeim mála-
lokum, sem orðin eru. Verður nú
tvískift starfi búnaðarmálastjóra
og tekur Sig. Sig. við öðm starf-
inu, sem einkum lýtur að fram-
kvæmdum út á við, jarðrækt,
sandgræðslu o. fl. Hinn búnaðar-
málastjórinn, sem verður Metú-
salem Stefánsson, hefur á hendi
fjármála- og skrifstofustjóm.
Ráðunautunum er skift undir
stjórn beggja búnaðarmálastjór-
anna og sjálfir eiga þeir jafn-
framt að gegna ráðunautsstörf-
um, en yfirstjóm allra málanna
og ákvörðun verkaskiftingar
milli þeirra er hjá stjórn Búnað-
arfjelagsins. Þessi málalok vora
staðfest á lokuðum þingfundi
með 9 atkv., 2 greiddu ekki at-
kvæði og 1 var á móti. Jafnframt
var samþ. ályktun þess efnis, að
Búnaðarþingið beindi þeirri ósk
til allra hlutaðeigenda „að sú mis-
klíð verði látin falla niður, sem
um hríð hefur í fjelaginu ríkt
og að miklu á rót sína að rekja
til óákveðinna starfshátta og
ónógrar samvinnu“. Einnig mælt-
ist þingið til þess við stjómina,
að Sig. Sig. yrði falið búnaðar-
málastjórastarfið út á við „þar
eð viðurkent er, að hann er
frömuður og forgangsmaður í
ræktunarmálum hjer á landi“.
Hinsvegar var, samkv. þessu, tal-
ið þarflaust, að taka áburðar-
málið út af fyrir sig til umræðu
og skildist rannsóknamefndin
svo við málið, að hún ákvað „að
sýkna engan og sakfella engan“.
Það era nú orðin mörg störf
og márgvísleg, sem búnaðar-
þingið hefur til meðferðar og era
fulltrúamir önnum kafnir meðan
á því stendur og gera sjálfsagt
það sem unt er til þess að störf-
in gangi vel. En alt um það
ganga þau ekki vel. Mun mest
um það að kenna skipulaginu.
Það er erfitt að geta á nokkrum
dögum athugað og skorið úr
þvælu af smámálum og allmörg-
um stórmálum, svo að gagn sje
að. Vill þá oft fara svo, að
smærri málin ein fá afgreiðslu,
en stónnálin verða útundan, ein-
mitt þau, sem búnaðinum var
mest þörf á að fá afgreidd og
búnaðai’þingið með sjerþekkingu
manna sinna ætti að standa best
að vígi um. Ætti því að reyna
að finna eitthvert skipulag um
meiri samvinnu búnaðarfjelags-
starfsmanna og búnaðarþings-
manna milli þinga, en nú er og
betri undirbúning þingmála, svo
búnaðarfjelag og búnaðarþing
verði enn meir en orðið er það
sem það á að vera, brautryðj-
andi búnaðarmálanna.
Úr Fljótsdalshjeraði er Lögrj.
skrifað 27. janúar 1927:
Af tíðarfarinu er það að segja
að veturinn byrjaði með miklum
snjó svo að tók fyrir jörð á
flestum bæjum austan Lagar-
fljóts, en að vestan var allgóð
jörð og á Jökuldal vóru ágætir
hagar. Hefur þar fallið ágætlega
í vetur. Hlákur gerði ekki fyr en
á jólaföstu og fylgdu þeim svo
mikil úrfelli, að ætla má að hey
hafi sumstaðar skemst og svo
varð á öðrum stöðum vart neð-
angangs í heystæðum. Síðan
þessar hlákur gerði hefur tíðar-
far verið gott og hagar nægir,
fyr en nú að hagar era litlir á
bæjunum er standa hæst (næst
fjallasíðunni) beggja megin á
Hjeraðinu. Heyskapur var í sum-
ar sæmilegur, en kvartað var um
óþurka á miðjum slætti og blautt
var engi á Úthjeraði. Vænleiki
fjár var í fullu meðallagi. Sauð-
fje hefur verið misjafnlega
hraust. Víðast hefur það verið
hraust og sagði einn bóndi við
mig, að það myndi að þakka
undangengnu góðæri. En í
Fljótsdal hefur borið mikið á
bráðafári. Á Skriðuklaustri er
sagt að sje farið 50 fjár. Hörg-
ull hefur verið á bóluefni og
hefur því verið gripið til bólu-
efnis frá áranum litlu eftir alda-
mótin síðustu. Gafst það vel,
þar sem jeg hef áreiðanlegar
fregnir af. En á einum bæ frjett-
ist að það hefði ekki gefist vel,
en vera má að svo magnað fár
hafi verið komið í hjörðina, að
sú hafi verið orsökin. Til eru
þeir bæir þar sem fárgjamt hef-
ur verið, að ekki hefur verið
bólusett, en sama sem ekkert
drepist.
Þá faghaðarfrjett hef jeg að
færa, að rafveita er hlaupin af
stokkunum í Hrafnsgerði; er þar
3
bæði hitun og lýsing. Sigurður
Jónsson frá Seljamýri í Loð-
mundarfirði annaðist uppsetn-
inguna fyrir ákvæðisverð. Er
litið svo á að uppsetningin hafi
orðið ódýrari fyrir þetta, en þó
tala sumir um að þétta hefði
mátt vera ódýrara ef Búnaðar-
samband Austurlands hefði beitt
sjer fyrir þessu. En jeg vildi
segja, ef Búnaðarfjelag íslands
ljeti þetta mál til sín taka. Það
munu um 10 ár síðan jeg sagði
við einn ráðunaut Búnaðarfje-
lags Islands: Þið ættuð nú um
10 ára skeið að snúa ykkur mest-
megnis að rafveitu á sveitabæj-
um og af hendingu varð fyrir
mjer brjef frá árinu 1917, frá
einum háttsettum manni við Bún-
aðarfjelagið, þar sem hann er að
svara mjer viðvíkjandi því, hvað
Búnaðarfjelag Islands gæti sint
rafveitu á sveitaheimilum. Að
fleiri sjeu, er líta líkt á þetta og
jeg, sjest best á því, að ýmsir
hafa látið í ljós óánægju um
lánskjörin við Ræktunarsjóðinn.
Og svo skal jeg geta þess, máli
mínu til stuðnings, að Guðmund-
ur Snorrason, fyr bóndi í Foss-
gerði á Jökuldal, nú fluttur til
systursonar síns Snorra Halldórs-
son læknis á Síðu, kom til mín í
vor á leið að sunnan. Hann segir:
það er merkilegt með sveitirnar
í Skaftafellssýslunni, eins og
þær era afskektar, að 'þær skuli
fremstar í því að hagnýta sjer
raforkuna. Og hann bætti þvi
við: Þar sem svo hagar til, að
ekki er stórum erfiðleikum bund-
ið, að hagnýta raforku, þá á að
byrja á því að hagnýta hana,
láta þá umbótina ganga fýrir,
þótt ábýlið krefjist ýmsra ann-
ara. Svona leit Guðmundur á og
hefur hann ávalt verið talinn
meðal hygnari bænda. Það eru
víst margir fleiri en jeg, sem líta
svo á, að Búnaðarfjelag íslands,
en sjerstaklega hin óþörfu bún-
aðarsambönd verji altof miklu fje
til fundahalda og fyrirlestra.
Bestu fyrirlestramir eru fram-
kvæmdir. Þessi eina rafveita í
Hrafnsgerði hefir þau áhrif, að
maðurinn, er jeg nefndi að geng-
ið hefði frá vjelunum, er nú uppi
á Hjeraði, eftir beiðni, að líta á
líklega staði, þar á meðal Brekku
í Fljótsdal. Búnaðarsamband
Austurlands hafði mann í þjón-
ustu sinni í fyrra vetur til að
leiðbeina með rafveitu. I haust
er leið setti hann upp raforku-
stöð á Sljettu í Reyðarfirði. Ung-
ur maður og efnilegur, úr Fljóts-
dal, var þar með honum, að
kynna sjer þessi störf. Á Ljósa-
landi í Vopnafirði var snemma í
vetur sett upp aflmikil rafstöð.
Hefur hið opinbera lagt eitthvað
til hennar, því 100 kerta ljós er
þar á hlaðinu, sem viti. En Ljósa-
land er næst ysta bænum, að
norðanverðu við Vopnafjörð, svo
ljósið sjest langt að austan, utan
af Hjeraðsflóa, og inn á höfn á
Vopnafirði. Hver gekk frá raf-
veitunni á Ljósalandi, veit jeg
ekki með vissu, en jeg ætla það
hafi verið Skarphjeðinn Gísla-
son, er verið hefur í þjónustu
Búnaðarsambands Austurlands.
Það er víst að Skarphjeðinn pant-