Lögrétta - 01.06.1927, Qupperneq 1

LOGRJETTA
XXII. ár.
Um víða veröld.
Síöustu fregnir.
Fjármálaráðstefnunni, sem set
i6 hefur á rökstólum undanfarið í
Genf, er nú slitið. Rússar kröfð-
ust þess að viðurkent yrði fjár-
hags- og viðskiftaskipulag kom-
munismans, jafnt sem kapitalism-
ans og varð það úr, að fundur-
inn mælti með friðsamiegri við-
akiftasamvinnu þjóðanna án til-
lits til skipulags. Enn gengur í
þófi milli Breta og Rússa. Versl-
unarmálafulltrúi Sovjet-stjórn-
arinnar hefur ákveðið að hætta
viðskiftum við Breta. Tjitsjerin
utanríkismálafulltrúi var fyrir
nokkrum dögum í París í þeim
erindum að fá haldið viðskifta-
friði við Frakka og fá þá til þess
«ð taka ekki upp sömu stefnu og
Bretar. Mun það verða úr, að
viðskifti haldist með Frökkum og
Rússum. 1 bretska þinginu hefur
ákvörðun stjómarinnar gagnvart
Rússum verið rædd og fjelst þing-
ið á gerðir stjómarinnar. Lloyd
George taldi samt, að ekkert væri
við það unnið, að slíta stjóm-
málasambandinu, en áhætta nokk-
ur, en annars vom mótmæli
stjómarandstæðinga lítil. Kanada-
stjóm hefur sagt upp verslunar-
samningum sínum við Rússa.
Sumir sem mikils mega sín telja
svo, sem tiltæki bretsku stjóm-
arinnar muni verða til þess, að
hleypa af stað ófriði, og jafn-
vel sagt, að Rússar sjeu famir
að vígbúast. En Baldwin forsætis-
ráðherra Breta segir, að styrjöld
geti ekki komið til mála út af
þessu. Rússneska stjómin hefur
birt opinberlega svör sín til Breta-
stjórnar. Segir þar, að ummælin,
um hermálanjósnimar sjeu ekki
svaraverð, en ummælin um brot
á verslunarsamningunum ósönn
og muni bygð á fölskum skjölum.
— Skærur eru ennþá í Kína.
---o---
lioftferdir.
Þýska flugfjelagið Luft-Hansa
hefur gert tilboð um það, að
starfrækja hjer á landi flugferðir
í sumar. Telur það, að engin tor-
merki sjeu á því, að unt sje að
halda hjer uppi reglubundnum
flugferðum alla sumarmánuðina.
Býðst fjelagið til þess að senda
hingað flugvjel er flutt geti 7—8
farþega milli Reykjavíkur og
Akureyrar og Reykjavíkur og
Vestmannaeyja, 3 ferðir á viku
hvora leið. Allur kostnaður við
flutning vjelanna og við manna-
Reykjavík, miðvikudaginn 1. júní 1927
30.—31. tbl.
hald (5 menn) við undirbúning
framkvæmdanna reiknar fjelagið
um 40 þúsund mörk, en rekstrar-
kostnaðurinn er áætlaður 26.500
mörk á mánuði, eða 2,75 mörk á
hvem flugkílómeter. Kostnaður-
inn við flug til Akureyrar (250
km. loftleið) yrði því 640 mörk,
eða fargjald fyrir hvem farþega
(af 8) 80 mörk. — Á þinginu
kom einnig fram till. um það,
(frá J. J.) að ríkið keypti eða
leigði póstflugvjel til tilrauna. En
þingið þóttist ekki sjá fært að
sinna nokkyð þessum flugmál-
um nú. Fyrir nokkmm ámm vom
gerðar hjer af einkafjelagi dá-
litlar flugtilraunir og tókust
sæmilega, en urðu þó lítt til þess,
að styrkja trú manna alment á
flugferðir hjer, nema síður væri.
Það er samt vafalaust talið af
sjerfræðingum að möguleikar til
flugferða sjeu hjer engu síðri en
víðast annarsstaðar og fluglist-
inm' fer nú óðum fram og verður
æ hættuminni. Eiga flugferðir
því vafalaust framtíð fyrir sjer
hjer og væntanlega verður ekki
langt að bíða þess, að þeim verði
komið í framkvæmd í einhverri
mynd. Póstflug t. d. mundi geta
orðið til mikils hagræðis og far-
þegar mundu sjálfsagt nokkuð
nota flugferðir, vegna tímaspam-
aðarins. Enn um skeið mun þó
verða bið á flugferðunum og þótt
þær kæmust á að einhverju leyti
er margt óunnið samt, sem nauð-
synlegt er til samgöngubóta á sjó
og landi.
----o---
Norsk fræðirit.
Eins og fyr hefur verið rakið
nokkuð í Lögr. hefur ýmislegt
verið að því unnið víða um lönd
á síðustu árum, að koma fræða-
samvinnu þjóðanna aftur í lag
eftir rugling ófriðaráranna. Eru
það ekki síst hlutlausu þjóðimar,
sem gengið hafa á undan í þessu,
þ. á. m. Norðurlandaþjóðimar. 1
samvinnustarfsemi sagnfræðinga
er t. d. Norðmaður formaður.
Norðmenn hafa einnig fyrir
nokkrum árum komið á fót
fræðastofnun, sem á að verða al-
þjóðleg og fást við samanburðar-
rannsóknir á menningu, einkum í
málvísi, þjóðtrú og siðum. Mun
það 'hafa verið Fredrik Stang,
sem átti upptök þessa, en ríkið
lagði fram fje. Hefur stofnun
þessi þegar gefið út ýms rit. Er
ástæða til þess að benda íslensk-
um lesendum, sem sögufróðleik
unna á þrjú þeirra. Er fyrst rit
eftir Magnus Olsen um norsk
staðanöfn (Ættegaard og hellig-
dom), fróðlegt og skemtilegt yfir-
lit um norskar (og ísl.) staða-
nafnarannsóknir og gildi þeirra
fyrir menningarsöguna. Ennfrem-
ur hefur H. Shetelig skrifað um
forsögu Noregs og A. W. Brögger
um norsku þjóðina í fomöld; er
þar einnig margur fróðleikur, sem
snertir ísl. efni. Aschehougs for-
lag gefur bækurnar út. t Nor-
vegia Sacra hinu myndarlega árs-
rit norsku kirkjunnar eru einnig
oft greinar fróðlegar fyrir tslend-
inga, m. a. skrifar dr. Jón biskup
Helgason venjulega í það (síðast
um Jón ögmundsson) og í síð-
asta bindinu er ágæt grein um
„præsten 1 norsk folketradisjon“
eftir Seierstad.
---o---
Játningar.
(Gunnar Ámason frá Skútu-
■töðum ritaði).
----- Nl.
Um uppruna og rök þess illa
treystist jeg ekki til að rita hjer.
Aðeins vildi jeg eins geta. Við
og við kveður við: Guð er í öllu.
„Guð er líka í syndinni". Undir
slíkt get jeg ekki tekið. Jeg vil
heldur vera svo gamaldags að
segja, að djöfullinn sje í synd-
inni. Veit jeg þó að nú er Satan
talinn dauður. En einhver vitur
maður hefur sagt, að það væri
þrautaráð djöfulsins til að fleka
menn til að glæpast á syndasögn-
um hans, og koma þeim til að
vanrækja að vara sig á honum,
að hvísla því að þeim, að hann
væri úr söguni. Jeg skal játa það,
að jeg hef orðið fyrir svo ríkum
áhrifum af tíðarandanum, að jeg
hef átt bágt með að trúa að til
væri persónulegur djöfull. En
eftir því sem jeg leitast betur við
að kynnast kenning Krists, þá á
jeg bágra og bágra með að kom-
ast hjá því, að hann hjelt fram
tilveru hins illa, og kendi honum
að miklu um syndir mannanna.
Þessu til svars, er venjulega
gripið til að segja að Kristur
hafi í því efni verið bam sinna
tíma, og því trúað tilveru djöfuls-
ins, og eins oft talað um hann
sem tákmmynd þess illa. Mjer
nægja ekki lengur þessar rök-
semdir. Jeg er alveg á sama máli
og prófessor Haraldur Níelsson,
er hann segir um tal Krists um
illa anda: „Eg hefi áður getið um
það á prenti, að mjer finst það í
meira lagi óaðgengilegt, ef gera
á Krist slíkt barn sinnar tíðar,
að hann hafi vaðið í villu og
svíma um þessi efni, en þó verið
guðdómlegur leiðtogi og frelsari
mannanna, sendur af guði mann-
kyninu til viðreisnar. Eg fæ eigi
samrýmt það tnú minni á hann,
að sumt í skoðunum hana og
kenning, hafi ekki verið annað en
„hjátrú“ og „hindurvitni", eina
og trúin á útrekstur illu andanna
er nefnd í bók síra Friðriks J.
Bergmanns: Trú og þekking“.
(Sjá Eimreiðina XXIX. 5.—6.
1923, bls. 294).
Jeg skrifa undir hvert orð af
þessu. Jeg fæ ekki samrýmt það
skynsemi minni, að Kristur hafi
verið guðdómlegur og flutt mönn-
unum sannleika og að hann hafi
vaðið reyk í ýmsu því, sem hann
kveður hvað fastast að í kenning
sinni. Af því nú, að jeg sje ekki
að komist verði í kring um það,
að játa að hann haldi fram að
hinn illi sje til, og megi sín jafn-
vel meira en Guð í mörgu mann-
lífinu, gerist jeg ekki svo djarf-
ur að hrista við því höfuðið. Jeg
vil heldur biðja um skyn til að
hræðast og varast hinn iUa, og
kosta kapps um að forðast sjmd-
imar, sem eru honum til gleði,
en Guði til hrygðar. Og skyldi
það ekki öllum hentast?
Um friðþæginguna.
Engum trúarlærdómi hefur
kirkjan frá öndverðu haldið jafn
fast fram og þeim, að Jesús
Kristur hafi dáið fyrir syndir
mannanna. Altaf hefur það verið
kent og boðað, að hver og einn,
sem tæki trú á hann fengi fyrir-
gefning allra synda sinna, vegna
þess að Jesús hefði alsaklaus Uð-
ið dauða á krossinum, til þess
að syndarinn mætti ókvíðinn
treysta, að' Guð mintist ekki
framar synda hans, er hann hefði
iðrast þeirra. Og þessi trú, trúin
á friðþæginguna, hefur aflað
kristindóminum flestra fylgjenda
og mótað meira líf þeirra en
nokkuð annað. Það má nálega
kveða svo að orði, að hún sje
ekki eingöngu homsteinn kirkju-
kenningarinnar, heldur hafi hún
altaf veitt flestum frið í sál, og
vakið alla dýrðlegustu lofsöngv-
ana, sem mannlegar tungur hafa
sungið hjer á jörð. Þeir eru ekki
margir sálmamir í sálmabók
vorri, sem benda ekki beint eða
óbeint til þessarar skoðunar á
dauða Krists. Og þau trúarljóð,
sem vjer eigum ágætust, Passíu-
sálmarnir, eru skapaðir af trúnni
á þennan lærdóm og snúast eig-
inlega eingöngu um hann. Hver
sem gæti fært sönnur á, að kirkj-
an hefði ranglega kent það um
allar aldir, að Kristur hafi dáið
fyrir syndir mannanna og risið
upp til að færa þeim sönnur á,
að þeir sem á hann trúa, lifa þó
þeir deyi, hann hefði rjett til að
hrópa „vei“ yfir kirkjunni. Hann
hefði líka rifið niður þá máttar-