Lögrétta - 01.06.1927, Blaðsíða 4
4
LOGRiETTA
lendinga. A6 víau má segja það
jafnt um alla rafmagnsnotkun.
Við erum of skamt komnir í því
a6 notfæra okkur þessa ótæm-
andi orku, sem til er í landinu. |
Væri brýn þörf á að hafa leið- !
beinandi rafmagnsráðunaut, sem
gerði áætlanir um bygging
smærri aflstöðva og leiðbeindi á
þessu sviði. Þá myndi brátt
fjölga aflstöðvum út um sveitir
landsins og eins í kauptúnum. Um
menningarlegt gildi þess verður
ekki deilt.
Mjer er skrifað frá Noregi að
nyrsta stöðin þar í landi sem
notar hitun með rafmagns-
straum, sje í Narvik. Er sá stað-
ur mikið norðar en ísland, norð-
ur á móts við Lofoten. Þar hafa
verið ræktaðir tomatar með góð-
um árangri. Eitthvað hefur þessu
máli verið hreyft hjer fyr, en
þolir nú enga bið lengur.
Hólum í Hjaltadal.
Vigfús Helgason.
----o---
Vorið kemnr.
Eg vaknaði við það í morgun,
að hlýir geislar vorsólarinnar
komu inn í rúm til mín og heils-
uðu mjer með kossi. Þeirtóku hlý-
lega um hendur mjer og hvísluðu
að mjer fögrum vorómum. Jeg
fann að mjer hlýnaði öllum
hið ytra og hið innra við
slík atlot. Himnanna ljóshurðir
ijúkast upp og út um hliðið kem-
ur herskari himneskra sveita, sem
boða mjer, að nú sje þó ljósið bú-
ið að vinna sigur eftir langvinna
baráttu við myrkur og hel. Og
sigurvegararnir stika mjúkum
fótum yfir hálfan hnöttinn í einu
skrefi til að kunngera þennan
dýrðlega sigur. Og alt fær eins
og nýja vængi við þessar gleði-
frjettir, og nýr lífsstraumur fer
um alt, sem lifir, því nú varð öll- ■
um það Ijóst, að Ijósið er lífsins 1
lykill, sem lýkur upp hinu mikla !
forðabúri. Jeg finn að til mín j
streyma orkulindir utan úr djúp- j
inu mikla. Hugur minn hendist '
hamförum langt út í höfin óend-
anlegu og heimsækir hásæti þess,
er aldrei sjer átti stól, en alt af
er eilífðarhjól. Jeg krýp í lotn-
ing fyrir þvi, sem enginn skilur j
og aldrei verður af neinum hægt j
að skilja, því enginn á svo hrað- .
fleygan anda, að hann geti komist
út yfir það, sem er óendanlegt.
Jeg breiði út faðm minn og
faðma að mjer ljósyljað láð og i
sólþrungið lofthaf. Jeg hneigi höf-
uð mitt fyrir alveldis vordýrðinni.
Jeg stari hlustandi á hin síkviku
æðaslög lífsins og hlusta agndofa
á hina undurþýðu ómhörpu eilífr- j
ar æsku. !
Vorblærinn vekur upp nýjan
lífsandardrátt og bakkafullar elf-
ur flæða yfir mig úr nægtabúri
lífgefandi strauma. Stattu upp,
svo þú verðir einhvers var.
Horfðu í kringum þig, hlustaðu,
hugsaðu og leystu tilfinningar
þínar úr böndum. Láttu ekki
vetrardvalan lengur ríkja yfir
sálu þinni. Horfðu á hin björtu
ský, hvað hæglátlega þau vagga
sjer á ljósbáruöldum. Líttu á hið i
útþanda haf, hvað bárur þess
blika og titra undir sól og sjá,
eins og vildu þær segja:
Alt af sigur vinnur vorið
og vermir það, sem myrkrið fól.
Hefur þrá úr býtum borið
blíðu, frið og háa sól.
Ó, þú vaknandi sál á vordegi,
sem vakinn vindblær leikur um
hve dýrðleg er þín þrá, að gróa
sjálf og græða út fagran reit í
annara sálum. Ó, þú göfgvandi
þrá, að fá að vita um ófamar
leiðir, er liggja langt út um
ókunn höf. Ó, þú dýrðlega vor,
sem vekur úr moldu fræ það, er
fallið hafði til jarðar, þá er fok-
sandar fuku. Skjótt líða vordagar
og skjótt líður æfi vor. Sælir eru
vordagar, þá sól sjer.
Veglegt er um vorið að dreyma,
þegar mannssálin er fyrst að líta
í kringum sig og fer að byrja að
hugsa af eigin rammleik. Ef að
þú ert altaf af öðrum leiddur,
lærir þú aldrei að ganga einn og
óstuddur. Undarlegir eru vegir
mannanna; sumir ganga altaf í
annara skjóli, aðrir hlaða sjer
búlka mikinn af mannabeinum til
að standa á og þykjast þá komn-
ir á háan stað. Fáir eru þeir, er
feta einir ósjeðar brautir. Eitt á
vordýrðin, sem öllum er sameigin-
legt. Það er hið mikla mál lífsins,
því enginn getur náð fullri þrosk-
un nema hann njóti voryls. Það
eru lífómar vorsins, sem fylla sál
þess, er finnur til, af ómþýðum
röddum — það eru raddir lífsins.
Blessuð sje sú stund, er birtan
að oss streymir á bak við myrk-
urs tjöld. Hinir hverfandi húm-
skuggar flýja í felur, því með
hverjum degi kemur meira og
sterkara Ijós — ljós sem að lýsir
yfir lönd og höf — ljós, sem
lýsir inn í mannssálimar og hrek-
Ur í burtu myrkrið svarta.
Ól. ísl.
---o-----
Skáld og listamenn.
Hinum árlega styrk til skálda
og listamanna hefur nýlega verið
úthlutað fyrir árið 1927. Upphæð-
inni, 8 þús. kr., hefur verið skift j
í tólf staði og hafa fjórir hlotið
1000 kr. hver, en 8 fengið 500 kr.
hver. í fyrra flokkinum eru Jakob
Thorarensen, Stefán frá Hvítadal, j
Jón Leifs og Sigurður Skagfeld, j
en í hinum síðara Sigurjón
Friðjónsson, Ólína og Herdís
Andrjesdætur, Eggert Stefáns-
son, Guðmundur G. Hagalin og
Guðm. J. Kristjánsson söngvari.
Skálda- og listamannastyrkur-
inn var um eitt skedð allmikið
umtalaður og oftast í þá átt, að
hnýtt var í hann. Þetta hefur
samt minkað nokkuð á síðkastið,
eins og vera má. Því þegar á ann-
að borð er talið rjett, eins og
hvervetna mun nú vera í menn-
ingarlöndum, að ríkið leggi nokk-
uð af mörkum til bókmenta og
lista á þennan hátt, er fremur
ástæða til þess að harma það, að
ekki skuli vera unt að veita ríf-
legar og fleirum, en nú er raun
á, þegar um góða menn er að
gera. Hitt er annað mál, að sitt
mun sýnast hverjum, um þetta
sem annað, hvemig úthluta ætti
í einstökum atriðum. T. d. mundu
ýmsir hafa kosið að Sigurjón
Friðjónsson hefði verið settur í
hærra flokkinn, í eina skiftið sem
hann hefur sótt um þennan styrk, 1
enda mun hann nú hafa í hyggju
að safna í bók úrvali kvæða
sinna, en hann er nú sextugur, og
hafa mörg kvæði birtst eftir hann j
á undanfömum ámm, helst í
Óðni, og hlotið vinsældir.
Um slíkt tjáir samt ekki að
tala, eins og nú er, og vafalaust
vill kenslumálastjórnin, sem út-
hlutunina hefur á ihendi, fram-
kvæma hana samvitskusamlega,
enda úthlutunin nú færst í það
horf, að betur virðist við unað
en áður. Helst eru það ungir
menn og námsmenn sem afskift-
ir verða og er það að vísu ilt,
en verður varla við ráðið með því
skipulagi, sem nú er. En minna
má á það, að hjer í Lögrj. hafa j
verið settar fram tillögur um
nýtt skipulag á þessum málum,
sem ætti að geta verið öllum að-
iljum til bóta.
-----o----
Framboð. Flestir gömlu þing-
mennimir gefa kost á sjer aftur
nema Pjetur í Hjörsey. í hans
stað býður sig fram Bjami á
Reykjum, í Mýrasýslu, en Jó-
hann frá Sveinatungu af hálfu
íhaldsflokksins. Af öðrum nýjum
frambjóðendum þess flokks er
kunnugt um Einar prófessor Am-
órsson og Valdimar í ölvesholti
í Ámessýslu, Pál Sveinsson í A.-
Skaftafellssýslu, Bjöm símastj. á
fsafirði í Strandasýslu og Stein-
grím sýslumann í Eyjafirði.
Framsóknarfl. hefur einnig ýmsa
nýja frambjóðendur: f Borgar-
firði dr. Bjöm Þórðarson, Hann-
es dýralæknir Jónsson í Snæfells-
nessýslu, sr. Sigurður í Flatey í
Barðastrandarsýslu, Páll Her-
mannsson á Eiðum í N.-Múla-
sýslu, Hannes kaupfjel.stjóri á
Hvammstanga í V.-Húnavatns-
sýslu, Brynleifur Tobíasson og
Sigurður á Nautabúi í Skaga-
firði. Framboð Jafnaðarm. em
lítt kunn ennþá. Utanflokka
bjóða sig fram Sigurður á Kálfa-
felli í Austur-Skaftafellssýslu,
Sigurður á Arnarvatni í S.-Þing-
eyjarsýslu, Gunnar á Selalæk í
Rangárvallasýslu (og ef til vill
Björgvin sýslumaður og Eiríkur
útbússtjóri í Árnessýslu og Einar
Þorgilsson í Gullbringu og Kjós-
arsýslu).
„Draugaskipið“. Lögrj. sagði
nýlega frá sögusögnum sem
gengu hjer um svonefnt drauga-
skip og gat þess jafnframt, til
árjettingar frásögn annars blaðs,
sem fyr hafði frá því sagt, að
ekki væri að henda reiður á sög-
unni. Nú hefur skipverji á Skúla
fógeta sagt Lögrj. að sagan sje
tilhæfulaus að því er það skip
snerti.
Píslargrátur Jóns Arasonar er
nýlega kominn út á norsku, í rit-
inu St. Olav. Þýðingin fylgir ekki
hætti frumkvæðisins, en er ann-
ars allnákvæm hvað efni snertir.
Hún er eftir frú önnu Grönvold,
sem fyr hefur þýtt á norsku ísl.
kristileg kvæði og hefur verið frá
henni sagt og starfsemi hennar I
óðni.
Þjóðminjavörðurinn, Matthías
Þórðarson er nú í Kaupmanna-
höfn til þess að semja um heim-
flutning ýmsra ísl. þjóðminja úr
dönskum söfnum. Hefur Lögrj.
nýlega vikið að þeim málum, en
ekki er kunnugt hvað samningun-
um líður. Þegar M.Þ. kemur heim
aftur byrja rústarannsóknimar á
Bergþórshvoli, líklega í júní—
júlí.
Lútherskan kirkjufund sameig-
inlegan fyrir öll lúthersk lönd, á
að ihalda í Kaupmannahöfn í júlí
1929, en þá eru liðin 400 ár síð-
an fræði Lúthers hin minni komu
út.
Frá Vestur-íslendingum. Sí5-
ustu vestanblöðin sem hinga6
hafa borist, segja frá því, að
fyrir nokkru sje stofnaður all-
stór íslenskur söngflokkur í
Winnipeg og hafi haldið hina
fyrstu opinberu hljómleika sína
undir stjóm H. Thorolfsons, Isl.
kirkjusöngflokkur frá fyrstu
lúth. kirkju, undir stjóm hr. P.
Bardals hefur einnig nýlega unn-
ið í kirkjusöngvasamkepni þar í
borginni. Vestur-ísl. kváðu á
ýmsum sviðum eiga góða hljóm-
listarmenn, Mundi það ekki vera
framkvæmanlegt, eða tilvinnandi,
að einhverjir þeirra yrðu fengn-
ir til að slást í förina heim hing-
að 1930 og láta til sín heyra, ef
úr því verður að stór ferðaflokk-
ur komi?
Hljómleikar. Nýlega gat Lögrj.
þess að æskilegt væri að safnað
yrði saman á eina hljómleíka úr-
vali úr ýmsum hljómleikum, sem
haldnir höfðu verið undanfarið.
Slíkir hljómleikar voru nýlega
haldnir í Dómkirkjunni og tókust
vel.
Bæjarbnmi. 26. þ. m. brann til
kalda kola bærinn Forsæti í Vill-
ingaholtshreppi í Flóa.
Afli er nú ágætur hjá botn-
vörpungunum.
Þýskur aðalræðismaður, von
Pfeil und Kleinellguth greifi er ný-
kominn hingað og gegnir aðal-
ræðismannsstörfum hjer um
stund því Sigfús Blöndahl sem
annars er aðalræðismaður hjer
hefur óskað þess, að Þjóðverji
yrði sendur hingað til að gæta
þýskra hagsmuna, vegna árása,
sem komið hafa í einhverjum
þýskum blöðum út af því, að þýsk-
ir togarar yrðu hjer illa úti um
landhelgisbrot. En það er eins og
kunnugt er, tilhæfulaust, að ver
sje farið með Þjóðverja, en aðra
landhelgisbrjóta, en sjálfsagt að
taka þá alla hlífðarlaust þegar til
þeirra næst. Maðurinn, sem eink-
um hefur að málum þessum blás-
ið í þýskum blöðum, Adr. Mohr,
er heldur ekki rithöf. sem ástæða
er til að taka sjerlega hátíðlega
um ísl. mál, en Þjóðverjar hafa
annars löngum notið hjer samúð-
ar og ýmsir verið vinveittir ísl.
málum.
Stúkuöld er nú mikil í Reykja-
vík. Gengur stöðugt fjöldi fólks í
Góðtemplarastúkumar. Fjölmenn-
ust er Verðandi, en þá Einingin
og hin nýja stúka Dröfn.
Prentsm. Acta.