Lögrétta - 08.06.1927, Blaðsíða 1

LÖGRJETTA
XXII. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 8. júní 1927.
32. tbL
Um vf ða veröld.
Verkföll og verkbönn í enskri
atvinnulöggjöf.
Símfregnirnar sem borist hafa
um hið. svonefnda verkfallsfrum-
varp ensku stjórnarinnar hafa
vakið eftirtekt, og einnig fyrir-
spurnirnar, því þær hafa verið
ógreinilegar, en annað hefur ekki
um málið sjest í ísl. blöðum. 1
síðustu enskum blöðum sem hing-
að hafa komið sjest það nákvæm-
lega hvernig í málum þessum
liggur og hefur ekkert enskt
þingmál vakið jafnmikla athygli
og umræður árum saman. Með-
ferð málsins er einnig fylgt með
eftirtekt alstaðar um hinn ment-
aða heim, þar sem til er fjelags-
bundin verkamannahreifing, sem
þátt tekur í stjórnmálum.
Það er allsherjarverkfallið síð-
asta og kolamálaskærurnar, sem
knúið hafa fram þetta frumvarp
stjórnarinnar um takmarkanir
verkfallsrjettarins. Loggjöfin,
sem nú er búið við um þessi efni
er frá árunum 1871, 1875 og 1906.
En síðan hefur margt breytst í
bretsku þjóðlífi og stjórnmálum,
einkum er afstaða stjettanna og
stjettafjel. sem standa að þing-
flokki jafnaðarm. orðin talsvert
önnur og völd þeirra og úhrif
meiri en áður. En að flokkinum
standa mörg og mismunandi fje-
lög ýmisk. mismunandi starfs-
manna og eru allólík að ýmsum
skoðunum. Hefur því verið hald-
ið fram af mörgum, að þótt fje-
lagasamband þetta væri rjett-
mætt þegar um það væri að ræða,
að vernda eða berjast fyrir eðli-
legum hagsmunum fjelaganna þá
væri það óeðlilegt og þjóðfjelag-
inu hættulegt að slík fjelög hefðu
rjett til þess að beita áhrifum
sínum óhindruð hvenær sem þeim
eða einhverjum leiðtogum þeirra
biði við að horfa, í þjóðfjelags-
málum, sem væru grundvallartil-
gangi þeirra lítt viðkomandi.
Einkum kæmi þetta fram í því,
að verkföllum væri hægt að beita
mjög óþyrmilega og þjóðfjelags-
heildinni til tjóns og það jafnvel
gegn vilja einstakra fjelaga, sem
þannig væru neydd til þess, að
styrkja stefnu, sem þeim væri
oft og einatt lítið gefið um.
Ihaldsmenn þeir, sem lengst hafa
gengið (Diehards) hafa lagt fast
að stjórninni að fá hnekt stjórn-
málaáhrifum þessara iðnfjelaga,
En stjórnin hefur ekki verið fáan-
leg til þessa fyr en nú, og þó
farið miklu skemra en þeir vildu.
Meginatriði frumv. (Trade
Unions Bill) eru þessi:
Verkfall er ólöglegt þegar þvi
Tilkynning.
Jeg hefi selt hr. Skúla Tómassyni verslunarmanni, Laugaveg
73, Rvik, bókaverslun ntína í Þingholtsstræti 1 og bókabirgðir
minar, þar á meðal þær, sem liggja hjá bóksölum úti um land.
Kemur hann í minn stað sem f jelagsmaður í Bóksalaf jelagi ís-
lands og bið jeg alla viðskiftamenn bókaverslunar minnar, að
sýna honum sömu velvild og lipurð í viðskiftum, sem þeir hafa
áður sýnt mjer. ^
Blöð mín, Lögrjetta og óðinn, eru ekki innifalin í sölunni.
Reykjavík 1. júní 1927.
Þorsteinn Gíslason.
Samkvæmt ofanrituðu, hefi jeg keypt bókaverslun og forlag
hr. ritstjóra Þorsteins Gíslasonar i Þingholtsstræti 1, og rek jeg
hana þar undir nafninu „Bókaverslun Þorsteins Gíslasonar". Mun
jeg hafa þar til sölu innlendar og erlendar bækur. Allskonar papp-
ír og ritfÖng, skrifstofu- og skólaáhöld o. fl. þar að lútandi. Vænti
jeg þess, að heiðraðir viðskiftavinir verslunarinnar láti hana
njóta hinnar sömu velvildar framvegis, sem hún hefur notið
hingað til.
Reykjavík 1. júní 1927.
Skúli Tömasson.
er beitt í einhverjum öðrum til-
gangi en þeim, að ráða fram úr
vinnudeilum í iðngrein þeirra,
sem verkfallið Ihefja, eða þegar
því er beitt til kúgunar stjórninni
eða til ögrunum og skaða þjóð-
fjelagi eða bæjarfjelagi eða hluta
þess. Framlög fjelaganna til
stjórnmálaþarfa eru bundin við
það fje eingöngu, sem lögum
samkvæmt er ætlað í stjórn-
málasjóði. Opinberir starfsmenn
mega aðeins vera í þeim stjetta-
fjelögum, sem eingöngu ná til
opinberra starfsmanna og þau
fjelög mega ekki vera tengd
annarskonar fjelögum (eins og
iðnfjelagasambandinu eða verka-
mannaflokknum). Stjettafjelög
opinberra starfsmanna mega ein-
ungis fást við stjettarmál, ekki
almenn stjórnmál. Opinberir
starfsmenn mega ekki hefja verk-
fall sem hindrað getur fram-
kvæmd opinberra starfa eða
fyrirskipana. Það er ólöglegt, að
gera það að skilyrði fyrir veiting
opinberra starfa að viðkomandi
sje í stjettarfjelagi. En það hefur
verið gert í sumum bæjarfjelög-
um, þar sem jafnaðarmenn eru
í meirihluta. Ákvæðin um opin-
bera starfsmenn mundu hafa það
í för með sjer að ýms stjettar-
fjelög þeirra yrðu að ganiga úr
„Trade Union" sambandinu, þ. á.
m. allir póstmenn og einnig úr
landssambandi verkamanna (Na-
tional Labour Party), en sum
þeirra eru nýgengin í þessi sam-
bönd. En það eru undir 140 þús.
opiniberir starfsmenn, sem ákvæði
frumvarpsins ná til.
Umræðurnar um frv. þetta
hafa orðið langar og hvassar.
Baldwin forsætisráðherra og Sir
Douglas Hogg hafa verið aðal-
formælendur þess. Sagði Baldwin
að það hefði verið hin sorglega
og dýrkeypta reynsla af atvinnu-
deilunum og allsherjarverkfallinu
síðasta sem komið hefði stjórn-
inni til þess að bera fram frum-
varpið til tryggingar friði og
heilbrigðu starfsnæði í þjóðfje-
laginu. Hinsvegar hefði stjórnin
ekki viljað bera frv. fram fyr en
nú, að sæmilega langt væri um
liðið síðan þessir atburðir gerð-
ust, svo að ekki yrði rjettilega á
það litið sem nokkura hefnd fyrir
þá. Sinn tilgangur væri ekki sá,
að lama eðlilega starfsemi stjetta-
fjelaganna, heldur að hindra
það að þeim yrði beitt óeðlilega
í annarlegri starfsemi, sem þjóð-
fjelagsheildinni gæti orðið háska-
leg. Samt mætti gera ráð fyrir
því, að bæta mætti frv. á ýmsan
hátt og vænti stjórnin samvinnu
alls þingsins til slíks.
Á andstæðinga stjórnarinnar
hefur frv. fyrst og fremst haft
þau áhrif að þjappa öllum verka-
mannaflokknum saman til mót-
mæla, en annars hefur verið
nokkuð grunt á því góða milli
ýmsra innan hans. Að sjálfsögðu
hefur það einkum verið leiðtogi
flokksins, McDonald, sem orð
hefur haft fyrir andstæðingun •
um. Segir hann að frv. sje eitt
hið hættulegasta dæmi stjetta-
stríðs, sem hann þékki. Inst inni
sje tilgangur frv. sá, að lama
verkamannaflokkinn í stjórnmála-
starfseminni. Að því stefni t. d.
ákvæðin um fjárframlög stjetta-
fjelaganna til kosningaþarfa, því
verkamannaflokkurinn eigi ekkí
annan aðgang að fjármagni til
að greiða á nauðsynlegan hátt
fyrir málum sínum, en með því.
að fá það með framlögum fje-
laganna, þar sem bæði íhalds- og
fpjálslyndi flokkurinn hafi safn-
að í sína sjóði með því m. a. að
selja auðmönnum aðalstignir dýr-
um dómum. Afstaða frjálslynda
flokksins til frv. er sú, að óvitur-
legt hafi verið að bera það fram
nú, það muni auka æsingar að
óþörfu, einmitt þegar atvinnu-
málin hafi verið farin að færast
nokkuð í friðsamlegt horf eftir
rigulreiðina síðustu. M. a. hefur
Grey lávarður mælt á móti frv,
Sir Herbert Samuel, — einn af
aðalmönnum frjálslynda flokksins
og fyrv, formaður kolamálanefnd
arinnar og því nakunnugur þess-
um málum, — hefur einnig tal-
að á móti frv. bæði opinberlega
og einnig nýlega í athygiisverðri
samsætisræðu. Jeg er á móti
frumvarpinu, sagði Sir Herbert
m. a. af því að jeg álít að iðn-
fjelögin hafi, þrátt fyrir galla þá,
sem á þeim eru, gert verkamanna-
stjettum þjóðfjelagsins ómetan-
legt gagn. Starf þeirra til að bæta
kjör verkamanna á að styrkja.
Heimurinn er betri núna en hann
mundi hafa verið, ef verkalýður-
inn hefði verið auðsveipur og
undirlægjugjarn og aldrei reynt
að hefjast upp úr þeirri kúgun,
sem voru kjör hans fyrir einni
öld. Þess vegna ætti ekki að sam-
þykkja frumvarp, sem ofsækir
þennan fjelagsskap. Ennfremur
hefur verið bent á það (af Sir
Henry Slesser) að verkbönn af
sömu tegund og verkföllin, sem
frv. ræðir um, sjeu ekki gerð
ólögleg. En stjórnin hefur lýst
því yfir, að hún vildi semja um
ýms þessháttar vafa- eða deilu-
atriði og tekið upp ákvæði um
ólögleg verkbönn. En ýmsir and-
stæðingar hennar halda því fram,
að það sje ljeleg stjórnvitska og
slæleg flokksleiðsaga að bera
fram frv. í jafnmikilsverðu máli
og; þessu og hafa það jafnilla úr
garði gert, en biðja svo um sam-
vinnu eftir á til að bæta úr því.
Frv. var samt samþykt fyrst
þegar það kom til umr. í neðri
málstofunni.
Blöðin hafa tekið frv. misjafn-
lega. Ihaldsblöðin eru yfirleitt
með því og verkamannablöðin á
móti því og eins flest frjálslyndu
blöðin. Manohester Guardian segir
t. d. að þótt því verði ekki neitað,
að nauðsyn sje á endurbótum á
stjettafjelagalöggjöfinni, þá sje
frv. eins og þetta pólitískt ólán
og tefji fyrir heilbrigðum endlir-
bótum. Daily Herald telur frv.