Lögrétta - 15.06.1927, Side 1
LOGRJETTA
xxn. ár.
Reykjavík, miðvikudagjnn 15. júní 1927.
33. tbL
Um víða veröld.
Atvinnumálaskrá fascismans.
Atvinnumálin og erfiðleikar þeir
og- deilur, sem risið geta út af
þeim eru hvervetna hið mesta úr-
lausnarefni og hafa þau víðtæk
áhrif á líf þjóðanna, þar sem
launakjörin hafa mikil áhrif á af-
komu manna og verkföllin og
▼erkbönnin sem af deilum um þau
atafa, ekki síður. í síðustu blöð-
um Lögr. hefur verið sagt frá til-
raunum þeim, sem Norðmenn
hafa gert til þess að jafna þessi
mál, s. s. með lögskipuðum gerða-
dómi í öllum vinnudeilum, sem nú
hefur ákveðið 15% alm. kaup-
lækkun, og frá stjettafjelaga-
frumvarpi ensku íhaldsstjómar-
innar. En nýlega hafa ítölsku
fascistamir einnig lagt sinn skerf
til þessara mála. En þeir hafa
mjög lagt áherslu á það, að fas-
cisminn væri færari um það en
aðrar stjómarstefnur, að ráða
fram úr atvinnumálunum og
einkum undirstrikað það, að orð
og gerðir jafnaðarstefnunnar
neru þar öldungis óhafandi.
Nú fyrir röskum mánuði birti
Mussolini í aðalráði fascistanna
Bvonefnda atvinnumálaskrá Italíu
eða tilskipun um skipulag at-
▼innumálanna. Fyrsti bálkurinn
er um „ríkisfjelagið og skipulag
þess“. Vinna, í öllum myndum,
er þjóðfjelagsleg skylda, segir
þar og er þess vegna háð valdi
og vemd ríkisins. öll framleiðslu-
fyrirtæki em órofin eining í
þeim tilgangi að vinna að vel-
gengni framleiðendanna og að
þroskun á krafti þjóðarinnar,
segir ennfremur. En þótt því sje
lýst yfir, hjer sem annarsstaðar
í stefnuskrám fascista, að ríkis-
▼aldið sje hafið yfir vald og vilja
einstaklingsins, er jafnframt
kveðið svo að orði, að fascistarík-
ið telji einstaklingsframtakið
bestu leiðina til þess að ná til-
gangi hinnar samstarfandi fje-
iagsheildar og því grípi ríkisvald-
ið ekki beinlínis fram í atvinnu-
málin, nema þegar einstaklings-
átakið mistakist, eða þegar
stjómarfarslegir hagsmunir ríkis-
ins sjeu í hættu, en ríkisvaldið
sker sjálft úr því hvenær svo er.
Iðnfjelög og framleiðslufjelög er
frjálst að starfrækja, ef þau hafa
verið löglega viðurkend. Úrskurð-
arvaldið um andstæða hagsmuni
vinnuveitenda og vinnuþiggjenda
og það hversu hvorutveggja verði
sveigt undir æðri hagsmuni fram-
leiðslunnar, er hjá ríkinu, eða
sjerstöku atvinnuráði þess,en það
bætir við sig, undir vissum
kringumstæðum, fulltrúum þeirra
framleiðslufjelaga, sem í hlut
eiga. En fyrir íhlutunarrjetti
ríkisins em engin takmörk, seg-
ir í skránni, þegar um hagsmuni
ríkisins er að ræða, og má þá
styrkja atvinnureksturinn, hafa
sjerstakt eftirlit með honum, eða
koma á beinum ríkisrekstri. Rík-
ið getur einnig hlutast til um
launakjör, en þau á að ákveða á
hagfræðilegum grundvelli hlut-
fallslega við eðlilegar lífsuppeldis-
þarfir og getu framleiðslunnar.
Sjerstök stjómardeild á að hafa
mál þessi með höndum og eru
nánari ákvæði um þau í öðram
bálki skrárinnar, sem heitir um
samstarfssamninga og atvinnuör-
yggi. Þar em m. a. ákvæði, sem
lögbjóða einn launaðan leyfisdag
á ári. Þriðji bálkur skrárinnar er
um atvinnuleysisskrifstofur. Þar
segir að ríkið eitt geti skorið úr
því, hversu mikið sje atvinnuleysi
á hverjum tíma og það eitt hafi
ákvörðunarvald um þau mál. Þar
er vinnuveitendum einnig gert
það að skyldu, að láta fascista
sitja fyrir öðmm um vinnu.
Loks eru í skránni ýms ákvæði
um heilbrigðismál og tryggingar.
Orðið verkfall kemur hvergi fyr-
ir í skránni.
Fascistar sjálfir halda því
fram, að samþykt þessarar nýju
atvinnumálaskrár sje eitt hið
merkasta atvik í sögu fascism-
ans, því með henni sje skýrt
mörkuð afstaða svartstakka-
byltingarinnar í einhverjum mik-
ilverðustu málum nútímans og
sýnt fram á möguleikana um
heilbrigt samstarf auðvalds og
vinnu. Einkum er lögð áhersla á
það í boðskap fascistaráðsins um
samþykt skrárinnar, að hún sýni
það greinilega, gagnstætt hinni
gjaldþrota jafnaðarstefnu, að
fascisminn stefni raunvemlega að
því að hækka og bæta kjör og
stöðu lýðsins, siðferðilega og
efnalega, enda hafi hann verið
fascistaríkinu hinn hollasti.
Gagnrýnendur fascismans bera
það hinsvegar fram, að í samþykt
þessarar nýju skrár sje aðeins
fólgin lausn ítalskra atvinnu-
mála á pappímum, en bæði sjeu
ákvæði skrárinnar sjálfrar mörg
óákveðið og teygjanleg og svo sje
framkvæmdin í mörgu öll önnur
en orðin.
I raun og veru er ríkinu fengið
alræði í atvinnumálunum, enda
er Mussolini gamall jafnaðarmað-
ur, en ríkishugsjón hans, eins og
hún birtist í þessari skrá, er
einna mest í ætt við hina þýsku
ríkishugsjón Hegelianismans. —
Skráin er einnig eftirtektarverð
að því leyti að hún markar mun-
inn á einræði Mussolinis og því
sem venjulega er talið auðvalds-
einræði, því í henni eins og í
fjármálastefnu Mussolinis yfir-
leitt, em ýms atriði, sem em
andstæð vilja ítölsku auðstjett-
anna. Hinsvegar er skráin einnig
langt frá því í mörgum atriðum
að vera í samræmi við vilja
vinnustjettanna annarsstaðar í
álfunni. Reynsla tímans verður
því um þetta, eins og svo margt
annað í fari fascismans, að skera
úr því, hvort honum tekst að
leggja nokkuð raunveralegt til
úrlausnar þjóðfjelagsmálanna.
Síðustu fregnir.
Nokkrar ófriðarhorfur em enn
sagðar út af Balkanmálunum,
sendiherramorðinu í Póllandi og
bretsk-rússnesku deilunni, en
samt búist við því, að takast
muni að ráða friðsamlega fram úr
málunum. Ráðstjómin rússneska
hefur látið taka af lífi 20 rúsn.
keisarasinna, flest herforingjar
sakaðir um njósnir fyrir Eng-
lendinga. Þýsk og ensk blöð hafa
farið mjög hörðum orðum um
þessar aftökur og sagt, að þær
muni mjög spilla þeirri samúð,
sem Rússar hafi verið famir að
njóta víða erlendis.
----o----
Æfisaga Krists
Eftiir Giovanni Papini.
(Ágrip).
Postularnir. Miklum mönnum er
áskapað það böl, að þeir eignast
lærisveina. Enginn lærisveinn
skilur alt. Hann skilur ekki nema
að nokkm leyti og fylhr svo upp
í eyðumar frá eigin brjósti. Á
þann hátt rangfærir hann, án
þess að vita af því, kenningar
meistara síns. Lærisveinamir em
venjulega margir og metast hver
við annan. Hver um sig vill vera
fremstur, og því hættir þeim við
að tala illa hverjum um annan og
gera lítið hver úr 'öðram. Hver
um sig vill vera eini, sanni túlk-
ur meistarans. Eða þá að læri-
sveinninn snýr út úr kenningu
meistarans, til þess að svo líti
út sem hann hugsi sjálfstætt. I
öllum lærisveinum, jafnvel þeim
auðsveipustu og samvitskusöm-
ustu, er einhver angi, sem bendir
í áttina til Júdasar. Lærisveinn-
inn er milliliður, sem svíkur bæði
seljanda og kaupanda. Hann dreg-
ur orð og setningar út úr rjettu
samhengi, gerir það þungskilda
óskiljanlegt, það auðskilda tví-
rætt; hann margfaldar erfiðleik-
ana með skýringum, hangir við
aukaatriðin, dregur kraftinn úr
meginatriðunum, þynnir vínið, en
selur svo blöndu sína svo sem
væri hún hreinsaður lögur sjálfs
kjamans.
Og þó hefur enginn afburða-
maður getað verið án lærisveina.
Sá, sem er einrænn og fjöldanum
fjarlægur, verður að hafa ein-
hverja, sem honum sjeu nákomn-
ir. Hann getur ekki lifað án þeirr-
ar ímyndunar, að einhverjir skilji
hann og flytji hugsanir hans út
um heiminn, fyrir eða eftir dauða
hans. Hann reikar um án þess að
eiga sjálfur hús yfir höfuð sjer,
en gleðst yfir því, að hitta fyTÍr
heimili, þar sem honum er vel
tekið. Hann á enga fjölskyldu, en
honum er ánægja að því, að eiga
andleg afkvæmi. Hermenn þessa
herforingja fæðast ekki fyr en
hann hefur vökvað jörðina með
blóði sínu, en hann langar til að
hafa kringum sig lítinn herskara.
Lærisveinamir em þreytandi og
hættulegir, en jafnframt óhjá-
kvæmilegir. Spámennimir þjást,
ef þeir ná ekki í neina lærisveina,
en þjást þó jafnvel enn meir þeg-
ar þeir hafa fengið þá.
Sú hugsun, sem maðurinn hef-
ur alið, er tengd við sálu hans
með enn sterkari böndum er böm
hans. Hún er viðkvæm og vanda-
söm í meðfömm, og því fmmlegri
sem hún er, þess erfiðara er að
koma henni á framfæri. Að fá
hana öðmm til meðferðar, að
gróðursetja hana í huga annara,
ófullkomnari manna, hefur í för
með sjer afskaplega ábyrgðartil-
finningu, sem stöðug þjáning
fylgir.
Spámaðurinn hefur altaf brenn-
andi löngun til þess að útbreiða
hugsun sína til allra, og þetta
er verk sem hann annar ekki
einn. Svo kemur hjegómleikinn
þama líka til greina; hann get-
ur læðst inn í huga allra, jafn-
vel þeirra, sem hæst hugsa, og
hann krefst hróss og aðdáunar.
Hann vill sigra, enda þótt sá sig-
ur sje ekki annað en missýning
og blekking.
Kristur var alveg laus við smá-
munasemi þá, sem jafnan er
meira og minna til af hjá hinum
miklu mönnum. Hann var Galilei
og valdi lærisveina sína meðaJ
Galíleumanna. Hann var fátækur
og valdi þá meðal fátæklinganna,
því hann var kominn til þess að
heyja stríð við þá ríku. Og hann
valdi þá ekki meðal hinna skrift-
lærðu og lögfróðu, því hann var
kominn til þess að bylta við lög-
unum.Heimspekingar vom engir í
Palestínu á hans dögum, enda
mundi hann ekki hafa fengið
styrk úr þeirri átt, þótt þeir
hefðu verið þar til. Hann vissi,
að hin fáfróðu náttúmböm, sem