Lögrétta - 29.06.1927, Blaðsíða 3

LOG&tfKTTA
»
gem er óvissari, gefur engar
stórteikjur í venjulegum árum, og
þá heldur engin stórtöp, ef hann
er sæmilega trygður gegn harð-
indum. Hann elur upp sjálfstæða,
hrausta og framgjama menn,
sem stælast við hvem erfiðleika
eem mætir. Slíkur atvinnuvegur á
altaf framtíð fyrir sjer, þótt ilt
sje útlitið sem stendur. Óvissan
um hvað framtíðin á að geyma í
öðrum atvinnuvegum, er stærsta
böl þeirra. Það leiðir til smákaup-
mensku og brasks.
Sá atvinnuvegur, sem eykur
varanleg verðmæti í þjóðfjelag-
inu, fremur öðrum atvinnuvegum,
gerir landið byggilegra fyrir eft-
irkomenduma, ásamt því, að gefa
þeim sem hann stunda, góða af-
komu, sá atvinnuvegur má ekki
falla í rústir, hann verður að
efla eftir fylsta mætti.
Orsökin. Hver er svo orsökin
til þess að atvinnuveginum hnign-
ar? Orsakimar em margar. Áður
hefur verið drepið á heimilafjölg-
unina í landinu, en að heimilum
fjölgi aðeins í kauptúnum og
kaupstöðum. Það bendir á, að
möguleikar sjeu ekki til staðar
fyrir heimilafjölgun í sveitunum.
Enda eru þeir möguleikar áreið-
anlega mjög takmarkaðir. Aldar-
andinn er jafnvel sá, að bændur
álita að gengið sje á foman
helgidóm, ef talað er um mögu-
leika fyrir því, að skifta jörð í
tvö býli, og að selja land undan
jörð þykir oft miður sæmandi.
Þessi hugsunarháttur þarf að
víkja; hann er leifar frá eldri
tíma, frá hörmungatímum þjóðar-
innar, þegar bændur flosnuðu
upp af jörðum sínum, og kotið og
hjáleigan vom lögð undir aðal-
býlið, — tvö býli gerð að einu.
Sá hugsunarháttur þarf að mót-
ast í hug hinnar íslensku bænda-
stjettar, að það göfugasta, sem
hægt er að óska sjer fyrir hvem
einstakling hennar, sje að láta
tvö strá vaxa þar, sem eitt óx
áður, tvö býli rísa upp, þar sem
eitt var áður. ^
En samkepnin ræður. 1 skauti
náttúrannar em fólgin mörg og
mikil auðæfi. Þessi auðæfi kepp-
um vjer eftir að höndla, en þau
em misjafnlega fólgin. Þeim er
ausið upp við strendur landsins
og þeim verður ausið úr hinni
bundnu orku fossanna. En til þess
að höndla þau þarf starfsfje, helst
á fárra höndum. Þar er að ræða
um risafyrirtæki.
Landbúnaðurinn þarf einnig
starfsfje, en hann getur ekki
kept á opnum peningamarkaði um
fjeð, sem leiðir af því meðfram,
að fjenu þarf að skifta meðal
margra tiltölulega smárra fram-
Íeiðenda. Meðfram er orsökin sú,
að hann bindur tiltölulega mikið
fje í fyrirtækjum, sem ekki gefa
arð, eða ekki fullan arð, fyr en
eftir nokkum tíma, og sumpart
em unnin í haginn fyrir eftir-
komenduma-Afleiðing þessa verð-
ur því sú,að hann á erfitt með að
keppa um starfsfjeð við aðra at-
vinnuvegi. Er það svo í flestum
löndum. Fólkið streymir því að
ýmsum öðrum atvinnugreinum.
Sumar þjóðir hafa horft á þetta
aðgerðarlitlar, eins og t. d. Bret-
ar. Þar em akurlöndin orðin
beitilönd, býlin lögð í eyði.
Aftur á móti hafa aðrar þjóðir
barist af alefli á móti þvi, að
þessari móður-atvinnugrein þjóð-
anna hnignaði eða legðist í rústir.
— Hefur það þá stundum með-
fram verið af hernaðarlegum
ástæðum eins og hjá Þjóðverjum.
Þeim var það lífsskilyrði, að geta
verir óháðir öðmm þjóðum með
aðflutning nauðsynja sinna. Var
það þeirra góða landbúnaði að
þakka, að þeir hjeldu svo lengi
velli í síðasta ófriði.
Þessi erlendu dæmi em all-
fjarri, en eigi að síður getum
vjer lært af þeim, jafnvel þótt
um þjóðir með margar miljónir
íbúa sje að ræða, því að sjúk-
dómurinn, sem þjáir vort litla
þjóðfjelag, er sá sami, og ráðin
til þess að yfirbuga hann eða
lækna, einnig þau sömu. — En
eitt ráð getur verið öðm betra,
og þurfum vjer því að velja úr,
hvað best hæfir hjá oss, og einn-
ig getur komið til greina, að vjer
finnum alveg nýtt ráð eða læknis-
lyf, sem ekki einungis á vel við
hjá oss, heldur einnig víðar.
óneitanlega væri það þó best,
að landbúnaðurinn þyrfti engrar
slíkrar lækningar við, en eins og
nú horfir, verður tæpast hjá því
komist, að minsta kosti ekki á
meðan vjer erum að komast af
stað til framkvæmdanna.
Hvað hafa erlendar þjóðir gert?
Ýms em þau ráð sem gripið hef-
ur verið til, til eflingar þessari
hugsjón, og með misjöfnum á-
rangri. Fer það mjög eftir stjóm-
semi og hagsýni, hvað mikið hef-
ur á unnist.Víðfrægt er það orðið
hvað Danir hafa ræktað mikið af
tiltölulega ófrjóu landi, eins og
Jótlandsheiðamar em, ellegar þá
Þjóðverjar, sem hafa þurkað víð-
áttumikil mýrarsvæði og breytt í
akurlönd, eða þá framkvæmdir
Svía í Norður-Svíþjóð, þar sem
þeir koma í framkvæmd stærðar
landnámi á óræktuðum mýrlend-
um og skóglendum. Svona mætti
lengi telja, því að æðimörg stór-
virki hafa verið unnin á þessu
sviði.
Eins er húsmannalöggjöfin
danska alveg sjerstæð í sinni röð
og lærdómsrík. Hin síðari árin er
þó æ meir horfið frá þessari
stefnu, og að því að stofna sjálf-
etæð býli, sem geta gefið fjöl-
skyldu nægilegt lífsuppeldi. Það
er stefnt að því meir og meir,
að gera landnámsmennina óháða
bændur.
Enginn vafi er á því, að vjer
þurfum einnig að stefna að því
sama marki. Skal nú skýrt frá
hinum helstu leiðum sem erlend-
ar þjóðir hafa farið til þess áð
hrinda þessum málum áleiðis.
Frh.
-----o----
Fálkaorðan. Leif Halvorsen,
orkesturstjóri, söngstjóri Han-
delsstandens Sangforening i Osló
og Th. A. Jacobsen, kaupmaður,
formaður sama fjelags hafa verið
sæmdir riddarakrossi Fálkaorð-
unnar.
Prestastefna stendur hjer yfir.
-----o——
Ávarp
til íslenskra bænda.
Kæm landar! Athugið vel mál
það,sem hjer segir frá,því að um
björgun ykkar eigin gimsteina er
að ræða. Eins og kunnugt er hefi
eg á síðari árum fengist nokkuð
við rannsókn íslenskra þjóðlaga.
1 fyrra sumar tók eg á hljóðritara
nokkur þjóðlög, sem fólk í
Reykjavík söng og kvað. Nú hefi
jeg fengið afsteypur af hljóðrit-
araplötunum, 28 alls. Mjer til
nokkurrar undmnar sje jeg við
nánari athugun að um tveir
þriðju hlutar af lögunum em
ómenguð íslensk þjóðlög. en þó
má heita að í Rvík sje ekki
mikið um þjóðlög og þau þar far-
in að spillast af erlendum áhrif-
um og gleymsku. Auðsætt er þvi
að íslensku þjóðlögin eru enn vel
lifandi og að það má vel endur-
lífga þau óspilt á vömm þjóðar-
innar.
Á mínu stutta ferðalagi norð-
anlands sumarið 1925 varð jeg
þess var að menn bám ekki mikla
virðingu fyrir þjóðlögunum og
jafnvel síst þeir, sem helst hefðu
getað bjargað þeim. Þetta verð-
ur að breytast. Það væri rangt
að gefa einhverjum sjerstökum
mönnum sök á niðurlægingu þjóð-
laganna,. því að þar hafa ráðið
erlend áhrif og tíðarandi heillar
kynslóðar. En nú eru aðrir tímar.
Hið þjóðlega tónlistareðli hefur
skapað heimsfrægð þeim þjóðum,
sem hafa skýmst þjóðareinkenni,
Norðmönnum, Finnlendingum,
Rússum, Ungverjum, Tjekkum o.
fl. íslensku þjóðlögin, rímnalögin
og tvísöngurinn, em alveg sam-
stæð fombókmentum vorum og
tungu vorri. Til foma var oft-
sinnis kveðið við raust og með
gleðskap.. Tvísöngur var sunginn
á víkingaöldinni um öll Norður-
lönd. Það má ekki leggja sama
mælikvarða á þjóðlögin og á list-
söng. Það tvent er óskylt. Það
fólk, sem kveður, þarf t. d. ekki
að vera söngvið á lærðra manna
vísu. Það er meira að segja mjög
hætt við því að lærður söngmáti
spilli eðli þjóðlaganna, nema var-
kámi sje notuð og meiri þekking
sje fengin á þeim en náðst hefir
hingað til. Við rannsókn mína á
lögunum í gegnum hljóðritarann
hefi jeg einnig orðið þess var að
það er alls ekki hægt að skrifa
sum þeirra upp. Jafnvel hin
fullkomnasta uppskrift sumra
laganna hlýtur að verða tónsmíð
skrifarans að meira eða minna
leyti. Og þó að það takist að
skrifa nákvæmlega upp tónana og
fallandann, þá er hætt við að
menn lesi eftir á ekki rjett eftir
nótunum, en meðferð laganna er
ekki hægt að skrifa upp. Þjóð-
lagasöfnun í hljóðritara og upp-
skrift laganna getur stutt að end-
urreisninni,en mest er um vert,að
þjóðin sjálf endurlífgi þau án
meðhjálpar. Það eitt mun bjarga
þeim í hreinustu mynd. Hugsið
um það, góðu landar, að á ykkur
hvílir ábyrgðin, ef þessi andans
auðæfi spillast! — Látið ekkert
færi ónotað til þess að endurreisa
þau: —
Stofnið til kveðskapar og tví-
söngs í heimahúsum!
Spyrjið uppi alla þá menn eldri
sem yngri, er við rímnakveðskap
og tvísöng fást. Látið þá kenna
þeim yngri, þó ekki með neinum
skólabrag og ekki með hljóðfæri,
því að tónar þess em annars eðl-
is. Hæðist ekki að þeim sem iðka
gömul þjóðlög í laumi, þó að þau
virðist óáheyrileg í fyrstu, held-
ur örfið þá til þess að láta ykkur
heyra lögin, því að þið getið
margt af öllum þessum söng- og
kvæðamönnum lært.
Hafið tvísöng og kveðskap til
skemtunar á hjeraðsmótum! En
síðar verður þjóðdönsum bætt við,
rímnadans og söngdans. Auðgið
þannig íslenskt þjóðlíf og sveita-
líf! Við hinir skulum heldur ekki
liggja á liði okkar viðreisninni til
stuðnings. Jón Leifs.
,-o——
Æfisaga Krists
Eftir Giovanni Papini.
(Ágrip).
Konungur þjóðanna. „Af hverj-
um er þessi mynd?“ spyr Jesú,
þegar menn sýna honum róm-
verska peninginn. Hann þekti þó
andlitið vel, vissi, eins og allir
aðrir, að Oktavíanus var fyrir rás
viðburðanna orðinn yfirmaður
Rómaríkis og hafði jafnframt
hlotið hið smjaðurljúfa auknefni:
Ágústus. Hann þekti vel fala-
drættina í þessu andliti, þjett-
hærða höfuðið og stóra nefið,
sem slútir fram, eins og það ætti
að byrgja munninn, sem er lítill
og með fast lokuðum vöram,
Þetta höfuð er, eins og gerist um
slíkar myndir, skilið frá skrokkn-
um á þann hátt, að það minnir
á höggvinn háls. En Jesús vill
ekki nefna keisarann, því hann
viðurkennir ekki vald hans.
Ágústus er þessa heims konung-
ur. Jesús er konungur hins nýja
ríkis, sem ekki er af þessum
heimi. Ágústus er fortíðarinnar
konungur, Jesús framtíðarinnar.
Með þeim er ekkert sameiginlegt.
Jesús er kominn til þess að eyða
veldi Ágústusar, en ekki til þess
að setjast í sæti hans. Ef menn-
imir hlustuðu á orð Jesú og
skildu þau, þá væri úti um veldi
Ágústusar, því stoðir þess eru
hugsunarleysi og skilningsleysi
almennings. En nú er sá kominn,
sem vekur þá, sem sofa, opnar
augu hinna blindu og gefur þeim
veiku kraft. Þegar alt er full-
komnað og nýja ríkið stofnað,
mun ríki Ágústusar hverfa eins
og fjall úr lausri ösku fyrir
blástri sigrandi vinda. En meðan
veldi hans varir, þótt ekki sje
það annað en sjónhverfing, þá
gefum honum það, sem honum
ber. Peningurinn hans er einsk-
is virði, og skilið þið honum aft-
ur. Borgarar hins nýja ríkis hafa
ekkert með peninga að gera.
Jesús miðar alt við þá jarð-
nesku paradís, sem hann ætlar
að stofna, og skeytir ekki um
stjómir nje valdhafa, því hin
nýja jörð, sem hann er að boða,