Lögrétta - 06.07.1927, Síða 1

Um víða veröld.
Dönsk stjórnmáL
Þess heyrist oft getið og um
það kvartað, hversu stjómmála-
líf nútímans sje blælaust og hug-
sjónasnautt og flokksmálin fánýt.
En það er ekki einungis hjer á
landi, að slíkar raddir heyrast.
T. d. í Danmörku kvarta ýmsir
hinir bestu menn um þetta sama.
Lögrj. skýrði nýlega frá helstu
deilumálunum í dönskum stjóm-
málum og verður nú bætt við það
nokkrum alm. hugleiðingum, sem
nýlega stóðu í Tilskueren um
dönsk stjómmál: ... 1 þing-
inu er að vísu sagt ýmislegt gott,
ýmislegt gáfulegt, mátulega gott
og gáfulegt til þess að vekja
nokkura athygli, en hið stóra orð,
mælskan, hið andríka form, sem
ekki er fyndni einber, en mynd,
sem maður bregður upp af tíma
sínum, og opnar ný sjónarmið í
einni svipan, — þessháttar er
sjaldgæft. Enginn afhjúpar fyrii
áheyrendunum framtíðina, eng-
inn beinir sjónum þeirra út yfir
landið, þar sem stjómmál og
bókmentir, viðskifti og blaða-
menska eru aðeins mismunandi
hliðar sama málsins, samnefnari
alls þess, sem lifir og hrærist
með þjóðinni. Dönsk stjómmál
nútímans em ekki menningarafl,
þau, em leiðinleg skylduvinna. En
er þá til ofmikils ætlast, að sál-
in fái næringu í þjóðkjörinni
þingdeild? Það er erfitt að verj-
ast þeirri þugsun um stjóm-
málaleiðtoga nútímans, hversu
góðir og rjettsýnir sem þeir em,
að þeir sjeu fremur verkfærl
flokka sinna og stjetta, en vem-
legir leiðtogar. öll stjómmál
verða meira og meira stjetta-
stjómmál. En hvað gerist eigin
lega í þeim, sem gildi hafi fyrir
menningarlífið?Fátt.En samt em
tímamir, sem við lifum á fullir
af stórfeldum viðfangsefnum.
Danmörk er bændaland og
dönsk stjómmál fara því í
bændastefnu. Stjettimar setja
blæ sinn á stjómmálalífið, en
einstaklingamir hverfa. Bændur
eru á móti tolli, verkamenn vilja
vinnuvemdun, iðnaðurinn heimt-
ar lág laun og yfirstjettin horfir
hæðnislega á æskulýðinn, sem
berst fyrir breyttu þjóðskipulagi.
En embættismenn og starfsmenn
borga brúsann, því þeir em enn-
þá ekki svo margir, að atkvæði
þeirra ráði úrslitum. Það er næst-
um því óhugsandi að opinberar
umræður geti hafist yfir stjetta-
mörkin, að bóndi tali máli verka-
mannsins, eða verkamaður máli
bóndans, eða að kaupsýslumaður
taki svari hinna svonefndu óarð-
berandi starfa. Á slíku byggist
samt framtíðarvonin í stjómmál-
unum — hún byggist á flokks-
leysingjunum, á hinum óháðu ein-
staklingum.
Síðustu fregnir.
Byrd sá, sem flaug til Norður-
pólsins, hefur nýlega flogið frá
Ameríku til Frakklands, en vilt-
ist þegar þangað kom og steypt-
ist niður, en menn allir björguð-
ust. Er hann þegar farinn að
undirbúa flug til Suðurpólsins.
Dr. Eckener, sem ætlaði í loft-
skipi til Norðurpólsins, er nú
hættur við það, en er að undir-
búa flugför umhverfis jörðina og
telur sig geta flogið þá leið á
300 kl.st. — Lögreglan í Osló
hefur nýlega handtekið þrjá kom-
múnista vegna undirróðurs
þeirra. — Lögreglan í París hef-
ur ekki eíhiþá getað fundið Dau-
det leiðtoga konungssinna, sem
slapp úr fangelsi nýlega. En Poju,
ritstjóri Action Francaise, blaðs
konungssinna, hefur verið tekinn
fastur. — Á flotamálaráðstefn-
unni í Genf gengur alt í þófi
ennþá. Bretar hafa stungið upp
á því, að takmarka stærð stórra
herskipa og hjálparskipa og Jap-
anar munu ætla að styðja tillögu
þeirra. En Bandaríkjamenn hafa
verið þessu andvígir og vígbúast
þeir nú af kappi og vilja koma
sjer upp jafnstórum herskipastól
og Bretar. Líklega næst samt
eitthvert samkomulag. — Land-
skjálftar miklir voru nú í byrjun
mánaðarins á Peloponnes í Grikk-
landi og hrundu hús hundruðum
saman, en manntjóns er ekki get-
ið. — 1 NorðurSvíþjóð og Mið-
Svíþjóð eru nú miklir vatnavext-
ir og hafa af þeirra völdum eyði-
lagst akrar, brýr og jámbrautir.
-----o----
Nýbýli og rsktun.
------ Frh.
1. Verndartollar. Ein
leiðin til þess að skapa atvinnu-
rekendum betri aðstöðu í sam-
kepninni við atvinnurekendur
annara þjóða er að leggja vemd-
artolla á afurðimar. Þá er stuðl-
að að aukinni framleiðslu vöm-
tegundar, með því að leggja toll
á samskonar vömr, sem fluttar
em inn í landið. Hækkar það
verðlag á vömnni innanlands, og
eykur því dýrtíð í landinu. Þessa
leið hafa Þjóðverjar einkum far-
ið, en sú leið er mjög varhuga-
verð og ekki fær nema stærri
þjóðum, sem framleiða mikið og
jafnframt því hafa þörf fyrir
þær vörur til neytslu í landinu
sjálfu, sem innflutningstollur er
lagður á, því að venjulegast g'eta^
þær ekki kept við vömr á heims-
markaðinum, hvað verðlag snert-
ir, þótt gæðin sjeu svo mikil, að
varan sje samkepnisfær. Verður
þessi leið því að teljast mjög ó-
heilbrigð, og ekki verjandi nema
alveg sjerstaklega standi á.
1 flestum tilfellum örfar hún
því í fyrsta lagi óheilbrigðari
framkvæmdir, sem ekki geta stað-
ist í frjálsri samkepni. Og í
öðm lagi hækkar verðlag í land-
inu, sem altaf hlýtur að mæta
sterkri mótstöðu af neytenda
hálfu.
2. Opinberar ráðstaf-
a n i r. Ríkin hafa gert ýmsar
opinberar ráðstafanir til þess að
hrinda áfram þessum málum, og
skal getið þeirra helstu:
a. Styrkveitingar. Það
hefur mjög aukist hin síðari árin
erlendis, að styrkja bændur og
landnámsmenn til þess að rækta,
byggja á býlum sínum og sjer-
staklega þó til að reisa nýbýli og
bústaði með landnytjum fyrir
verkamenn.
Styrkurinn, sem veittur er, er
oft mjög ríflegur, i/4—V3 af á-
ætluðum kostnaði og stundum
meir. Þykir Norðmönnum betra,
að veita styrk en lán, þegar um
smáupphæðir er að ræða, því að
ýmsir annmarkar eru á því að
starfrækja slíka lánsstarfsemi.
Styrkurinn er eingöngu veittur
fyrir nýrækt, fyrir að brjóta
land og jafnframt til bygginga.
Oft eru ákvæði um það, að
styrkveitingin sje bundin við á-
kveðnar hámarkseignir og tekjur.
í Noregi getur sá ekki fengið
styrk, sem á yfir 25000 kr. eign
og hefur yfir 4000 kr. tekjur.
Ýmsir hafa borið það fram, að
það væri varhugaverð leið þessar
styrkveitingar. Þetta hefði gjör-
spillandi áhrif á hugsunarhátt-
inn, að illa væri unnið o. s. frv.
Dæmi eru til þess, að svo reyn-
ist, en það er talið alveg ómót-
mælanlegt, að án ríkisaðstoðar
sjeu engir möguleikar á því, að
knýja fram ræktun í stórum stíl,
eins og nú er ástatt saeð atvinnu-
lífið í þjóðfjelögunum. Og þykir
þessi leið því oft greiðfömust
og fyrirhafnarminst.
b. Lánveitingar. öllum
er ljóst, sem kynt hafa sjer til
hlýtar ræktunarmál, að land-
námsmenn og bændur, sem leggja
í mikla nýrækt, geta ekki kept
um lán á opinberum peninga-
markaði, nema þeir hafi alveg
sjerstaklega góða aðstöðu, svo
sem góðan markað o. fl. Það hef-
ur því verið talið alveg bráðnauð-
synlegt að stofna sjerstaka láns-
stofnun eða lánsstofnanir, annað-
Vorsöng-nr.
(In vernalis temporis, eftir Morten
Börup, frá ca. 1495, undir lagi eftir
próf. Sveinbjörn Sveinbjömsson).
Unga vorsins yndistíð
eyðir valdi snjóa.
Bráðum spretta blóm í hlíð,
boðar heiða-lóa.
Kvöldin verða ljós og löng;
lækir hefja gleðisöng;
hverfur fönn úr flóa.
Fjötrum kastar foss á brún.
Fögur sóley prýðir tún.
Grund og engi gróa.
Unlr glöð í grasi hjörð;
gróinn angar hagi.
Fuglar hrósa himni’ og jörð,
hver með sínu lagi.
Hýrt í ljósi hlær hvert svið;
himinn brosir jörðu við;
ró er yfir ægi.
Glaða morgna, glitfríð kvöld
góðra dísa máttar-völd
signa bygð og bæi.
•
Dýrð og þökk sje,drottinn,þjer
dagsins faðir góði.
Frá þjer kemur alt, sem er
yndi lífs og gróði.
Hans, sem landi’ og lýði gaf
lán og blessun, veitta af
sinnar gæsku sjóði,
sje af tungu sjerhvers manns
sungin dýrð, og nafnið hans
lofað hátt í ljóði.
v Þ. G.
hvort af því opinbera eða með
styrk og aðstoð þess, til þess að
lána út með vægari kjörum en al-
menn lánskjör eru til þeirra
manna, sem leggja vilja fje f
ræktun og til stofnunar nýbýlum.
Þessir menn þurfa í fyrsta lagi
að fá löng lán, í öðru lagi lán
með lágum vöxtum og í þriðja
lagi afborgunarlaus lán fyrstu
árin, þangað til framkvæmdimar
eru famar að gefa fullan arð.
Er sá tími- oft 4—6 ár.
Eitt vandkvæði við að veita
slík lán, er að lántakendur hafa
ekki neitt hæfilegt veð til trygg-
ingar lánum. Veðhæfi eignarinn-
ar vex með aukinni ræktun, en
er þó ekki nægilegt veð fyrir því
láni, sem allajafnan þarfnast, og
auk þess þarf lánið að fást út-
borgað að miklu eða öllu leyti
áður en byrjað er á framkvæmd-
um, eða að minsta kosti að mjög
miklu leyti. Er þá ekki um aðra
leið að velja, en að lána gegn á-
byrgð hreppa eða sýslna, og í
því tilfelli að þau vilja ekki taka
á sig þá ábyrgð, þá er ríkinu
heimilað að taka á sig ábyrgðina.
En þau skilyrði em sett fyrir