Lögrétta - 13.07.1927, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
að orðla^t var, enda bjuggu þau
vel allan sinn búskap, þrátt fyrir
hina miklu ómegð, og þótt þau
byrjuðu búskap bláfátæk.
En þó hún, eins og áður er
sagt, væri flestum kostum búin,
sem húsmóðir, þá var hún ekki
síður góð móðir. Fyrir umhyggju
sína og alla umönnun fyrir böm-
unum, hygg jeg að hún hafi átt

fáa sína líka. Seint og snemma j
reyndi hún að innræta þeim alt j
sem gott er, sanna mannúð, iðju- j
semi og trúmensku í hvívetna.
Það var hennar eigin reynsla og
sannfæring, að þá sönnustu og
hollustu lífsgleði væri að finna í
allri atorkusemi og starfsemi.
enda tókst henni vel að ala böm
sín upp og gera- þau að nýtum
mönnum, eftir því sem best verð-
ur sjeð. Og hún gleymdi heldur
ekki að innræta þeim það að trúa
og treysta á skapara sinn í öllu,
sjálf var hún guðhrædd kona, og
hjelt sinni bamatrú til dauða-
dags.
Hún gaf sig lítið að þeim mál-
efnum sem nú um nokkurra ára
skeið hafa verið á dagskrá hjá
kvenþjóðinni, en hún fylgdist vel
með, og hafði sínar ákveðnu
skoðanir, enda leyfði heilsar
henni það ekki nú á síðari áram,
að gefa sig að slíkri starfsemi,
en drjúgan fjárstyrk lagði hún
oft fram, til ýmsra líknarfyrir-
tækja, þegar til hennar var leit-
að, sem ekki var ósjaldan nú i
seinni tíð. En umhyggjusemina
fyrir heimilinu og bömunum mat
hún mest af öllu, heimilið var
hennar heimur.
Kristín sál var fríðleikskona,
glaðlynd og skemtileg, en aldrei
var hún jafnglöð eins og þegar
hún hafði sem flest af bömum
sínum og bamabömum í kring-
um sig, það var henni sól og
sumar, enda reyndu þau hvert
með öðru, að veita henni alla þá
gleði og umönnun sem hægt var,
og vera henni til yndis og ánægju,
og stytta henni stundirnar í hin-
um langvinnu veikindum hennar.
Nú er hún flutt yfir á landið
mikla, þar sem allir hittast fyr
eða síðar, en eftir stendur hann,
sem með henni hefur mist besta
tryggasta vininn, sem hann átti
í lífinu, en hún hefur líka eftir-
skilið honum góð og elskuleg
böm, sem nú gera sitt ítrasta til
að gera honum æfikvöldið bjart
og hlýtt.
Þegar litið er yfir hið mikla
æfistarf Kristínar sál, og hvað
mikla þýðingu það hefur fvrir
bömin og heimilið, þá dettur
manni í hug, hið gullfallega er-
indi eftir þjóðskáldið okkar M. J.
Víðar en í siklingssölum
svanna fas er prýði glæst,
mörg í vorum djúpu dölum
drotnipg hefur bónda fæðst.
Kunnugur.
1
!

!
i
!

-----o----
Carl Moe prestur, formaður
danska heimatrúboðsins, sem
ýmsum er hjer kunnur, er nýlega
dáinn, nærri áttræður.
Sigurður Magnússon yfirlæknir
á Vífilsstöðum hefur af konungi
verið sæmdur prófessorsnafnbót.
Tímaritið „Samvinnan“ f. á. 2.
h. flytur stutta grein eftir rit-
stjórann, með fyrirsögn: „Hluta- !
fjelög og samvinnufjelög“. Grein-
in er aðallega um hagskýrslur j
hlutafjelaga og samvinnufjelaga. :
Það sem í greininni er minst á |
„einn gamlan samv.mann" get
jeg ekki annað en tekið til mín,
og tilefni þessarar greinar álít
jeg sje erindi eftir mig, sem birt j
var í Lögrjettu f. á. Það fjallar j
meðal annars um þetta mál. 1 j
þessari Samvinnugrein er dálítill ;
misskilningur á því, sem jeg hef :
haldið fram um þessi mál. Vildi
jeg fyrst leiðrjetta hann.
Jeg gat þess í Lögrjettugrein-
inni, að hinum gamla ritstjóra
Tímarits kaupfjelaga, Sigurði í
Felli, hefði ætíð verið það mikið j
áhugamál, að birta sem mest af
hagskýrslum fjelaganna í tíma- i
ritinu — bæði þeirra, sem í Sam- j
bandinu voru, og líka hinna sem
utan við stóðu, og að hann hefði |
leyst þar af hendi mikið og þarft
starf. — Jeg gat þess einnig, að ;
þegar hann hætti ritstjóminni, j
hættu líka skýrsluraar að koma |
út.
En jeg álít fjarri því, að rit-
stjóranum sem nú er, sje einum
eða aðallega að kenna um þessa j
breytingu. — Jeg vissi að til j
hennar lágu eigi síður aðrar or- j
sakir. Jeg efast ekki um, að hann !
hafi birt þær skýrslur, sem hon- j
um hafa borist frá Sambandinu,
eða fjelögunum út um land, eins
og hann hefur birt ýmsan fróðleik
úr skýrslum Sambandskaupfje-
laga víðsvegar um heim og
sum blöðin hafa einnig gert —
svo að við óbreyttir fjelagsmenn,
upp um sveitir, erum að ýmsu
fróðari um kaupfjelög, sem liggja
hinumegin á hnettinum en okkar
eigið litla Sambandskaupfjelag.
En svo hef jeg ekki haldið i
fram, nje ætlast til, að nokkuð
verulegt af hagskýrslum fjelag-
anna eða Sambandskaupfjelags- j
ins birtist nú í tímariti þess, held- j
ur í sjerstöku ársriti. Þvi hjelt j
jeg fram í Lögrjettugreininni og !
það hef jeg gert áður. Það hefur j
að vísu ekki sjest árangur af því j
enn, og því ekki verið mótmælt,
nema ef svo á að skilja þessa
smágrein í „Samvinnunni“.
II.
Það gerir mjer ekkert til, þó i
ritstjórinn gefi í skyn, að þessi j
gamli samvinnumaður muni of j
háður „hleypidómum úr herbúð-
um andstæðinganna“. En mig !
furðar á því, að fjölmentaður j
maður, sem lætur sig miklu skifta í
menningaimál og hagsmunamál
þjóðarinnar, álítur allar hag-
skýrslur fremur þýðingarlitlar, a.
m. k. fyrir almenning. „Það sem
þjóðina vantar er ekki dautt
form, heldur fjölbreytt menning-
arstarf“, segir hann að lokum.
Það ætti ekki að þurfa að eyða
tíma til að sýna fram á þýðingu
hagskýrslna alment. Ef hún er
lítil eða engin, er of miklu fje á
glæ kastað hjá menningarþjóðum.
Á hverju á að byggjast „hið fjöl-
breytta menningarstarf “ ? Stað-
lausum blaðavaðli, eða hvað? Nei,
það á að byggjast á grundvallaðri
þekkingu, og getur ekki á öðru
bygst, þeirri þekkingu sem fæst
gegnum nákvæmar hagskýrslur,
og getur ekki fengist á annan
hátt. I lýðfrjálsu landi verður
einnig að gera þá kröfu til þjóð-
arinnar, að hún hafi töluvert
grundvallaða þekkingu á högum
sínum fyr og síðar, þá þekk-
ingu, sem tölurnar geta gefið. —
Án þess ráfar þjóðin áfram í j
blindni, eins og hún hefur löngum
gert undanfarnar aldir.
Það skýrist að vísu dálítið, í
grein þessari, hvers vegna augu
ritstjórans og hans fylgifiska
eru svo haldin í þessu máli og
hefur áður sjest á því bóla. Rit-
stjórinn segir, að það sje „mis-
skilningur hjá þeim sem álíta, að
samvinnufjelögin þurfi og eigi að
gefa óviðkomandi mönnum yfir-
lit um hag sinn. Menn sem standa
utan við kaupfjelögin eiga sama
rjett á að fá allar skýrslur eins
og óviðkomandi mun eiga rjett
á að fá að lesa höfuðbækur
hlutafj elagsins Kveldulfur (!). Ef
hlutafjelögin gefa óviðkomandi
mönnum opinberar skýrslur um
hag sinn árlega, þá má segja, að
sama skylda hvíli á kaupfjelögun-
um. En þeir sem opna vilja bæk-
ur kaupfjelaganna fyrir andstæð-
ingum hreyfingarinnar, án þess
að sú krafa sje gagnkvæm, sýn-
ast vera að reka erindi kaup-
manna“.
Jeg verð að játa það, að þessi
mál hafa aldrei blasað fyrir mjer
frá þeim sjónarhól, sem hjer rís
upp. Mjer hafa aldrei hugkvæmst
neinar „gagnkvæmar skyldur“ í
sambandi við þetta, heldur það, |
sem fjelögin ættu að gera ai !
frjálsum hug, með gagn sitt og j
almennings fyrir augum. En þetta I
er niðurstaða höf.
Andstæðingamir, og ekki held-
ur þeir „sem utan við standa“,
mega fá að vita neitt um hag
og starf kaupfjelaganna og Sam-
bandsins, þó það kosti það, að
fjelagsmenn verði mjög fáfróðir
um sín eigin fjelagsmál. Rit-
stjórinn gerir hjer hlutafjelaginu
„Kveldúlfur“ býsna hátt undir í
höfði, að setja það hjer til jafns I
við Kaupfjelögin. 1 því eru örfáir :
menn og mega ekk teljast marg-
ir, sem það snertir sjerstaklega. |
En mun það ekki vera alt að því |
hálf þjóðin, sem skiftir við kaup- j
fjelögin. Um það er að vísa fá- j
um eða engum fullkunnugt,
frekar en margt annað, sem upp-
lýsa þárf. Eða á þessi fjelags-
skapur aldrei að ná til þeirra, I
sem nú „standa utan við“? Því i
þarf auðvitað ekki að svara. :
Hvers vegna á að leggja kapp á
það, að dyljast þess sanna í þess-
um málum? Því get jeg ekki svar-
að. Jeg hef aldrei sjeð neina
ástæðu til að dyljast nokkurs um
þessi mál, sem almenning varðar
um. Ekki er nema eðlilegt, að
nýir menn vilji nota nýjar að-
ferðir. En jafneðlilegt er, að
gamall samvinnumaður spyrji:
Hvers vegna eiga kaupfjelögin nú
að felast í skúmaskotum? Á að
hefja nýjan kafbátahernað, sam-
hliða hinum pólitísku erjum,
sem samvinnumönnum er sigað
út í ? Á að nota fáfræðina og
stjómmálaofsann að vopni, og
blása þeirri gufu á andstæðing-
ana? Sumum finst máske, að
hjer sjeu vaktar upp óþarfar
spurningar. En hvað á þá að
segja um það, er foringjar sam-
vinnumanna halda því fram, að
við sem viljum aði fjelagsmönn-
um, og jafnvel líka þeim, sem
„standa utan við“ sje gefinn kpst-
ur á að vita sem flest um fjelags-
mál, sjeum „að reka erindi kaup-
manna“?
Þó það sje fjarstæða að segja
að með þessu sjeu opnaðar höfuð-
bækur S. I. S. fyrir Kveldúlfi, þá
sje jeg ekki standa af því neinn
voða. Það er eins og ársrit þetta
ætti að vera handa því fjelagi
sjerstaklega! Auðvitað er ekki
ársritið ætlað öðram en hlut-
aðeigendum eða sjerstaklega
þeim, eins og önnur ársrit, sem
eru að verða fjölmörg hjer á
landi. En því mega ekki aðrir
sjá þau? Það er ekki í þeim birt,
annað en það sem að öllum er
skaðlaust að sjáist. Fátækur
sveitaskóli og stærsta hlutafjelag
landsins gefur út ársrit, og mörg
eru þar á milli. Því á ekki S. í. S.
að vera með? Jeg hef hugsað mjer
ársrit þess stærst og fullkomnast
allra þeirra.
Niðurl.
Jón Jónsson Gauti.
Kosningarnar.
Kosningarúrslitin eru nú smá-
saman að berast hingað, en koma
ekki úr sumum kjördæmum fyr
en í næstu viku. og er óþarflega
seint talið sumstaðar. 1 Reykja-
vík hlutu kosningu tveir menn af
hvorum listanna, Alþýðuflokks
(A 2494 atkv.) og Ihaldsmanna
(B 3559 atkv.), þeir Magnús
Jónsson, Hjeðinn Valdimarsson,
Jón Ólafsson og Sigurjón Ólafs-
son. Mátti um skeið, meðan á
upptalningu stóð, vart á milli sjá,
hvert hlutskarpast yrði, Sigur-
björg Þorláksdóttir (3. á B-lista),
Sigurj. Ól. (2. á A) eða Jakob
Möller (1. á C). En síðar drógst
C allmikið aftur úr og hlaut alls
1158 atkv. Á Akureyri var kos-
inn Erlingur Friðjónsson (jafn-
aðarmaður) með 669 atkv. Bjöm
Líndal fjekk 568. Á Isafirði var
kosinn Har. Guðmundsson (jafn-
aðarm.) með 510 atkv. en sr.
Sigurgeir Sigurðsson fekk 360.
Á Seyðisfirði var kosinn Jóh.
Jóhannesson bæjarfógeti (íhalds-
maður) með 235 atkv. Karl Finn-
bogason fekk 165 atkv. 1 Vest-
mannaeyjum var kosinn Jóhann
Jósefsson (íhaldsm.) með 848 at-
kv. Bjöm Bl. Jónsson hlaut 227.
í Gullbringu- og Kjósarssýslu
voru kosnir Bjöm Kristjánsson
með 1352 atkv. og Ólafur Thors
með 1342 atkv. (íh.m.) St. Jóh.
Stefánsson hlaut 715. Pj. G. Guð-
mundsson 651, Jónas Björnsson
102 og Bjöm Bimir 87. 1 Ár-
nessýslu voru kosnir Jörundur