Lögrétta - 21.09.1927, Blaðsíða 2

2
LÖGRJETTA
LÖGRJETTA
3

I u.------------------------- -J í
LÖÖRJBTTA
Útg-efandi og ritBtjóri
t* oritainn Qiilmai
Þingholtaitrnti 17. Sirai 178.
Innheimta o*c afgrreiðila
1 ÞingholtiitrKti 1.
I ------------------------------ I
lög lífsins, menn þora ekki að
lofa lífinu að bera einn einasta
tíma, ekki einn einasta dag.
Stofnunin krefst: Þú átt að
mæta stundvíslega.
En þó K. N. sje svona harður
í dómum sínum, segir hann þó til
að byggja fyrir allan misskilning,
að það sje stór munur á lýðhá-
skólunum og prófskólunum enn-
þá, en hve lengi verður það?
Karl Nielsen berst fyrir frjáls-
um vakningarskóla svipuðum og
Kr. Kold hafði. Skóla, þar sem
persónuleikinn nýtur sín sem
best, og nemendur og kennarar
geti lifað saman sem ríkustu lífi.
Hann viðurkennir engin bönd á
persónuleika kennarans í slíkum
skóla, hve fögrum nöfnum, sem
þau nefnast. Hann er mjög heit-
trúaður maður, ákafamaður á því
sviði, sem annarsstaðar, en einn-
ig þar hiýtir hann aðeins einum
dómara: sinni eigin samvitsku.
Allar bækur og ræður manna
virðir hann að vettugi, ef ekki
hans innri maður játar því.
Menn ásökuðu K. N. eftir þess-
ar skörpu árásir á lýðháskólana
sem stofnanir, fyrir það að hann
vildi sjálfur vera í „borginni“ —
í böndum stofnunarinnar. Dansk-
ir lýðháskólakennarar svöruðu
honum fullum hálsi. Hann svar-
aði aftur í sama róm og vjek
hvergi. En í júlímánuði í sumar
flutti hann alfarinn frá Frede-
riksborg og keypti sjer jörð úti
á Sjálandsodda. Ætlar hann að
hafa þar kristilegar samkomur á
heimili sínu í vetur, og byrja
svo skóla næsta haust. Jafnhliða
hygst hann að starfa sem að
undanförnu, sem fyrirlesari, enda
er hann mikið eftirsóttur um
alt land.
Margir horfa með eftirvænt-
ingu til þessa unga og hugrakka
manns, sem vogar þannig öllu
fyrir sannfæringu sína, og setur
heimili sitt þannig í hættu efna-
lega. Hann vill þannig byrja sinn
eigin skóla frá rótum, eins og
brautryðjendur lýðháskólanna
gerðu á sínum tímum.
Jeg vil senda hinum unga hug-
sjónamanni íslenska árnaðarósk á
þessari nýju braut — eina mann-
inum af öllum sem jeg þekki, er
þorir að leggja alt í sölumar fyr-
ir insta neistann — kjama lífs-
ins.
P. t. Reykjavík 17. sept. 1927.
Eiríkur Sigurðsson.
----o---
Æfisaga Krists
Eftir Giovanni Papini.
(Ágrip).
Maran Atha. Einn dag átti
hann samt eftir að vera eins og
sá konungur, sem fátæklingamir
biðu eftir hvem morgun í hliðum
hinnar helgu borgar. Páskamir
nálguðust. Síðasta vikan, sem
aldrei á að enda (nýi sunnudag-
urinn er enn ekki kominn) var
fyrir dyrum. En í þetta sinn kem-
ur Jesús ekki inn í höfuðborg-
in sem algengur vegfarandi í
straumi pílagrímanna, eins og
áður. Á þessari síðustu göngu
Jesú til Jerúsalem fylgir honum
fjöldi manns, auk hinna tólf læri-
sveina. Og það er alment talað
um hann. Frjettin um uppvakn-
ing manna frá dauðum hefur bor-
ist á undan honum. Jafnvel í höf-
uðborginni, þar sem vopn Róm-
verja, auðsöfn kaupmannanna og
bókstafsboð Faríseanna drotna,
eru mörg augu, sem stara með
eftirvæntingu til Olíufjallsins, og
hjörtu, sem slá óvenjulega.
í þetta sinn vill hann ekki
koma gangandi til borgarinnar,
þar sem hásæti hans átti að
reisast en gröfin beið hans. Frá
j Betfage sendir hann tvo læri-
| sveina eftir asna, sem hann seg-
! ir þeim að þeir finni bundinn á
i vissum stað, og eiga þeir að taka
| hann án þess að spyrja leyfis; en
| ef eigandinn hreyfi mótmælum,
j þá eiga þeir að segja, að herrann
1 þarfnist hans.
Menn hafa alt fram á þennan
I dag sagt, að Jesús hafi valið sjer
asnann til reiðar til þess að tákna
með því auðmýkt og mildi, — að
hann kæmi fram fyrir þjóð sína
sem friðarins höfðingi. En menn
gleyma því, að asninn var ekki á
i þeim dögum hið þolinmóða áburð-
j ardýr eins og nú á síðari tímum.
Hann var á þeim tímum óstýri-
látt og herskátt dýr, fagurvaxinn
og hraustur, eins og hesturinn og
j þótti þess verður, að vera fórnar-
j dýr handa guðunum, Hómer er
meistari í samlíkingum, og það er
alls ekki ætlun hans að gera lít-
ið úr hinum hrausta og sterka
Ajax, er hann líkir honum við
asna. Gyðingar notuðu asnann í
j annars konar samlíkingum. Zop-
har segir við Job: „Maðurinn er
óskynsamur og óstýrilátur og
fæðist eins og foldald villiasn-
ans“. Og Daníel segir um Nebúka-
nedzar, að þegar hann til refsing-
ar fyrir harðstjómina hafi verið
rekinn úr fjelagsskap mannanna
barna, hafi hjarta hans orðið sem
hjörtu dýranna og bústaður hans
hafi verið hjá villiösnum.
Jesús segir skýrt, að það
sje ótaminn asni, sem sækja eigi,
eða asni, sem var eins og villi-
asni. Asninn á alls ekki að tákna
neina auðmýkt hjá þeim, sem á
honum ríður, heldur á hann að
tákna Gyðingaþjóðina, sem á að
frelsast og temjast af Kristi.
Asninn, sem vísað er á, er bund-
inn, og Gyðingaþjóðin er bundin
af Rómverjum. Hún er óstýrilát
og uppreisnargjörn, eins og
ótamda dýrið, en loks er sá kom-
inn, sem á að temja hana og get-
ur riðið ótamda dýrinu.
Vegurinn er grýttur niður hlíð-
ar Olíufjallsins, og mannþyrping-
in kastaði klæðum á veginn, er
Jesús fór þar um. Þetta var
snemma á vori, í byrjun apríl.
Miðdegissólin helti heitum, gulln-
um geislum yfir borgina, yfir gló-
andi akra, víngarða og ávaxta-
reiti. Sjóndeildarhringurinn var
bjartur, himininn heiður og glað-
ur, eins hann vildi fullnægja öll-
um óskum mannanna og votta ná-
lægð guðdómsins. Stjörnurnar sá-
ust ekki, en það var eins og ljósa-
dýrð fjarlægra hnatta blandaðist
ljósi okkar sólar. Þýður vind-
blær, ljúfur eins ög hann hefði
liðið um loftsali Paradísar, strauk
toppa trjánna og hreyfði ungt og
frískt laufið. Það var einn af
þessum dögum, þegar hið bláa
sýnist enn blárra en venjulega,
£
hið græna enn grænna, ljósið
skærara og ástin heitari en á
venjulegum dögum. Þeir, sem
fylgdu Jesú niður eftir fjallinu
voru hrifnir af dýrð og sælu
hinnar líðandi stundar. Aldrei
höfðu þeim fundist hjörtu sín
eins þrungin af von og trú og nú
á þessum degi. Hróp Pjeturs um
það, hver Jesús væri, ómaði aftur
frá þessum litla, hrifna hópi, sem
var á leið til konungaborgarinnar.
„Hósíanna syni Davíðs!“ var
margendurtekið. Lærisveinamir,
sem sagt hafði verið, að þessi sól
ætti að verða hins síðasta, og
vissu, að sá var dauðanum merkt-
ur, sem fólkið dáði, fóru aftur að
ala með sjer nýjar vonir. Svo
hrífandi voru fagnaðarópin.
Mannþyrpingin nálgaðist borg-
ina með dynjandi hávaða, eins og
straumur, sem brotist hefur úr
farvegi sínum. Fólkið veifaði trjá-
greinum og söng áhrifamestu vers
hinna g:ömlu sálma um þann, sem
kemur í nafni drottins. Hinn
fyrsti kristni her var nú við hlið
Jerúsalemsborgar, og fagnaðar-
ópin yirgnæfðu alt: „Blessaður
sje konungurinn, sem kemur í
drottins nafni. Dýrð sje guði í
hæstum hæðum!“ Þessi óp náðu
einnig til eyma Faríseanna, og
þeir komu út úr húsum sínum,
virðulegir og alvarlegir, til þess
að fá vitneskju um, hvernig á
þessum hávaða stæði. Ópin hafa
vakið hjá þeim gremju og óhug.
Sumir standa nú í síðkápum sín-
um mitt í múgnum og kalla til
Jesú: Meistari, hafðu hemil á
lærisveinum þínum! Veitstu ekki,
að með þessum orðum má aðeins
ávarpa drottinn sjálfan, eða þann
sem koma á í hans nafni! En
Jesús svaraði viðstöðulaust: „Jeg-
segi yður, að ef þeir þegðu,
mundu steinarnir tala“. Með
þessu svari hefur Jesús staðfest
að hann sje Kristur. Svarið er
stríðstilkynning. Og undir eins og
hann er kominn inn í borgina,
gefur hann merki til áhlaups.
Ræningjabælið. Hann gekk upp
; í musterið. Óvinir hans voru þar
þar saman komnir. Musterið var
efst á hæð þeirri, sem borgin
stóð á, og hvítir múrveggirnir
ljómuðu í sólskininu. Hirðingj-
i anna gamla örk, sem uxar höfðu
áður dregið gegnum eyðimörkina,
var nú þangað komin. Reikandi
vagn flóttamannanna var nú orð-
i inn að kastalabákni úr steini og
marmara, skrautlegri þyrpingu af
; höllum, súlnagöngum og fögrum
! görðum. Helgidómurinn mændi
! með bröttum múrum og háum
í turnum yfir dalinn eins og kast-
| ali. Hann var nú ekki lengur að-
| eins geymslustaður hins allrahelg-
; asta og fórna-altarisins, ekki
í lengur aðeins musteri, þar voru
! varðturnar til íbúðar fyrir varð-
j mennina, sölubúðir með fórna-
vörum, fjárhirslur, verslunar-
i staðir og skemtistaðir, svo að
! musterið var orðið alt annað en
! hæli fyrir bænahald og guðsdyrk-
i un. Það var kastali, ef borgin
! þurfti á slíkri byggingu að halda
j í ófrði. Það var banki og mark-
i aðsreitur á hátíðum og á þeim
| tímum, er pílagrímar heimsóttu
I borgina, en á öllum tímum var
! þar kauphöll og sölubúðir og sam-
! komustaður fyrir stjórnmálaum-
, ræður og hina skriftlærðu ræðu-
1 menn og ritskýrendur. Og þar
! voru samkomustaðir letingja og
þvaðurbera. Þetta musteri var
þess að þóknast þrætu-
reist af trúlausum konungi til
gjarnri og óstýrilátri þjóð og
vinna hylli prestastj'éttar hennar,
sem var drambsöm og ágjöm, og
þar sem þama var bæði her-
menskustöð og fjáraflastöð, hlaut
staðurinn í Krists augum að vera
ræningjabæli, auk þess, sem hann
líka hlaut að vera í hans augum
griðastaður fjandmanna sann-
leikans.
Jesús gekk upp í musterið til
þess að eyðileggja það. Hann
eftirljet Rómverjum Títusar að
brjóta niður múrveggina og
| brenna það, sem brunnið gat, að
! ræna bronsinu og gullinu, að
! breyta risabyggingu Heródesar
| konungs í rjúkandi steinahrúgu.
! En hann eyðilagði, og hafði þeg-
| ar eyðilagt þau verðmæti, sem
; hið mikla musteri átti að vera
j tákn fyrir. Hann kemur þama
| inn sem nýi tíminn gegn fortíð-
! inni. Dagur árekstursins er upp
! runninn. Jesús gengur í broddi
hins hrifna fylgiskara síns inn í
kastala óvinanna. Hann þekkir
leiðina. Frá því hann var bam
hafði hann oft gengið þessa leið
í hópi gönguþreyttra pílagríma,
og oft hafði, hann á unglingsár-
unum mænt upp á tuma þessar-
ar miklu byggingar og hugsað um
þá helgidóma, sem hún hafði að
! geyma.
En nú er alt breytt. Hann
j berst ekki lengur með straumn-
| um, heldur • stjórnar hann hon-
; um. Hann er ekki kominn til þess
j að biðjast fyrir, heldur til þess
að refsa. Hann gengur inn í garð
heiðingjanna, en hann var stærst-
ur og fjölmennið mest þar. Gang-
arnir voru lagðir marglitum
steinum. En þetta var ekki for-
dyri að helgidómi, heldur mark-
aðsreitur. Þar var hávaði mikill
I og troðningur, og þar var selt
j og keypt, verslað með uxa, kind-
f ur og fugla o. s. frv., og þarna
| vora víxlarabúðir og sífelt pen-
j ingahringl. Dýrasalamir hjeldu í
! fórnardýrin, sem þeir buðu fram,
I og struku þau, en stóðu með fæt-
j ur í rjúkandi saur þeirra og köll-
j uðu til pílagrímanna og annara
j væntanlegra kaupenda. Menn töl-
! uðu og æptu hver í kapp við ann-
i an, en við og við yfirgnæfði ösk-
j ur frá óþolinmóðu nauti alt ann-
i að.
Jesús hafði sjeð alt þetta áður.
; Hann vissi að guðs hús var orðið
að ræningjabæli. En í þetta sinn
| bældi hann ekki niður gremju
; sína. Hann greip svipu og ruddi
! sjer braut í mannþyrpingunni á-
I samt fylgdarliði sínu. Menn stóðu
; undrandi. Hann hratt um borðum
og bekkjum, svo að peningar
j víxlaranna og þeirra, sem seldu
j og keyptu, fjellu niður og urðu
! af þessu óp og uppþot. Dýrasal-
arnir tóku að færa sig burt með
| dýr sín. Margir æptu af reiði, en
! aðrir af gleði, og frá öðrum görð-
í um musterisins streymdi fólk að
j til þess að sjá og heyra, hvað
i um væri að vera. Jesús gekk um,
! ásamt þeim djörfustu úr flokki
j sínum, með reidda svipu og rak
út alla þá, sem seldu þama og
keyptu, alla kaupmennina og víxl-
arana. „Burt með alt þetta“,
hrópaði hann hvað eftir annað;
„guðs hús er bænahús, en þið
hafið gert það að ræningjabæli“.
I þessu verki Jesú kemur ekki
aðeins fram löngun hans til þess
að hreinsa helgidóminn, heldur
lýsir sjer einnig í því sú óbeit,
sem hann hafði á allri Mammons-
dýrkun. Verslunin, sem er guð
okkar tíma, var í hans augum
V. Hugo. VESALINGARNIR.
mjakast fram hjá skjánum, sem var beint á móti bási
hans. Annar stansaði úti á þakinu svipstund, en meira
þurfti ekki. Thénardier þekti Brujon og skyldi hverju
fram fór. Þar sem hann var álitinn hættulegur glæpa-
maður, sem ekki mundi víla fyrir sjer morð ef í harð-
bakka slægi, vora hafðar á honum stöðugar gætur. Fyrir
utan bás hans gekk sífelt vopnaður varðmaður og vora
höfð mannaskifti á tveggja stunda fresti. Kvistherberg-
ið var upplýst af ljóskeri, sem fest var í vegginn. Fang-
inr. hafði þungan hlekk um fótinn. Daglega klukkan fjög-
ur síðdegis, kom til hans fangavörður og með honum
tveir grimmir hundar, og ljet við flet hans tveggja punda
gróft rúgbrauð, vatnskrukku og skál með þunnri bauna-
súpu í. Hann aðgætti einnig hlekkina og jámgrindumar.
Sami maður kom einnig með hunda sína tvisvar sinnum
á hverri nóttu. Thénardier hafði fengið heimild til þess
að hafa hjá sjer jámtitt til að festa með honum brauðið í
smugu á veggnum til þess að hafa það í friði fyrir rott-
unum, eins og hann sagði. Við þetta hafði enginn neitt
að athuga, því hann var undir stöðugu eftirliti. Samt
mintust menn þessa eftir á, að einn vörðurinn hafði haft
orð á því, að heppilegra mundi að láta hann fá trjetitt.
Klukkan tvö um nóttina urðu varðmannaskifti fyrir utan
básinn og kom nýliði í stað gamals hermanns, sem áður
var þar. Nokkra síðar kom maðurinn með hundana og
tók ekki eftir öðru en því, að nýi varðmaðurinn var nokk-
uð ungur og ratalegur. Þegar leysa átti þennan nýliða af
hólmi tveimur stundum seinna, eða um fjögurleytið, lá
hann steinsofandi á gólfinu fyrir framan búr Thénardi-
ers. En fuglinn var floginn. Hlekkirnir lágu brostnir á
gólfinu. Rúmfjöl var horfin og hafði sennilega verið farið
burt með hana því hún fanst hvergi. Hinsvegar var
tekin inni í básnum hálftæmd flaska og voru í henni leyf-
arnar af því svæfandi víni, sem vörðurinn hafði verið
deyfður með. Byssa hermannsins var horfin.
Þegar menn urðu þessa varir hjeldu menn að Thén-
ardier væri þeg^r sloppinn og laus og liðugur. En í raun
og veru var hann staddur í mestu hættu, þótt kominn
væri hann út úr fangelsinu. Þegar hann kom út á þakið
varð hann var við reipt^glsbútinn, sem hinir höfðu skil-
ið eftir í reykháfnum. En hann var alt of stuttur til þess,
að hann gæti orðið honum að sama liði og fjelögum hans.
Það hefur sífelt verið mönnum hulin ráðgáta hvernig
Thénardier komst áfram, hvort hann gat notað rúmfjöl-
ina, eða stiga og trönur smiðanna eða eitthvað annað. Ef
til vill hefur hættan og frelsisþráin gert úr honum hetju,
og' skerpt hugsun hans. En hvernig svo sem á því stóð
var hann kominn ofan á húsvegg einn miklu neðar en
fangelsi hans var og alllangt frá því. En húsið var
þriggja hæða hátt og komst hann ekki niður. Hann lá
örmagna og beið og hafði varpað frá sjer allri von um
það að undankomu yrði auðið, því brátt færi að birta og
vörðurinn mundi finnast sofandi fyrir utan básinn. Hann
horfði niður fyrir sig á bert og hart grjótið á götunni,
sem táknað gat bæði frelsi hans og dauða. Og hann
hugsaði til fjelaga sinna, hvort þeir hefðu sloppið og
hvort þeir mundu hjálpa honum. Hann hlustaði. Hann
heyrði aðeins til eins næturvarðar og svo til grænmetis-
salanna sem voru að aka á torgin. Klukkan sló fjögur.
Hann kiptist við. Nokkrum andartökum seinna varð alt í
uppnámi í fangelsinu eins og vant er, þegar menn verða
varir við flótta einhvers. Það brakaði og brast í hurðum,
varðmenn hrópuðu og kölluðu og Ijósagangur sást í öll-
um gluggum og blys var borið kringum alt þak fangels-
isins. Branaliðið hafði einnig verið kallað til að leita og
glampaði á hjálma þess. En sjálfur lá Thénardier efst á
tíu þumlunga breiðum múrvegg og gínandi djúpið beggja
megin. Hann gat ekki hrært legg eða lið. Hann svimaði
við hugsunina um það að hann gæti dottið niður þá og
þegar. Hann hrylti við hugsuninni um það, að hann ætti
ef til vill innan skamms aftur að verða fangi. Jeg drepst
ef jeg dett niður og verð tekinn ef jeg ligg kyr, hugsaði
hann.
í þessari sálarangist tók hann alt í einu eftir manni,
sem læddist meðfram múri^gjunum niðri á myrkri göt-
unni. Hann staðnæmdist fyf> ueðan þar sem Thénardier
lá milli heims og heljar. ^®®iu seinna læddist annar
á eftir og síðan aðrir tveir- %ar þeir voru komnir saman
allir fjórir opnuðu þeir hÚO inn í húsagarðinn og fóru
inn. Hann hjelt að þeir henu valið þennan stað til þess
að ráða ráðum sínum óáreith af öðrum. Þeir stóðu beint
fyrir neðan hann. Hann reýdi ákaft að hlusta, eins og
deyjandi maður grípur hv:f hálmstrá. Honum ljetti
þegar hann heyrði að Þel töluðu dónamál, allir nema
einn. Þeir ráðguðust um Þ^ð hvort þeir ættu að fara eða
vera og Thénardier heyrði ^ einn þeirra sagði að verið
gæti. að hann þyrfti á hjálp Hri*a að halda. Þeir körpuðu
alllengi um þetta og fór ^énardier nú að þekkja þá.
Montparnasse var að því ko®inn að gefast upp við það,
að fá hina til að bíða. — f’elSl uáungi er ekki skítsvirði,
sagði Brujon. Við skulum f^4 leiðar okkar áður en lög-
reglan kemur. Thénardier ^ði ekki að kalla, það hefði
getað eyðilagt alt. Þá datt h^Um það ráð í hug, að hann
tók reipbútinn úr vasa sínuv^g ijef. hann detta niður til
þeirra. Þeir undruðust en ^ uPp og þektu Thénardier.
E^uggust þeir síðan til þeSS ^ binda saman reipbútana
og kasta upp til hans. —- Je^€l- að steindrepast úr kulda,
áræddi Thénardier að hvísla Við skulum verma þjer,
lagsi, sagði Brujon. — Set ekki hreyft mig. —
Rendu þjer niður, við skuluh taka á móti þjer. — Jeg er
krókloppinn. — Festu reiP1' 1 inúrvegginn. — Jeg get
það ekki. — Einhver okkar V:fður að klifra upp til hans,
sagði Montpamasse. — er 0f hátt sagði Brujon.
Gamall reykháfur stóð rjett 3á 0g n-gj næstum þvj upp
til Thénardiers. — Það vseri ^St að skríða upp um hann,
sagði Montparnasse. — þessí ^engi^ nej; þag gerir eng-
inn fullorðinn, til þess þarf ^*1"11- — Hvar eigum við að
ná í barn? sagði annai'- skal jeg sjá um, sagði
Montparnasse og læddist aftu ht á götuna, er hann hafði
fullvissað sig um það, a® ^f*1111 tæki eftir honum. Sjö
eða átta mínútur liðu, en enardier fundust þær óra-
langar. Hinir þrír þorpararnir bærðu ekki á sjer. Loksins
opnaðist hliðið aftur og Montpamasse kom inn með götu-
strákinn. Enn þá var hellirigning. Strákurinn horfði ró-
legur á þoiiiarana. — Strákur, er nokkur maður í þjer?
sagði Gueulemer. — Strákur eins og jeg er maður, en
menn eins og þið eru strákar, sagði Gavroche. — Það
vantar ekki túlann á þá þessa Parísarstráka, sagði Bru-
jon. — Hvað er það þá, sem jeg á að gera? spurði strák-
urinn — Þú átt að skríða upp gegnum reykháfinn með
reipið og. festa það þama uppi. Strákurinn horfði á
reykháfinn, reipið og vegginn og sagði háðulega — Er
það alt og sumt? — Það er maður þarna uppi, sem þú
átt að bjarga, sagði Montpamasse, viltu gera það? —
Hvert jeg vil, sagði strákurinn, eins og það væri virðingu
hans ósamboðið að svara slíkri spumingu. Síðan fór hann
úr skónum og var honum svo lyft upp á þakið og fengið
reipið. Rjett þegar hann var að skríða inn í reykháfinn
beygði Thénardier fram höfuðið og þekti þá strákurinn
hann. — Nú, já, já, það er þá hann faðir minn, en það
er sama, jeg bjarga honum samt. Svo beit hann í reipend-
ann, skreið upp og festi reipinu. Andartaki seinna stóð
Thénardier á götunni. Þegar hann var þangað kominn og
fann að hann var úr allri hættu var hann hvorki þreyttur
nje þjakaður lengur. Hörmungar hans hurfu eins og
reykur. Hann vildi undir eins taka til starfa — Jæja,
hvern eigum við nú að gleypa? Brujon svai’aði — Við skul-
um Ijúka okkur af í skyndi og skilja svo sem fyrst. í
Plumetgötu var einhver bráð. Epónína átti að athuga hana,
en kom með tvíböku. Þar var ekkert upp úr neinu að hafa.
— Ættum við samt ekki að líta eftir því, sagði Thénar-
dier. — Ójú, sagði Brujon. Meðan á þessu samtali stóð
hafði strákurinn setið á steini rjett hjá, og virtust hinir nú
ekki lengur gefa honum nokkurn gaum. Þegar hann hafði
beðið nokkura stund eftir því hvort faðir hans yrti ekki á
hann, en árangurslaust, fór hann í skóna og sagði --
Jæja/ góðir hálsar, þið þurfið þá ekki meira á mjer að
halda. Jeg fer þá heim til krakkanna minna. Svo fór hann
f3 'Í
og hinir smátýndust líka burtu. En Babet hnipti i Thénar-
dier og spurði hann — Þektirðu þennan dreng? — Hvaða
dreng? — Hann sem skreið upp og færði þjer reipið? —
Nei, jeg tók ekkert eftir honum. — Nú, mjer sýndist það
vera hann sonur þinn. — Jæja, heldurðu það, sagði
Thénardier.
Sjöunda bók: Skríll.
Hungur og þjófnaður eru tvíburar og iðjuleysið er
móðir þeirra. Við höfum um stund lifað með í lífi skríls-
ins og talað máli dónanna. Fyrir þrjátíu árum skrifaði sá,
sem þessa sögu segir, aðra sögu í sama tilgangi og var ein
persónan þjófur sem talaði dónamál. Út af þessu varð
undur og ys og menn hneyksluðust. Jeg hef aldrei skilið
slíkar aðfinslur. Síðan hafa komið fram tvær aðrar mátt-
ugar frásagnir, eftir Balazac og Eugéne Sue, þar sem farið
er fram sömu stefnu og fólkið hefur hne.vkslast á sama
hátt. Að vísu er ljótt líf og mál dónanna, þorparanna, því
neitar enginn. En ef á annað borð á að prófa og lýsa ein-
hverju, því má þá ekki lýsa því og prófa það til botns?
Slíkt höfum vjer ávalt talið hreystiverk, eða að minsta
kosti einfaldan og nauðsynlegan verknað, 'sem verður væri
samúðarfullrar athygli. Því skyldum við ekki prófa alt,
reyna alt ? Vissulega er það þó ekki auðvelt verk að kanna
undirdjúp þjóðfjelagsins, þar sem þrýtur fast land undir
fæti, en aurinn byrjar. Hvenær hefur skelfingin útrýmt
rannsókninni ? Hvenær hefur sóttin bannfært meðalið?
Getum við hugsað okkur náttúrufræðing, sem ætlaði að
rannska leðurblöku, nöðru eða önnur kvikindi, en kastaði
þeim út í myrkrið og segði — Sveiattan, þetta eru ljótar
skepnur. Rithöfundur, sem sneri baki við skrílnum væri
líkur lækni, sem gæti ekki sjeð kýli eða vörtu. Hann væri
eins og málfræðingur, sem ekki vildi athuga sRiðreyndir
tungunnar. Rannsókn þjóðfjelagsmeina, og það, að benda.
á þau, er ekki þannig háttað, að velja megi og hafna eftir
vild. Sá, sem segir frá háttum og hugsjónum hefur ekki