Lögrétta - 19.10.1927, Blaðsíða 2

2
LÖGRJETTA
LÖGRJETTA
i.
Kr. í málavafstri, sem mikið
hefur verið um deilt, en fjell að
lokum niður. Um Krishnamurti
sjálfan getur höf. þess, að hann
hafi þótt treggáfaður í skóla
(fengið þann vitnisburð, að vera
„a dull boy“).
Til dæmis um ritmensku sam-
starf þeirra frá Besant og Lead-
beaters nefnir höf. frásagnir
þeirra um fyrri holdganir þeirra
hjer á jörðu, á þeim tímum, t. d.
„þegar Jesús var giftur Júlíusi
Cæsar“. „1 kofa einum, segja
þau, býr mánamaður einn, með
konu sinni og bömum; við kynn-
umst þeim síðar meir sem meist-
aranum M. og meistaranum K.
H., Gátama, sem varð Búddha,
og herranum Maitreya (Kristi).
Flokkur af apaverum lifir um-
hverfis kofann og sýnir íbúum
hans sömu hollustu og tryggir
hundar gera. Meðal þessara apa
má þekkja þá, sem seinna áttu að
verða hr. Leadbeater, frú Besant,
Krishnamurti og Miza“. Þetta og
þvílíkt þykir sænska höfundinum
sönnun þess að hjer sje um
hreyfingu að ræða, sem sje hje-
gómi einber.
Annar höf. í sama blaði vitnar í
ummæli úr nýni bók eftir E.
Stanley Jones (The Christ of the
the Indian Road) um Krishna-
murti. St. J. hefur einu sinni átt
langt samtal við hann, segir að
sjer hafi fundist hann meðal-
greindur maður og miðlungi and-
lega gefinn, en einstaklega elsku-
legur. . . . Jeg fór frá honum
með þeirri tilfinningu, að ef hann
væri alt og sumt sem við menn-
imir hefðum til þess að líta upp
til, til þess að bjargast úr því
myrkri, sem við erum í, þá veri
guð okkur líknsamur“. Loks skal
svo getið eins vitnisburðar ís-
lensks manns, um Krishnamurti,
sr. Jakob Kristinssonar, forseta
guðspekif j elagsins, en hann hefir
kjmst Kr. persónulega austur á
Indlandi og oft heyrt til hans.
Hann segir (í Ganglera). „Auð-
vitað veit jeg ekki, hvemig hátt-
að er sambandi Krishnamurti við
ósýnilegan heim. Jeg veit ekki
hvort hann er með sjerstökum
hætti lærisveinn meistarans
mikla. En sú er trú mín, að hann
sje það. Hitt er aftur á móti engin
tiú, heldur persónuleg reynsla
mín, að frá honum strejrmir heil-
agur, gagntakandi kraftur og
friður, sem öllum skilningi er æðri
og sá kraftur hygg jeg að eigi
rætur að rekja til meistarans, en
ekki lærisveinsins. Að mínum
dómi er Krishnamurti nær því að
vera heilagur maður, en nokkur
annar, sem jeg hef hitt á lífs-
leiðinni og síðan jeg kom að aust-
an get jeg ekki hugsað mjer, að
til sje jarðneskt starfstæki
hreinna, og meistaranum hæfi-
legra en það, sem Krishnamurti
getur í tje látið“.
Olía úr kolum.
Kolamálin eru vandasamt úr-
lausnar- og áhyggjuefni hjá ýms-
um iðnaðarþjóðum heimsins, ekki
síst Bretum. Kolaiðnaður þeirra
hefur, eins og kunnugt er, verið
í mestu kreppu undanfarið, en
á honum veltur að nokkru leyti
gengi þeirra. Að því hefur verið
unnið allvíða undanfarið að gera
tilraunir til nýrrar notkunar kola,
til betri hagnýtingar á þeim en
nú á sjer stað. M. a. hefur dr.
Bergius í Þýskalandi unnið olíu úr
kolum með góðum árangri. —
I Englandi hafa einnig verið
gerðar tilraunir 1 þessa átt og
þykir danskur verkfræðingur,
Harald Nielsen, hafa fundið góða
lausn á málinu. Flutti haim ný-
lega um þessi efni erindi í verk-
fræðingaskólanum í Kaupmanna-
höfn. Nú er hægt að vinna úr
einni smálest steinkola 30—40
lítra af olíu og 3000 rúmmetra
af gasi, en með hinni nýju að-
ferð hans fást 90—100 lítrar af
olíu, með minni kostnaði, en dá-
lítið minna gas. Það gildir einu
hvort unnið er úr steinkolum eða
brúnkolum eða hvaða kolum sem
er. England framleiðir árlega 250
miljón smálestir kola og í nám-
unum vinna 1V3 miljón verka-
manna. Framleiðslukostnaður er
ILV2 shillings á tonn. Stærstu
kolin, á borð við bamshöfuð hver
moli, eru borguð með 25 sh. smál.
á markaði, en fyrir smærri kol
fást aðeins 10 sh. Álíka mikið
fæst úr námunum af hvorri teg.
um sig, eða smálestin kostar að
jafnaði 35 sh., eða rjett borg-
ar kostnaðinn. Meira verð, segja
Bretar, fæst ekki og því er um
að gera að rejma að nota einkum
ódýru kolin, sem best. Það þykj-
ast menn nú geta með því að
vinna olíu úr kolunum með hin-
um nýju aðferðum, einkum þar
sem reynsla sje að fást fyrir því,
að koksinu megi á eftir brenna í
skipum, og hafi það tekist vel í
herskipi einu áströlsku, þar sem
það var reynt. Vænta því ýmsir
bretskir kolamenn þess, að hin
nýja olíuvinsla geti orðið til þess
að rjetta við iðnað þeirra og jafn-
framt til þess að gera byltingu
í notkun kola og olíu, sem ekki
verði síðri að sínu leyti, en þeg-
ar fjmst tókst að nota kolin í
gufuvjel.
Æfisaga Krists
Eftiir Giovanni Papini.
(Ágrip).
Kvöldmáltíðin. Fyrir páskahá-
tíðina átti alt að vera um garð
gengið, en hún hófst á laugar-
dag og nú var fimtudagur. Læri-
sveinamir spurðu Jesú, hvar hann
vildi láta búast um til þess að
neyta páskalambsins. Hann átti
engan vissan stað til þess. Sendi
hann þá tvo af lærisveinunum frá
sjer með þessum dularfullu orð-
um: Farið til borgarinnar, og þar
mætir ykkur maður, sem ber
vatnsfötu. Farið á eftir honum og
segið við húsráðandann 1 því
húsi, sem maðurinn gengur inn í:
Meistarinn segir, minn tími er ná-
lægur, og hvar er herbergi, sem
jeg geti neytt páskalambsins í
með lærisveinum mínum? Mun
hann þá vísa ykkur inn í stóran
loftsal útbúinn eftir þörfum, og
þar skuluð þið gera okkur máltíð.
— Menn hafa skýrt þetta svo, að
hjer væri um að ræða einhvem
af vinum Jesú, og að þetta hafi
áður verið aftalað milli þeirra. En
frásögnin bendir öll í þá átt, að
svo hafi ekki verið. Það hefur
verið svo mikið talað um Jesús á
þeim dögum í Jerúsalem, að allir
hafa vitað, hver meistarinn var.
Lærisveinamir fengu salinn, eins
og til var vísað, og þar var
páskalambið matreitt. Eftir sól-
setur kom svo Jesús og hinir tíu
lærisveinamir með honum og sett-
ust þá allir að borðum. Þeim var
þungt í skapi vegna þess að Jes-
ús hafði á síðustu dögunum tal-
að svo mikið um hryggileg efni,
sem fjrrir höndum væm. En
tveimur var þó órólegast iirnan-
brjósts, Kristi sjálfum og Júdasi,
sem báðir áttu að deyja næsta
dag. Júdas hafði þá samið við
prestana um framsal Jesú. Hann
mun þá hafa borið á sjer þá þrjá-
tíu silfurpeninga, sem hann hafði
fengið fyrir svikin. Afráðið var,
að handtakan skyldi fara fram þá
nótt, sem nú var í aðsigi.
Jesús tók til orða: „Jeg hef
innilega þráð, að neyta þessa
páskalambs með ykkur, því það
segi jeg ykkur, að jeg mun aldrei
framar neyta þess, fjrr en alt er
fullkomnað í ríki guðs“. Hann vill
við þessa síðustu máltíð vera enn
ástúðlegri við vini sína en nokkru
sinni áður. „Hann stóð upp frá
borðurn", segir Jóhannes, „lagði
frá sjer jrfirhöfnina og batt á sig
línklæði, helti vatni í þvottafatið
og tók að þvo fætur lærisveinanna
og þerra þá á línklæðinu“.
Menn geta hugsað sjer móður
eða þjón gera þetta, en aðra
ekki, móðurina af ást og um-
hyggju, en þjóninn af hlýðni. En
lærisveinamir voru hvorki böm
Jesú nje húsbændur hans. Og
þegar hann hafði þvegið fætur
þeirra, tekið klæði sín og setst
aftur til borðs, sagði hann:
„Skiljið þið, hvað jeg hef nú gert.
Þið kallið mig kennara ykkar og
foringja, eins og rjett er, því það
er jeg. Þegar jeg nú hef þvegið
fætur ykkar, eruð þið einnig
skyldir, að breyta svo hver við
annan. Þetta er fordæmi, sem jeg
hef gefið ykkur“ Annars höfðu
lærisveinamir ekki lítið unnið til
þess, að fá fótalaug. Þeir höfðu
lengi gengið um harða og óhreina
vegi Júdeu, og þeir áttu fyrir
sjer lýjandi göngu víða um lönd
til þess að flytja boðskap hins
krossfesta.
Páskamir vom hjá Gyðingum
minningarhátíð um flóttann frá
Egiftalandi, flóttann frá kúgun-
inni, sem hafði í för með sjer svo
mörg og mikil undraverk, sem
bám vott um handleiðslu guðs.
Til ævarandi endurminningar um
lausnina var fyrirskipað árlegt
hátíðarhald, sem nefnt var Pesach
eða páskar og þýðir framhjá-
ganga. Máltíðin átti að minna á
skyndimáltíðir flóttafólksins og
fæðan var lamb eða kið, steikt
j’fir eldi, sem er fljótasta mat-
reiðslan, og ósýrt brauð, því tæki-
færi var ekki til þess á flóttanum,
að láta degið liggja og koma ólgu
í það. Þessa rjettar skyldu menn
neyta með belti um lendar, skó
á fótum og stafi í höndum, eins
og ferðafólk. Beiskar jurtir
fylgdu og áttu að minna á villi-
jurtir þær, sem flóttafólkið reif
upp meðfram vegunum og bar
sjer til munns til þess að stilla
hungur sitt, og rauðleit ídýfa,
sem brauðinu var drepið niður í
og átti að minna á tígulsteinagerð
Gyðinga í þrældóminum í Egifta-
landi. Víninu var svo bætt við
sem tákni um gleðina yfir frels-
inu og uppfylling vonanna um
hið þráða vínviðarland.
Jesús breytir ekki þessum foma
sið. Eftir bænina lætur hann ka-
leikinn með víninu ganga frá
hönd til handar. Útbýtir svo hin-
um beisku jurtum og fyllir á ný
kaleikinn. „Takið og drekkið",
segir hann, „því jeg segi ykkur,
að eftir þetta mun jeg ekki
drekka af ávöxtum vínviðarins
fyr en guðs ríki er komið“. Þá er
sálmurinn sunginn: „Skelf þú
jörð við nálægð drottins, við ná-
lægð Jakobs guðs, sem breytir
klettinum í vatn og hörðum steini
í uppsprettu . . . Hann lyftir hin-
um þjáða úr duftinu, reisir hinn
fátæka við og tekur hann í tölu
hinna útvöldu“. Jesús tekur þá
brauðin, sem liggja á borðdúkin-
um, brýtur þau og rjettir hverj-
um fyrir sig: „Takið og etið“,
segir hann, „þetta er minn líkami,
sem fyrir ykkur verður gefinn;
gerið þetta til minningar um
mig“. Og þegar þeir höfðu neytt
lambsins, brauðsins og hinna
beisku jurta, fylti Jesús ka-
leikinn í þriðja sinn og sagði:
Drekkið allir hjer af; því þetta
er mitt, sáttmálans blóð, sem út-
hellist fyrir marga til fyrirgefn-
ingar sjmdanna“. Með blóði, sem
er tákn lífsins, hafði Abrahams
og Jakobs guð gert sáttmálann við
sína útvöldu þjóð. Þegar Móses
hafði tekið á móti lögmálstöflun-
um, ljet hann fóma dýrum, helti
helmingnum af blóði þeirra yfir
fómaraltarið, en hinn helminginn
Ijet hann koma í ker, helti úr
þeim yfir mannfjöldann og sagði:
„Þetta er blóð þess sáttmála, sem
drottinn hefur gert við ykkur um
öll þessi orð“. En öldum saman
hafði nú guð með orðum spár
manna sinna boðað, að hinn
gamli sáttmáli væri úreltur og
þörf á öðrum nýjum, Blóðið, sem
Móses hafði hríslað yfir höfuð
hinna harðsvíruðu, hafði mist
kraft sinn. Nýju og göfugra
blóði varð að úthella fyrir hinn
nýja sáttmála, síðasta sáttmálann
sem guð hafði gert við sín svik-
ulu börn. — Nú er sá kominn,
sem meiri er en leiðtoginn gamli
á flóttaförinni. Móses hafði frels-
að þjóð sína, talað á fjallinu og
boðað fyrirheitið land. En Jesús
)
----------------------------------
LÖGRJETTA
Utgefandi og riutjóri
Kritii un Gislitun
Þiagholtngtrati 17. Simi 178.
iHnheimta og afgrreiðela
i Miðntrneti 3.
I i—
með hanska. En um aldamótin
komst hún þó undir þau áhrif,
sem örlagaríkust urðu, s. s. áhrif
Leadbeaters fyrrum biskups. En
það er Leadbeater og hans áhrif,
sem eru potturinn og pannan í
síðasta skrípaleik hennar um hinn
nýja mannkynsfræðara, og það
var í raun rjettri hann, sem dró
fram drenginn Krishnamurti,
Leadbeater hafði verið rekinn úr
guðspekifjelaginu, undir forsæti
Olcotts, 17. maí 1906, eftir að
hann hafði verið kærður fyrir og
játað sig sekan um siðferðisspell.
Hann hafði gefið út bók með frú
Besant, um sameiginlega dulspeki-
lega rejmslu þeirra, og þegar
frúin varð forseti guðspekifje-
lagsins tók hún Leadbeater aftur
í sátt við fjelagið, með skírskot-
un til þess, að fjelagið gæti ekki,
með kreddum eða kennisetningum,
slegið föstum neinum ákveðnum
siðgæðislögum, til útilokunar
manni, sem fjelaginu gæti verið
mikill stjrrkur að. Þetta varð til
þess, að fólk gekk hópum saman
úr fjelaginu. Nokkru seinna veitti
Leadbeater athygli syni fátæks
guðspekinema í Adyar, Krishna-
murti, og fyrir hans áhrif hefur
hann nú verið gerður að mann-
kynsfræðara, og telur höf. að
Leadbeater hafi skrifað í hans
nafni bókina: Við fótskör meist-
arans, með ýmsum fögrum kenn-
ingum. Seinna lentu þeir L. og
V. Hugo. VESALINGARNIR.
racs klukkan tvö um nóttina og henti sjer í flet sitt í öll-
um fötunum. Undir morgun fjell á hann fastur svefn.
Hann vaknaði ekki fyr en kominn var ljós dagur og sá
hann þá að inni í herberginu stóðu þeir fjelagarnir Cour-
feyrac, Enjolras, Feuilly og Combeferre og voru ferðbúnir
og asi á þeim. — Kemur þú með okkur til jarðarfarar
ekki hvaðan á hann stóð veðrið. Hann fór út nokkru á
Lamarques herforingja? spurði Courfeyrac. Maríus vissi
eftir þeim. Hann stakk í vasa sinn skammbyssunum, sem
Javert hafði fengið honum þriðja febrúar. Þær voru enn-
þá hlaðnar. Hann vissi ekki sjálfur hversvegna hann tók
þær. Hann eigraði um allan daginn, án þess að vita hvert
hann fór. Skúrir komu endur og eins, en hann gaf þeim
ekki gaum. Hann keypti sjer brauð og ætlaði að hafa það
fyrir miðdegisverð, stakk því í vasann og glejrmdi því.
Hann virtist hafa farið í bað í Signu, án þess að vita það.
Hann var í því ástandi, að hann vissi hvorki í þennan
heim nje annan. Hann mundi ekkert nema það, að hann
átti að hitta Cósettu klukkan niu. Það var eina hamingj-
an, sem honum átti eftir að auðnast í þessum heimi; eftir
það var alt í dimmu. Þegar hann gekk þannig um ein-
manalegustu trjágötumar heyrðist honum stöku sinnum
einkennilegur hávaði innan úr borginni. Hann hrökk upp
úr draumum sínum og spurði sjálfan sig — Er bardagi?
Stundvíslega klukkan níu var hann kominn í Plum-
etgötu til Cósettu. Þegar hann kom að grindunum gleymdi
hann öllu. Hann hafði ekki sjeð Cósettu í tvö dægur, en
átti nú aftur að sjá hana. Allar aðrar hugsanir hurfu
honum, og hann fyltist innilegri og óumræðilegri gleði.
Þau augnablik, sem eru alda ígildi, gagntaka sálina. Mar-
íus smaug inn í garðinn. En Cósetta sat ekki á sínum
venjulega stað. Hann gekk að runnanum við húsdymar
og hugsaði að hún biði sín þar. En hún var ekki þar.
Hann horfði upp í gluggann og sá að hleramir vom fyrir
þeim. Hann gekk um garðinn, en hann var einmanalegur
og yfirgefinn. Svo gekk hann aftur að húsinu örvita af
ást, æfur og skelfdur, þjakaður af sorg og kvíða og fór
að berja á hlerana, eins og húsbóndi, sem kemur heim á
óheppilegum tíma. Hann átti það á hættu, að faðir hennar
kæmi út í gluggann, hann kallaði Cósetta, hann æpti Có-
setta. En árangurslaust. Enginn svaraði. Það var úti um
alt. Enginn í garðinum, enginn í húsinu. Maríus horfði
örvæntingaraugum á eyðilegt húsið, skuggalegt og þögult
eins og gröfina, en ennþá tómlegra. Hann starði á stein-
bekkinn, þar sem hann hafði unað svo margar yndis-
stundir með Cósettu. Hann settist á dyraþrepin. Hjarta
hans var þrungið hlýju og viljafestu, hann blessaði ást
sína og sagði við sjálfan sig, að fyrst Cósetta væri farin
ætti hann einskis annars úrkosta en að deyja.
Alt í einu heyrði hann rödd utan af götunni — Herra
Maríus. Hann spratt á fætur og sagði — Hvað er þetta?
— Eruð þjer þama? — Já. — Herra Maríus, fjelagar yð-
ar bíða eftir yður í virkinu í Rue de la Chanvrerie. Hann
kannaðist við röddina. Hún var keimlík hinni hrjúfu, hásu
rödd Epónínu. En þegar hann gætti að, sá hann einhvem,
sem honum virtist vera ungur maður, hverfa hlaupandi út
í myrkrið.
Pyngja Jeans Valjean varð hr. Mabeuf að engu liði.
I virðulegum og bamalegum strangleik sínum vildi hann
ekki þiggja gjöf stjamanna. Honum virtist stjama ekki
geta slegið mynt úr sjálfri sjer. Hann gerði ekki götu-
stráksgjöf guðdómlega. Hann fór með pyngjuna til lög-
reglunnar sem óskilagrip, og þarf ekki að taka það fram,
að engin gekk eftir henni. En högum Mabeufs fór sífelt
hnignandi. Tilraunirnar með indigoræktunina fóru út um
þúfur. Hann skuldaði Plutark gömlu kaupið hennar og
húsráðandanum leiguna. Myndamótin úr Grasafræði hans
seldi veðlánarinn einhverjum koparsmið, sem gerði úr
þeim pönnur og sjálfur seldi hann svo bækumar í um-
búðapappír. Hann átti ekkert eftir af æfistarfi sínu. Hann
lifði á brauði og kartöflum. Hann seldi húsgögn sín og
grasasöfn sín. En hann hjelt í lensgtu lög í dýrmætustu
bækur sínar, eins og „Les Quadrins Historiques de la
Bible“, útgáfu frá 1560, 'lWilegium Rabbinicum“ frá
1644 og loks Diogenes L^tiug, prentaðan í Lyon 1644
með hinum fræga saman^i ör þrettándualdarhandrit-
inu 411 í Vatikansafni oí^eneyjahandritunum 393 og
394, sem Henri Estienne Ú svo ágætlega saman og með
dórisku köflunum, sem tlungis standa í hinu fræga
tólftualdar handriti í NeaPpSföi. Hann opnaði bókaskáp
sinn og virti angurvær b^'riiar fjrrir sjer hverja á fæt-
ur annari. Svo tók hann e*a og fór með hana og kom
aftur með skilding. SvoH^ *ekk koll af kolli. En þegar
fombókasalarnir sáu, að var neyddur til að selja,
lækkuðu þeir verðið, og g^u stundum ekki nema tutt-
ugu aura fyrir bækur, sert hafði þurft að kaupa fyrir
tuttugu krónur. Þessi fj^1 Þpspretta gekk til þurðar.
Hann hjelt um skeið, að sje’ væri bjargað, því honum var
gefin von um ríkisstyrk, * úæðimanni. Mentamálaráð-
herrann tók vel í það í orð>> ^ efndi ekkert. öll sund voru
lokuð. Mabeuf sat kvöld eu Ri fjrnr húsdyrum sínum og
heyrði hávaða álengdar. 8Purði mann, sem fram hjá
fór hverju þetta sætti. —- . er uppreisnin, svaraði hann.
— Hvaða uppreisn? — eru að berjast. — Hvers
vegna. — Ja, það má guð ^ ^egar hann hafði fengið að
vita hvar bardaginn stæði> * hann inn, tók hatt sinn og
bók undir hendina og gekk eiös og í leiðslu og skundaði
síðan burtu.
Tíunda bóh r>. júní 1832.
Úr hverju sprettur by*1)lS? Úr engu og öllu. Úr raf-
magni, sem losnar úr læði^’Ur blossa, sem gýs alt í einu
upp, úr flöktandi afli og hví *andi anda. Þessi andi mætir
tungum, sem tala, heilum.s 1 ^eymir, sálum, sem þjást,
ástríðum, sem ólga, ógn^’ Sern ýlfra — og ber þær
áfram. Hvert? Eitthvað. ersum gegn ríki og lögum,
gegn velgengni eða ósvífn> 3ll^ara. Espuð sannfæring, von-
svikinn áhugi, æst grerfl^’ U8eid baráttulöngun, eggjuð
hugprýði æskunnar, göfugmannleg einsýni, forvitni, ný-
ungagimi, þorsti í hið óvænta, hatur, vonbrigði, hjegóm-
leiki, óþægindi, eyðilegir draumar, árangurslaus metorða-
gimd, niðurrifslöngun — slíkur er efniviður uppþotanna.
Það, sem glæsilegast er, og það sem auðvirðilegast er.
Hver sá, sem í djúpi sálar sinnar finnur til andúðar gegn
ríkinu, lífinu, eða örlögunum, er reiðubúinn til uppþots
og þegar á því fer að bera, fer hann að finna til skjálfta,
og finst hann berast burt af hvirfilvindi. Ef trúa skal
sumum stjómmálamönnum er það ekki nema til styrktar
að fá smá uppþot endur og eins. Það styrkir þær stjómir,
sem það steypir ekki. Það treystir herinn, það eflir sann-
færingarkraft borgaranna, það eflir lögregluna. Það sýnir
viðnámsþrótt þjóðskipulagsins. Uppþotið er íþrótt, næst-
um því heilsufræðileg ráðstöfun.
En fyrir þrjátíu árum var litið öðrum augum á upp-
þot. Atburðirnir, sem nú verður sagt frá, heyra til þeim
sögulega og lifandi veruleika, sem sagnfræðingurinn virð-
ir stundum að vettugi vegna tímaskorts og rúmskorts,
Samt sem áður er í þeim fólgið líf, skelfing og skjálfti.
Flestir þátttakendur þessara geigvænlegn atburða eru
horfnir og samkvæmt því hvernig þessi bók er samansett
verður aðeins sagt frá einu ókunnu atviki, sem gerðist
þessa daga, en það skal verða þannig gert að lesandinn
sjái bregða fyrir leiftri úr þeirri dimmu, sem tjaldinu
verður nú lyft frá, svo að sjáist sönn mynd hins ógurlega
æfintýris.
Vorið 1832 höfðu Parísarbúar lengi verið albúnir til
uppreisnar, þrátt fyrir það, þótt kóleran skyti þeim nokk-
umm skelk í bringu og hjeldi þeim í skefjum. Stórbær
eins og París líkist fallbyssu, þegar hún er hlaðin þarf ekki
nema lítinn neista til þess að hleypa skotinu af. í júní
1832 var neistinn dauði Lamarques hershöfðingja. La-
marque var alkunnur fyrir það, að láta ekki lenda við orðin
tóm. Á dögum keisaradæmisins hafði hann barist eins og
hetja á vígvöllunum og verið sigursæll ræðumaður á tím-
um Bourbonanna. Hann var ekki síður mælskur en hug-
hraustur. Hann var í vinstimannaflokki þingsins og naut
vinsælda vegna þess að hann talaði máli framtíðarinnar og
lýðhylli, af því að hann hafði verið tryggur þjónn keisar-
ans og hataði Wellington og hafði borið sorgarband í
sautján ár vegna ósigursins við Watreloo. Dauði hans var
talin þjóðarsorg, er uppreisn gæti orðið úr og sú varð einn-
ig raunin á. Útfarardagurinn var ákveðinn 5. júní og þeg-
ar daginn áður fór að bera á ókvrð í þeim bæjarhluta þar
sem líkfylgdin átti að fara um. Fólk fór að safnast í hópa,
með barefli og vopn, sem það faldi undir fötum sínum. Lík-
fylgdin var löng og vopnaðar herdeildir vom látnar fylgja.
Mannfjöldinn var mikill 1 götunum, og skelfdur. Alls kon-
ar sögusagnir gengu manna á milli um það, hvað í vænd-
um væri. Það var sagt, að stjómin sæti á svikráðum við
fólkið, talað var um son Napóleons, hertogann af Reich-
stadt, sem keisaraefni, en hann lá þá einmitt fyrir dauðan-
um í Schonbmnnhöll. Aðrir sögðu að verkstjóri nokkur
hefði verið fenginn til þess að opna vopnabúr eitt á til-
teknum tíma, svo lýðurinn gæti gripið til vopna. í hverju
andliti mátti lesa hrifningu og æsingu og í mannfjöldan-
um ægði saman allskonar fólki. Margir vom knúðir sterk-
um, göfugum tilfinningum, aðrir vom hreinir og beinir
þorparar og uppivöðsluseggir, sem einskis æsktu annars
en rána. Líkfylgdin fór hægt og sígandi eftir götunum,
stöku sinnur kom skúr úr lofti, en enginn skeytti því.
Þegar farið var með kistuna fram hjá Vendöme-súlunni,
var grjóti kastað á Fitz-James hertoga, er stóð á svöl-
unum með hattinn á höfðinu. Fánamerki var rifið, lög-
regluþjónn særður. Lærisveinarnir í fjöllistaskólanum
fóru leyfislaust í burtu og hrópuðu um leið: Lifi lýðveld-
ið. Við Bastilluna bættist nýr fólksfjöldi við flokkinn.
Ógurleg ólga fór að sjóða í hópnum. Einn benti öðrum á
„manninn með rauða hökuskeggið", sem gefa ætti merki,
þegar skothríðin ætti að hefjast. Á torginu við Auster-
litzbrúna stansaði líkfylgdin og þar flutti Lafayette
kveðjuræðu til Lamarques. Hópurinn þagði og stóð
berhöfðaður. Allir höfðu hjartslátt. Alt í einu kom í