Lögrétta - 02.11.1927, Blaðsíða 2
2
LOGRJ£TT A
LÖGRÍETTA
I
| t, ------------ |
LÖGRJBTTA
Útgefandi og rititjóri
t’oritelnn fliilaton
Þingholtnstraeti 17. Simi 178.
Innhetmta og afgrelðaln
i Miöstrætí 3.
I ---------------------------- I
sameiginlegt væri og falla fram í
lotningu og tilbeiðslu. Skeði þá
það, sem einsdæmi mun vera hjer
á allæstum deilufundi, að allir
fundarmenn fjellu fram á knje
í sameiginlegri bæn um sátt og
einingu og vöxt og viðgang kristi-
legrar trúar og heilagrar kirkju
1 landinu. Síðan var sálmur sung-
inn og fundi slitið.
----o-----
Tðframagn helgisiða.
Eftir Jón Árnason.
Flutt í Reykjavíkur-stúku
Guðspekifjelagsins, 14. okt. 1927.
Rjettir helgisiðir.
Eins og vikið er að hjer að ofan,
þá eru til rjettir og rangir helgi-
siðir, þ. e. a. s. þeir, sem eru
rjett bygðir og í rjettum sam-
böndum og hinir, sem eru rangt
bygðir og slitnir út úr rjettum
samböndum.
Áður en við tökum til við aðal-
efnið, er nauðsynlegt að athuga
hver eru skilyrðin fyrir því að
helgisiðir sjeu rjettir.
Tvö virðast höfuðskilyrðin vera:
1. að hin andlegu sambönd sjeu
gefin af þeim, er vald hefur til
þess og 2. að aðferðin sje í sam-
ræmi við lögmál tilverunnar eða
þróunina.
Með hinum andlegu sambönd-
um er átt við hina heilögu vígslu-
röð. Einhverju sinni hefur hún
hlotið að vera sett af stað og sam-
bandið þannig opnað og hæfileiki
sá, er vígslunni fylgir, verið
fluttur frá einum til annars.
Talið er, að meistarar einir, eða
djúpvitringar, adepts, geti gefið
hæfileika þenna og veitt slíka
vígsluröð.
Kristur stofnaði hina heilögu
kvöldmáltíð. Er enginn efi á því
að þá hafi hann einnig gefið
mönnum hæfileikann til þess, að
veita þetta sakramenti og til þess
varð hann að gefa hina heilögu
vígsluröð, því án hennar er eigi
unt að fullnægja þeim skilyrðum,
sem fyrir því eru sett, að sakra-
mentið komi að tilætluðum not-
um, eins og síðar mun sýnt
verða.
Ýmsir munu þeir, er því trúa,
að hin heilaga vígsluröð sje veru-
leiki, en þó munu hinir miklu
fleiri, sem neita henni og telja
staðhæfingar manna um hana
marklaust hjal.
Það er ógerlegt, að sanna þeim
tilvist hennar, sem eigi trúa
henni og er það því langerfiðasta
viðfangsefnið í þessu máli. Jeg
fyrir mitt leyti er sannfærður
um, að hún sje bláber veruleiki,
er það af ástæðum, sem jeg eigi
get skýrt frá og því síður sannað
öðrum.
Annað skilyrðið var aðferðin.
Hún verður að vera í fullu sam-
ræmi við þróunarlögmál tilver-
unnar.
Allir kannast við þau fyrir-
brigði lífsins, er við nefnum fæð-
ingu og dauða. Á milli þessara
endimarka er eitt lífsskeið, eitt
þróunarkerfi. Lífsskeiði manns
má skifta í tvo höfuðþætti, sem
sje tímabilinu frá fæðingu til mið-
aldurs og frá miðaldri til dánar-
dægurs. Fæðingin er upphafið,
miðaldur hámark lífsins og dauði
endalokin.
öll stærri og minni þróunnar-
skeið eru háð þessari sömu skift-
ingu, öll hafa þau þessi þrjú
mörk, sem ætíð má miða við.
Þetta er lögmál í náttúru. Þessu
lögmáli lífs lúta allar vérur eða
lífsgervi, alt frá frumeindinni til
alveru.
Aðferð rjettra helgisiða er því
sú, að endurtaka þetta lögmál,
sýna það í aðalatriðum og í
rjettri röð.
Fugl gerir sjer hreiður áður en
hann verpir eggjum. Hann gætir
þess að hinum ytri skilyrðum sje
fullnægt, sem nauðsynleg eru til
þess að hið nýja líf, sem þar á
að þroskast, geti notið sín.
Náttúran vinnur stöðugt að því
að undirbúa lífinu fullnægjandi
þroskaskilyrði. Hún myndar jarð-
veginn og gefur honum frjómagn,
svo hann verði hæfur til að ala
allskonar jurtir og blóm.
öll þessi undirbúningsstarfsemi
er í helgisiðunum sýnd í hreins-
unarathöfnum; í kirkjunni með
því að vígðu vatni er stökt um
hana og reykelsi er brent. Bæði
vígða vatnið og reykelsið eru
hreinsunarefni. Allir vita, hve
mikinn hreinsandi kraft vatnið
hefur, en hitt vita ef til vill
færri, að reykelsið hreinsar ljós-
vakann og greiðir götu æðri
áhrifum, svo þau fái streymt
niður á hin lægri svið.
Því næst springur fræið út í
moldinni og fuglinn lifnar í egg-
inu. Þetta er sýnt í upphafsat-
höfnum. Þá kemur vaxtar- og
þroskatíminn og er hann sýndur
í framhaldi athafnar upp að há-
marki, sem er fullþroskun fræs-
ins og fuglsins, en er sakrament-
ið í kirkjunni. Að því búnu kemur
hnignunartímabilið. Jurtin smá-
dofnar er hún hefur fullþroskað
fræ sín og fuglinn færist í elli-
búning og að lokum deyr hann
og jurtin visnar við haustið. Þetta
er sýnt í síðari hluta athafnar
og að lokum lýkur henni, er hin
síðasta kveðja eða blessun hefur
farið fram.
Þetta er í fáum dráttum að-
ferð allra rjettra helgisiða.
Þeir eru og eiga að vera frá-
sögn um viðburðaröð í náttúr-
unni.
Rúm, efni og sveiflur.
Jeg hef hjer að framan gert
tilraun til þess að lýsa því, hver
sjeu grundvallarskilyrði rjettra
helgisiða. Komum við þá að þeirri
spumingu: „Hvað ér í raun og
vem aðhafst með athöfnum þess-
um?“ eða „Hvað eiga þessar at-
hafnir að þýða“, eins og oft er
sagt.
Rúm og efni. — Þegar við at-
hugum hvað það er í raun og
vem, sem skeður við notkun
helgisiða, þá er nauðsynlegt að
gera sjer grein fyrir því, hvemig
fyrirkomulagi tilveru muni hátt-
að, því það er þýðingarmikið at-
riði í þessu sambandi.
Rúmið er eilíft, óendanlegt. Við
skynjum að eins þrjú stig þess,
lengd, breidd og hæð, en ýmsir
fræðimenn halda því fram, að
rúmstigin sjeu fleiri og hafa fært
Tyrir því ýmsar líkur. Fjarskynj-
un er eigi óalgeng hjer á landi
og bendir hún á að til sjeu fleiri
rúmstig en þrjú. Við getum því
0
*
gert ráð því, að víðáttur og vega-
lengdir sjeu með alt öðrum hætti
í raun og vem en okkur finst í
fljótu bragði.
Rúmið er fylt efni, sem er
næmt fyrir áhrifum eða sveifl-
um. Efnisástand mun og vera til,
þar sem sveiflur eða hræringar
hafa engan hljómgmnn.
Efnið birtist í mismunandi
ástandi, skiftist í mismunandi
þjettleikastig. Þannig þekkjum
við fast efni eða jörð, Vatn loft
og ljósvaka. Grófasta og sundur-
lausasta stigið er fasta efnið.
Vatnið er fínna og samfeldara.
Loftið er enn fínna og samfeld-
ara, en Ijósvakinn er þeirra allra
fínastur og samfeldastur. Eru öll
þessi þjettleikastig efnisins sam-
einuð, t. d. í jörðinni og gegnum-
streyma hvert annað. Vatnið fer í
gegnum jörðina, loftið í gegnum
vatn og jörð og ljósvakinn í gegn-
um öll þessi lægri og grófari efna-
stig.
Dulfræðingar halda því fram,
að til sje enn þá fínna og sam-
feldara ásigkomulag en það er jeg
nú hefi nefnt og því tala þeir
um ýms æðri tilverustig, sem þeir
kannast eigi við, er eigi hafa öðl-
ast æðri skynjanir.
Það er rjett í þessu sambandi
að gera sjer ljóst, að til sjeu æðri
tilverustig, en þau er menn al-
ment þekkja og fínna ásigkomu-
lag efnis.
Sveiflur. — 1 efni er geysileg
orka. Og þessi orka er sveiflu-
magn eða hræring. Orkan er
kölluð grundvöllur allrar tilveru
og er það að nokkm leyti rjett
athugað. Efnið er á sífeldri hreyf-
ingu. Frumvægin em einskonar
sólkerfi, því öreindimar (elec-
tronur) fara með geysihraða utan
um miðdepil eða kjama frum-
vægisins.
Ljóslitamagn sólar hefur verið
mælt og hefur hver litur sinn
sjerstaka hraða og öldulengd:
Öldul. Hraði
Fjólublátt 397 756
Fjólubl.-indigo.. .. 424 760
Indigo-blátt .. .. 456 675
Blátt-grænt .. .. 492 596
Grænt-gult 535 590
Gult-sítróngult 587 558
Sítróngult-rautt 647 490
Rautt, 734 460
Hraðinn er talinn í triljónum á
sekundu, en öldulengdin er talin í
tíu-miljónustu hlutum úr milli-
meter.*)
Það er kunnugt, að tónar hafi
áhrif á efnið og frumleiði í því á-
kveðnar myndir og að tónar og
litir sjeu í eðli sínu eitt og hið
sama, því tónar em sveiflur eins
og litirnir em það og samsvari á-
kveðinn tónn hverjum lit. Það er
því eigi langt frá að álykta, að
ákveðinn tónn framleiði ákveðna
lögun eða flötunga í kristöllun-
um; en kristallamir em fmm-
myndanir í steinaríkinu og erum
! við þá komin í námunda við þá
| ályktun, að heimamir sjeu orðn-
I ir til fyrir mismunandi sveiflu-
| verkanir og að o r ð i ð eða ó m-
u r byggi heimana.
Alt er því háð öldukviki og
| virðist sem tilveran sje til orðin
, fyrir sveiflur og verkanir þeirra.
i Á þeirri grundvallarhugsun
| verðum við að byggja frekari
ályktanir. _ Frh.
-----o----
*) Eftir athugunum C. Flammari-
on’s. H ö f.
Mm\ soðirsveita.
I. Draga mun nú nær tveimur
tugum ára síðan hugmyndin um
Suðurlandsskólann fjekk vængi og
flaug út yfir hjeraðið. Trúlegt er
það mjög, að frumkvöðlum þeirr-
ar hugmyndar hafi svo sýnst, að
ekki væri hjer um slíkt stórvirki
að ræða að taka þyrfti tugi ára
að koma því í framkvæmd. Og
ekki er þessu heldur þannig var-
ið. Skólinn er eigi rneiri en svo,
eða dýrari, og hjeraðið eigi minna
en svo eða fátækara, að vel mætti
það reisa hann hvenær sem ein-
hugur væri um. Og vel má kanske
| segja, að einhuga ósk um skóla
j sje hjer til að dreifa. Hver ein-
j asta sveit á öllu Suðurlandi myndi
i vafalaust vilja miklu til kosta að
j fá skólann settan hjá sjer. En
j þá kippa þær flestar að sjer hend-
inni um fórnarfjeð, þegar um það
| er að ræða að reisa hann í ein-
i hverri annari sveit. Skæklatogið
um skólasetrið veldur hjer trygða-
rofi og töf. Sjergóð síngimin virð-
ist spilla fyrir oss of mörgum
málum. Menn tala um ættjarðar-
ást. Eflaust er hún til. En hjá
öllum þorra manna nær hún ekki
lengra en á landamerki heima-
jarðarinnar og oft ekki lengra en
á túngarð. Og er þar að auki
margoft æði einhliða innan þess-
ara endimarka.
Áreiðanlega á skólahugmyndin
mikil ítök í öllum þorra Sunn-
lendinga. Trútt hefur verið um
það talað og heitt hugsað í öll-
um sveitum Suðurlands. Nefndir
hafa verið kosnar og aftur nefnd-
ir, svo enginn veit nú allra þeirra
tal. Tvímælalaust eru þær tuttugu
orðnar. En líklega langtum fleiri.
Öllum voru þeim afrek huguð.
Og sjálfsagt hafa þær setið og
rætt. En afrekin munu yfirleitt
ekki orðin stór. Er þess og heldur
lítil von þegar svo eru starfs-
hættir, að einir setja þvergirð-
ingu yfir annara veg. En þvílík
hafa skólanefndastörfin stundum
verið.
Upphaflega var hjer hugsað og
rætt um aðeins einn skóla fyrir
suðurláglendið alt. Það sýndist
öllum að gagn mætti gera og
flestum nóg, fyrst um sinn. En
einn skóli gat ekki verið nema
á einum stað! En tvo mátti setja
á tveim stöðum. Það ætla jeg
að fyrst yrði til þess aó koma af
stað hugmyndinni um „sjerskól-
j ann“ rangæska. Það er a. m. k.
j víst, að sú hugsun kom ekki til
] sögunnar svo að á bæri, fyrri en
j vonlaust virtist um, að skólinn
í myndi verða settur á þeim bæn-
j um þar eystra, er ein nefndin
j hafði bundið sig fasta við. Á jeg
I hjer við Stórólfshvol. —
II. Enginn má nú skilja mig
svo, að jeg hafi óbeit á skólum.
Fjarri fer því. Jeg vildi óska þess
og óska öllum heitar, að við
hefðum til þess skynsamlegar
ástæður, og að til þess væru skil-
yrði að stofna margra stóra skóla
í sveitum Sunnlendinga, núna á
næstu árum. Því víst væri þeirra
að ýmsu leyti þörf. En á meðan
enginn alþýðuskóli hefur enn ver-
ið reistur í suðursveitum og fólk-
ið er illa og ekki undir það búið
að taka á móti skóla, virðist mjer
að viturlegra sje að stofnsetja
stóran skóla, sem svo sje vandað
til að vænta megi, að vel verði
kyntur og fljótt fyllist, heldur en
að tyldra upp tveimur í senn,
j minni og miður vönduðum, sem
V. Hugo. VESALINGARNIR.
undan. Á einu götuhorninu slóst í förina hár maður, grá-
hærður, hörkulegur og einbeittnislegur. Leiðtogarnir tóku
eftir honum, en enginn þekti hann.
Hópurinn fór af hendingu fram hjá húsi Courfey-
racs. Hann skautst inn andartak til þess að ná í pyngju
sína og hatt, því hann hafði tapað hatti sínum í þrengsl-
unum. Hann tók einnig allstóran kassa. Þegar hann var
að skjótast niður stigann kallaði dyravörslukonan til hans
og sagði, að maður biði hans. — Fari hann til fjandans,
sagði Courfeyrac — Hann hefur beðið í klukkustund. í
þessum svifum kom fram ungur maður í vinnufötum, í
götóttum stakk og bættum buxum. Hann líktist fremur
dulbúnum kvenmanni, en verkamanni, en röddin var alt
annað en kvenleg þegar hann spurði — Er hr. Maríus
heima? — Nei. — Kemur hann heim í kvöld? — Veit það
ekki. Jeg kem að minsta kosti ekki heim, bætti Courfey-
rac við. Ungi maðurinn horfði hvast á hann og spurði —
Hvers vegna ekki? Hvert farið þjer? — Hvað kemur það
þjer við? — Á jeg að bera kassann fyrir yður. — Jeg fer
til strætisvirkjanna. — Má jeg fara með yður. — Já, ef
þú hefur gaman að því. Gatan er frjáls, steinstjettina
eiga allir jafnt. Hann flýtti sjer á eftir vinum sínum og
fjekk einum þeirra kassann. Svo leið drukklöng stund uns
hann tók eftir því, að ungi maðurinn hafði í raun og
veru fylgst með honum.
Múgurinn fer ekki altaf þangað, sem hann ætlar sjer.
Við höfum útskýrt það, hvernig blærinn ber hann áfram.
Hópurinn fór fram hjá Saint-Merry og vissi ekki sjálfur
hvernig á því stóð, að hann lenti í Saint-Denis-götu.
Tólfta bók: Korinta.
Á þessum slóðum var veitingahúsið Korinta. Veit-
ingamaðurinn, Huchlelop gamli, dó árið 1830, en ekkja
hans hjelt greiðasölunni áfram. Borðsalurinn var stór og
dimmur og yfir dyrnar inn í hann hafði Courfeyrac skrif-
að með krít: Gefðu matinn, ef þú hefur efni á því, borð-
aðu hann, ef þú hefur kjark til þess. En morguninn 5.
júní fóru þeir vinimir, Laigle og Joly til að borða morg-
unverð í þessu veitingahúsi. Þeir skildu aldrei, þeir borð-
uðu saman, þeir sváfu saman og höfðu alt sameiginlega,
jafnvel ástmeyjar. Það var um klukkan níu, að þeir komu
i veitingahúsið og báðu um ostrar, ost og svínaket og
ljetu undireins setja vínflösku á borðið fyrir framan sig.
Þeir voru einir í borðsalnum og voru varla byrjaðir að
taka til matar síns, þegar höfði skaut upp úr stigagat-
inu og einhver sagði — Jeg átti leið hjeraa um og fann
ostlyktina og gekk á hana. Þetta var Grantaire. Hann tók
baklausan stól og settist við borðið. Vinnukonan setti fyr-
ir hann tvær vínflöskur. — Ætlarðu að drekka úr báðum
flöskunum? spurði Laigle — Já, bamið mitt, tvær flöskur
eru ekki of mikið handa einum manni. Og það leið heldur
ekki á löngu uns hann hafði drukkið hálfa vínflösku, án
þess að borða nokkuð. — Þú ert meiri áman. Það er gat
einhversstaðar á maganum á þjer, sagði Laigle — Og það
er gat á olnboganum á þjer, svaraði Grantaire, tæmdi
glas sitt og bætti við — Þú gætir farið að halda líkræð-
una yfir þessum frakka þínum, hann er kominn til ára
sinna. — Okkur kemur nú vel saman samt, svaraði Laigle.
Hann lagar sig eftir mjer, og vermir mig. Gamall frakki,
er eins og gamall vinur. — Við Joly fórum að horfa á
líkfylgdina, það var ansi skemtilegt. En það er merkilega
rólegt hjeraa í götunni. Hvem skyldi svo sem gruna það,
að uppreisn væri í París. Þetta er vegna þess, að hjer var
áður klaustur og morandi af munkum. — Farðu nú ekki
að tala um munka, því þá þarf maður að klóra sjer, sagði
Grantaire og bætti við skömmu seinna — Ja sveiattan,
þetta er skemd ostra. Maður kemst í slæmt skap. Ostr-
uraar eru skemdar og griðkuraar ljótar. Jeg hata mann-
kynið. Jeg gekk áðan eftir Richelieu-götu, framhjá stóra
bókasafninu. Það er ömurlegt að hugsa um þennan haug
af ostruskeljum, sem kallaður er bókasafn. Til hvers er
eiginlega allur þessi pappír og blek og alt þetta pírumpár.
Jæja, svo mætti jeg laOT stúlku, sem jeg þekti, hún
er fögur eins og vorið. | er það eins þetta kvenfólk.
Það er ekkert rjettlæti til- tæmdi aftur glas sitt —
Þið voruð að tala um líkfy^- Á nú að fara að velta öllu
á annan endann? Já, því e® t»að? Jeg sá fyrir skömmu
brotið ljósker hjá skransa*>g datt þá í hug, að mann-
kynið vantaði upplýsingu- ^öanú, þá er jeg aftur kom-
inn í slæmt skap. Hún er v<^g, veröldin.Fólk er að deila
og nudda og svívirða sj&M% og drepa hvert annað og
eins dauði er annars Eftir þessa mælskuhrynu
fjekk Grantaire sjer neða° 'Vi. _ Það er annars leiðin-
legt, sagði Joly, með ha^aríus. Hann er skotinn. —
Veit nokkur í hverri? SpUIÍLaigle. — Jeg held jeg fari
nú nærri um ástamálin sagði Grantaire. Hann er
einn af þessum skáldlegu ^gUm. En það að vera skáld,
er að vera fífl. TymbræUS ^ollo. Það er fjelegt spyrðu-
band Maríus og María hanS,6*a Marsa eða Maja eða hvað
það nú er. Mjer er sei*1 f sjái það, einhver hrifning.
þar sem þau gleyma a^i88ast. Hrein á jörðunni en
sameinuð á himnum. ÞaU meðal stjarna. Hann tók
sjer aftur neðan í því, ^ í því skaut upp úr stiga-
gatinu blautum og tÖtFruin, en giaðlegum dreng-
hnokka. Hann sneri sjer ^falaust að Laigle — Eruð
þjer herra Bossuet? — ^ri auknefni mitt. Hvað viltu
mjer? — Þetta. Hár og ^y^itur náungi spurði mig á
götunni hvort jeg þekti 111 Hucheloup. Jeg sagði já.
Þá sagði hann mjer að Þahgað og finna herra Bos-
suet og segja honum frf >,ABC“. Hann er eitthvað
að gera að gamni sínu er það ekki? Ilann gaf
mjer 10 aura — Joly, \)$ .?er 10 aura, sagði Laigle og
bætti svo við — Grantaire’^u mjer tíu aura. Svo fekk
hann drengnum tuttu^^.^a og hann þakkaði fyrir.
— Hvað heiturðu, spnr .Hl?le — Navet, vinur Gav-
roche’s — Tiltu þjer hje^V'W, sagði Laigle. — Borð-
— Jeg get það ekki,
rfí n ön^unni, jeg er einn af
þeim, sem hrópa: niðU1" n P°lignac! Svo hentist hann
aðu með okkur, sagði
sagði drengurinn, jeg er 1,
burtu. — Þetta er ósvikinn götustrákur, sagði Grantaire.
— ABC, það merkir jarðarför Lamarque’s, sagði Laigle.
— Og boðin sendi Enjolras. Eigum við að fara. — Það
er rigning. Jeg hef svarið þess eið, að ganga gegnum
eld, en ekki vatn. — Jeg verð hjer, sagði Grantaire. Jeg
vil heldur morgunverð en líkvagn. — Þá förum við hvergi,
sagði Laigle, skál. Við getum mist af líkfylgdinni, án
þess að missa af uppreisninni. — Já, uppreisninni, þar
er jeg með, sagði Joly. — Við þurfum að róta dálítið upp
í róstunum frá 1830, sagði Laigle. — Jeg gef í rauninni
ekki túskilding fyrir þessar uppreisnir ykkar, sagði Gran-
taire. Jeg hef í sjálfu sjer ekkert á móti þeirri stjórn,
sem nú er, kórónu og nátthúfu innan í.
Herbergið var dimt og skuggalegt úti. Enginn var í
vínstofunni annar en þeir, því allir höfðu farið út til þess
að sjá, hverju fram færi. — Er nótt eða dagur, kallaði
Bossuet. Hjer sjá menn ekki handa sinna skil. Komdu með
ljós! Grantaire sat þungbúinn og drakk. — Enjolras lít-
ilsvirðir mig. Hann hefur hugsað sem svo, að Joly væri
veikur og Grantaire fullur og sendi þess vegna boðin til
Bossuet. Ef hann hefði sent til mín, mundi jeg hafa
fylgt honum. En þetta er verst fyrir hann sjálfan. Jeg
fylgi honum ekki til grafar. Vinirnir hreyfðu sig ekki um
set. Um tvöleytið var borð þeirra orðið fult af tómum
flöskum. Fyrir framan þá brunnu tvö kertaljós, annað í
spanskgrænni messingstiku, hitt í flöskustút. Grantaire
drakk fast, en var vanur drykkjumaður og því aðeins
orðinn góðglaður og vinir hans Ijetu ekki á sjer standa,
að svara gletnisskeytum hans. — Hver hefur, án þess að
spyrja mig leyfis, tekið stjöraurnar af himninum og sett
þær hjer á borðið, sagði hann. I^aigle var rólegur, þótt
hann væri nokkuð drukkinn, og var setstur út í glugga-
kistuna. Alt í einu heyrði hann skóhljóð og köll að baki
sjer. Hann sneri sjer við og sá Enjolras með byssu um
öxl, götustrákinn með skammbyssuna, Courfeyrac með
korða, Combeferre með byssu og glymjandi skarann á
eftir þeim. Hann bar hendurnar að munni sjer og kallaði
— Courfeyrac, Courfeyrac! — Hvað viltu, kallaði Cour-
feyrac. — Hvað ertu að fara? — Jeg ætla að reisa virki.
— Til þess er góður staður hjei’na, komdu. — Það er al-
veg satt, sagði Courfeyrac og gaf flokki sínum merki og
þusti hann þá inn í götuna.
Staðurinn var líka prýðilega valinn, því gatan var
breið fyrst, en þrengdist í áttina til veitingahússins. Hlið-
argöturnar var auðvelt að stífla til beggja handa, svo að
árás var einungis unt að gera úr einni átt. Bossuet
hafði því verið skarpskygn eins og Hannibal. Þegar
mannfjöldinn geystist inn í götuna, urðu íbúamir ótta-
lostnir og öllum búðum, verkstæðum, hurðum og glugg-
um var skyndilega lokað. Gömul kona setti dýnu út í
gluggann sinn til þess að verjast skotunum. Veitingahús-
dyraar einar stóðu opnar, af þeirri einföldu ástæðu, að
hópurinn ruddist inn. — Ja, guð komi til, sagði madama
Houcheloup. Bossuet gekk á móti Courfeyrac og Joly
kallaði — Courfeyrac, þú hefðir átt að taka regnhlíf með
þjer, þjer verður kalt.
Á örfáum mínútum höfðu verið rifnar grindur frá
gluggunum og rótað steinum upp úr götunni. Götustrák-
urinn og Bahorel höfðu tekið traustataki vagn með þrem-
ur kalktunnum og Enjolras tók tómar víntunnur upp úr
kjallaranum, en sumir komu með bjálka- úr næstu húsum
og var þessu öllu hlaðið saman og varð á skammri stund
að mannhæðar virkisgarði yfir hálfa götubreiddina.
Vinnukonumar í Korintu hjálpuðu til við að bera möl að
virkinu. Farþegavagn ók fyrir götuna og Laigle stökk og
stansaði hann, hjálpaði kvenfólkinu út úr honum, leysti
hestana frá og slepti þeim og velti svo vagninum til þess
að stansa alla umferð um þær slóðir. Veitingakonan hafði
í skelfingu sinni farið upp á loft og horfði óttaslegin á
spellvirkin og tautaði — Ja, drottinn minn dýri. Joly kysti
á feitan, rauðan og hrukkóttan háls hennar og sagði Gran-
taire, að hann hefði ávalt haft mestu mætur á hálsi kon-
unnar. En Grantaire hafði annað að starfa, hann hafði
l
tekið um mittið á annari vinnukonunni og ýtt henni upp