Lögrétta - 14.12.1927, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
3
talað „ lla“ um sig, sennilega í
grein n.inni í Bjarma, þar sem
jeg hj alt því fram, að háskóli
vor væri meginstöð ofsóknar-
stefniinnar gegn Kristi eða
trúnni á hann, og þá skilst mjer
að hann álíti það ilt verk að
draga úr dýrð Krists meðal
mannanna og rýra vegsemd hans
á jörð, en hvað gerir svo þessi
háskóli á sama tíma til þess að
auka dýrð frelsarans og þá eink-
um guðfræðideildin ? Hún fær
unitara frá Ameríku til þess að
halda fyrirlestra við háskólann,
boða þar trú sína, eða skyldu uni-
tarar hafa tekið það upp á
stefnuskrá sína, að reyna að
auka dýrð Krists á jörðu hjer og
viðurkenna þeir hann nú orðið
sem Drottin og Guð? 1904 var
það svo, að þeir einir gátu orðið
meðlimir unitarasafnaðanna, sem
afneituðu Kristi sem Guðs syni,
og einn safnaðarmeðlim þeirra
átti jeg tal við, sem átti tvo
kálfa og nefndi annan þeirra
„Jesú“, en hinn „Krist“; þetta
fanst mjer ekki benda í þá átt,
að þeir sem töldust til þessarar
stefnu, legðu þá sjerstaka áherslu
á að auka dýrð Krists á jörð.
Unitarar kölluðu sig að vísu
játningarlausa þá, eins og þeir
gjöra enn, en það var og er
sennilega ennþá þeirra kredda
þetta, að afneita Jesú Kristi og
Heil. Anda, eða neitandi trúar-
játning, eins og nafnið „unitari“
á að benda til.
Útdráttur sá, sem jeg hef sjeð
í blöðum, af fyrirlestrum uni-
tara þessa, sem háskólinn hefur
fengið til þess að beina lærisvein-
um sínum á rjettan veg, finst
mjer líka bera þess ótvíræðan
vott, að hann sje fremur hlut-
drægur trúboði, en óhlutdrægur
vísindamaður, því margt það er
hann segir að sje skoðun íhalds-
stefnunnar í trúmálum, er ann-
aðhvort ósannindi eða afbakað
að miklum mun, sýnilega gjört í
þeim tilgangi að lokka menn til
hinnar nýju stefnu eða unitara-
kirkjunnar, þ. e. a. s. ef rjett er
frá skýrt í blöðunum. Dæmi:
„Gamla stefnan álítur manninn
sjálfan ekkert geta lagt til þess
að skilja lífið, hann verði að fá
ait sem gjöf frá Guði“. Gamla
stefnan álítur að maðurinn geti
og eigi að gjöra margt og mik-
ið til þess að skilja lífið, en að
það sjálft og hæfilegleikar
mannsins til starfanna sje gjöf
frá Guði. 2. dæmi: „Rjetttrún-
aðurinn fullyrðir að maðurinn
geti ekki tekið slíkum siðgæðis-
vexti; frjálslynda- stefnan trúir
hinu gagnstæða“. — Fyr má nú
rota en dauðrota. — Það er ekki
undarlegt þótt menn vilji koma
rjetttrúnaðarstefnunni fyrir katt-
amef, ef hún hjeldi þessum vit-
leysum fram, að maðurinn geti
ekki tekið „siðgæðisvexti“. Und-
arlegt að lærður maður skuli
bera slíkt á borð fyrir áheyr-
endur sína, ber sýnilega ekki
mikið traust til andlegs þroska
þeirra; en þó er nærri því undar-
legra að slíkur maður skuli vera
fenginn til þess að kenna guð-
fræði við evangel. lút. presta-
skóla. Og hvað er það annað, en
að starfa gegn Kristi, að fá uni-
tara hingað til lands til þess að
hvetja menn til þess að falla frá
trú sinni á Krist og styðja hann
til þessa trúboðs síns á alla lund.
Þetta eitt ætti að færa mönn-
um heim sanninn um það, að
baráttan snýst í raun og vem
gegn Kristi eða trúnni á hann,
þótt annað sje stundum látið í
veðri vaka gagnvart alþýðu,
meðan verið er að grafa undan
trúarrótinni hjá henni, því exm
hefur trúin á Krist fastar rætur
í hjörtum alþýðunnar yfirleitt.
Árásin á kenningu kirkjunnar
um meyjarfæðinguna er aðeins
einn liður í baráttunni; þegar
búið er að kippa þeirri stoð und-
an, má auðveldlega nota það, að
er Jesús hafi fæðst í þenna
heim af manni og konu eins og
aðrir menn, þá sýni það, að hann
hafi þá fæðst til nýs lífs og ekki
verið lifandi frá eilífð, sem sönn-
un þess, að hann hafi verið
maður aðeins. Hingað til
hefur nýguðfræðingum ekki
þótt það neitt fráleitt að fara
þvílíkar hringferðir í sönnunum
sínum, sbr. krítikkina um Jóh.
guðspjall og Opinberunarbókina.
Jeg fæ ekki betur sjeð, en að
allar þessar þrjár stefnur starfi
gegn trúnni á Krist, meira eða ;
minna ákveðið og opinskátt og '
þá skilst mjer að þær muni af- ]
neita honum, enda þótt einstaka
menn, sem telja sig til þeirra,
sjeu ekki fyllilega ákveðnir af-
neitendur hans, eigi bágt með
að slíta sig algjörlega frá trú
feðranna og sinni eigin bamatrú.
Mjer þætti vænt um, ef þeir,
sem lesa „Morgun“, og önnur
flokksblöð þessara þriggja stefna,
vildu athuga hvaða rit þar er
lokið lofsorði á, hvort það em
þau rit, sem reyna að auka festu
í trúnni á Krist og vegsama
nafnið hans, og þau sem, styðja
vilja evangel. lút. kirkju eins og
vjer höfum erft hana frá feðr-
um vomm, eða hin, sem leitast
við að kveikja efa um guðdóm
Krists og áfella kirkjuna á ýmsa
lund, sem, í einu orði, leitast við
að sundra og koma á sem mestri
ringulreið í trúmálum vomm. Af
því má aftur marka með hvaða
stefnu ritstjóramir hafa mesta
samúð og þá sennilega þessar
þrjár stefnur yfirleitt.
Annari spurningu Einars H.
Kvaran langar mig til þess að
svara nokkram orðum, en hún
er þetta: Hvaða merki em til of-
sókna gegn þeim, sem halda fast
við trúna á Krist? Þau merki
em þetta: Þeim er bægt frá öU-
um þeim embættum þar sem
mestar líkur eru til að þeir geti
baft áhrif á æskulýðinn, frá
guðfræðisdeild háskólans, frá
kennaraskólanum, frá barna-
kenslu eins og hægt er — sbr.
að prestar mega helst ekki vera
baraakennarar —, frá lýðskólum
o. s. frv.
Sannanir fyrir því að þetta sje
gjört að yfirlögðu ráði get jeg
lagt fram ef æskt verður, en
sleppi þvi í bráð, því alUr munu
sjá hvernig ástandið er og skilja
—, ef þeir vilja skilja —, að það
muni ekki vera tóm tilviljun, að
enginn kirkjulegur íhaldsmaður
situr í þessum embættum eða
þeim af þeim, sem stjómin á
veitingarráð á.
Þetta em að vísu ekki sams-
konar ofsóknir og kristnir menn
urðu að líða fyr á tímum, enda
vænti jeg þess, að áhrif kristn-
innar vari enn um nokkra tugi
ára, þótt svo kristindóminum al-
ment verði hafnað, svo að ekki
þurfi að óttast, að kristnir menn
verði fyrst um sinn fyrir sams-
konar ofsóknum og þá vegna
trúar sinnar. Þó getur hatrið
gegn Kristi orðið mengt enn sem
fyr, það má sjá af þessum orð-
um kvenmiðils nokkurs, sem
segir að sjer verði gramt í geði,
þegar hún sjer krossmark yfir
altari eða annarstaðar og að það
grípi sig einhver óskiljanleg löng-
un til þess að rífa það niður og
troða það undir fótum.
Það er þessi óskiljanlega löng-
un einstakra manna, til þess að
rífa niður krossmark kirkjunnar
og troða það undir fótum, sem
jeg óttast, og jeg álít að kirkjan
þurfi og eigi að reyna að vernda
merki sitt fyrir hverjum þeim,
sem þessi ástríða sækir á.
Að lokum verð jcg að biðja
Einar H. Kvaran að afsaka, að
jeg get ekki svarað fleiri fyrir-
spurnum hans að þessu sinni, því
jeg hefi ekki ráð á neinu blaði
að rita í, og býst við að ritstjór-
um blaðanna þyki þetta vera orð-
ið fulllangt mál hjá mjer. Af
þeirri sömu ástæðu verð jeg að
ganga fram hjá hnútum þeim,
sem hann hefur kastað að mjer
persónulega, enda gerir minna til
með þær, jeg bjóst altaf við þeim
úr þeirri átt og tel þær lofi betri.
Guðm. Einarsson.
---n-----
Páll ísólfsson
hefur nú lokið hljómleikaflokkum
sínum í Fríkirkjunni á þessu
ári. Hefur hann nú síðast haldið
fimm hljómleika í röð og farið
með verk um 20 höfunda, fornra
og nýrra og mega alt heita úr-
valsverk. Fyrirferðarmestur hef-
ur Bach verið og að verðleikum,
enda er hann kunnastur hljóm-
listarvinum hjer frá fomu fari.
Af öðmm höfundum er helst að
geta um Max Reger og César
Franck, en annars hefur Páll far-
ið með lög ýmsra annara önd-
vegishöfunda s. s. Liszt’s, Hánd-
els, Griegs og yngri höfunda,
eins og Boellmann’s, Merikantos
o. fl. Þ á er þess ekki síst að
geta, að hann hefur flutt lög eft-
ir tvö íslensk tónskáld, tvö eftir
Sigfús Einai'sson og eitt eftir
Jón Leifs. Em það ánægjulegir
viðburðir og á þeim væntanlega
eftir að fjölga eftir því sem ís-
lenskri hljómlist vex fiskur um
hrygg. Ætti það að vera áhuga-
mál íslenskra tónlistarmanna, að
túlka sem mest af því, sem best
kemur fram í innlendri list, með
því er örfaður viðgangur hennar
og vöxtur. — Það væri tilgangs-
lítið að ætla að fara að rekja
einstök verkefni þessara hljóm-
leika eða meðferð þeirra í ein-
stökum atriðum, enda ekki nema
á sjerfróðra manna færi að gera
slíkt, eða njóta þess. Hjer er að-
eins ástæða til að minna á það,
að þessi hljómleikaflokkur hefur
sýnt það enn greinilegar en áð-
ur hversu ágætum manni íslensk
hljómlist á á að skipa, þar sem
P. I. er. Verður þessum Frí-
kirkjuhljómleikum væntanlega
haldið áfram í sama horfi og
hafið er. Þeir eru merkilegur og
skemtilegur liður í bæjarlífinu og
munu eiga mikinn þátt í auknum
listarþroska og skilningi. En að-
sóknin að þeim bendir á merki-
legan áhuga og það, að hjer sje
bætt úr þörf, enda hefur verið
tekin sú rjetta stefna að selja
vægu verði innganginn, þótt ann-
ars sje mest að því stefnt hjer,
að selja aðgang, jafnvel að ve-
sælustu samkomum, hátt úr hófi
fram og efnum fólks.
---O----
Æfisaga Krists
Eftir Giovanni Papini.
(Ágrip).
Kaífas. Rjett nafn Kaifasar er
Jósef. Kaífas er auknefni og hef-
ur sömu þýðingu og auknefni Sí-
monar, þ. e. klettur. Annar er
bjargið, sem hin forna kirkja
stóð á, hinn bjargið, sem hin
nýja kirkja skal reisast á.
Ráðið var nú komið saman og
beið eftir Jesú. Fyrir utan Ann-
as og Kaífas, sem voru forsetar
þess, vom þama saman komnir
helstu menn yfirstjettanna. I ráð-
inu áttu sæti 23 prestar, 23
skriftlærðir menn, 23 öldungar og
2 forsetar, alls 71 maður. Þennan
dag vom þó ekki allir komnir,
sem þar áttu sæti. í fyrsta lagi
vantaði þá, sem vom hræddir
um, að þetta tiltæki mundi valda
óspektum og möttu friðinn meira
en hitt, að koma refsingu fram
við þann ákærða: þar næst vant-
aði þá, sem engan þátt vildu eiga
í því, að hann yrði dómfeldur,
þótt þeir hinsvegar ekki vildu
koma fram sem verjendur hans.
Meðal þessara manna vom án
j efa þeir Nikódemus og Jósef frá
] Arimateu, er síðan sáu með
j mestu umhyggjusemi um greftr-
I un hans.
Nógu margir vom þó komnir
til þess, að dómur mætti fram
fara, og fulltrúar musterisins,
skólans og fjármálamannanna
voru fastráðnir í því, að setja
nöfn sín undir dauðadóminn.
Hinn stóri garður var fullur af
fólki. Fyrstu geislar dagsins vom
að brjótast þar inn og blysin,
sem áður höfðu lýst, voru að
fölna. 1 þessum ljósaskiftum sátu
nú dómendumir og biðu. Þeir
sátu í hálfhring, gamlir menn
og sverir, breiðir í sætinu, með
bogin nef og ygldar brýr, í hvít-
um kápum og með höfuðskýlur,
stmku skegg sín og störðu fram-
undan sjer með föstu augnaráði.
Utan þessa dómhrings var salur-