Lögrétta - 31.12.1927, Page 1

XXH. ár.
Reykjavík, laugardaginn 31. desember 1927.
65. tbL
Um víða veröld.
Síðustu fregnir.
ítalir hafa nú verðfest líruna
og vekur það ánægju þar í landi
og hafa þeir fengið 25 miljóna
sterlingspunda verðfestingarlán.
Svissneska stjómin hefur synjað
Rússum leyfis til þess að hafa
fasta skrifstofu í Genf til þess að
fylgjast með störfum þjóðabanda-
lagsins, því þeir óttast undirróð-
ur af þeirra hálfu. — Sazanov,
fyrrum utanríkisráðherra Rússa,
er látinn. — Miklar deilur standa
nú yfir í enska þinginu útaf
breytingunum á helgisiðabókinni,
sem áður hefur verið frá sagt í
Lögrj. Hafa biskupamir samið
nýja helgisiðabók, sem reyna á að
miðla málum milli íhalds og
frjálslyndis og jafna muninn
milli kaþólskrar og enskrar
kristni. Baldwin fylgir breyting-
• unni, en innanríkisráðherrann
Joynson Hicks er á móti og senni.
lega Lloyd George, en hann hefur
annars verið á báðum áttum.
Mitchell heitir annars sá, sem
mest talaði á móti breytingunni.
Efri málstofan samþykti breyt-
ingarnar, en neðri málstofan feldi
þær, með litlum atkvæðamun
rjett fyrir jólin, en biskuparnir
leggja þær aftur fyrir þingið,
eitthvað breyttar. — Franska
þingið hefur afgreitt fjárlög með
55 milj. franka tekjuafgangi. —
Flugkonan Miss Grayson sem
lengi hefur ætlað að fljúga yfir
Atlantshafið, lagði nýlega af
stað, en hefur ekki komið fram
og er ætlað að hún hafi farist.
___-o—-—.
Úr brjefi
Fljótsdalshjeraði 10. des. 1927.
Síðan jeg skrifaði Lögrjettu
síðast hefur fremur fátt borið til
tíðinda. Tíðarfar þetta ár í meðal-
l.agi, nema vorkuldar um sumar-
mál í allra lengsta lagi og miklir.
Lógunarfje reyndist neðan við
meðallag; var vorkuldunum um
kent. Sláturfjárverð lægra en í
fyrra, en gefnar vonir um upp-
bót vegna sölunnar á frysta (og
kælda) kjötinu. Kaupfjelag Hjer-
aðsbúa á Reyðarfirði bygði í sum-
ar frystihús. Frystingin er gerð
með vjelum. Gert var ráð fyrir
að húsið yrði fullbygt á byrjaðri
siáturtíð, en það varð ekki fyr en
á henni nokkuð áliðinni og urðu
því minni not að húsinu þetta
haust en annars. Heyrst hefir að
kaupfjelagið hafi fryst rjúpur, og
víst er það, að bifreiðar fjelags-
ins hafa sótt nokkur hlöss af
rjúpum upp á Hjerað. Það má
með tíðindum telja, að í sumar
var mjög litlu ekið um Fagradal
á hestum. Olli mestu um það að
Kaupfjelag Hjeraðsbúa flutti á
tveim bifreiðum, er var vel
stjómað af bræðrum tveim frá
Stóra-Sandfelli. Var ekið inn í
Sandfell, út í Eiða og norður hjá
Heiðarenda. Akstur fjell niður um
miðjan nóv. en hófst svo aftur
með des.; sem stendur er nógu
autt, en svo blautt að ekki er
ekið og líkast að vegurinn hafi
skemst nú í nýafstaðinni stór-
rigningu, sem sagt er að hin ný-
bygða brú á Eskifjarðará hafi
borið lægri hlut fyrir. Jeg má
ekki hlaupa svo frá frásögn bif-
reiðaflutninganna, að jeg geti
ekki Guðna bifreiðarstjóra Jó-
hannssonar. Hann ók í fyrrasum-
ar og aftur í sumar. Hans bif-
reið hefur af mörgum verið
nefnd kaupmannabíllinn og af
öðrum samkepnisbíllinn. Þessi
nöfn eru nóg til að gefa til
kynna, að margir hafa þakkað
Guðna, hve flutningur er orðinn
ódýr.
Sveinn Jónsson bóndi og veit-
ingamaður á Egilsstöðum fjekk
bifreið í sumar, sem hann ók um
Fagradal byggingarefni til stein-
steyptra peningshúsa, er hann
bygði. Hann ók og heim heyinu
utan af nesinu, flutti heyskapar-
fólk á engið og sótti það aftur á
kvöldin.
Ekki hefur raforkan verið látin
hlutlaus hjer á Hjeraði. Á Melum
í Fljótsdal var rafstöð sett upp
í vor til ljósa og suðu. Hafði
Skarphjeðinn Gíslason útvegað
vjelar, en maðurinn sem jeg
gat um í fyrra, úr Fljóts-
dalnum, og naut tilsagnar Skarp-
hjeðins við uppsetning vjelanna á
Sljettu, gekk frá vjelunum á
Melum. Hann heitir Frímann
Jónsson frá Bessastöðum. Á
Skeggjastöðum í Fellum tók Sig-
urður Jónsson á Seljamýri að
sjer að setja niður rafstöð, er
gæfi 18 hesta afl, fyrir ákvæðis-
verð. Heimavinnu og flutning
önnuðust ábúendur, sem eru þrír.
Bilun kom fram í sept. og var
hann þá ekki viðlátinn að koma
til að lagfæra, því hann hafði
tekið að sjer fyrir ákvæðisverð
að byggja rafstöð á Brekku í
Fljótsdal. Vildi þá svo vel til að
á Skeggjastöðum var smiður, er
til bráðabirgða gat greitt úr
þessu. Nú er Sigurður að ganga
frá stöðinni á Brekku. I Hnefils-
dal á Jökuldal hefur Bjöm bóndi
þar leitt kvísl úr Hnefilsá til raf-
nota. Var það erfitt verk, því
stórgrýti var á leiðinni. Þar er
notað yfirfallshjól úr jámi, sem
Jóhann Hansson vjelasmiður á
Seyðisfirði smíðaði. Jóhann ann-
aðist um útvegun annars efnis til
rafstöðvarinnar og setti hana
upp. En svo illa vildi til að litlu
á eftir bilaði hjól, sem ekki verð-
ur til fyr en næsta sumar. Þó
urðu þeir Jóhann og Bjöm ekki
ráðalausir, og notuðu nú reim,
svo ljós eru nægileg og suða
nokkur. Jeg veit það vel að það
mætti liggja í þagnargildi er
snurða hleypur á söguþráð raf-
veitunnar, en jeg tel það ekki
rjett. Því það er sýnt að bænd-
ur hafa sterkan hug og vilja til
að hagnýta sjer raforkuna. Svo
er það og sýnt að gnægð er hjer
af smiðum, sem geta smíðað flest
það er til raforkunnar þarf, og
að það verður alt ódýrara en að
kaupa það frá útlöndum. Jeg man
þá tíð að hjer á árunum ljet hátt
í sumum föðurlandsvinum yfir
því að Búnaðarfjelag Islands
vantaði vísindalega mentan mann,
og ætli það sje ekki vel lærður
rafmagnsfræðingur, sem Búnað-
arfjelagið ætti nú að senda um
sveitir til að vera með í ráðum
við rafmagnsstörfin.
Rjett er að jeg biðji Lögrjettu
að geta þess, að bærinn í Vopna-
firði, sem jeg gat um í fyrravet-
ur að rafmagnsstöðin hefði verið
sett upp á, heitir ekki Ljósaland
heldur Strandhöfn.
Runólfur Bjarnason.
---o---
Stuðlamál
Menn kannast orðið við þessa
bók, vísnasafn alþýðuskálda, um
land alt. Annað hefti kom út í
haust, og sagt er, að von sje á
þriðja hefti innan skamms, en í
því á að vera aðal-vísnavalið.
Þetta nýkomna hefti virðist vera
fremra því fyrsta að því leyti,
að málið er yfirleitt hreinna og
efni fegra.
Sumir finna þó harðlega að
þessu hefti. Svo langt er farið að
telja nálega alt, sem í því er,
„gersneitt bestu kostum góðra
vísna“, og ekki fleiri en 3—4
höfundar, sem eiga nokkrar góð-
ar vísur.
Það er sjálfsagt alveg satt, að
fátt er um hreinar perlur. En
það hefur verið fátt um þær á
öllum öldum. Vitanlega er margt
til af gömlum ágætisstökum, en
þær hafa orðið til smátt og smátt
á löngu tímabili. Fæstir höfund-
ar munu hafa átt nema tiltölu-
lega fáar slíkar.
Við kunnum líka sand af stök-
um, sem alls ekki hafa á sjer
neinn perlugljáa, en þó hafa þær
lifað af aldir. í þeim er eitthvað
lífvænlegt, þótt kostimir sjeu ekki
margir — eitthvað, sem þjóðin
gat hvorki grafið nje gleymt.
Svona er áreiðanlega um marg-
ar af stökum Stuðlamála. Þær
hafa ýmsa kosti, ein þenna, önn-
ur hinn, þótt hver einstök hafi
langt frá alla kosti sameinaða.
Vísa getur verið lagleg og þess
verð, að hún sje geymd, þótt ekki
glampi af henni eins og fægðum
gimsteini. Slíkar stökur eru alt
að því eins sjaldgæfar eins og
undraböm eru fágæt.
Vísa verður að teljast góð fyr
en hún er snildarverk. Varla er
heldur við þvi að búast, að frá al-
þýðuskáldunum, með þeirri ment-
un, sem þeim flestum hefur verið
skömtuð, komi ekki annað en
hrein listaverk. Það ber við, að
veila finst líka í verkum lærðu
skáldanna.
Snildarvísa hefur þá aðalkosti,
að rímið er nákvæmt, stuðlaskip-
un bragrjett, áhersla samkvæm
rjettri málvenju, orðaröð eðlileg,
orðatiltæki hnittileg, lýsingar
skýrar, málið hreint og fagurt,
efnið fallegt eða kröftugt, kveð-
andin sljett og liðug, hljóðfallið
mjúkt og ljóðrænt, hugsunin ótví-
ræð og ljettfær, og — að hún er
auðlærð. Fleiri kosti mætti telja.
En nóg er talið til að sjá það, að
snildarvísur, þessir fægðu gim-
steinar, em miklu fágætari en
menn virðast ætla. Aftur á móti
er til aragrúi af góðum vísum,
sem hafa svo marga þessara
kosta til að bera, að þær skapa
verðmæti, þrátt fyrir alt. Slíkar
vísur eru margar í Stuðlamálum,
og fyrir það skilst mjer, að þeim
sje haldið til haga.
Jeg held því, að ekki sje alveg
sanngjarnt að segja, að einir 8—4
höfundar eigi nokkrar góðar vís-
ur í Stuðlamálum. Rjettara mun
hitt, að allir eigi þar einhverja
góða stöku, sem grópast inn í
hugann jafnskjótt Sem maður
heyrir hana eða les. Nú ætla jeg
að leyfa mjer að sýna eina stöku
eftir hvem þessara 16 hagyrð-
inga, sem taldir eru óhæfir:
Jón Björnsson: *
Leysing.
Roðna löndin lágt og hátt,
linast vöndur saka.
Frosta höndur missa mátt:
Meyrna böndin klaka.
Baldvin Stefánsson:
Mannabein (fundin).
Það í leynum liggur svar
— lýðum einatt dulið:
Varla beinin blásnu þar
birta sveininn hver hann var.