Lögrétta - 04.12.1929, Blaðsíða 3

4
L Ö G E J E T T A
Tveir í hðggi.
Frh. ------
Er þá víst mál til komið að
heilsa upp á Skúla minn. Hann
er einhversstaðar í langloku
sinni, — sem er að finna í 22.,
25. og 27. tbl. „Logrjettu“ þ. á.,
— að furða sig á því, hversu
undarlega lítið verkefni lífið hafi
lagt upp í hendurnar á þeim
mönnum, sem sjeu sífelt að „bisa
við litklæðin og annað einkis
nýtt tildur“. — Þama erum við
strax alveg á sama máli. Jeg
skrifaði aðeins tæpar tvær blað-
síður um málið í „Iðunni" og
hefði áreiðanlega látið það nægja,
ef jeg hefði verið látinn í friði.
En þá rís búnaðarfjelagsstjóra-
sonurinn á Ljótunnarstöðum upp
á afturfótunum. Og það eru nú
að minsta kosti tíu sinnum tvær
blaðsíður, sem hann er búinn að
„leika sjer að“ að „stilla upp“,
eins og krakkamir brúðunum
sínum. Finst mjer það nærri því
óguðlegt af svona miklum „nú-
tímamanni“ að vera allan þenn-
an tíma að „bisa við“ það, sem
hann sjálfur telur einberan hje-
góma, — og það einmitt á þeim
tíma, þegar annir hins „dugandi
manns“ bíða sem mestar við
bæjardyrnar!
Og vonandi fyrirgefur hann
hvað svar mitt kemur seint, þeg-
ar jeg segi honum, að jeg hefi
engan tíma haft aflögum fyr en
þetta, — hefi í alt sumar verið
að „þurka töðuna úti á vellin-
um“.
Jeg hjelt um tíma, að þetta
árið ætti að koma sjerstakur
bálkur í „Lögr-jettu“, með yfir-
skriftinni „Katlaskáldið og lit-
klæðin“. Og mjer þótti auðvitað
vænt um slíkan heiður. En það
mun fáum dyljast, sem á annað
borð hafa eitthvað fylgst með
þessum skrifum, að þó að Skúla
finnist litklæðin „óþarfa aftur-
ganga“, sem altaf er að þvælast
fyrir honum, þegar eitthvað mik-
ið stendur til, þá mun þó „Katla-
skáldið“ vera ennþá óþarfara
fyrirbrigði í hans augum, —
hvað sem veldur. Aðrir, sem um
málið hafa ritað meira en jeg,
eiga sve sem ekki heima austur
í Hornafirði.
Skúli byrjar á því að kvarta.
Hann segir, að það hafi soðið á
sig upp úr „kötlunum“ mínum.
— Það var ekki mitt, að vama
því að honum „volgnaði undir
uggum“, úr því hann á annað
borð vildi svona ákaft „fara í
stríð“. En ekki ' hefur svarti
jakkinn hans reynst öruggur
„geymir“ fyrir það „atgervi“,
sem „bjó undir skikkjunum“ í
fymdinni. Það sannar strax
þessi umkvörtun hans.
Eitt með því fyrsta, sem
Skúli tekur til athugunar, er
mannlundin. „Veit Jóhannes hvað
það er a ð vanta mannlund?“
spyr hann, ákaflega hátíðlega
og honum ofbjóða alveg hin
„greypilegu móðgunarorð“, sem
jeg hafi kastað framan í þjóð-
ina. „Er það ekki nokkuð sama
og að vera úrþvætti, ómenni ?“
heldur hann svo áfram að
spyrja. En kannske jeg mætti
nú spyrja á móti: Hvenær hefi
jeg sagt að þjóðina vantaði
mannlund í öllum efnum? En til
allra snöggra samtaka þarf það
lunderni, sem sjerstaklega hefir
i hafið manneðlið upp úr dýrseðl-
inu, og það er sú sjálfráða fje-
lagslund, sem jeg í þessu sam-
bandi kallaði mannlund. Og jeg
er viss um að hinir „erlendu
gestir“ myndu bera alveg sjer-
staka lotningu fyrir hverju sýni-
legu tákni þeirrar lundar, — án
þess að jeg vilji þó ljetta þeim
um of „ómakið“ við að þekkja
okkur Islendinga. — Ef Skúla
sjálfan hefði ekki skort „mann-
lundina“ til, hefði hann skilið'
þetta alt saman, og kemur mjer
þó ekki til hugar, að kalla hann
úrþvætti eða ómenni fyrir þá
sök eina, því jeg veit að hann
muni í hvívetna vera hinn ágæt-
asti drengur.
Þá kemur Skúli að hinni ótta-
i legu málsgrein: „Undir skykkj-
um þeim, sem skáldum voru
gefnar að bragarlaunum endur
fyrir löngu, bjó þó uppspretta
þess atgervis og metnaðar, sem
j oss hefir fleytt fram á þennan
; dag“. Og hann dáist innilega að
sinni eigin miklu miskunsemi, að
hafa hlíft mjer við að taka þessa
fjarstæðu til athugunar í fyrri
grein sinni. Jeg skal hiklaust
játa, að þegar jeg skrifaði þessi
orð, hafði jeg enga hugmynd
um, að forsjónin hafði tilbúna
aðra eins rökfræðis-svipu og
Skúla á Ljótunnarstöðum til að
slá mig með. Annars hefði jeg
varað mig betur. I fljótu bragði
sýnast þetta nokkuð staðlausir
stafir, enda sóar Skúli „mann-
lund“ sinni í nærri því heilan
dálk, til að japla á því í skopi,
hvað skykkjur sjeu góðir
,,geymar“ fyrir „atgervi“.
En vill nú Skúli, í hreinni al-
vöru, gera grein fyrir hvemig á
því stendur, að hvarvetna í heim-
inum koma menn fram í alveg
sjerstæðum búningi, þegar ein
hverrar sjerstakrar virðingar og
samstiltrar orku þykir við þurfa?
Alstáðar úir og grúir af auð-
kennilegum búningum, sem allir
eiga að vera „geymar“ fyrir ein-
hverja ákveðna hugsjón. Þegar
klerkar ‘ganga í kirkju, skrýðast
þeir hempu, hökli og „rykkilíni“,
til merkis um þjónustu þeirra
| fyrir málefni Drottins. Þegar
I lögregluliðar koma á vettvang,
’ eru þeir í búningi, sem á að
tákna liðveitslu þeirra í þarfir
almenns rjettlætis. Þegar her-
mennirnir halda í stríð, klæðast
þeir fötum, sem segja til um
varnar- og sóknarstarf þeirra
vegna ættj arðarinnar. Og þann-
ig mætti lengi telja. — Trúmála-
fjelög, íþróttafjelög, skólafjelög,
líknarfjelög og allskonar menn-
ingarstofnanir eiga sinn sjerstaka
búning að meira eða minna leyti.
Hvernig stendur á öllum þess-
um ósköpum? Hversvegna eru
mennimir . þessi „fífl“? Vafa-
laust vegna þess, að þeir eru
sannfærðir um, að undir þessum
táknrænu búningum búi „upp-
spretta“ ýmiskonar orku, — m.
a. atgervis og metnaðar, — og
að hið sjerkennilega samræmi
þeirra sje vel fallið til að knýja
fram og sameina þessa orku að
ákveðnu marki og vekja virðingu
góðra manna fyrir þeim hug-
sjónum, sem þeir eiga að tákna.
— 1 þessu felst mergurinn máls-
ins, einnig að því er snertir þjóð-
búninga. Þeirra merking er að
vísu það víðtækari en allra ann-
ara búninga, að þeir eiga að
tákna hið sjerkennilega við hug-
sjónabaráttu heillar þjóðar. Sje
þessi „symboliska“ þýðing tekin
til greina, er það ekki eins mikil
fjarstæða og í fljótu bragði virð-
ist, þegar talað er um klæðnað,
sem maður vill að verði þjóðbún-
ingur, að minna á hið „lífræna
gildi“ þeirra manna, sem áður
hafa borið hana. Frh.
Jóhannes úr Kötlum.
-----o----
Einar H. Kvaran sjötugur.
Næstkomandi föstudag, 6. þ. m.
á Einar H. Kvaran sjötugsaf-
mæli. Hann á nú öndvegissess
meðal íslenskra skálda og rithöf-
unda og liggja eftir hann meiri
og fjölbreyttari verk á því sviði
en nokkum annan núlifandi Is-
lending, að Gunnari Gunnarssyni
einum undanskildum.
Afmælisins verður minst af
Leikfjelagi Reykjavíkur með sjer-
stakri viðhafnarsýningu á Ljen-
harði fógeta, og að sýningunni
lokinni halda ýmsir mentamenn
og kunningjar höf. honum sam-
sæti.
Verður starfsemi E. H. K. nán-
ar minst í næsta tbl. Lögrjettu.
1. desember. Hátíðahöld stúd-
enta þann dag fóru fram með
líku sniði og áður og tókust vel,
enda þótt veður ,væri ekki heppi-
legt. Stúdentablaðið, sem þá kom
út, er fjölbreytt og skemtilegt.
Slys. Á Daðastöðum í Núpar-
sveit vildi það slys til nýlega, að
sonur bóndans þar, Þorsteins
hreppstjóra Þorsteinssonar, Stef-
án að nafni, druknaði í rafveitu-
tjöm bæjarins, er hann var að
bjarga yngri bróður sínum, sem
fallið hafði í tjömina. — Á
Siglufirði vildi það slys til 28. f.
m. að maður fjell út af bryggju
og druknaði. Hann hjet Páll
Runólfsson, frá Akureyri.
Ólafur Friðriksson og Jack
London. Fyrir nokkru bauð Mar-
tins bókaforlag í K.höfn til sam-
kepni um lýsing á afstöðu rit-
höfundarins Jacks London til
Norðurlanda og máttu allir
skandinaviskir lesendur hans taka
þátt í samkepninni. Keppendur
skyldu svara þessum spuming-
um: Hvað er það hjá Jack Lond-
on, sem laðar svo mjög að hon-
um hugi norrænna lesenda, og
hvað er það í ritum hans, sem
gert hefur nafn hans svo frægt
á Norðurlöndum? Fyrir besta
svarið var heitið ókeypis för
vestur til Kalifomíu, fram og
aftur.
Á þriðja hundrað svör komu,
og voru danska rithöfundinum
Peter Tutein dæmd fyrstu verð-
laun, ungum manni, sem sagður
er vera æfintýramaður, á líkan
hátt og Jack London, og hefur
víða farið, m. a. til Norður-
Grænlands. En auk þessarar rit-
gerðar taldi dómnefndin ástæðu
til að verðlauna aðra ritgerð,
þótt aðeins einum verðlaunum
hefði verið lofað, og sú ritgerð
reyndist vera eftir Ólaf Friðriks-
son, „en skilningur hans á list
Jacks London, sem er vel og
gáfulega fram settur, er ekki að-
eins einkennilegur og sjálfstæð-
ur, heldur einnig eftirtektarverð-
ur“, segir í álitsskjali nefndar-
innar. En verðlaun Ó. F. verða
þau, að hann á að fá að velja
sjer bækur frá forlaginu.
Bandaríkin og Alþíngishátíðin.
Lögberg frá 7. nóv. segir að
Hoover forseti, eða stjórn Banda-
ríkjanna, hafi skipað þessa 5
menn til þess að fara með um-
boð fyrir hönd þjóðar sinnar á
Alþingishátíðinni 1930: Senator
Peter Norbeck frá Suður-Dakóta,
Hon. O. B. Burtness þingmann
frá Norður-Dakóta, Mr. 0. P. B.
Jackobson, forseta járnbrautar-
ráðsins í Minnesota, Hon. Svein-
bjöm Johnson prófessor við há-
skólann í Chicago, Mr. Friðrik
Fljózdal, forseta alþjóðarsam-
bands jámbrautarþjóna í Detro-
it, Mich.
Tveir hinir síðasttöldu eru Is-
lendingar.
Dáinn er nýlega á Hafnarfjarð-
arspítala Gísli Jónsson bóndi !
Galtavík í Borgarfirði, bróðir
Ólafs J. Hvanndals og þeirra
systkyna, vinsæll maður og vel
látinn, á besta aldri, og deyr frá
6 ungum bömum.
Eggert Stefánsson söngvari er
nýkominn úr för til Vestmanna-*
eyja. Hann fer til útlanda um
miðjan þennan mánuð, en ætlar
að hafa hjer kveðjusöngkvöld áð-
ur en hann fer.
Bæjarstjóraembættið í Vest-
mannaeyjum. Um það sækja: J.
G. Ólafsson settur bæjarstjóri,
Guðm. Eggerz bæjarfógetafull-
trúi í Vestmannaeyjum og Er^
ling Ellingsen úr Reykjavík.
Jakob Möller bankaeftirlitsmað-
ur, sem legið hefur veikur um
hríð erlendis, fyrst í Finnlandi
og síðán í Khöfn, er nýlega kom-
inn heim, albata.
Um íslensk heilbrigðismál eru
alllangar greinar í enska lækna-
| tímaritinu Lancet 5. og 12. okt.
s. 1. Er þar sagt margt frá þess-
um málum, mest samkvæmt heil-
brigðisskýrslum Guðm. Hannes-
sonar og frásögn lækna hjer.
Ritstjóm tímaritsins skrifar
einnig út af þessu sjerstaka for-
ustugrein, þar sem bent er á
ýmislegt sjerkennilegt um íslensk
heilbrigðismál og á það, að hjer
sjeu merkileg og sjaldgæf rann-
sóknarskilyrði á nokkrum mikils-
verðum viðfangsefnum vísindanna.
Leiðrjettingar. Prentvillur þess-
ar eru menn beðnir að leiðrjetta
í greininni um Boga heitinn Mel-
steð í síðasta blaði. í 2. dálk á 1.
síðu í 11- hnu að neðan komi inn
(á eftir „þessum málum“): og þó
einkum stjórnmálunum. Nokkrum
linum neðar stendur: „beinskeytt-
ur og harðskeyttur“ fyrir: bein-
skeytur og harðskeytur. I 4. dlk. á
1. s., í 29. línu a. n. stendur
; „muni“ fyrir: mun. I 1. dlk. á 2.
s. í 28. 1. a. n. „sjálfsagt“ fyrir:
vafalaust. I 2. dlk. á 2. s. í 20.
1. a. o. er „á“ ofaukið og í 36. 1.
a. o. í sama dlk. stendur: „óvenju-
lega“ fyrir: óvenju vel.
Prentsmiði an Acta.