Norðri - 11.02.1909, Side 1

IV. 6.
^ S Ritstjóri: BJÖRN' LINDAL Brekkugata 19.
Akureyri, fimtudaginn 11. febrúar I
1909.
Aáalfundur
KAUPFÉLAGS EYFIRÐINGA
verður haldinn á Möðruvöllum í Hörgárdal laugardaginn 6. marz
n. k., og byrjar kl. 11 árdegis.
Menn eru ámintir um að mæta stundvíslega.
Félagsstjórnin.
— ~ _ 1|—, , _ _ . — - - -- - ■—
Til minnis.
Bæjarfógetaskrifstofan opin kl. 10—2, 4—7
Bæjarsjóður, Lækjargötu 2, mánud. mið-
vikud. og laugardaga kl. 4—6.
Kitsímastöðin virka daga 8 f. h. til 9 e. h.
helga daga 8—11 og 4—6
Bókasafnið, þriðjud.. fimtud. og laugard.
5—8. Sunnudögum 10—11 og 4—8.
l’ósthúsið 9—2 og 4—7.
Utbú Islandsbanka 11—2
Utbú Landsbankans 11—12.
Stúkan Akureyri fundad. þriðjud.kv. kl. 8.
Brynja miðvikudagskvöld kl. 8.
Isafold Fjallkonan sunnudagskv. kl. 4.
Trúföst mánudagskv. kl. 8.
Þ i n gi ð.
Undarlega má þeim íslending vera
varið, er getur áhyggjulaus beðið þeirra
tíðinda, er gerast hljóta á því löggjaf-
arþingi, er nú á að setjast á rökstóla
innan fárra daga og greiða atkvæði um
hið allra þýðingarmesta mál, er þjóðin
nokkurn tíma hefir átt frjálsan og ó-
þvingaðan kost á að aðhyllast eða hafna.
Hér skal ekki um það rætt, hvað þing-
inu beri að gera í þessu máli, og eigi
skal heldur neinu um það spáð, hvað
það muni gera, en hitt skal athugað
lítið eitt, hvers vænta má af þeim mönn-
um sumum, er nú eiga sæti á löggjaf-
arþingi þjóðarinnar, ef gert er ráð fyrir
að orð þeirra og gjörðir, eðli þeirra og
innri maður verði í samræmi við það,
er hingað til hefir verið, en gjörbreytist
eigi á svipstundu svo að þeir afneiti
öllu sínu fyrra pólitíska athæfi ogverk-
um.
Þeirra vitsmuna og þroska verður af
þjóðinni að krefjast, að henni sé nú
ljóst orðið, að til þess að skilja rétt
sambandslagafrumvarpið og afstöðu vora
gegn Dönum og öðrum þjóðum, sé
ekki að eins þörf heldur nauðsyn á
meiri þekkingu og reynslu, hvað snert-
ir sambandslöggjöf og alþjóðarétt, en
þjóðin yfirleitt getur haft. Hvort henni
hafi skilist þetta þegar alþingiskosning-
arnar fóru fram 10. sept. síðastliðinn
skal látið ósagt. En því má gera ráð
fyrir, að hafi henni þá skilist þetta, þá
hafi hún kosið til þessa þings þá menn,
er hún hefir treyst bezt til þess að ráða
fram úr þessu alvarlega máli á þann
hátt, er heillavænlegast yrði og happa-
drýgst fyrir land og lýð, alda og óborna.
Engin fyrirhyggja er í því, að byggja
slíkt traust á hugboði einu eða trú,
sem eigi hefir við neina reynslu að
styðjast. Hins verður að krefjast, að hér
sé bygt á reynslunni, hinni opinberu
framkomu þessara manna hingað til,
hversu hollráðir þeir hafa verið þjóð-
inni, hve mikla og nákvæma þekkingu
gera megi ráð fyrir að þeir hafi á því
máli, sem kosningarnar snerust alger-
lega um, og hversu líklegir þeir séu til
þess að láta stjórnast af vitsmunum og
sannri þjóðrækni, en eigi af persónu-
legum óvildarhug, fjárhagslegum hags-
munum og valdafýkn, valdanna sjálfra
og eigin hagsmuna vegna.
Um það hljóta allir að vera sammála,
að meiri líkur séu til þess, að þeir menn
hnfl vlt og þekkingu á þessti ttláll, er
lengi hafa átt sæti f þinginu og tekið
þátt í stjórnmálaþrefi hinna síðustu ára-
tuga, heldur en ungir menn og óreynd-
ir, sem lítið sem ekkert hafa við póli-
tík fengist, og enga sérþekkingu hafa á
stjórnarfarslöggjöf og alþjóðarétti. En sé
litið yfir þingmannahópinn, virðist ann-
að hafa ráðið atkvæðum kjósenda í
mörgum kjördæmum en það að kjósa
reynda þingmenn. Allmargir gamlir og
nýtir þingmenn féllu við þessar kosn-
ingar, viðurkendir gáfumenn og stjórn-
málaskörungar, er staðið hafa fremstirí
flokki þeirra manna, er brotið hafa ís-
inn fyrir þá, er nú eiga kost á að leggja
smiðshöggið á verkið.
Nægir að nefna þá Guðmund Björns-
son landlækni, Guðl. Guðmundsson
bæjarfógeta, Jón Jensson yfirdómara og
Guðjón Guðlaugsson, bónda á Ljúfu-
stöðum.
I stað allra þessara manna hafa ver-
ið kosnir algjörlega óreyndir menn, að
öðru en því að reyna til^þess að rífa
alt það niður, er reynt hefir verið að
byggja upp síðustu árin, nema þing-
maður Austur-Skaftfellinga, sem sagður
írgætirm maður og skynsamur. Að eins
einn þeirra getur talist að hafa sérþekk-
ing á pólitík, að nafninu til. í mörgum
öðrum kjördæmum hefir samskonar lýð-
ur verið kosinn á þetta þing, og suma
þeirra er ekki unt að nefna þingmanns-
nafni, án þess að manni komi í hug
þjóðsagan um púkann á altarinu.
Allir menn eru breyzkir, og von um
feit embætti og þá einkum ráðherratign
getur haft áhrif á skoðanir manna og
framkomu í opinberum málum. Hvorir
eru líklegri til þess að láta stjórnast af
þesskonar hvötum, frumvarpsmenn eða
frumvarpsandstæðingar?
Á því getur enginn efi leikið, að til
þess að geta gert sér von um íslenzk-
an ráðherrasess á næstu árum þurfti
fyrst og fremst að ryðja þeim manni
úr sessi, er nú situr þar. Og að því tak-
marki var enginn greiðfærari vegur en
sá, að eyðileggja í höndtim hans sam-
bandslagafrumvarpið.
Þar var einnig alllétt verk að villa
mönnum sjónir, fyrst og fremst sakir
eðlilegs skilningsskorts allrar alþýðu á
jafn vandasömu máli og einnig sakir
þess, að sú reynsla er fengin um allan
heim endur fyrir löngu, að slík mál eru
betur til þess fallin en nokkur önnur
að æsa tilfinningar manna svo mjög,að
skynsetni og skilningur fái eigi notið
sín. Engum skynsömum manni æíti að
geta dulist lengur að ýmsir helztu for-
sprakkar stjórnarandstæðinga hafa ekk-
ert hugsanlegt ráð látið ónotað síðan,
ráðherrann tók við völdum, til þess að
reyna að steypa honum úr valdasessin-
um, nema það eitt að leggja á hann
hendur og beita ofbeldi, og virðist þó
stundum eigi hafa verið langt frá því,
að jafnvel það yrði reynt.
En þau mál, er hingað til hefir ver-
ið reynt að fella hann með hafa verið
of auðskilin þjóðinni, til þess að unt
yrði til iengdar að blekkja hana svo og
blinda, að takmarkið næðist.
Næst sambandslagamálinu er ritsíma-
málið vandasamast allra þeirra mála, er
ráðherrann hefir haft með höndum og
á það mál bar þjóðin, af eðlilegum á-
stæðum, minst skyn, enda komust stjórn-
arandstæðingar þar lengst í því, að æsa
og trylla þjóðina gegn sínum eigin hags-
munum og ráðherranum.
Ef sambandslagafrumvarpið yrði sam-
þykt, er enginn efi á því að þá sæti ráð-
herrann fastari í valdasessinum en nokkru
sinni áður. Vænlegt til ráðherratignar
getur það því eigi verið að styðja hann í
þessu tnáli. Því verður þessvegna aldr-
ei með rökum neitað, að meiri líkur séu
til þess, að fýkn í ráðherratign geti
fremur átt einhvern þátt í framkomu
frumvarpsandstæðinga en frumvarps-
manna.
Hefði sambandslagafrumvarpið eitt
ráðið orðum og gjörðum þeirra
manna, er á móti því hafa snúist, þá
hefðu þeir átt að segja, og hegða sér þar
eftir: Vér getum eigi samvizku vorrar vegna
og umhyggjusemi um heill fósturlands-
ins gengið að frumvarpinu óbreyttu, en
til þess að ekkert annað en sjálft mál-
efnið geti komið hér til greina, viljum
vér láta ráðherrann sitja áfram í valda-
sessinum, þangað til það hefir komið
ótvírætt í Ijós, að hann vilji ekki útvega
oss þausambandslög við Danmörku, sem
við viljum fá oghægt er að fá, eða það er
sannað, að hann eigi sök á því, að þau
fáist eigi, og sterkar líkur eru fengnar
fyrir því, að öðrum manni í ráðherra-
sessinum muni takast það bétur en hon-
um. Ekkert er skaðlegra en innanlands-
deilur um völd og virðingar, er slíku
máli skal ráða til lykta, og fyrir þær
hefði á engati annan hátt freniur verið
hægt að byggja, meðan á þessu máli
stóð.
En hvað hafa frumvarpsandstæðingar
gert? Jafnskjótt og þeir eru orðnir í
nteiri hluta, hætta þeir alveg að tala um
hverju þeir vilja breyta í sambandslaga-
frumvarpinu, en ráðast á ráðherrann
með alskonar svívirðilegum getsökum
fyrir það, að hann ekki þegar í stað
viki frá völdum.
Öll mótspyrna gegn sambandslaga-
frumvarpinu er að mestu leyti verk
þ'ággja manna eðafjögurra, er allir eiga
sæti á þessu þingi. Allir eru þeir taldir lík-
legir til ráðherratignar, ef ráðherraskifti
verða, og óhætt er að fullyrða um suma
þeirra, að minsta kosti, að þeim muni
fátt Ijúfara en takast þann vanda á hend-
ur. Þessum mönnum eru sumir þing-
menn í flokki frumvarpsandstæðinga
svo háðir fjárhagslega, að full þörf er
á sterkari sannfæringarkrafti og meiri
samvizkusemi en þeim er gefin til þess
að því verði treyst, að orðum þeirra
og gjörðum á þinginu ráði ekkert annað,
en það eitt, er þeir hyggja landinu og
þjóðinni verða fyrir beztu.
Lengi má vona góðs, þrátt fyrir allar
líkur, en sterk trú á sigri hins góða í
manninum hlýtur þeim íslendingi að
vera gefin, er nú bíður óttalaus um fram-
tíð fósturjarðarinnar, þeirra úrskurða, sem
meiri hluti þingsins er líklegastur til að
fella.
En seint ætti það að fyrnast, ef meiri
hluti þingsins, frumvarpsandstæðing-
ar, er komist hafa inn á þingið und-
ir yfirskini föðurlandsástar og frelsis-
anda, meta það meira á þessu þingi,
að koma Hannesi Hafstein úr ráðherra-
sessinum og rífast um hann á eftir, held-
ur en að vinna að því í einingu og
bróðerni, að leggja hyrningarsteininn
undir nýja friðar og framfaraöld í land-
inu.
íslendingar! Fylgið með athygli því
sem gerist í þessu þingi. Vera kann að
þér sjáið þá og skiljið betur í þing-
lokin en hingað til, hverjir hafa verið
yður heilráðari, þeir er ráðið hafa til
að samþykkja frumvarpið, eða þeir, er
ráðið hafa til þess að hafna því.
B. L.
Mr. Gook!
Af greinum yðar í blöðunum sé eg,
að uppfræðsla yðar í undirstöðu allrar
nútíma þekkingar á biflíunni, hefir mjög
orðið á eftir tímanum, sem þér lifið á,
og því er yður óhætt að trúa, að í þeim
efnum var eg kominn töluverðan spöl
lengra, áður en þér lituð ljós þessa
heims. Eg efa ekki, að þér viljið okkur
vel; en hvaða meining er 'í því að
detta ofan um skorsteininn hjá fólki í
ókunnu landi, fyrirlíta þar alla lenzku
og fara svo að «frelsa» og ”skíra, og
loks ráðast á beztu menn landsins —og
sjálfan biskupinn!
Ungi vinur! Nú vil eg sýnayður enn
meira lítillæti og kurteisi en þér hafið
sýnt mér i undanförnum blaðagreinum
— þótt ritstjórarnir strikuðu út hjá yður
lakasta' ófrægið;—eg vi! bjóða yður að
koma heim til min, segjum .á mánu-
degi hverjum á hádegi, og njóta hjá
mér ókeypis tilsagnar i bifliuskýringum.
Hvað segið þér um það ?
Með beztu óskum um góðar framfarir.
Yðar einlægur.
Matíh. Jocftiínísson.