Norðri - 18.02.1909, Blaðsíða 1

1909.
-----= Ritstjóri: BJÖRN LINDAL Brekkugata 19.
# __ _ __ -----------,r--_-
_____ _ _ -- - - , ---------------------------. — -- -
IV,7, B. Akureyri, Fimtudaginn 18. febriiar
Séra Björn Porláksson
fallinn.
A fundi í sameinuðu þingi
í dag kl. 6V* e. m. var neitað að
viðurkenna kosningu sr. Björns
með 30 atkv. gegn ö.
«Dýpra og dýpra,« sagði andskotinn.
Oert ráð fyrir nýjum kosning-
um, með símskeyti til bæjarfóg.
á Seyðisfirði í kvöld. (Símfregn),
Orðahreytinga-
áfergjan.
(Nokkrar athugasemdir eftir
Akureyrarbúa)
\
Herra ritstjóri!
Þótt eg eg hafi enn ekki verið talinn
með stærri eða smærri spámönnnnum
í pólitíkinni eða öðru landsmálaskvaldri,
langar mig þó til að leggja orð í belg
í millilandafrumvarpsmálinu, eins og
þeir Friðrik minn og Karl og aðrir
garpar, er um daginn fóru upp á pall-
inn. Eigi ætla eg mér þó beint að fara’
að gera athugasemdir við frumvarps-
uppkastið, heldur er það »Norðurland-
6. þ. m., sem eg vildi lítið eitt athuga.
Norðurland segir:
»— — Nefndin, (millilanda-
nefndin) íslenzkafór íupphafi fram
á það, að ísland væri og ætti að
vera fullvalda ríki. — —«
Þetta er viðurkenning blaðsins fyrir
því, að millilandanefndin hafi í fyrstu
farið fram á, að ísland ætti að vera
fullvalda ríki. Upphaflega fór nefndin
ekki fram á annað en það, sem hún
bar fram í frumvarpsformi, en með því
orðið fullvalda ríki er hvergi nefnt f
frumvarpsuppköstunum, hefir fullveldis-
krafan hlotið óbeinlínis að felast í þeim, og
líklega þá eftir áliti Nl. verið svo skýr,
að hún hafi ekki orkað tvímælis. Hjá
blaðinu Ingólfi kemur fram svipuð
skoðun 10. jan. s. 1., þar segir:
«Nefndarmennirnir íslenzku fóru vel úr
hlaði, Báru fram kröfur þingvallafund-
arins 1907 fullar og óskertar — — —
Danir sveigðu nefndarmennina 6 að
sínum vilja — — — Skúli Thoroddsen
stóð einn staðfastur við réttarkröfur
sínar — —» Hér er því slegið föstu,
að óhætt hafi verið að fylgja því, sem
Skúli ritaði undir athugasemdalaust.
Síðar segir Norðurland:
-----Framkoma nefndarinnar ís-
lenzku — þeirra 6 — er átak-
anlegt dæmi. — Allir ætluð-
ust þeir til þess, að ísland yrði
fullvalda ríki. Og allir greiddu
þeir atkvæði gegn breytingartil-
lögu Skúla Thoroddsens, þegar
hann lagði það til, að í frum-
varpinu stæði, að Island ætti að
vera fullvalda ríki. Og allir
greiddu þeir atkvæði með því,
að landið, sem þeir ætluðu að
gera fullvalda, skyldi vera hluti
úr dönsku ríkisheildinni, því á
þann veg er rétt útlegging danska
textans--------“
Ekki er það rétt hjá Norðurl.,
að nefndarmenn hafi greitt atkvæði
gegn því, að ísland væri fullvalda riki,
því fullveðja stendur í breytingartillögu
Skúla, og fyrst Nl. er að vefengja þýð-
ingu Norðra á «suveræn», hefði það
átt að geta haft rétt eftir, hvaða þýð
ingu Skúli sjálfur hefir lagt í það orð.
En það er af auðskilinni ástæðu, að ísl.
nefndarmenuirnir greiddu atkvæði móti
þeirri breytingartillögu Skúla, sem kom
fram í fundarlokin, Þeir höfðu í fyrstu
uppköstum sínum, meðan þeir héldu því
fram, að ísl. ætti að vera fullvalda ríki
eftir dómi Norðurl.), viðhaft orðið frjálst
og sjálfstætt land, sem talið var að hefði
sömu merkingu og og fullveðja riki, og
krafizt hafði verið á þingmálafundun
um land alt 1907, svo og í erindisbréfi
þjóðræðismanna s. á. Þetta nafn fá ísl.
nefndarmennirnir Dani til að fallast á;
en nú niðrar «NI.« þeim fyrir, að þeir
vildu eigi, eftir að hafa samþykt það í
nokkrum uppköstum, snúast með Skúla,
eins og rella á hjalli, og reyna að setja
önnur orðí staðinn, og nú lítur svo út
sem »NI.» vilji, að þingið í vetur geri
þessar orðabreytingar að kappsmáli, þvert
ofan í orðalagið á kröfum þjóðarinnar
og blaðanna 1906 og 1907 og tillögur
allra íslenzku millilandanefndarmannanna
fram að síðustu fundum, og að síðustu
ofan í tillögur mikils meiri hiuta al-
þingiskjósenda á Akureyri nú í vetur.
Mjögerhættvið, aðallir samningaríslend-
inga við Dani fari að ganga tregt, ef alt
af er verið að hringla með orðalagið á
kröfum vorum, eins og ritstjóri »N1.«
gerir og vill láta aðra gera. Peir þyrftu
þá mest að hugsa um að reikna út
snúningshraða orðalagshringlaranna og
veltihraða «NIs.«
Lað eru því ósannindi hjá «Nl.«,að
ísl. nefndarmenniruir 6 hafi greitt at-
kvæði gegn því, að ísland ætti að vera
fullvalda ríki, en þeir greiddu atkvæði
gegn því, að í ótíma væri grautað í
orðalagi uppkastsins, með því að hafa
skifti á orðunum: «ísland erfrjálst og
sjálfstætt land,» og orðunuin: «ís-
land er frjálst og fullveðja ríki.»
«Norður!.» skrökvar því vísvitandi
eða af heimsku sinni, að nefndarmenn-
irnir 6 hafi greitt atkvæði með því að ís-
Iand skyldi vera hluti úr dönsku ríkis-
heildinni [orkað gæti það tvímælis, að
hér sé rétt þýtt hjá »Landinu«]. beir
féllust á, að ísland væri í ríkjasambandi
við Danmörku. Og bæði löndin í þessu
sambandi nefna íslenzku nefndarmenn-
'r «veldi Danakomings«,en þeir dönsku
- det sanúede danske Rige», og þetta félst
Skúli á með hinum nefndarmönnunum
18. apríl, þótt hann síðar gengi frá því,
þegar hann fór að breyta orðunum
frjálst og sjálfstætt land. Retta sýnir, eins
og margt annuð, hina bjánalegu fram-
komu «Nls.« gagnvart nefndinni.
[Framhj
Sýslufundur
Skagfirðinga
var haldinn á Sauðárkrók 25, —30. f.
m. Þetta gjörðist meðal annars á fund-
inum:
1. Sundkensla.
Veittar voru 120 kr. ti! sundkenslu
í sýslunni á næstkomandi vori, gegn
jöfnu framlagi úr landssjóði, og voru
30 kr. af því fé veittar til að stand-
ast kostnað við sundkenslu í köld-
um sundpolli í Viðvíkurhreppi.
3. Mælt með umsóknum frá Birni óð-
alsbónda Péturssyni á Hafsteinsstöð-
um og Magnúsi hreppstjóra Oísla-
syni, á Frostastöðum, um heiðurs-
laun úr styrktarsjóði Kristjáns kon-
ungs IX.
3. Hreppsnefnd Sauðárkrókshrepps veitt
Ieyfi til 1500 kr. lántöku til að stand-
ast kostnað við kaup á slökkviá-
höldum.
4. Drangey.
Við eyna höfðu veiðst á síðast-
liðnu vori, samkvæmt skýrslu frá um-
sjónarmannieyjarinnar, samtals86177
fuglar.
5. Fjúrveitingar.
Gróðrarstöð vunum á Hólum ogSauð-
árkróki var veittur 100 kr. styrkur
hvorri um sig; tii unglingaskóla í
Vík í Staðarhreppi var veittur200 kr.
styrkur. Til talsímalagningar að Hólum
f Hjaltadal 300 kr^.styrkur; til talsíma-
stöðvarhalds á Sauðárkrók 100 kr.;
til sýslubókasafns 100 kr.; til sjúkra-
hússins á Sauðárkróki 700 kr.; til
nýrrar dragferju á Vesturós Héraðs-
vatna 1000 kr.; til brúarbyggingar
á Grafará 1000 kr.; til brúarbygg-
ar á Kolku 400 kr.; til aðgerða á
ýmsum stöðum í sýslunni 1000 kr.
6. Simalagning til Siglufjarðar.
Um það mál var samþykt svohljóð-
andi tillaga.
«Sýslunefndin felur oddvita sínum
og alþingismönnum kjördæmisins að
skora á landsstjórnina og alþingi að
hlutast til um, að símaáima verði
lögð frá Vatnsleysu til Siglufjarðar
um Kolkuós, Hofsós, Fell og Haga-
nesvík, þegar full vissa er fengin um
það, að svo mikið fé fáist til fyrir-
tækis þessa annarstaðar frá, að ekki
þurfi að verja til þess af sýslusjóði
meira fé en all að 2000 kr., er
veita megi, ef fyrirtækið nær sam-
þykki fjárveitingarvaldsins.»
7. Samþykt að fara þess á ,Ieit við
landsstjórnina að láta verkfræðing
landsins Porvald Krabbe skoða á
næstkomandi sumri höfnina á Sauð-
árkrók, og láta uppi skoðun sína
um hvað hentast og viðráðanlegast
væri að gjöra til þess að bæta
höfnina þar.
8. Samþykt að fara þess á leit við
þing og stjórn, að tekinn verði upp
á næstu fjárlög kostnaður við flutn-
ingabraut frá Sauðárkrók fram Skaga-
fjörð.
9. Sýslusjóðsgjald 1909ákveðið 5400
kr.
Alþingi.
Talsímafréttir til Norðra.
Reykjavík 16. febrúar 1909.
Dr Valtýr Guðmundsson
fa/Iinn.
Nefnd sú er kosin var til þess að
koma með tillögu um, hvort kosning
Váltýs bæri að úrskurða löglega, kom
fram fram með tillögu sína í dag. —
Meirt hluti hennar, þeir Kr. Jónsson,
Lárus Bjarnason og Jón Magnússon,
lagði til að kosningin yrði samþykt;
hinir tveir, að hún yrði úrskurðuð ógild.
Atkvæðagreiðslan fór svo, að kosn-
ingin var úrskurðuð ógild með 20 at-
kvæðum gegn 17. Sigurður Sigurðsson
greiddi ekki atkvæði.
Með frumvarpsmönnum greiddu at-
kvæði þeir Kr. Jónsson háyfirdómari og
Olafur Briem.
Skrifstofustjóri alþingis er Einar Hjör-
leifsson.
Reykjavík, 17. febrúar 1909.
Stjórnarfrumvörp.
Pessi frumvörp hefir stjórnin lagt-fyr-
ir þingið:
Neðrl delld.
1. Frv. til fjárlaga fyrir næsta fjárhags-
tímabil.
2. -3. Frv. til fjáraukalaga.
4. — um landsreikninga.
5. — til sambandslaga Danm.
og Islands (óbreytt),
6. — til stjórnarskrárbreytinga.
7. — um stofnun varabiskupsem-
— bættis.
8. — um tollhækkun á áfengi
- o. fl.
Efri deild.
1. Frv. til laga um stofnun háskóla.
2. — um laun háskólakennara.
3. — um breyting á launum sókn-
arpresta,
4. — um stofnun vátryggingarsjóðs
fyrir fiskiskip.
5. — til laga um ellistyrk.
6. — um stofnun byggingarsjóðs og
um sölu á Arnarhólslóð.
7. — um dánarskýrslur.
8. — til laga um fiskimat.
9. — um meðferð skóga og kjarrs
og friðun á lyngi.
Nefndakosningar.
Neðri deild.
Fjárlaganefnd.
Björn Sigfússon, Jón í Múla, Skúli
Thoroddsen, Björn Jónsson', Sigurður
Sigurðsson, Pétur Jónsson, Eggert Páls-
son.
Efri deild.
Háskólamálsnefnd.
Ari Jónsson, Jens Pálsson, Sigurður
Hjörleifsson, Lárus Bjarnason, Stefán
Stefánsson skólameistari.
Fjárhagurinn.
Um leið og ráðherra lagði fjárlagafrum-
varpið fyrir þingið, skýrði hann allítar-
lega frá fjárhag landsins um þau 5 ár,
er hann Heflr vtrfð vlð sfjðrn.