Norðri - 25.02.1909, Blaðsíða 3

31
tíÖRÐRI.
NR, 8
lendingar eru [þannig staddir að þegar
Þjóðverjar byggja herskip, verða þeir líka
að gjöra það, hverja skoðun sem stjórn
þeirra annars hefir á herbúnaðinum;
þessvegna eru Englendingar nú að ráð-
gjöra að auka flota sinn að miklurn
mun. JafnvelFrakkar eru næstum neydd-
ir til að auka herbúnað sinn, þegar
Rjóðverjar gjöra það; með áhyggju
hugsa þeir til þess, að Þjóðverjar eigi
meiri flota en þeir, og því verða þeir
að auka flota sinn; og þegar herlið
Pjóðverja fjölgar svo, að Frakkar geta
alls ekki fylgt þeim, þá verða þeir að
eignast fleiri fallbyssur en Rjóðverjar:
Fé hafa þeir til þess, og jafnvel Jaures
beygir sig fyrir nauðsyninni og sam-
þykkir aukningu stórskotaliðsins.
Rússar verja stórfé til að koma her-
málum sínum í lag eftir ósigrana. A
Austurríki og Ungverjalandi þarf aukinn
herbúnað vegna óeirðanna á Balkan-
skaganum. ítalir hervæðast gegn sam-
bandsþjóð sinni, Austurríkismönnum.
Japanir og Bandamenn verða að hafa
gát hverir á öðrum, og auk þess þurfa
Japanir að hafa gát bæði á Rússum og
Kínverjum. Afleiðingin af þessu er, að
öll stórveldin hervæðast, og smá ríkin
sýkjast af þeim, bæði þau, sem dálitla
ástæðu hafa til að herbúast, og hin,
sem enga skynsamlega ástæðu hafa til
þess. Af þessu leiðir aftur, að víða er
tekjuhalli á fjárhagsáætlunum ríkjanna.
A Rússlandi er tekjuhallinn stórkostleg-
ur, lítið minni á Rýzkalandi, á Austur-
ríki og Ungverjalandi er ástandið einnig
slæmt. Hjá Frökkum var árið sem leið
töluverður tekjuhalli, og á Englandi,
þar, sem frjálslyndu stjórninn hafði
hepnast að borga töluverðan hluta af
ríkisskuldum, sem landið komst í við
Búastríðið, er nú aftur útlit fyrir tekju-
halla. En jafnvel ógengdin í herbúnaði
gefur dálitla von um betri daga. Eng-
landsstjórn hefir á árinu sem leið, lát-
ið það ótvírætt í Ijósi að hún væri fús
á að taka til athugunar iækkun á her-
kosnaði. Á þingi Rjóðverja hafa heyrst
raddir í sömu átt, og Frakkar eru fúsir
til þess. Þetta er þýðingarmesta málið,
af öllum þeim, sem nú sem stendur
liggja fyrir til úrlausnar. Mörgum mun
þykja ólíklegt að úr því verði leyst, en
það kemur samt fyrir við og við að
sannieikurinn sigrar bæði erfikenningarog
kæruleysi, og enginn ætti að neita því, að
hinn mikli peningaskortur geti neytt stór-
veldin til að láta sér segjast í þessu
mál, fyr en nokkurn varir...........
Ný alþingiskosning á
Seyðisfirði.
(Símtal frá Seyðisfirði 20. febrúar 1909.)
Hún er ákveðin 9. marz. — Dr. Valtýr
Quðmundsson kom til Seyðisfjarðar með
s/s Ceres síðastliðna nótt, Qekk hann
fremur niðurlútur, þegar hann kom fyrst
í land og virðist honum eigi hafa orðið
svefnsamt á leiðinni. Ráðherrasvipur-
inn, sem á honum var, er hann var hér
síðast, var horfinn að mestu, en káp-
una bar hann á báðum öxlum nú eins
og þá.
Brátt var honum sagt, að vinur hans,
sálusorgarinn, væri einnig fallinn, og að
nýjar kosningar æftu að fara fram 9. marz
á Seyðisfirði. Breytti þá skyndilega
um yfirbragð doktorsins og skein nú
ásjóna hans sem tungl í fyllingu. —
Lýsti hann því þegar yfir, að hann byði
sig fram við næstu kosningar. Hefir hann
síðan átt tal við flesta kjósendur bæjar-
ins, að sögn, en ennþá hefir hann eng-
an þann fyrir hitt, sem hann eigi hefir
verið sammála í pólitík.
Verði nokkrum á að láta í Ijós efa
um það, að þctta sé í raun og veru
sannfæring doktorsins, bendir hann þeim
ýmist á umræður sínar í «Félagi íslenzkra
stúdenta* í K.höfn í sumar, yfirlýsingar
sínar við síðustu þingkosningar, greinar
sínarí »ísaf«,eða ræður sínará þingmála-
fundinum hérsíðast, og hefir enginn kjós-
andihér þá skoðun á sambandmálinu.að
eigi geti eitthvað af því, sem doktorinn
hefir sagt opinberlega um málið, sam-
rýmst henni.
Séra Björn hefir einnig lýst því yfir, að
hann bjóði sig fram aftur. — Drottinn
náði Seyðfirðinga. —
Alþingi.
Talsímafréttir til Norðra.
Reykjavík 20. febrúar 1909
Nefnd í sambandsmálið var kosin í
dag. Nefndina skipa þessir 9 menn.
. Jóhannes Jóhannesson,
Jón Magnússon,
Jón Ólafsson,
Björn Jónsson,
Bjarni Jónsson,
Skúli Thoroddson,
Jón Rorkelsson,
Ólafur Briem,
Sigurður Gunnarsson.
I>eir 7
vitringar, sem greiddu atkvæði með því,
að séra Björn Porláksson vœri löglega
kosinn þingmaður, voru þessir:
Benedikt Sveisson,
Jón Þorkelsson,
Bjarni Jónsson,
Hannes Rorsteinsson,
Skúli Thoroddsen,
Jens Pálsson,
Sigurður Hjörleifsson.
Reykjavík 24. febrúar 1909.
Vantraustsyfirlýsing.
Á laugardaginn er var, lögðu frum-
varpsandstæðingar fyrir neðri deild al-
þingis vantraustsyfirlýsingu til ráðherr-
ans. Undirritað hana höfðu þeir Skúli
Thoroddsen, Bjarni Jónsson, Björn Jóns-
son, Sigurður Gunnarsson og Ólafur
Briem.
Pessi vantraustsyfirlýsing var á dagskrá
neðri deildar í gær allan daginn, meðan
þingfundur var, frá kl. 12 til 3 og frá
5 til 10. Allir frumvarpsmenn í deild-
inni töluðu gegn henni, en"fyrir'henni
töluðu einkum þeir Björn Jónsson og
Skúli Thoroddsen. — Meðal annars
atyrti Sk. Th. ráðherrann fyrir það, að
hann hefði ekki vikið úr völdum þeg-
ar eftir kosningarnar, en því svaraði ráð-
herran á þá leið, að hann hefði leitað
fyrir sér hjá helztu mönnum frumvarps-
andstæðinga, um það, hvaða mann þeir
vildu hafa í ráð’nerrasætið eftir sig, en
aldrei fengið nein ákveðin svör, enda
væri það eigi undarlegt, þar eð meiri
hlutinn hefði eigi enn þann dag í dag
komið sér saman um ráðherraefni. —
Pá taldi Sk. Th. það hina mestu goð-
gá af ráðherranum að víkja Bjarnajóns-
syni frá kennarastörfum við hinn almenna
mentaskóla, en því svaraði ráðherrann á
þá leið, að þá hefði verið full ástæða
til þess að bregða sér um gjörræði ef
hann hefði eigi gert það, þar eð bæði
yfirstjórn skólans og allir kennararnir
við hann hefðu lagt það til og enda
krafizt þess. Gæti meirihlutinn fengið að
sjá öll skjöl þessa máls í stjórnarráðinu,
og væri varlegra fyrir |>á að dæma ekki
um það, fyr en þeir hefðu kynt sér þau.
Umræðunum var slitið kl. 9 í gær-
kveldi og var þá gengið til atkvæða um
vantraustsyfirlýsingnna. Var hún sam-
þykt með 15 atkv. gegn 8. Ráðherrann
greiddi auðvitað ekki atkvæði.
Björn Jónsson lýsti því yfir, að van-
transtsyfirlýsingin mundi fá fá meiri hluta
atkvæða í efri deild. Ráðherrann kvað ó-
þarfa að bera hana undir þá deiid, því
að hann mundi þegar í stað víkja úr
völdum.
Ráðherraefni?
Fullyrt er, að meiri hlutinn hafi enn
þá ekki getað komið sér saman um
ráðherraefnið. Hann sat á flokksfundi
fram á nótt f gærkvöld og í morgun,
og segja nýustu fregnir, að sá eínn sé
árangurinn orðinn, að hvorki Kr. Jóns-
son háyfirdómari né Hannes Porsteins-
son muni hljóta tignina.
Ástæðan til þess, að háyfirdómarinn
verður ekki ráðherra að þessu sinni, er
ekki sú, að hann hafi skorazt undan að
takast þann vanda á hendur, heldur er
það vegna þess, að meirihlutinn vill
ekki hafa hann, treystir honum eigi til
þess að halda þá braut, er flokkurinn
ætlar sér að fara. Hannes Porsteinsson
hefir aðeins haft fylgi landvarnarmanna
á þinginu, en þeir hafa verið ofurliði
bornir.
Þingstörf
öll ganga mjög seint. Nefndirnar, er
kosnar voru í þingbyrjun í stærstu mál-
in, hafa lítið eða ekkert starfað til þessa.
Meiri hlutinn ver öllum tímanum til
þess að koina ráðherranum frá völdum
og þrefa um ráðherraefni.
Stjórnarskrárbreytingin.
Aðalefni stjórnarfrumvarpsins er það
að koma stjórnarskránni í samræmi við
sambandslögin, ef að þau hefðu orðið
samþykt.
Auk þess er lagt til að afnema kon-
ungkjörna alþingismenn, og að alt land-
ið kjósi efrideildar þingmennina, með
hlutfallskosningu. Aldurstakmark kjör-
gengis og kosningarréttar er 40 ár.
Einnig er lagt til, að konum megi
veita kosnigarrétt með einföldum lögum,
en til þessþarf nú stjórnarskrárbreytingu.
Við þetta frumvarp hvað vera vænt-
anleg breytingartillaga, þess efnis, að
kjörtímabil efri deildar verði lengra en
6 ár, eins og nú er, en því gerir stjórn-
arskrárfrumvarpið ráð fyrir.”
Reykjavík 25. febr. kl. 9. f. h.
Björn Jónsson
ritstjóri
ráðherraefni.
Á flokksfundi meiri
hlutans í gærkvöld
var það loks ákveðið
að mæla með því að
Björnjónsson ritstjóri
verði ráðherra.
„Það er fagur fyrir-
boði frelsisins á ýsu-
roði“.
Steinolíuföt
hreln, kaupir hæsta verði eins og að
undanförnu, verzlun
J. V. Havsteen Oddeyri.
16
ætlaði ekki að sitja hangandi yfir vinnunni. Hann
vildi vera þar með sem verzlað væri, sjá peningana
koma upp úr vel geymdum vösum, og sópa þeim
ofan í skúffu svo að hringlaði í.
Samt sem áður var nú alt of skrautlegt fyrir
hann uppi í aðalgötunum — enn þá; hann fór því
ofan í bæinn, og þegar hann sá þar aldurhniginn
náunga aleinan í búðinni sinni, fór hann inn til
hans, og spurði formálalaust, hvort hann þyrfti ekki
að taka dreng ?
Nei, svaraði maðurinn, og Ieit upp frá blaðinu.
en þegar Törres ætlaði að fara án þess að láta í
Ijósi nokkur vonbrigði, kom hreyfingá kaupmanninn.
Pú ert ofan úr sveit ? — alveg nýkominn ? —
ertu sterkur ?
O, já — nokkurn veginn, svaraði Törres dræmt.
Flann hafði fengið tíma til að líta í kringum sig, og
sa strax, að sterkur drengur í svona verzlun mundi
helzt fá að sýsla við síld og tjörutunnur niður við
sjóhúsið ; og það var ekki það, sem hann vildi.
En kaupmanninn aftur á mótí var farið að
langa töluvert í strákinn.
Nú sem stendur hefi eg ekki neina þörf fyrir
dreng, sagði hann.
Já, en það yrði að vera strax, sagði Tðrres.
13
Pað var þó ekki vegna fegurðar hennar.—Törres
hafði varla séð framan í hana, það var heldur ekki
vegna þess hvað hún var skrautlega klædd, heldur
vegna sniðsins! — að það skyldi vera hægt að fá
kvenmann til að lita þannig út, það fanst honum
framúrskarandi meistaraverk. Törres hafði séð
stúlkur áður, — bæði klæddar og óklæddar; en slíkt
hafði hann aldrei grunað. Og í hvert skifti, sem
hann mætti kvenmanni eftir það, var eins og það
færi um hann einhver titringur, hann glápti á þær,
en honum fanst engin þeirra á við þá fyrstu, hann
tók ekki ofan eftir það.
Áður en hádegi var komið var Törres orðinn
svo kunnugur í bænum, að hann vissi hvar umférð-
in var mest. Litlu og þröngu göturnar var hann ekki
lengi að skoða, en í aðalgötunum, þar sem húsin
voru steinlímd, með geysistórum einrúðugluggum,
sem voru eins gagnsæir og loftið sjálft, en samt sem
áður ágætis speglar. — Par slangraði Törres aftur
og fram tímunum saman.
Skrautlegasta verzlunin í bænum var kend við
Brandt. Pað var verzlun fyrir kvenfólkið, með sauma-
stofu og klæðaprófsherbergi. En frá fyrri tfmum var
ennþáverzlað með te, kaffi og vindla, sem var haft
til sýnis í sérstökum glugga, sem gluggaskýlur og
tjöld vom (Iregin fyrir,