Norðri - 04.03.1909, Qupperneq 1

IV, 9.
Ritstjóri: BJÖRN LINDAL Brekkugata 19.
Akureyri, Fimtudaginn 4, marz.
1909.
Til minnis.
Bæjarfógetaskrifstofan opin kl. 10—2, 4—7
Bæjarsjóður, Lækjargötu 2, mánud. mið-
vikud. og Iaugardaga kl. 4—6
Kitsímastöðin virka daga 8 f. h. til 9 e. h.
helga daga 8—11 og 4—6
Bókasafnið, þriðjud.. fimtud. og laugard.
5—8. Sunnudögum 10—11 og 4—8.
l’ósthúsið 9—2 og 4—7.
IJtbú Islandsbanka 11—2
Utbú Landsbankans 11—12.
Stúkan Akureyri fundad. þriðjud.kv. kl. 8.
Brynja miðvikudagskvöld kl. 8.
Isafold Fjallkonan sunnudagskv. kl. 4.
Trúföst mánudagskv. kl. 8.
Vantraust.
Afreksverk meiri hluta neðri deildar
alþingis 23. f. m. mun lengi í minnum
haft verða hér í landi. Lað er í frásög-
ur færandi og vert athugunar, að fyrsti
ráðherra íslands, sem búsettur hefir ver-
ið í landinu, og haft það eitt ráðherra-
starf með höndum, skuli hafa orðið fyr-
ir slíkri meðferð. Hér skal eigi um það
dæmt hvort Hannes Hafstein hafi til
þess unnið eða ekki, að mikill meiri
hluti löggjafarfulltrúa þjóðarinnar lýsi
yfir vantrausti sínu á honum í ráðherra-
sætinu. Um slíkt er árangurslaust að
þrátta, eins og nú standa sakir. Vér sem
hingað til höfum verið sannfærðir um
það, að færara og betra manni hefðum
vér eigi áað skipa, til þess að gegna þessu
vandasama starfi, erum jafn sannfærðir
um það enn þann dag í dag. Þeirri
sannfæringu geta engar vantraustsyfir-
lýsingar haggað.
Vér höfum verið sjónar og heyrnar-
vottar að því, allan þann tíma, sem
hann hefir gegnt ráðherrastörfum, að
nokkúr hluti þjóðarinnar, með allmörg
af blöðum landsins í broddi fylk-
ingar, hefir leitast við af fremsta megni
að gera honum alt til skammar og skap-
raunar, sem unt hefir verið.
Öll ráðherraverk hans undantekninga-
laust hafa verið lögð út á verri veg.
Honum hefir verið brugðið um flesta
þá lesti, er mann í slíkri stöðu mega
óprýða, jafnvel um það, að hann sæti á
svikráðum við föðurlandið. Lví hefir
verið haldið fram, að hann hafi stofn-
að fjárhag landsins í voða, til þess að
þjóðin þyrfti að leita á náðir Dana um
peningalán, og þetta hefði hann gert
í þeim tilgangi, að þá væri hægra að
ofurselja þeim frelsi ogsjálfstæði lands-
ins. Séu þessar sakir sannar, þá er
þessi vantraustsyfirlýsing harla léttvæg,
í samanburði við þá hegningu, er hann
hefir til unnið. Eru þessir föðurlands-
vinir og frelsishetjur, er nú eru í meiri
hluta á þingi, þær rolur og lítilmenni,
að þær láti sér nægja að hegna föð-
urlandssvikurum með einni vandræða-
legri vantraustsyfirlýsingu? Hversvegna
draga þeir ekki Hannes Hafstein ^yrir
landsdóminn, ef þeir eru sannfærðir um,
að hann hafi gert sig sekan um slíka
hluti ? Hvers vegna skyrpa þeir ekki í
andlit honum og slá hann, hver eftir
annan og dæma hann þvt næst til húð-
strýkingar og krossfestingar? fJá væri
þó fremnr von til þess, að einhverjir
af oss Iiinum, er hingaðti! höfum hald-
ið hatin saklausan af öllum slíkum glæp-
um, kynnum að geta trúað því, að
þessir menn séu þó sannfærðir um sekt
hans, en hafiekki víseitand logið á hann
slíkum sökum.
Nei, vantraustsyfirlýsingin sannfærir
oss jafnlítið og allttr sá óhrc'ður, er bor-
inn hefir verið á Hannes Hafstein til
þessa. Og vér sannfærumst eigi um það
að vér eigum völ á færara og betra
manui til ráðherrastarfsins, fyr en sá
eða þeir ráðherrar, sem nú taka við,
sýna það í verkinu að þeir vinni
landinu meira gagn og heiður en hann
hefir gert. —
Framkoma ráðherrans í sambandsmál-
inu er talin höfuðástæðan til vantrausts
yfirlýsittgarinnar.
Vantrausti á ráðherranum er því eigi
aðeins lýstyfir, heldttr jafnframt vantrausti
á þeini 5 samverkatnönnum hans í sani-
bandslaganefndinni, er haldið hafa fram
sama máli og hann, og öllum þeim
hluta þjóðarinnar, er fylgt hefir þessum
mönnum að málutn.
Pótt gert sé ráð fyrir, að ekkert ann-
að en málefnið hafi hér ráðið gjörðum
meiri hluta þingsins, þá er vantrausts-
yfirlýsingin samt sorglegur vottur um
ástandið í landinu.
Ef vér frumvarpsmenn verðskuldum
har.a, þá sýnir hún það og sannar, fyrst
og fremst, að bæði Heimastjórnarflokkn-
um og þeim flokki, eða flokkum, er
nú telur meiri hluta þingsins undir mérkj-
um sínum, hafa verið rnjög mislagðar
hendur í vali þeirra manna, er falið var
hið vandasamasta starf, er nokkrum ís-
lendingum hefir nokkurn tíma verið fal-
ið, eða að minsta kosti um margarald-
ir. Og jafnframt er það sannað, að næst-
um ailir þeir menn, er gegna mestu
virðingar og vandastörfum í landinu
eru annað hvort svo skyni skropnir að
þeir kunna ekki greinarmun góðs og
ills, eða þeir berjast fyrir illu mál gegn
betri vitund. Fjöldi þeirra manna, er
hingað til hafa verið taldir beztu og
vitrustu menn landsins eru þá annað-
hvort heimskingjar eða illmenni eða
hvorutveggja, og þetta sýnir aftur það,
að hingað til hefi#þjóðin annað hvort
ekki borið gæfu eða vitsmuni til þess
að velja þá menn í slíkar stöður, er
treysta mætti eða hún er gersamlega
snauð af slíkum mönnum. Hvortveggja
gengur næst dauðadóm yfir hinni ís-
ensku þjóð.—
En sé þessu vantrausti að ósekjtt yf-
ir lýst, þá er það enn þá eitt dæmi
þeirrar ógæfu, eroft hefir áður hent hina
íslenzku þjóð, að launa mestu óþakk-
læti, það sem bezt hefir verið gert henni
til lianda og fara verst tneð þá menn,
er leitast hafa við að vinna hentii mest
gagn og heiður. F*á er þroski hennar
enn þá ekki meiri en það, að hún læt-
ur óhlutvanda menn æsa sig til hermdar-
verka og hafa sig að leiksoppi til þess að
nokkrir misindismenn geti í skjóll hennar
svalað meðfæddri óvild sinni á sér betri
mönnum, og persónulegu hatri á þeim
manni, setn nokkur ár hefir verið
fyrirætluinun þeirra mestur þröskuldur í
regi, sakir þess að kaun hefir svo ntilda
og marga vfirburði yfir þá, að þeim
var um megn að ryðja honum úr veg-
inum með heiðarlegum vopnum.
það er niðja vorra um ókomnar ald-
ir að dæma þetta mál. Þess dóms bíð-
um vér frumvarpsmenn öruggir og ótta-
lattsir, treystandi því, að hatin verði
réttur og að þá verði engum blekk-
singum við kornið. — Og þess vildum
vér óska, að þeir menn, er mest hafa
barist fytir þessari vantraustsyfirlýsingu
mættu þá líta upp úr gröf sinni til þess
að heyra dótn þeirra niðja sinna, er
þeir nú þykjast vera að vinna þarft verk,
um orð og gjörðir meiri hluta alþing-
is 1909.
% B. L.
Alþing.
Talsímafréttir til Norðra.
Fregnmiði ,Norðra‘
Talsíntafregn frá Seyðisfirði
28. febr. 1909.
Blaðinu „Austra” á Seyðisfirði
hefir verið símað frá Kaupmanna-
höfn í dag, að konungur hafí sam-
þykt lausnarbeiðni ráðherrans, og
jafnframt boðað þá Björn Jönsson
ritstjóra, Hannes Horsteinsson rit-
stjóra og Kristján Jónsson háyfir-
dómara á sinn fund, svo fljótt, sem
auðið verður, til þess að tala við
þá um hinar pólitísku horfur.
Konungur hefir boðið ráðherra
Hannesi Hafstein að gegna ráð-
herrastörfum þar til hinn nýi ráð-
herra verður útnefndur.
Reykjavtk 2. marz.
Jón þorkelsson, þingtnaður Reykvík-
inga ætlar að Ieggja fram í neðri deild
í dag lagafrumvarp þess efnis, að örð-
inu «land» í ýmsum lögum verði breytt
í «ríki», Landsbankinn á t. d. að heita
ríkisbanki, landsbókasafnið ríkisbókasafn,
landsskjalasafnið ríkisskjalasafn og lands-
skjalavörðurinn rikisskjalavörður. Ein-
hver gamansamur þingmaður kvað hafa
í huga að koma fram með viðauka til-
lögu um j.»að, að ísland verði hér eftir
kallað Ísríki.
* *
*
Aths. Retta lagafrumvarp er álíka
viturlegt og flest annað, sem meiri hluti
þingsins leyfir sér að koma fram með
á þinginu, Hér er byrjað á strompin-
um, eins og vant hefir verið utn Land-
varnarmenn, þegar þeir hafa tekið sér
fyrir hendur að byggja eitthvað. Er það
að því leyti skynsamleg byggingaraðferð,
að þá er altaf hægt að hleypa út vind-
inujn og reyknum, þegar mönnum ligg-
ur við að springa af vindgangi eða að
kafna í moldreyk, En varanlagra þykir
þó flestum til frambúðar, að byrjað -sé
á undirstöðunni. Hér hefði því oss hin-
um, er höldum oss við jörðina, þótt
skynsamlegra að fá því fyrst framgengt
að ísland yrði með lögum viðurkent
»ríki« áður en farið yrði að hnýta því
orði framan við opinbe^ar stofnanir og
starfsmenn, í staðinn fyrir orðið «land.»
Sennilega verður ráðherraefnið, Björn
Jónssonísafoldarritstjóri meðmæltur þess-
um orðabreytingum, einkum ef orðinu
tandráð í hegningarlögunum verður jafn-
framt breytt í rtkisráð.
Reykjavík 3. marz. 1909.
Þingstörfin
ganga svo seint og illa enn þá, að eng-
in af þeim nefndum, er kosnar voru í
neðri deild í þingbyrjun, í ýms mál,
hafa enn þá komið með nefndarálit sín
í deildina.
I gær voru engin mál á dagskrá í
deildinni, af þessum ástæðum, og þess-
vegna enginn þingfundur. í dag var
til umræðu eitt lítilfjörlegt mál ofan frá
efri deild en á morgun verður enginn
þingfundur.
«k *
Ath.
Ress munu engin dæmi í sögu þings-
ins að jafn litlu hafi verið afkastað á
jafn löngum tíma. Eru mestar líkur til
þess að meiri hlutinn byrji sparnaðar-
pólitík sína með því að gera það ó-
hjákvæmilegt, að lengja verði þingtím-
ann, til þess að fjárlögin og önnur
nauðynlegustu mál komist í gegnum
þingið. Getur sá aukakostnaður hæg-
lega numið 10,000 kr. ogjafnvel miklu
meira. En þetta er ekki verra én við
mátti búast, sé ekki bæði augum og
eyrum lokað fyrir því, sem fram hefir
farið og fram fer á degi hverjum í þeim
flokki, sem nú er í meiri hluta á þing-
inu.
Sundrung í frumvarps-
andstæðingum.
>Pjóðviljinn» flutti í gær all-langa grein
út af tillögu meiri hlutans um það, að
Björn Jónsson verði útnefndur ráðherra.
Lætur blaðið ótvírætt í Ijós vonbrigði
Skúla Thoroddsens yfir þessum úrslit-
um, og þykir hann hafa mest til mat-
arins unnið, þar sem hann hafi verið
fyrsti frömuður mótstöðunnar gegn
sambandslagafrumvarpinu; þykir því
Björn Jónsson miðlungi vel að því kom-
inn áð hljóta tignina og er talsvertharð-
ort f hans garð, og þeirra manna, er
honum fylgja að málum. Er alb'tarlega
skýrt frá því, sem gersthefir á flokks-
fundum þeirra síðan í þingbyrjun. Fyrst
þegar gengið var til atkvæða utn ráð-
herraefni, fékk Björn Jónsson 9, Kr. Jóns-
son 6, Skúli Thoroddsen 6 og Hannes
Rorsteisson 3. Nokkru seinna, þegar
aftur var gengið til atkvæða, fékk Björn
Jónsson 15 atkvæði Sk. Th. 8 og Hann-
es Rorsteinsson 1. Kristján Jónsson var
þágenginn úr spilinu.
Aihs.
Blað þetta er, eins og kunnugt er,
eign Skúla Thoroddsens og ritstjóri þess
[Framh. á 4, stðn.]