Norðri - 29.04.1909, Blaðsíða 2

66 • NORÐRI.
ii" * ** "' -~ i-^i—11~ m\ ~ i " ii ¦*- ' — * " i . i*-- — i ~ " ¦ ** ~* ii'i n~ ¦- n~ - 'i."""__**,r ir— i- ii—¦~»-iii~i~ i~ r ii~~i~ii-~ ,¦—ir in~n~ i i~-_n r~- - 11 ~ ¦ - n r*~i~i i~_,n ii~ i~ ¦—n~ ii-ili1- i"i . i«~"i n .i~ n r ¦ i i~iw .jf~>n
346,740 kr., og allur kenslumálakostnaðurinn eftir því tiltalslega 232,316 kr. og A 1V%5 tiryí
512,880 kr., en kostnaður til verklegra fyrirtækja færðist niður að því skapi, í iml |J"III Jf~I
82,180 kr. og 264,720 kr. Aftur á móti er hreinn kostnaður til samgöngumálanna Talsímafréttir tíl Norðra.
hvergi nærri. eins mikil! og útgjaldaupphæðirnar í framanskráðum yfirlitum greina, --------
því að þau mál gefa sum landssjóði talsvert í aðra hönd. Þannig er í fjárlaga- Rvík 28. apríl.
frumvarpi fyrir 1910—1911 landssjóði áætlaðar tekjur
afpóstferðum . . . kr. 150,000.00 Breytingartillögur
- ritsímum og talsímum — 155,000.00 . . ,, , , , , , . .*
« vitagjaldi . . . . - 40,000.00 ™™ "luta sambandslaganefndannnar,
SaiHfaÍTb-MS^ÖÖÖÖ Þ-'TaJohjohannessonar.JonsMagnus-
u • i . ... ,, „ , , , , , „, , , , . ,. ___ , sonar og Jons Olafssonar, eru þessar.
nreinn kostnaður til postmala þau ar er þvi að rettu lagi aðeins 44,750 kr., . -.7« . ,. , _ , .
i -_¦,•-« , , - _ ¦_.._ . • ,_¦ _T, .,, ., . 1. Við 1. gr. Upphaf greinannnar
kostnaður til ntsima og talsima, að meðtoldu argjaldinu til mikla norræna ritsima- -•<.-, •
félagsins, en að fráskildum kostnaði við nýjar símalagningar aðeins 28,300 kr., . , . ... ..,, , ,, ...
., . , .._ . • • » • „ . , , , _ •« .. ... , «Island er frjalst og sjalfstætt nki.»
og vitagialdið borgar eigi aðems allan arlegan kostnað við vitana, heldur gefur _, .. _ . «. -_
* i onnnl _o/ . . ir......... . -• Við 1. gr., orðin: -Danmork og
að auki um 8000 kr., sem samsvarar 4°/o rentu af 200,000 kr. . , , 7.. __ _ ,.
,,,. ,.,. , ».,,,.., , .... .. . , „._ Island . . . veldi Danakonungs,» falh
Yfirlitm syna, að gj .Idaauknmgin kemur fram í mjog morgum gjaldiiðum
og stafar ekki svo miög af óveniulegum útgiöldum, sem af nýium lagafyrirmæl- ' ,_._ _ -,._.._ -
... '* ' * *.' . _» «_.- 3- Við 3. gr., 2. lið, I stað orðanna:
um og umbotum í helztu velferðarmalum þjoðannnar, sem sumpart eru um það . , „ , , ,, , , , ,
i . - . •¦_* r- • . ««___ _« u.' ir.,n f~«i__t__ i i_i «erlsland varðar serstaklega, skal þo
leyti að ganga i gildi, Pannig koma a fiárhagstimabilinu 1910—1911 til utgialda ..... ..,,,„,
,, .,.....,, . ._....„ , . ., ,..,,.. , . ,„_- .„„- gilda» komi: er snertir íslenzk mal, þau
all.niku giold umfram það, setn tahð er a nugildandi ftarlogum fynr 1908—1909, ... ... * ...
, , , , , , ,, ...... , A _ , --¦• , f,,. er ekki eru talin með sem sameigmleg,
og skulu her nefnd nokkur ny giold og kostnaður, sem sumpart er oumflyjan-
„ , T , _ . • , samkvæmt logum þessum.«
legur, sumpart miog nauðsynlegur. umfram það sem nu er veitt: ,,.»-. „,._.,« „
* ' . , .. __, • x .__• , _ •_* _- -_• 4. Við 3. gr.. 2. hð.I stað orðanna:
I. Tveggia ara vextir og afborganir af lani landssjoðs ur nkis- ,,, ,,
.,a- _ o„_., , «nema rett íslenzk stjornarvold sam-
sjóð. Dana................. 89,941 kr. _ ,,. . . J, .,. ,,, .
. -••, £. , ', _ * nnn þykki» komi: »an samþykkis rettra ís-
2. Til fatækramalefna..........., . . 6,000 — .
«,,._.,.,..«..... ,.....,. lenzkra stiornarvalda.»
3. Viðbót til geðveikrahæhs............ 13,195 - _ ,,.' , . ,., ... ., ,
. -... . , , , , , ., , _ , .... ,. .. 5. Við 3. gr., 4. hð. Aftan við orð-
4. Til launa handa postafgreiðslumonnum og brefhirðingamonn- . . ....___ ...
.,., „ „ ___ in: «eftir samkomulagi við Danmorku»
um, viðbot.............., . . Q.550 — , .. . . .f. .. . . . „.
_ .._, .. ,-, r _ _ _ a .-I lj r- x 1 . nnn bætist »um nanan tilhogun a þvi eftir-
5. Viðbot til gufubatsferða til Hornafjarðar....... 12,000 —
6. Til vita á Dyrhólaey, Rifstanga og Langanesi ..... 53,500 — ' .,._,_ .,.*.,_ «
.... .__*_, ., __, .- . „ „ _„- 6. Við 3. gr., 4. hð. I stað orðanna:
7. Aukinn kostnaður við stiorn og umsion vitamala .... 4.200 — .„ . , , . . , „ , . ».
. .. „ ...... .... ,. «við Island» komi: «a landhelgissvæði
8. Aukmn kostnaður við eldn vita, og rekstur hinna nyiu vita a . , ,
^ , .. , * *™ Islands.»
Dalatanga og Siglunesi............. 9,320 — £ „. . ,
_ _.„ ,., s, , .,„ . ,„ „„- 7. Við 5. gr. A eftir orðinu: »jafn-
9. Tillagtil prestalaunas óðsins........... 48,000 - ,„. !...._ , ..» ._,
,- _.., , , „ .„-.^ rettis« bætist við «að oðru jofnu.«
10. Til lagaskólans . ,............. 10,950 - „ ,,., _ . _.. _
,,_..,, , , .,' 8. Við 6. gr. A eftir orðunum: «3.
II. Til kennarakenslu............... 14,800 — ,,.,.»
i- -r-i . . 'i _onn gn* bætist vlð: <<0S 9- &¦"
12. Til kvennaskola............... 6,200 —-.,,.„_ ,- , , , ,
.-„,,.,, „.„„ .. Við 7. gr. I stað orðanna: »legg-
13. Barnaskolastyrkur............... 9.000 — .,,,., .,..,„,-
,._,,,,/ mnnn urlsland» komi: «Ieggur nkissjoður Is-
14. Farskolastyrkur................ 10,000 —
15. Styrkur til byggingar barnaskólahúsa ,........ 28.000 — ,-„.». ,• , » « . , .
i* it ¦- - íi -. ,.nn 10. Við 7. gr. I stað orðsins: «lands-
16. Umsjon fræðslumala.............. 3,400 — .,,. , . „..,„.
,_,.,, ,„ . . , __„ sjoði» komi »nkissjoði».
17. Kensla heyrnar- og malleysingja.......... 1.500 — ' , ,,., - s ,,. „
.„.._.... , „„„ 11- Við 8. gr. A eftir orðunum:
18. Lýðskólinn.......,......... 1,000 - , . . , _..._._____
.„,,,„ t .„ , , ,. , , ._ ,, „nn <<seu sameiginleg eða eigi« bætist við
19. Landsbókasafnið og landsskjalasafnið........ 11,300 - *
„„...., - _„„ »samkvæmt 3. gr.«
20. rornmenjar og forngnpasafn........... 2,680 — .„,,.,„ .,, •_
J 5 - ' ' 12. Við 9. gr. Aftan við greinina
21. Bændaskólarnir a Holum og Hvanneyn....... 74,600 — , ,. , ... . , ...... , . .
__,„„,„ ' '___ bætist: «Alt samkvæmt tillogu þeirn
22. Búnaðarfélagið................ 6,000 - , , . _ . " '
., ,' „ sem fram er komin, eða, ef tillogur eru
23. Skogrækt................. 6,000 — . , . , , . , „.
„. ... .... . „„„ framkomnar fra þingum beggja nkj-
24. Verzlunarskólinn............... 4,000 - _, , \* , . '
______________"_______ anna, þa samkvæmt þeim sem lengra fer».
Alls 435,136 kr. Aths.
Hér er eigi með talinn neinn kostnaður til vegagjörða né til nýrra talsíma- Breytingartillögur þessar fara, eins og
lagninga, af því sá kostnaður er lægri í frumv. heldur en í núgildandi fjárlögum. rnenn hljóta að sj'á, í þa att að skyra
Oegn þessari miklu hækkun á ýmsum óhjákvæmilegum gjöldum á næsta °g breyta oss í hag þeim ákvæðum í
fjárhagstímabili kemur að vísu nokkur áætluð tekjuhækkun, þótt tekjurnar séu á- sambandslagafrumvarpinu, sem hinum
ætlaðar svo varlega, að t. d. aðflutningsgjaldið er í fjárlagafrumv. sett um 156 nýJa stjórnarflokki hefir þótt orka tví-
þúsund kr. lægraá fjárhagstímabilinu, heldur en búast mætti við eftir meðaltali mœlis. Mætti því ætla að ýmsir hinna
þriggja síðast undanfarinna ára. En þrátt fyrir tekjuhækkun þá, sem áætluð er í óháðari þingmanna í þeim flokki hefðu
fjárlagafrumv., og þótt slept hafi verið að taka til greina allmikið af tillögum látið sér þær nægja, en svo hefir ekki
vegaverkfræðingsins og landsímastjórans um nýjar vegagjörðir og talsímalagning- reynst. enda munu þeir nú allir vera
ar, og aðrar fjárbeiðslur takmarkaðar að mun, þá nemur hinn áætlaði tekjuhalli orðnir rígbundnir við breytingartillögur
í fjárlagafrv. samt um 348 þús kr., og auk þess er í fjáraukalögum fyrir 1908 meiri hluta nefndarinnar.
og 1909 farið fram á aukafjárveitingar, er nema alt að því 134 þús. kr. Reykjavík 28. apríl kl. 7 e. h.
Pegar til þess ketnur að athuga, á hvern hátt eigi að fá, án lántöku, fé það Sambandsmdlið er til annarar um-
sem þannig vantar, virðist auðsætt, að til þess er ekki nema ein leið, en það er ræðu í neðri deild í dag. — Af ræðu
bráðabirgðaaukning á aðflutningsgjaldi. Aðflutningsgjaldið er enn, þrátt fyrir toll- hins nýja ráðherra mátti skilja, að fyrir-
lögin frá 1907, tiltölulega lágt í samanburði við það, sem tíðkast í ýmsum öðr- ætjan mejri hlutans væri að samþykkja
um löndum á sömu vörutegundum, og þó að aðflutningsgjald hafi aukist svo frumv. með þeim breytingum, sem meiri-
á þeim fáu árum, sem liðin eru af öldinni, að það er varkár áætlun að telja hlutinn vill hafa fram og afgreiða það
það nú 644 þús. kr. hærra á fjárhagstímabili, heldur en það var áætlað í fjár- sem jög frá þinginu. f-etta þykir samt
lögunum fyrir 1900 og 1901, þá má þó fullyrða, að sú hækkun hafi eigi verið fremur ósennilegt, þar sem telja má
almenningi tilfinnanleg, þannig að menn af þeirri ástœðu hafi fundið til þyngri yjgf aQ staðfesting fáist ekki en þá
gjaldabyrðar til landssjóðs, heldur en síðustu árin fyrir aldamótin. hlyti ráðherrann að falla.—
Jafnvel þótt tollurinn á kaffi og sykri sé eigi hár í samanburði við það Háskólamálið. Lög um það afgreidd
sem gjörist sumstaðar annarsstaðar,* og tekjuaukinn bæði fljóttekiun og viss með fr_j þinginu í dag.
því að hækka á þeim vörutegundum, þar sem hvers eins eyris hækkun á pund- „Thorefélags-tilboðið. N. d. feldi frv.
inu af hvoru um sig mundi gefa um 100 þús. kr. tekjuauka á fjárhagstímabilinu, með 12 atkv. gegn 11. Samþykti »rök-
þá er þó ekki farið fram á að hreyfa neitt við tollinum á þeim, heldur er lagt studda dagskrá», er Skúli Thoroddsen
til að hækka eingöngu á þeim tollskyldu vörum, sem enn síður geta talist til f|u^j j-fann hafði gefið út aukablað af
nauðsynja og mönnum því er enn þá meira í sjálfsvald sett, hvort þeir kaupa «Þjóðviljanum« daginn áður en málið
og nota eða ekki, sem sé allskonar áfengisdrykkjum og tóbaki, svo og súkkulaði, \.om fyrjr þingið og mælt kröftuglega
btjóstsykri og tegrasi. ámóti þeirrj vitleysu.
• ÍNoregi ertollurinn í ár (1908) af kaffibaunum óbrendum lægst 30 aurar Aðflutningsbann. Útlit fyrir, að lög
hæst 50 aurar á kílógram (2 pd.), af brendu kaffi og kaffibæti 50—75 aura á kg., af sykri um það nái samþykki þingsins, en mjög
30-40 aurar á kg. Af öllum teg. brennivíns er tollurinn 2 kr. 65 au. — 3 kr. 20 au. álít- h ,f f - ,; „r.nhafle~a frumv sölii-
er, án tillits til styrkleika, ef flutt er á ílátum undir 50 lítra,en2kr. 80 au - 3 kr. 20 au. ™^XX tra n,nu uppnatiega trumv., solu
tniðað við fullan sprittstv-kleika, ef flutt er á stærri ílátum. — Af neftdbaki er tollurinn heimild til 1915, bannaður aðflutningur
3 kr. 80 au. — 5 kr. á kg, en af reyktóbaki og munntóbaki 2 kr. 70 au. -'4. kr á kg. 101- ákvæðið um húsransókn sem fór
af vindlutn og vindlingum 6-8 kr. á kg. o. s. frv. Alls eru þar yfir 7oo töluliðir af toll- lyl~' aKvæo'- um nusransoKn, sem ror
skyldum varningi. Sé aðflutr.ingsgjaldið af þeim fáu vöruteg., sem tollskyldar eru hér á í bága við stjórnarskrána, eins og nýi
iandi, og hingað flytjast á einu fjárhagstímabili eftir síðustu ára reynslu, reiknað út eftir ,«. ,. ... . » , ,. b , f
hinum norsku reglutn (lágmarkinu), þá mundl það nema nálægt hálfri fjórðu milión á raonerrann IJ,ntl Pao IeIt DUrtu °- s- lrv-
fjárha-ffstíniabiliiiu, N<tfnd atiipuö af ráðherrH, setn effír
NR. 17
því sem í skipunarbréfinu stóð, átti að
ransaka hag Landsbankans, verðbréf,
seðlafúlgu, bæði nýrra seðla og gam-
alla, er eyðileggjast eiga, víxla, peninga-
forða og jafnvel bréfaskifti. Út af þessu
varð uppþot talsvert bæði utanlands og
innan, hætt við lánstraustsspjöllum og
fl. en í morgun skýrði ráðherra frá, að
meiningin með nefndarskipun þessari
væri aðeins sú, að »taka út« bankann
við síjórnarskiftin. Nefndin væri sett til
eftirlits og yfirskoðunar við það, af
hálfu stjórnarinnar, en hún væri alls
ekki sett til höfuðs bankanum eða »gamla
Tryggva.« Ráðgerð fyrirspurn í efri d.
Vegur ráðherra ekki talinn að hafa vax-
ið við þetta mál enn þá.
Qufuskipaferðum býðst «sam. gufu-
skipafélagið« til að halda uppi 1910 og
1911: 25 ferðir á ári, til strandferða
»Hólar» og «SkáIholt« og auk þess
þriðji strandferðabátur, er gangi fyrir
Suðurlandi. Hólar eiga ennfremur að
fara 4 ferðir á sumri hvoru kringum
land á 5 dögum hverja ferð og koma
aðeins við í kaupstöðunum. »Botnia»
komi í stað »Lauru», hún hefirkælirúm;
á að fara 2 ferðir norður fyrir land
hvert ár.
Tillag áskilið 60,000 kr. á ári.
Sennilegt. að þingið gangi að þess-
um tilboðum.
Pingtiminn lengdur til 8. maí.
Tekjuhallinn á fjárlögunum líklega nær
300,000 kr. F"au eru til einnar um-
ræðu í n. d. Eiga þá eftir að ganga í
gegnum eina umræðu í efri deild og
sameinað þing.
Viðskiftaerindrekar. Á aukafjárlög-
um eru veittar 10,000 kr. til að launa
viðskiftaerindsrekum fyrir ísland erlend-
is. Á fjárlögunum verður að líkindum
veitt til þessa kr. 12,000 hvort árið.
Ráðherrann hafði sagt, að skeð gæti, að
einn erindreki yrði skipaður í sumar,
og hefir fjárveiting þessi því verið sett
á aukafjárlög.
Útlendar fréttir.
Símfrétt frá Reykjavík.
28. apríl kl. 8.1/. e. m
Ungtyrkir hafa sigrað, tekið
Konstantinópel, og sett soldán
af; mikið mannfall,
Síðustu vikurnar hafa verið allmiklar
óeirðir á Tyrklandi og andróður gegn
Ungtyrkjum, leikur sá orðrómur á, að
soldán hafi róið þar undir.
Skeyti þetta ber það með sér, að
endalokin hafi orðið þau, að komið
hefir til vopnaviðskifta, og hafa Ung-
tyrkir borið hærri hlut; verður ftóð-
legt að heyra Ijósari fregnir af þessum
atburðum.
Urslit
, Balkanskagaþrætunnar.
Öll stórveldin nema Rússland höfðu
einróma lagt það til, að Serbía skyldi
friðmælast við Austurríki og hætta víg-
búnaði. Serbar sáu sér því ekki annað
fært en að hlýta ráðum þeirra.
Úrslitinurðu þvíþau, að 31. marzafhenti
sendiherra Serba í Vínarborg utanríkis-
ráðherra Austurríkismanna Aehrenthal,
stjórnarskeyti það, er krafist hafði verið.
Efni skeytisins erþetta:
Til þess að eyða öllum misskilningi
hefir sendiherra Serba verið boðið að
gefa utanríkisráðafieyti Austurríkismann a
þessar upplýsingar: Serbí" viðurkennir,
að með innlimun Bosníu hafi eigi ver-
ið brotinn réttur á sér, og að hún í
samræmi við þetta muni hlýta þeim
ályktunum, sem stórveldin gjöra með
hlið-fðn af 25.grein B-rlínarsáttrrfáíans.