Norðri - 10.06.1909, Blaðsíða 1

IV. 23.
1909,

Til minnis.
Bæjarfógetaskrifstofan opinkl. 10—2, 4—7
Bæjarsjóður, Lækjargötu 2, mánud. mið-
vikud. og laugardaga kl. 4. 7
Kitsímastöðin virka daga 8 f. h. til 9 e. h.
helga daga 8—11 og 4—6
Bókasafnið, þriðjud.. fimtud. og laugard.
5—8. Sunnudögum 10—11 og 4—8.
l’ósthúsið 9—2 og 4—7.
IJtbú Islandsbanka 11--2
Utbú Landsbankans 11—12
Stúkan Akureyri fundard.þirðjud.kv. kl. 8.
Brynja miðvikudagskvöld kl. 8.
Isafold Fjallkonan sunnudagskv. kl. 4.
Trúföst mánudagskv. kl. 8.
„Ævintýri“
Einars Hjörleifssonar.
Laugardaginn 17. apríl þ. á flytur
»ísafold« í 22. tbl. grein eftir Einar
Hjörleifsson með fyrirsögninni: »Nýr
ráðgjafa«.
Grein þessa er full þörf að athuga
betur en gert hefir verið að þessu, því
þótt nafn höf. sé svo langt sem auðið
er, frá því að geta gefið henni það
gildi, sem greinin sjálf gefur sér ekki,
þá liggja til þess aðrar ástæður, að við
henni verður ekki þagað, og verður
vikið að því í enda þessa máls, þó leitt
sé að þurfa þess.
Höf. byrjar mál sitt á því, að mörg-
um muni þykja það líkjast ævintýri, að
Björn Jónsson sí orðinn ráðgjafi, og
minnist síðan á ýmsar breytingar til
góðs, er hann telur nú orðnar, á því
hvernig Danir líti á mál vor, hjá því
sem áður var. En höf tekur það ekki
fram, að Björn Jónsson á engan þátt í
þeim. Heimastjórnarflokkurinn barðist
fyrir innlendri stjórn. og fékk hana, og
með henni þingræði — gegn eindreg-
inni mótspyrnu Bjarnar Jónssonar og
kumpána hans, þangað til þeir gátu ekki
annað enn látið undan. En Hannesi
Hafstein er það að þakka, að breyting
fékst á undirskrift skipunarbréfs ráðherr-
ans. — Raunar segir höf. ekki bein-
línis, að þetta sé verk Bjarnar, en setur
það það svo kænlega í samband við
»ævintýrið«, að menn mega skilja hvað
við er átt.
Pá fer Einar út í samanburð á nýja
ráðgjafanum og hinum fyrri landshöfð-
ingjum, þar á meðal Hannesi Hafstein,
og þýðir raunar ekki að fara mörgum
orðum um það mat, en gaman er að
benda mönnum á ummæli höf. um H.
H. nú, til samanburðar við það, er áð-
ur var, þegar Hannes var mest níddur
og rægður í «Norður!andi“ og .»ísa-
fold.«
Að þessu búnu byrjar höf. lýsingu
á Birni Jónssyni, sem blaðamanni, hug-
sjónamanni og nýbreytingafrömuði. —
Aftur stingur hér kynlega í stúf, þvf
höf. minnist nálega ekkertá stjórnmála-
feril Bjarnar.
Skal nú vikið nokkrum orðum að
þessu.
Höf. segir Björn Jónsson vera hinn
mesti hugsjónamann, og sé hann æfin-
lega albúinn þess, að taka að sér sókn
og vörn hverrar hugsjónar, sem vera
vm.
Akureyri, Fimtudaginn 10. júní.
Eg man nú raunar ekki eftir neinum
sérstökum hugsjónum, sem Björn Jóns-
son hefir barizt fyrir, og enn síður
þeim, er hann hafi leitt til sigurs; en
það man eg vel, að 'hann hefir stund-
um barizt fyrir sérstökum málum, en
fá þeirra eða etigi leitt til sigurs, enda
oft barizt móti og með sama málinu
sama ár:ð, eða á næstu misserum. Næg-
ir til þess að nefna ritsímamálið. sern
«ísafold« barðist fyrir árin 1897 — 1904
en móti 1905. Höf nefnir bindindismál-
ið. — F*að er satt, að »ísafold» hefir
ávalt verið hlynt bindindi í orði, en
á borði hefir Björn Jónsson ekki ver-
ið meiri bindindishetja en svo, að hann
hefir gert það, sem allir vita, að láta blað
sitt «ísafold» ávalt flytja mjög mikið af
vínauglýsingum — auðvitað fyrir pen-
inga. — Er það að berjast einlæg-
lega fyrir bindindishugsjóninni, að vinna
það til fjár, að stuðla að útbreiðslu
áfengis? Heyrir slíkt athæfi undir kctrl-
menskuna, sannleiksástina, einurðina
eða drengskapinn, Einar Hjörleifsson?
hvað af þessum fjórum dygðum, eða
þá þær allar? Nei, Einar, en þér ætt-
uð að biygðast yðar fyrir alþjóð lands-
ins, að dirfast þess, að ausa slíku í
augu henni, en gráta ættuð þér af blygð-
un frammi fyrir herra yðar og velgerða-
tnanni fyrir það, að stuðla til þess,
að hreyft sé við þessari ýldukös á
haugi hans.
Hitt er nieinlaust óvitahjal. þótt höf.
telji B. J. vera að leiða bindindismálið
til sigurs á fyrsta þinginu (o: með að-
flutningsbanninu). Pví miður eru líkindi
til þess, að aðfiutningsbannið verði bind-
indismálinu hinn mesti ósigur og tjón,
er fram líða stundir, en vel má fyrirgefa
Einari Hjörleifssyni, að hann skilur það
ekki, að bindindi og aðflutningsbann
koma hvort öðru ekkert við. Vitrari
mönnum enhonum og Birni ráðgjafa hef-
ir orðið hált á þeirri skilningsgrein.
Öldungis er það ósatt, að bindind-
ismálið hefir verið smánað og fyrirlit-
ið af öllum þorra landsmanna, þegar
Björn Jónsson tók það að sér, (d: þeg-
ar Goodtemlarareglan myndaðist,) en
nú liggur við, að margir hafi fengið
ýmigust á svo góðu máli fyrir æsingu
og ofsa Bjarnar Jónssonar, og annara
höfuðpaura í liði templara. Annars
barðist Björn Jónsson á móti aðflutn-
ingsbanninu fram að árinu 1905, eða
lengur, og sannast þar það, sem eg
sagði áður, um baráttu Bjarnar á víxl
með og móti sömu málum.
Annað áhugamál Bjarnar og póli-
tískt framtíðarmál, telur Einar jafnréttis-
mál kvenna og karla. Telur hann Björn
gamla hafa hið mesta traust á kven-
þjóðinni og trú á efling hreinleiks, sam-
vizkusemi og ástar á hugsjónum í stjórn-
málum, ef konur komi til sögunnar.
Má vel vera, að Einar flytji þetta rétt
eftir ráðgjafa, en annars minnist eg einsk-
is slíks áður eftir "Birni, í ræðu eða riti.
En um trú hatis á siðferðislegum hreiti-
leik» kvenþjóðarinnar, veit eg eigi ann-
an vott, en grein eftir Guðmund á Sandi,
sem ísafold» flutti án fyrlrvara vorið
1907, og naftik'tmn er orðlh, Annars
þykir mér tortryggilegt, ef það er satt,
sem Eiitar segir um þetta, að ráðherra
skyldi ekki reyna að fá konum jafnrétti
nú á þinginu, og tæplega trúi eg því,
að honum sé slíkt áhugamál, ef hann
skyldi enn engu hreyfa um það á þing-
inu 1911, ef guð lofar honum að lifa.
Rað sem höf. segir um samhug ráð-
gjafa með æskulýð landsins og traust
á honum, er svo fáránlegur og stað-
laus þvættingur, að ekki er hægt að
eyða orðum að.
Höf. fer að síðustu mörgum fögr-
um orðum um hugsjónir og stefnur
Bjarnar í sjálfstæðismálinú, en því máli
hefði höf. alls ekki átt að hreifa, því
ekki hefir nokkur n»aður á íslandi sýnt
hugsjónum sínum — ef nokkrar hefðu
verið — aðra eins fyrirlitning, eins og
Björn í því máli. Hann byrjaði sem
eldheitur sjálfstæðismaður. undir hand-
leiðslu okkar bezta manns (Jóns Sig-
urðssonar), heldur áfram um hríð und-
ir handleiðslu annars ágætis manns(Ben.
Sveinsonar snýst), svo öndverður gegn
honum, og eftir það er framkoma hans
í þessu máli sífeldur krabbagangur og
einlægir krákustigir, ofan í hið auðvirði-
legasta forað, sem sjálfstæðismál vort
hefir komist í (1907 - 1901) og yrði
of langt að rekja þetta mál til allra
róta.
Fyrir'því er ærið að vonurn, þótt
allir góðir menn líti nú með áhyggju
og döprum augum á sjálfstæðismál ís-
lendinga í höndum þessa manns, því
þó hann hafi nú að undanförnu ekki
sparað stór orð gagnvart Dönum, þá
má þó sannarlega búast við af honum
nýjum krabbagangi og nýju undanhaldi,
og styðst þ »tta f sambandi við fyrri fram-
komu hans, fyliilega við ummæli hans
við Dani í hinni fyrstu för hans, hvað
sem «rógberi» íslands segir um það.
F*að væri fróðlegt að skrifa hlut-
drægnislaust æfisögu Bjarnar, sem stjórn-
málamanns og blaðamanns, Hún myndi
átakanlega sanna það, sem hér er sagtað
ofan umhans afskifti af sjálfstæðismáli okkar
íslendinga og ennfremur 'það, að hér
hefir ekkert »ævintýri» gerzt um karl-
mensku, sannleiksást, einurð eða dreng-
skap, heldur þvert á móti. — Hún
mundi sýna hörmulegt skipbrot efni-
legs og áhugamikils unglings, er virt-
ist hafa nægar gáfur af guði þegið, og
veittist í æsku það sérstaka happ, að
eignast handleiðslu hinna beztu manna,
til þess að þroska þær þjóð sinni til
gagns og sér til sóma. — Mig skortir
því miður tíma og annað, til þess að
vinna þetta verk, en vera má, að eg
bendi seinna á nokkur atriði úr lífi
Bjarnar, sérstaklega þau, er snerta sann-
leiksást hans og drenglyndi, sem
blaðamanns og stjórnmálamanns.
Eitt segir höf. öldungis satt um
Björn Jónsson, nefnilega það, sem hann
segir frá nýbreytingagirni hans, eða ný-
ungagirni lians; en höf. gleymir að geta
þess, að fyrir hana og og hamslausa trú-
girni, sem henni fylgir, hefir Björn Jóns-
son oftar en nokkur annar íslendingur
hlaupið á hundavaði, og sjálfsagt oft
gert það í Fljó'lfæði, er hann hefír sár-
V inum og vandamönnum
tilkynnist hér með, að jarð-
arför míns elskaða eigin-
manns,
Sigurgeirs Bjarnasonar,
fer fram að heimili mínu
næstkomandi laugardag, 12.
þ. m. kl. 1 e. m.
Lögmannshlíð 8. júní 1909.
Sofía, Magnúsdóttir
iðrast eftir, þótt þrjóska hans og þver-
lyndi hafi ávalt bannað honum að snúa
aftur af hundavaðinu. Af þessum sök-
um hefir hann einnig leiðst til þess að
styðja annan eins hégóma og andatrúin
er (þ. e, gamla draugatrúin í nýrri mynd)
og látið óhlutvanda trúða hafa sig að
féþúfu fyrir þær sakir.
Eg geri þetta mál ekki lengra að
sinni, því það er leiðinlegt verk að
svara annari eins ritsmíð og öðrum
eins höfundi, og Éinari Hjörleifssyni.
En ástæður þær, er eg gat um, í upp-
hafi máls míns, fyrir því, að grein Ein-
ars yrði að svara, eru þær: að það er
hörmulegt tákn tímanna, og sorglegur
vottur um hégómaskap, hræsnisanda og
þrællund þjóðarinnar, ef við því yrði
þagað, að æðsti maður landsins skuli
láta blað, sem hann sjálfurá, flytja
jafn ógeðslegt smjaður og skjall um
sjálfan sig eins og grein þessi er, og
þola undir greininni nafn manns, sem
allir vita, að mörg ár hefir verið brauð-
bítur og náðarþurfi ráðgjafans, og svo
háður honum, að allir vita, að maður-
inn getur bókstaflega ekki skrifað eða
gert neitt annað en það, sem ráðherrann
vill vera láta.
Rað sem Éinar Hjörleifsson gerir
og dirfist, undrast enginn. En eitt er
enn, sem menn undrast: það, að Björn
Jónsson skyldi nokkurntíma taka þann
mann í þjónustu sína, sem var ritstjóri
blaðs, er stofnað var í þeim tilgangi, að
reyna «að gera landauðn á íslandi»,
samkvæmt eigin orðum «ísafoldar» um
«Lögberg,« þegar það var stofnað, og
svo það, að þennan mann skuli nú al-
þingi íslendinga bera á örmum sér.
Vill ekki þjóðin setja sinn arm
undir drenginn? þá væri eitt enn til að
undrast.
FRUMVARPSFJANDl.
Skógræktarstjóri Koefod-Hansen
dvelur hér í bænum nú um tíma.
Vér viljum benda almenningi á fyrir
lestur hans um skógrækt, sem auglýst-
ur er á öðrum stað hér í blaðinu.
Verður fyrirlesturinn vafalaust fróðlegur,
og ættu sem flestir að sækja hann.
Heimspekingsprófi
hafa nýlokið við Hafnarháskóla stúdendarnir
Ásmundur Guðinundsson,JakobJóhaiinesson
og Skúli S. Thoroddsen og hlntu allir ágæt-
selnkunn,