Norðri - 19.08.1909, Side 1

Ritstjóri Björn Líndal Brekkugata 19,
Akureyri, Fimtudaginn 19. ágúst.
1909.
IV. 33.
Til minnis.
Bæjarfógetaskrifstofan opin kl. 10—2, 4—7
Bæjarsjóður, Lækjargötu 2, mánud. mið-
vikud, og laugardaga kl. 4. 7
Ritsímastöðin virka daga 8 f. h. til 9 e. h.
helga daga 8—11 og 4—6
Rókasafnið, þriðjud.. fimtud. og laugard.
5—8. Sunnudögum 10—11 og 4—8.
l’ósthúsið hvern virkan dag 9—2og4—7.
helgid. 10—11 f. h.
Utbú Islandsbanka 11 —2
Utbú Landsbankans 11 —12
Stúkan Akureyri fundard.þriðjud.kv. kl. 8.
Brynja miðvikudagskvöld kl. 8.
Isafold Fjallkonan sunnudagskv. kl. 4.
Trúföst mánudagskv. kl. 8.
NORÐRI
er eitt hið hreinskilnasta blað
landsins, segir hispurslaust skoð-
un sína, hvort sem vinir eða ó-
vinir eiga í hlut, og færir rök
fyrir henni. — Eindregið minni-
hlutablað. — Ef þér hafið eigi
keypt blaðið hingað til, þá fáið
nokkur tölublöð af því Iánuð,
lesið þau með gaumgæfni og
hugsið yður vel um, hvort blað-
ið sé ekki þess vert að kaupa
það. Arg. kostar 3 kr.. Nýir
kaupendur, sem borga næsta
árg. fyrirfram, fá í kaupbæti það
sem út verður kotnið af skáld-
sögunni »Jakob«, eftir norska
skáldið Alex. Kjelland, eina af
hans beztu sögum. Einnig fá
nýir kaupendur ókeypis það sem
út kemur af þessum árg. eftir að
pöntun þeirra er komin ritstjór-
anum í hendur.
Nýtt ráðaneyti
f Danmörku.
Mogens Friis lánaðist ekki að
mynda nýtt ráðaneyti, og fól
þá konungur Holstein-Ledreborg
greifa að gjöra það.
Ráðaneytið er þannig skipað:
Holstein-Ledreborg, forsætisráð-
herra.
J. C. Christensen, hermálaráðh.
Neergaard, fjármálaráðherra.
Thomas Larsen, samgöngumála-
ráðherra.
Svend Högsbro.
Enevold Sörensen.
Anders Nielsen.
Þrír hinir síðast töldu sitja
kyrrir í embættum.
Pessir fóru frá:
Jensen-Sönderup og Bruun.
(Símfrétt.)
„Bjarmi“.
Fyrst í mogun varð eg svo frægur
að sjá bjarma þessa »Bjarma.« Eg fór
f gegtium 1. árgang hans á 2 — 3 kl.t.;
og þótt eg þykist fiestum fljótari að
lesa blöð, get eg þess nærri, að vinir
»Bjarma» þykist vissir um, að margt
gullkorniii hafi mér undan skotist. Má
það og vel vera. En miklu betra er
blaðið og ritstjórn þess en eg hugði,
meðan eg þekti það ekki. Lað er al-
veg ofsalaust blað og ólíkt að hógværð
flestum öðrum blöðum, sem þjóð vor
les nú á dögum. Og ekki ásaka eg
það — út af fyrir sig — þótt Bjarmi
fylgi eindregið hinni lögfestu fornu rétt-
trúan. Að slík stefna sé varin og það
harðfengilega hjá oss sem öðrum þjóð-
um, er meir en eðlilegt, úr því helm-
ingur kristinna sálna — ef ekki fleiri —
þekkja ekki, trúa ekki, né dirfast að
trúa öðrum kenningum. Og blaðið fylg-
ir stefnu sinni bæði lipurt og látlaust,
enda flytur ófáar góðar og sannkristi-
legar greinir, svo og dágóðar æfisögur
og kveðlinga (einkum 2 — 3 eftir þá B.
J. ritstjórann, skáldið sra. Jón Þorvalds-
son og Jón Bergmann). Frá mínu sjón-
armiði er megin galli^slíkra blaða sá, að
þau stefna fremur aftur á bak en áfram,
eru að verja það, sem miklu síður svar-
ar aðalkröfum núlifandi manna en rétt-
trúunarmenn ætla; og það annað, að
þeir eru sí og æ að rengja og rang-
færa flestallar ritningarskýringar, rök-
laust og án verulegrar þekkingar —jafn-
vel þær skoðanir, sem nálega allir há-
skólat og helztu guðfræðingar, sem nú
lifa, hafa fyrir löngu dæmt til dauða,
og þó venjulega ekki fyr en ransókn-
irnar hafa sýnt og sannað, eins og 2 X 2 eru
—4, hvaðanþær eða þær skoðanir eru
runnar. T. d. má nefna hinar elztu sagnir
og siði hinna gömlu Flebrea, djöflatrúna
á dögum Jesú, útskúfunina, meyjarfæð-
ingutia og m. fl. Nú má hins vegar
eigi neita, að ógn og skelfing hinnar
fornu Persatrúar, sem komst svo snemma
inn í trú fornkirkjunnar, hefir um allar
umliðnar aldir notað fórnir og friðþæg-
ingar sem mótvægi þeirra ógna, er skoð-
aðar út af fyrir sig virðast vera hið
hreinasta guðlast — eins og margir
guðsmenn hafa játað. Hver sú trúar-
bragðaskýring, sem reynir að greiða
með guðlegum röksemdum þann voða-
lega tvískinning (dúalismus), húnvinnur
kristindóminum meiri sigur og sóma,
en öll rétttrúunarblöð veraldarinnar
megna að afkasta. Ert þótt kynslóðirnar
eigi enn langt í land, unz þær komast
undan fargi 2000 ára aga og ógna, má
óhætt fullyrða, að mikill meiri hluti
hinna mentaðri manna er rétttrúuninni
meira eða minna fráhverfur orðinn —
og næst aldrei aftur,
Að vísu er von, að menn og söfn-
uðir, sem alist hafa upp við alt annað,
stundum við hið helgasta og hjartfólgn-
asta, sem sungið hefur verið af guð-
ræknum feðrum og mæðrum við vöggur
liðinna tíða og þeirra sjálfra —að vísu
er það von, að þeim verði að blöskra,
þegar þeim alt í einu er kent það ný-
mæli, að biflían («guðsorð») sé orðin
til alveg eins og aðrar bækur, eða að
engin sála fæðist framar sem barn djöf-
ulsins, fyrir þá röksemd, að að sú per-
sóna sé ekki til, heldur hitt, að í hvert
sinn sem maður sé í heiminn borinn,
fæðist ofurlítill guðssonur, alveg eins og
Jesús hafi komið í heiminn, þótt hann
sé »frumburður margra bræðra,« og
»ímynd Alföðursins veru!« Pví hvorki
neita þessu hinir fremstu kennimenn
«Nýju guðfræðinnar« né Unítarastefn-
unnar í heild sinni, enda þótt hvorug
kunni fullkomin að vera. Mótsetning-
in er orðin mikil, svo mikil, að hver
kristinn maður, sem ekki er því meiri
dáleiddur má til að skilja, að sættir eru
óhugsandi. En hver stefnan á að vík-
ja ? þú, Bjarmi minn, verður að víkja!
En þ ó sé þér leyft að fylgja með hóg-
værð hinni eldri stefnu, því á henni
hefir þó guðs kristni lengst lifað, og
á hún erindi til margra ágætra manna,
karla og kvenna. Umburðarlyndið er
annað, eða fyrsta, orðtak vorra tíma;
hitt orðtakið er: svikalaus efiirspurn
sannleíkans!
Og nú eitt orð að skilnaði: Hefjið
upp augu, þér hugdeigu verðir hinna
fornu Síons múra; varpið af herðum
trúaróttans oki! Aldrei hefur glaðasólskin
guðsríkis nálægðar skinið bjartara, aldrei
guðs opinberun boðið dýrðlegra útsýni
yfir veröldina, heldur en einmitt nú!
Seg mér, kæri »Bjarmi«: ætti víðsýn-
ið í vísindum, víðsýnið í öllum hlutum
að vaxa —nemaí trúarefnum? Á þröng-
sýnið í þeim efnum að vara eða jafn-
vel vaxa? —
Eg held svo, að eg verði að endingu
að blessa yfir þig, Bjarmi minn, og oss
alla, með einni af mínum gömlu stökum:
Áfram með sólu og hönd seljum
hönd,
hált er á örlaga svelli;
leysum í guðsnafni bönd eftir bönd,
bíðum ei dáðlausrar elli.
Hræðumst ei gröfina, hetjunnar önd
heldur velli!
Math. fochumsson.
Úr kunningjabréfi
frá Þingeyingi.
(Niðurlag.)
Svipað kemur f Ijós hjá mörgum
kjósandanum út um land. Menn sem
ekki geta gert einfaldasta vinnusamning
svo gildur sé og formiegur, eða sett
saman landamerkaskrá svo nokkuð vit
sé í eða trygging, og enn síður komið
sér saman við nábúa um skynsamleg
landamerki, þar sem vafi er á, þessir
menn halda langar hrókaræður fyrir al-
menningi um ríkjasambönd, fella dóma
um "diplomatisk* vandamál þjóða á
milli. Að þessum mönnum dáist nú al-
menningur mest, og gefur þeim atkvæði
sín til alþingis. Pessar eru aðaleinkunn-
ir flokks þess, sem nú ræður lögum og
lofum í landinu, og þér finst sjálfsagt
áð fylla. Og hinn pólitíski árangur
svarar alveg þar til. Ráðherra sá, sem
þessir eiginlegleikar þjóðarinnar hafa
lyft upp í valdasessinn, er lifandi tákn
og ímynd þeirra; hann er einskonar
extrakt af atgerfi fjöldans og því rétt
valið tákn hans útávið gagnvart umheim-
num, eins og auðvitað hlaut að verða,
þegar »fjöldinn» tók til sinna ráða. og
ruddi öllu úr vegi sínum. Og hvernig
er þessi ráðherra? Hverjir eru hans
verðleikar ? Hann hefur um mörg ár
barið þjóðardrambs-bumbuna hér heima,
kitlað allan þann þröngsýnis og skiln-
ingsleysis gorgeir sem til er í landinu,
með ægilegustu stóryrðum, og lítilsvirð-
ing alls virkileika. Hann hefir blásið að
blindru hatri til þeirrar þjóðar, sem oss
reið mest á að geta komið oss saman
við, en tignað aðrar jafnt skilningslaust.
Petta hefir átt við «fjöldann« því þetta
er hans eðli og aðal. «Heima er han-
inn frakkastur« — En þegar svo ráð-
herrann á að standa við stóru orðin
frammi fyrir þeirri þjóð sem hann hef-
ur svívirt og smánað og æst hatrið og
heimskuna á móti, þá afneitar hann ekki
heldur eðli umbjóðenda sinna, því þá
skríður hann flatur á maganum og kunn-
gerir öllum heimi, hve ríkt þrælseðlið
og hundseðlið enn er í íslendingum þrátt
fyrir allan vindbelginginn. Pá dugar
ekki gullaldar-kálfskinns klæðnaðurinn til
þess, að hylja blygðan þjóðarinnar. —
Og í fjármálum þjóðarinnar, og prakt-
iskum innanlands stjórnarathöfnum, mun
þessi ráðherra ekki heldur afneita eðli
umbjóðenda sinna, enda mun hann ekki
f þeim efnum skorta stuðning og leið-
beiningar frá alkunnum mönnum í þing-
flokki hans, sem þegar eru frægir orðn-
ir fyrir fjármálastörf, stjórnvizku, rit-
stjórnarvizku, listamannavizku og alls-
konar vizkuog þjóðlega «mikilmensku».
Eg veit að þú kallar þetta illkvitni
og álygar á flokk ykkar, og segir —þeg-
ar vesalmenska og flónska Björns er
ber orðin — að hann sé ekki fulltrúi
ykkar flokks, að hann sé ekki að ykk-
ar vilja ráðherra. Petta segja nú margir
flokksbræður þínir, og halda, að þeir
geti með því bjargað sér út úr skömm-
inni; velt af sér ábyrgðinni. En einmitt
það er nýr vottur um skilningsskortinn
á hlutarins eðli; átakanlegur vottur þess,
að flokkurinn hvorki vill né getur bor-
ið ábyrgð verka sinna, vottur um stráks-
eða þrælseðlið, sem hleypur í felur eft-
ir strákapörin. Pví hver getur borið
ábirgð á Birni annar en flokkur sá, sem
lyfti honum í ráðherrastólinn, og þeir
allir, sem þann flokk hafa stutt? Eða
trúir þú á tilviljun og hendingu, er
engin »lógísk« rök séu til? Pað er nú
sama kraftaverk (Mirakel). Já, má
ske það sé nú »mirakel* d: tákn af
himni, að Björn er orðinn ráðherra!!!
Pað er alveg eftir annari röksemdafærslu
flokksins, og á mjög vel við frá hálfu
öndunga og templara, sem flestir fylla
ykkar flokk, eins og eðlilegt er, og vel
á við. —
Pú segir, meðal annars: «Eg álasa
ekki nefndinni, þótt hún samþykti þetta
frumvarp. Hún hefir ekki komist að
betri samningum» o. s. fr.v........En