Norðri - 16.09.1909, Blaðsíða 2

146
NORÐRI.
NR. 37
Herra ritstjóri!
Samkvæmt ósk yðar, læt eg yður í
té eftirfarandi upplýsingar um leitirnar að
líki Ingimars sál. Sigurðssonar, bróður
iníns.
Sem kunnugt er, voru síðastliðinn
vetur gjörðar nokkrar árangurslausar til-
raunir til að finna lík í. S. í sumar var
enn leitað á fjöllunum í byrjun júlímán-
aðar. Um miðjan ágúst voru jökul-
sprungufnar kannaðar og 11. sept. s. I.
var enn leitað á fjöllunum, og jökul-
sprungurnar kannaðar. í þeirri för fanst
lík I. S. Skal skýrt frá leit þeirri nokk-
uð nánar.
Fjalllendið á því svæði milli Skagafj.
og Eyjafjarðar sem hér er um að ræða,
er lítið kannað. Uppdráítur íslands erþar
mjög ónákvæmur og víða skakkur. Héð-
insskörð liggja á milli Barkárdals—-sem
gengur vestur úr Hörgárdal, og Héðins-
dals —sem liggur niður í Hjaltadal. Fjöll-
in eru hæst kringum Héðinsskarðið,
sem^ðeins myndar litla lægð í þau.
Ut frá Héðinsskörðum, eða dalabotn-
unum, sem liggja að þeim, liggja 9
daladrög, sem mynda afdali frá Hörg-
árdal, Hjaltadal, Kolbeinsdal og Skíða-
dal. Villist maður á Héðinsskörðum, eru
næsta líkir möguleikar til, að menn fari
í hvern dalinn, sem vera skal. Allir
liggja dalirnir til bygða, og er frá bæj-
um 5 — 8 klst. gangur í góðu færi upp
á Héðinsskörð.
Svæði það sem lík I. S. gat fundist
á er því afarstórt og vandleitað á því.
Landslagið er alstaðar mjög mishæðótt,
klettótt með jöklum og jökulurðurn.
Engin merki höfðu fundist til ferða
hans í vetur eftir að hann kom á þær
stöðvar, sem líkindi voru til að hann
hefði vilst á. Að visu þóttist eg f vet-
ur finna nokkur spor í fönn í Barkár-
dalsbotninum, áður en komið ermpp í
Héðinsskörð. Það var skamt fyrir neð-
an jökulsprungur, sem síðan huldust
með fönn, og er ennþá 5 — 10 faðma
þykt snjólag yfir þeim, sem fallið hefir
í vetur sem leið.
Retta var engin vissa, en hugboð mitt
var, að I. S. hefði aldrei yfir jökul-
sprungurnar komist.
Eftir leitina í sumar og könnun jök-
ulsprungnanna í ágúst var eg orðinn
vonlítill um nokkurn árangur af leit.
Nokkrir kunningjar og vinir I, S. höfðu
boðist til að gjöra tilraun til að leita,
og réði eg því af að þyggja boðið, og
var leitardagur ákveðinn 11. sept.
10. sept. mættust Þingeyingar og Ey-
firðingar á Akureyri. í förinni voru 10
Þingeyingar og 3 Eyfirðingar og í
Hörgárdal bættust 12 við, svo alls voru
í leitinni 25 manns.
Skagfirðingar ráðgerðu að koma að
vestan.
Leitarmönnum var skift í 3 flokka.
Einn flokkurinn fór að Flöguseli, fremsta
bæ í Hörgárdal, annar að Stóragerði
og Myrkárdal í Myrkárdal og þriðji að
Baugaseli í Barkárdal. Að kveldi þess
10. tóku leitarmenn sér gistingu á nefnd-
um bæjum. Kl. 4 f. h. þann 11. lögðu
leitarmenn af stað til þess að leita á
þessum þremur dölum. Auk þe:;s voru
5 menn sendir strax frá Baugaseli upp
að jökulsprungum, sem eru í sjálfu
Héðinsskarðinu og meðfram klettabelti
því, sem liggur beggja megin skarðs-
ins. Skyldu þeir kanna sprungurpar með-
an fjöllin væru gengin af hinum leitar-
mönnunum, og áttu svo aflir að mæt-
ast á Héðinsskörðum um hádegi.
Um miðjan morguninn var veður ó-
tryggilegt, nokkurt regn og þoka á fjöll-
um. Eg var með þeim, sem áttu að
kanna jökulsprungurnar. Vorum við
dtbúnir með knðla, járnkróka, stafi, Ijós-
færi og ömiur áhöld, sem til þess þarf
að komast niður í sprungurnar og eftir
þeim, þegar niður er komið.
Sprungurnar eru mismunandi djúp-
ar, 10 — 60 faðmar, víðast mjög ógreið-
ar yfirferðar, því í botninum er jaka-
hröngl nieð djúpum sprungum og hol-
um. Á nokkrum stöðum eru sprung-
urnar opnar, á öðrum stöðum huldar
með snjó. Er hægt að ganga þar
inn undir, en ljós þarf maður að hafa,
því dimt er þar niðri.
Við komum að sprungunni kl. 8^/2
og tókum strax til starfa að kanna hana.
Að 3 klst. liðniim höfðum við kannað
nokkurn hluta sprungu þeirrar, sem er
í Héðinsskörðum og fórum við þá upp
úr henni. Veður hafði breyzt til batn-
aðar, og var nú albjart á fjallatindum
og sólskin. Leitarmenn komu nú að úr
öllum áttum og eftir fjórðung stundar
voru allir félagar okkar komnir. Skag-
firðingum hafði þótt veður ctryggilegt
um morguninn og hættu því við för-
ina.
Að þessu höfðum við einskis orðið
vísari.
Menn settust þá niður á sprungubarm-
inum og borðuðu þar matarbita, sem
þeir höfðu borið með sér. Síðan var
mönnum skift niður á ný, og var ætl-
ast til að leitað yrði lengra norður,
vestur og austur á fjöllin. Eftir þriðj-
ung stundar voru allir komnir af stað,
því áríðandi var að nota hið góða veð-
ur, sem þá var, en sem er svo sjald-
gæft á þessum stöðvum.
Eg ásamt öðrum manni var látinn
síga niður í jökulsprunguna. Regar við
höfðttm litast þar um litla stund var
kallaðtil mín: «Komdu ttpp« og þegar
eg var dreginn Upp á sprungubarminn
var sagt: »Hann er fundinn.» Pétur Ein-
arssort frá Skógum og Helgi Steinberg
frá Hrafnagili höfðu fundið líkið norð-
an og vestan vert við Héðinsskörðin,
undir háu hamrabelti. Rað var hægt að
kalla í alla leitarmenn, og allir stefndu
nú þangað sem sagt var að líkið væri.
Pegar eg kom þangað voru flestir leit-
armenn komnir og stóðu þar þögulir
umhverfis. Líkið lá á grúfu á afarstór-
um steini, sem stóð eitthvað 3 fet upp
úr fönninni, Steinflöturinn, sem líkið
lá á hallaðist inn að brekkrinni, svo að
það hálfreis upp og höfuðið stefndi i
áttina niður eftir dalnum. Umhverfis
leil þannig út, að fyrir ofan mændu
háir klettar; fyrir neðan og umhverfis
stórar snjófannir, en þar fyrir neðan
blasti við Héðinsdalurinn með sínum
hrjóstugu jökulurðum.
Raðan sást einnig niður í Hjalta-
dal.
Skamt fyrir ofan líkið upp undir
klettunum var annað skíðið, hitt nokk-
uð neðar. Stafurinn lá rétt hjá líkinu,
annar vetlingurinn og skíðasnærið vaf-
ið utan um hann. Húfan hafði fallið af
og lá þar rétt hjá. Líkið var óskaddað
að ytra útliti, en líkskoðun hefir eigi en
farið fram.
Hvernig slysið hefir viljað til er eigi
unt að segja með vissu^ Upp á Héð-
insskörð er aðeins hægt að komast á
einum stað að austan. F*ar hlýtur því
íngimar að hafa verið á réttri leið. Yf-
ir skörðin er stutt, c. 100 —200 faðmar,
tekur þá við aflíðandi brekka niður í
Héðinsdal. Norðan til verður brekkan
fljótt brött og myndar þar hamrabelti.
Neðanundir þessu klettabelti er vana-
lega gengið. Af klettabeltinu liggur
mjór en sléttur hjalli að Héðinsskörð-
um. Eftir þessum hjalla hefir I. S. farið,
beygt til norðurs- nokkrum föðmum of
snemma og lení fram á klettana í dimm-
viðrinu. Að líkindum hefir hengja sprung-
Ið fram, bróðlr mirtn failið niður og
hulist svo miklum snjó, að hann hefir
eigi getað hreyft sig síðan.
Akureyri 15. sept. 1909.
S. Sigurðsson.
Viðskifti vor við Dani.
Um það mál ritar skáldið Andersen
Nexö, sá er í sumar ferðaðist á Suður-
landi, mjög huglátlega grein og vitur-
lega, í »Politiken» 5. f. m. Á einum
stað segir hann: »Danskurinn, sem stíg-
ur þar á land, býst við að mæta af-
undnum körlum, úrillum eftir sögulest-
urinn, og með illu geði til Dana — og
mætir því er hann minst af öllu átti von
á: bráðungri jijóð! Hér er engin sögu-
bók sjáanleg, sagan lifði tíu öldum á
undan, liggur nú á botni liðinna tíma.
Nú lifir og starfar nýr lýður, reyndar
tæpar 100 þús. að tölu en lifir, með
fullri ra-nu og fullum framfaravexti, hald-
andi í helgu minni tungu feðra sinna
og öll síti mikilmenni.
Síðastliðinn hundrað ára tíma héfir
þjóðin verið í kyrþey að undirbúa sig
á laun við veröldina, og er nú albúin
til að hlaupa tvíelleft aftur út í tímans
orrahríð, eftir þúsund ára hvíld. Fjöl-
mennir eru þeir ekki — ekki fleiri en
það, að vér getum í eitt skifti fyrir öll
leikið dálítið stórveldi. En æskan sigrar
heiminn með trú sinni en ekki tölu, og
má vera að þessir fáu eigi eftir að vinna
veröldina. Ressi dulardraumur fyrir
frægðarríkri framtíð, mætir þar hverjum
sem kemur. Og þetta er mikil nýung:
að koma til gistingar hjá gröf gamallar
sögu — og standa í þess stað við vöggu
nýrrar þjóðar.
Framtíð íslands liggur enn á bak við
sjóndeildarhringinn. Eins og öllum
æskumönrium er títt, er ráð hinna yngri
manna á reiki, að því er þeim ráðnu
og rosknu sýnist, og svo á það að vera:
Hinum nýju er ekki ætlandi að mæta
með fastskorðaðar fræðigreinir, heldur
með áræði ogeinurð.* — — »En hversu
sem fara kann, virðist svo sem meiri
spekt og stilling sé að færast yfir lýð-
inn, eins og hann finni þó með sjálf-
sér, að hvað stjórnmálin snertir, sé öllu
verulegu náð og vegurinn ruddur til
vaxtar innan frá. Fánamálið er ekki leng-
ur fremst á dagskrá, og líkur sjást til
hughvarfs í þá stefnu sem Hannes Haf-
stein fór, virðist sem alt bendi til, að
allur munur verði á framkomu hinnar
yngri kynslóðar og þeirtar er leiddi
málefni íslands til sigurs. Hinir yngri
eiga ekki skilyrði fyrir hinu forna bitur-
lyndi, heldur hugsa þeir miklu frent-
ur um það ástand sem er: að
ísland ræður eitt fjármálum sínum, skap-
ar sér sjálft lög og rétt, mentar sjálft
sína embættismenn og dæmir sínar sakir.
Af hatri hafa þeir ekkert að segja, og
til hinna mildu dönsku landshátta bera
þeir góðan hug, því að þar hitta þeir
það sem þeirra vantar, og minning vorra
eyja ög sunda skemtir mörgum þeirra
í skammdeginu. Hingað eru þeir líka tíð-
förulir. Danmörk er þeim næst allra
landa, því hér eru þeir kunnugastir,
og mun liggja nærri, að nokkrir þeirra
skoði hanasem hálfgildis^ fósturjörð, eða
góða fósturmóður. Nær hefir óviðkom-
andi land aldrei öðru landi komist. Eitt-
hvað líkt þessu er þeirri kynslóð varið
sem tekur á móti framtíðinni; það sem
gusta kyntti gegn Danmörku þaðan
úr þessu, verður eflaust ekki annað en
dálítil undiralda eftir gamalt óveður —
og hún mun hverfa.» —
«En nýtt kann upp að koma, enginn
veit hverja stefnu nývökuuð þjóð tekur.
Ætli hún verpi sér inn á sömu braut-
ina, sem tíln ttnga kytislóð í Danmörkti
stefnir? Eða hyggur hún að bezt sé að
hafa með sér hina sögulegu reynslu
sína og skoða framtíðina í lattdafræðis-
legu sjálfstæði?
Hvernig sem fer má danska stjórnin
ltvergi stemma stigu fyrir, það verður
hún að várast, fyrst og fremst vor vegna
og hinna yngri, sem bera eiga afleið-
ingarnar af því sem hjá oss gerist. ís-
lendingar eru þjóð, og ósk þeirra sem
þjóðar á að vera alráð (suveræn). Vér
stöndum í skrítnum sporum: Eitt ein-
asta skifti erum vér þeir ríkari; það er
eins, og þróunarlögmálið, vildi í eitt
skifti fyrir öll reyna á sjálfum oss gildi
kenningar vorrar utn þjóðaréttinn. Vér
höfum komið í þá raun fyrri — og ekki
staðist prófið; og það hefir hvað mest
spilt fyrir oss í baráttunni við ofureflið.
Breytni vor í þessu máli mætti hafa
mikil eftirköst fyrir oss á ókomnum tíma,
vér mættum hér gefa dæmi, sem síðar
réði miklu um það, hvernig vér yrðum
dæmdir.»
Loks Ieggur Andersen löndum sínum
á hjarta, að þeir varist sem mest þeir
megi, að ergja oss með nokkurri
ásælni, þótt í smáu sé (tilfærir sem dæmi,
að settur var danskur maður kennari
í íslenzku), og segir svo þessi velvöldu
og drengilegu orð að lokum: «Sam-
band vort við Islendinga á að byggjast
á hjartalaginu, Danmörk þarf einkum
að vera við Island eins og notaleg móð-
ir, svo hún ávinni sér hin ungu hjörtu
og þá munu börnin ekki lengur sparka
í fóstru sína.»
Hugsi margir hinna ungu og ment-
uðu Dana á þennan hátt um oss ís-
lendinga— sem eg alls ekki efast um,
þá er vissulega tími til kominn fyrir oss
að leggja niður gamlan vana, hætta að
senda Dönum hnútur og ala heimsku-
lega hleypidóma, heldur í þess stað læra
að þiggja með hlýju þeli þá hönd, sem
oss er rétt — að óskertum allra réttindum.
M. J.
,KaIinn á hj'arta.’
»Þótt hann sé ljós á litinn,
er litla sálin skitin.«
Blaðið »Norðurland« átti um eitt skeið
því láni að fagna, að ýmsir hinna penna-
færari Norðlendinga létu það flytja
ritgerðir sínar, og hélst það jafnvel við
um tíma eftir að fingraför Sigurðar
Hjörleifssonar voru þó farin að sjást á
því, En eftir því sem þau urðu gleggri,
fækkaði þeim mönnum, er rituðu í það,
og eftir að Stefán skólameistari Stefáns-
son hætti eftirliti með blaðinu, má heita
að nær allir eldri rithöfundar þess hafi
snúið við því bakinu.
Ekki er það undarlegt, þótt Sigurði
Hjörleifssyni yrði unt megn að fylla
blaðið, þegar svona varkomið. Einari
bróður hans varð það líka ofurefli að
veita honum næga aðstoð, hvernig sem
hann teygði úr andatrúarpislunum og
«vestheimsku» ferðasögunni. Oóð ráð
voru því dýr. Gamla stjórnin var farin
frá, þýðingarlítið var að atyrða hana
lengur, rógbera og svívirða. Og ekki
vel geðslegt að taka alt af nýja og nýja
menn til að ausa þá auri, naga mann-
orð þeirra og rægja þá við þjóð-
ina, en mörgum finst, að »Norðurlandi«
sé tamast að flytja þessháttar ritsmíðar,
þegar það þarf að fylla dálkana frá
eigin brjósti.
Sigurður »alþingismaður» Hjörleifsson
varð því að fá meiri hjálp til þess að
fylla blaðið, fleiri aðstoðarmenn en Odd
Björnsson, Ingimar Eydal og Hallgrím
Kráksson til þess að geta komið því
út. Og Sjá! Nýr rlttíöfundaflokkur